ZADANIA REALIZOWANE NA RZECZ BIBLIOTEK GMINNYCH PRZEZ BIBLIOTEKI POWIATOWE I BIBLIOTEKĘ WOJEWÓDZKĄ

1. Liczba bibliotek powiatowych

Liczba bibliotek powiatowych nie uległa zmianie w stosunku do roku 2009. Na koniec 2010 roku w woj.

zachodniopomorskim funkcjonowało 21 bibliotek powiatowych, w tym:

- 6 bibliotek powiatowych (posiadających statuty),

-12 bibliotek, którym powierzono funkcje powiatowe na mocy porozumień zawartych na czas nieokreślony (w powiecie gryfińskim dwie biblioteki pełnią takie funkcje),

-3 biblioteki w miastach grodzkich (w tym Koszalińska Biblioteka Publiczna pełni funkcję dla powiatu grodzkiego i ziemskiego).

Dotychczas jedynie powiat kołobrzeski nie posiada biblioteki powiatowej.

2. Stan organizacyjny bibliotek powiatowych

Jedyną biblioteką województwa zachodniopomorskiego w całości finansowaną przez starostwo jest Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wałczu. Niskie środki przekazywane przez organizatora przeznaczone są na płace, utrzymanie biblioteki, zakup zbiorów i w niewielkiej części na pełnienie zadań powiatowych.

27

Działalność na rzecz bibliotek w powiecie finansowana jest przez starostwa w wysokości od 5 000 zł do 86 500 zł rocznie. Fundusze przekazywane przez starostwa na ten cel w zdecydowanej większości

nie są wystarczające, choć w kilku przypadkach w ostatnich latach uległy wzrostowi. Biblioteki w Białogardzie i Choszcznie w ramach przyznanej kwoty finansują wdrażanie jednolitych

komputerowych systemów bibliotecznych w całym powiecie.

W kilku przypadkach organizatorzy zmniejszyli dotację podmiotową na działalność podległej biblioteki o wielkość środków finansowych przekazywanych przez starostwo.

Większość bibliotek nadal nie utworzyło stanowisk instruktora, a pomocą służą doświadczeni pracownicy lub dyrektorzy bibliotek powiatowych pobierający niewielkie „dodatki powiatowe”.

W całym województwie zatrudnionych jest 17 instruktorów (13,5 etatu) z tego 10 instruktorów to pracownicy Książnicy Pomorskiej, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie i Koszalińskiej Biblioteki Publicznej. W Drawsku Pomorskim funkcję instruktora (umowa – zlecenie) pełni bibliotekarz zatrudniony w innej bibliotece.

Nieliczne biblioteki powiatowe zatrudniające instruktorów, zdecydowanie lepiej radzą sobie z pełnieniem zadań powiatowych. Biblioteki w ich powiecie uzyskują skuteczniejszą pomoc i sprawniej

funkcjonują (powiat koszaliński, stargardzki i powiat drawski).

Wśród 21. bibliotek sprawujących funkcje powiatowe nadal 4 nie są samodzielnymi instytucjami kultury, działają bowiem w strukturach ośrodków kultury:

- Ośrodek Kultury. Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Drawsku Pomorskim,

- Centrum Kultury. Miejska Biblioteka Publiczna w Chojnie (jest biblioteką powiatową dla połowy powiatu gryfińskiego),

- Samorządowa Agencja Promocji i Kultury. Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinku, - Świdwiński Ośrodek Kultury. Miejska Biblioteka Publiczna w Świdwinie.

Brak samodzielności organizacyjnej utrudnia wymienionym wyżej bibliotekom pełnienie nadzoru merytorycznego nad bibliotekami w powiecie, zwłaszcza, że teren działania ośrodków kultury obejmuje jedynie własną gminę a nie cały powiat.

3. Zadania realizowane przez biblioteki powiatowe

Samorządy powiatowe na realizację zadań przekazały bibliotekom 530.520 zł jest to o 42.781 zł więcej niż w 2009. Zwiększenie kwoty było związane z wprowadzaniem przez niektóre biblioteki powiatowe jednolitych systemów komputerowych w całych powiatach. System biblioteczny SOWA został zaimplementowany we wszystkich bibliotekach powiatu białogardzkiego. Ten sam system jest na etapie wdrażania w powiecie choszczeńskim - funkcjonuje już w bibliotece w Choszcznie, kolejne biblioteki gminne będą włączane systematycznie (1-2 biblioteki na rok). Biblioteki gminne z własnych funduszy nie byłyby w stanie przeprowadzić tej operacji, dlatego w tym celu wykorzystano środki powiatowe.

