wyników
W połowie 2015 r. Komisja Europejska, Komitet ds. Zatrudnienia i Komitet Ochrony Socjalnej uzgodniły metodykę oceniania wyników państw członkowskich na tablicy wyników zawierającej kluczowe wskaźniki zatrudnienia i wskaźniki społeczne. Uzgodniono, że metodyka ma na celu umożliwienie, w odniesieniu do każdego wskaźnika, pomiaru względnej pozycji każdego państwa członkowskiego w obrębie rozkładu wartości wskaźników (wyników) UE. Metodykę tę stosuje się łącznie do pomiaru poziomów w danym roku (poziomy), jak i do pomiaru zmian w ciągu jednego roku (zmiany), co ma umożliwić całościową ocenę wyników państw członkowskich2.
W 2017 r. Komisja w porozumieniu z Komitetem ds. Zatrudnienia i Komitetem Ochrony Socjalnej postanowiła zastosować tę metodykę do tablicy wskaźników społecznych, towarzyszącej Europejskiemu filarowi praw socjalnych.
W odniesieniu do każdego wskaźnika poziomy i zmiany są konwertowane na wyniki standardowe (nazywane również „wynikami Z” – „z-scores”), które umożliwiają zastosowanie tego samego miernika do wszystkich wskaźników. Uzyskuje się to w drodze standaryzacji pierwotnych wartości zarówno poziomów, jak i zmian, zgodnie z poniższym wzorem:
𝑊𝑦𝑛𝑖𝑘 𝑍 𝑝. 𝑐𝑧ł𝑜𝑛𝑘.𝑋= [𝑤𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑝. 𝑐𝑧ł𝑜𝑛𝑘.𝑋 − ś𝑟𝑒𝑑𝑛𝑖𝑎 (𝑤𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑝. 𝑐𝑧ł𝑜𝑛𝑘.)]
𝑜𝑑𝑐ℎ𝑦𝑙𝑒𝑛𝑖𝑒 𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑𝑎𝑟𝑑𝑜𝑤𝑒 (𝑤𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑝. 𝑐𝑧ł𝑜𝑛𝑘. )
Następnie analizuje się rozkład wyników – odrębnie w odniesieniu do poziomów i zmian. Metoda ta umożliwia wyrażenie, w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego, pierwotnej wartości wskaźnika pod względem liczby odchyleń standardowych od średniej (nieważonej). Wyniki każdego państwa członkowskiego są oceniane i klasyfikowane na podstawie uzyskanych wyników Z w odniesieniu do zbioru uprzednio określonych progów ustalonych jako wielokrotność odchylenia standardowego.
Najważniejszą kwestią w tej metodzie jest ustalenie punktów odcięcia. Ponieważ nie jest możliwe przyjęcie jakichkolwiek założeń co do parametrów rozkładu zaobserwowanych pierwotnych wartości3, punkty te ustala się najczęściej „na wyczucie”. Zgodnie z analizą kluczowych wskaźników zawartych w tablicy wyników uzgodniono, że uznaje się:
1. każdy wynik poniżej -1 za wynik bardzo dobry;
2. każdy wynik od -1 do -0,5 za wynik dobry;
3. każdy wynik od -0,5 do 0,5 za wynik neutralny;
4. każdy wynik od 0,5 do 1 za wynik zły;
5. każdy wynik powyżej 1 za wynik bardzo zły4
Tabela1: Wartości progowe wyników Z
Wartości progowe wyników Z
-1,0 -0,5 0 0,5 1,0
2Z wyjątkiem nowego wskaźnika „zarobki netto bezdzietnej osoby stanu wolnego zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy i otrzymującej średnie wynagrodzenie”, w przypadku którego, aby uniknąć krótkookresowych wahań, użyto średnich 3-letnich w odniesieniu zarówno do poziomów, jak i zmian.
3Przeprowadzono zarówno testy normalności rozkładu, jak i testy t-Studenta; ich wynik spowodował odrzucenie wszelkiej hipotezy rozkładu.
4W przypadku normalności wybrane punkty odcięcia odpowiadają w przybliżeniu 15 %, 30 %, 50 %, 70 % i 85 % skumulowanego rozkładu.
26
(poniżej) (poniżej) (od–do) (powyżej) (powyżej)
Ocena Poziomy Bardzo niski Niski Odpowiadający
średniej
Wysoki Bardzo wysoki
Zmiany Znacznie poniżej średniej
Poniżej średniej Odpowiadający średniej
Powyżej średniej
Znacznie powyżej średniej
27
Łącząc oceny poziomów i zmian, można zaszeregować ogólną sytuację w danym państwie w odniesieniu do każdego wskaźnika do jednej z siedmiu poniższych kategorii. Oznaczenia kolorystyczne znajdują odzwierciedlenie na odpowiednich wykresach w głównej części sprawozdania.
W tabelach poniżej przedstawiono klasyfikację na podstawie wyników Z tych wskaźników, których niska wartość wskazuje na dobre wyniki (np. stopa bezrobocia, wskaźnik AROPE itp.).