Najważniejszymi zadaniami realizowanymi przez wszystkie biblioteki powiatowe jest doradztwo w zakresie gromadzenia, opracowania i przeprowadzania selekcji zbiorów bibliotecznych. Biblioteki

prowadzą również szkolenia dla bibliotekarzy z bibliotek powiatu (przez własnych pracowników) oraz organizują szkolenia prowadzone przez osoby zaproszone. W roku 2010 w Koszalinie, Stargardzie Szczecińskim oraz Drawsku Pomorskim zorganizowano spotkania informacyjno - szkoleniowe związane z wprowadzanym obecnie do bibliotek woj. zachodniopomorskiego nowym programem bibliotecznym MAK+.

Poniżej podajemy wykaz szkoleń, które odbyły się w bibliotekach powiatowych lub zostały przez nie zorganizowane.

Książnica Stargardzka:

- „Przechowywanie, zabezpieczanie i ochrona materiałów bibliotecznych”, - „Fryderyk Chopin – osobowość i twórczość artysty. W 200. rocznicę urodzin”, - „Prezentacja możliwości systemu bibliotecznego MAK+. Próba oceny”, - „System biblioteczny MAK+. Ocena przydatności”.

- 3-dniowe warsztaty z zakresu organizacji księgozbioru oraz techniki zszywania książek i wykonywania ich oprawy dla bibliotekarza z Biblioteki Publicznej Gminy Stargard.

28

Miejska Biblioteka Publiczna w Chojnie:

- „Nuty Chopina” - warsztaty literacko-muzyczne,

- „Kształtowanie kompetencji czytelniczych wśród pierwszoklasistów” - warsztaty (analiza zajęć z wykorzystaniem książek znanych z przedszkola, lektur z kanonu uczniów klasy I oraz innych

znanych i lubianych książek dla dzieci),

- „Elementy biblioterapii w pracy bibliotekarza biblioteki dziecięcej” – warsztaty.

Biblioteka im. Marii Skłodowskiej-Curie w Policach:

- „Rola biblioteki i bibliotekarza w społeczeństwie informacyjnym”.

Miejska Biblioteka Publiczna w Choszcznie:

- „Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych – wypłaty pieniężne – finansowanie wakacji, remontu domu, zajęć sportowo-rekreacyjnych. Świadczenia rzeczowe – paczki, bilety do kina, bony, zapomogi losowe” – szkolenie,

- dwa spotkania organizacyjne z dyrektorami bibliotek publicznych powiatu choszczeńskiego, których

tematem była komputeryzacja procesów bibliotecznych oraz obchody „Tygodnia Bibliotek”

i powiatowego Dnia Bibliotekarza.

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kamieniu Pomorskim:

- szkolenia dla bibliotek w powiecie na temat oprogramowania bibliotecznego (MAK, SOWA 2).

Koszalińska Biblioteka Publiczna:

- „Analiza czytelnictwa w bibliotekach publicznych powiatu koszalińskiego za 2009 r.” - konferencja, - „Wprowadzanie zbiorów w formacie MARC 21” - warsztaty dla bibliotekarzy powiatu koszalińskiego, - „Terapia tańcem. Choreoterapia zastosowana w bibliotece” - warsztaty,

- „Niekonwencjonalne metody wspierania czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Moduł I” - szkolenie, - „Dobra ilustracja książkowa – co to znaczy?” - wykład,

- prezentacja systemu bibliotecznego MAK+ ,

- „Biblioteka jako centrum działań społeczno-kulturalnych w środowisku lokalnym”, - „Bezpieczny Internet w Bibliotece” – szkolenie.

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Drawsku Pomorskim:

- „Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla wydawnictwa zwartego”,

- konferencja w siedzibie Biblioteki Publicznej w Kaliszu Pomorskim. Głównym tematem konferencji była popularyzacja wiedzy o regionie, jako jedno z głównych zadań lokalnych oraz działalność Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Miejska Biblioteka Publiczna w Sławnie:

- „Bezpieczny Internet” - szkolenie dla bibliotek w powiecie.