Najlepsze wyniki Wyniki poniżej -1,0 w przypadku poziomów i wyniki poniżej 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są znacznie lepsze od średniej UE i których sytuacja poprawia się lub nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE Wyniki lepsze od
średniej
Wyniki od -1,0 do -0,5 w przypadku poziomów i wyniki poniżej 1 w przypadku zmian lub wyniki od -0,5 do 0,5 w przypadku poziomów i wyniki poniżej -1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są lepsze od średniej UE i których sytuacja poprawia się lub nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki dobre, ale wymagające monitorowania
Wyniki poniżej -0,5 w przypadku poziomów i wyniki powyżej 1,0 w przypadku zmian, przy czym wynik w przypadku zmiany jest większy od zera5
Państwa członkowskie, których poziomy są lepsze lub znacznie lepsze od średniej UE, lecz których sytuacja pogarsza się znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki odpowiadające średniej / neutralne
Wyniki od -0,5 do 0,5 w przypadku poziomów i wyniki od -1,0 do 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy odpowiadają średniej i których sytuacja nie poprawia się ani nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki słabe, lecz
poprawiające się Wyniki powyżej 0,5 w przypadku poziomów i wyniki poniżej -1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są gorsze lub znacznie gorsze od średniej UE, lecz których sytuacja poprawia się znacznie szybciej niż średnia UE
Wymagające przypadki: i) państwa członkowskie, których poziomy są gorsze od średniej UE i których sytuacja pogarsza się lub nie poprawia wystarczająco szybko oraz ii) państwa członkowskie, których poziomy odpowiadają średniej UE, lecz których sytuacja pogarsza się znacznie szybciej niż średnia UE.
Sytuacja krytyczna Wyniki powyżej 1,0 w przypadku poziomów i wyniki powyżej -1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są znacznie gorsze od średniej UE i których sytuacja pogarsza się lub nie poprawia wystarczająco szybko
5Dzięki temu ostatniemu kryterium wyniki państwa członkowskiego, którego poziom jest niski lub bardzo niski, nie zostaną uznane za pogarszające się, w przypadku gdy zmiana jest znacznie powyżej średniej, jednak poprawia się.
6Dzięki temu ostatniemu kryterium wyniki państwa członkowskiego, którego poziom odpowiada średniej, nie zostaną uznane za wymagające obserwacji, w przypadku gdy zmiana jest znacznie powyżej średniej, jednak poprawia się.
28
W tabelach poniżej przedstawiono klasyfikację na podstawie wyników Z tych wskaźników, których wysoka wartość wskazuje na dobre wyniki (np. wskaźnik zatrudnienia, udział w opiece nad dziećmi itp.).
Najlepsze wyniki Wyniki powyżej 1,0 w przypadku poziomów i wyniki powyżej -1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są znacznie lepsze od średniej UE i których sytuacja poprawia się lub nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE Wyniki lepsze od
średniej Wyniki od 0,5 do 1,0 w przypadku poziomów i wyniki powyżej -1,0 w przypadku zmian lub wyniki od -0,5 do 0,5 w przypadku poziomów i wyniki powyżej 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są lepsze od średniej UE i których sytuacja poprawia się lub nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki dobre, ale wymagające monitorowania
Wyniki powyżej 0,5 w przypadku poziomów i wyniki poniżej -1,0 w przypadku zmian, przy czym wynik w przypadku zmiany jest niższy od zera7
Państwa członkowskie, których poziomy są lepsze lub znacznie lepsze od średniej UE, lecz których sytuacja pogarsza się znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki odpowiadające średniej / neutralne
Wyniki od -0,5 do 0,5 w przypadku poziomów i wyniki od -1,0 do 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy odpowiadają średniej i których sytuacja nie poprawia się ani nie pogarsza znacznie szybciej niż średnia UE
Wyniki słabe, lecz poprawiające się
Wyniki poniżej -0,5 w przypadku poziomów i wyniki powyżej 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są gorsze lub znacznie gorsze od średniej UE, lecz których sytuacja poprawia się znacznie szybciej niż średnia UE
Wymagające przypadki: i) państwa członkowskie, których poziomy są gorsze od średniej UE i których sytuacja pogarsza się lub nie poprawia wystarczająco szybko oraz ii) państwa członkowskie, których poziomy odpowiadają średniej UE, lecz których sytuacja pogarsza się znacznie szybciej niż średnia UE.
Sytuacja krytyczna Wyniki poniżej 1,0 w przypadku poziomów i wyniki poniżej 1,0 w przypadku zmian
Państwa członkowskie, których poziomy są znacznie gorsze od średniej UE i których sytuacja pogarsza się lub nie poprawia wystarczająco szybko
7Dzięki temu ostatniemu kryterium wyniki państwa członkowskiego, którego poziom jest wysoki lub bardzo wysoki, nie zostaną uznane za pogarszające się, w przypadku gdy zmiana jest znacznie poniżej średniej, jednak poprawia się.
8Dzięki temu ostatniemu kryterium wyniki państwa członkowskiego, którego poziom odpowiada średniej, nie zostaną uznane za wymagające obserwacji, w przypadku gdy zmiana jest znacznie poniżej średniej, jednak poprawia się.