Biblioteki w Koszalinie i Drawsku Pomorskim organizowały też spotkania autorskie dla bibliotek w powiecie i ponosiły częściowe koszty ich realizacji.

Większość bibliotek powiatowych zakupuje fachowe książki i czasopisma dla bibliotek w terenie.

Miejska Biblioteka Publiczna w Świdwinie po raz trzeci sfinansowała zakup stanowiska komputerowego do biblioteki publicznej.

Biblioteki w Koszalinie i Białogardzie pełniąc funkcje powiatowe umieszczają na swoich stronach internetowych katalogi on-line bibliotek swojego powiatu.

Biblioteki otrzymujące najniższe kwoty (5–10 tys. zł rocznie) na zadania powiatowe, ograniczają swoją działalność głównie do udzielania porad telefonicznych oraz zbierania i podsumowywania rocznych sprawozdań statystycznych z terenu powiatu, a otrzymane fundusze zwykle przeznaczają na uzupełnianie własnych zbiorów.

W wyjątkowej sytuacji jest Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Myśliborzu, gdzie Starostwo

Powiatowe przeznacza całość środków (22 tys. zł) na zakup książek do wszystkich placówek w powiecie, a rolą Biblioteki Powiatowej jest jedynie podział i rozliczenie powyższych funduszy

pomiędzy poszczególne biblioteki gminne powiatu.

4. Zadania wojewódzkie realizowane przez Książnicę Pomorską

- 8 – 9.04.2010 r. zorganizowano konferencję dyrektorów bibliotek powiatowych w Kamieniu Pomorskim. Współorganizatorem była Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kamieniu

29

Pomorskim. Konferencja poświęcona była omówieniu wyników pracy bibliotek publicznych

województwa zachodniopomorskiego, standardów pracy biblioteki wojewódzkiej oraz metodom i formom nadzoru merytorycznego realizowanym przez biblioteki powiatowe. Ponadto przekazano

aktualne informacje ze stanu realizacji PRB i programu Biblioteka +,

- 5 – 6.10.2010 r. zorganizowano konferencję dyrektorów bibliotek powiatowych w Świdwinie, której współorganizatorem była Miejska Biblioteka Publiczna w Świdwinie. Konferencja poświęcona była zagadnieniom związanym z funkcjonowaniem bibliotek publicznych w powiecie świdwińskim, awansu

zawodowego bibliotekarzy, doskonalenia zawodowego bibliotekarzy oraz kontroli zarządczej w instytucji kultury,

- 9.11.2010 r. zorganizowano Konferencję Regionalą Programu Rozwoju Bibliotek, na której Biblioteki Wiodące prezentowały swoje dokonania i plany w zakresie swojego rozwoju. Na konferencji został ogłoszony regulamin Konkursu Dobrych Praktyk dla Gminnych Koalicji,

- spotkania informacyjno-warsztatowe dotyczące komputerowego systemu bibliotecznego MAK+:

- 31.05.2010 r. w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej, - 09.06.2010 r. w Książnicy Pomorskiej,

- 13.12.2010 r. w Kaliszu Pomorskim.

W spotkaniach uczestniczyły 73 osoby, które miały również możliwość indywidualnego testowania programu (system był dostępny na komputerach),

- 26.04.2010 r. seminarium dla bibliotekarzy gminnych bibliotek publicznych, gdzie podsumowano

2009 rok i podano bieżące informacje o Programie Rozwoju Bibliotek, Programie Biblioteka+ oraz o Programach Operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zaprezentowano też

nową stronę Książnicy Pomorskiej i omówiono zawartość zakładki „dla bibliotekarzy”,

- 07 - 08.04.2010 r. we współpracy z Biblioteką Niemiecką Instytutu Goethego po raz drugi zorganizowano warsztaty dla bibliotekarzy: „Nowatorskie formy pracy z książką oraz kreatywne modele kształcenia estetyczno – literackiego wykorzystywane w pracy z młodym czytelnikiem”.

Warsztaty były prowadzone przez p. Claudię Rouvel z Berlińskiego Centrum Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej LesArt. Wzięły w nich udział 44 osoby,

- od marca do czerwca 2010 r. - 10 szkoleń z zakresu technologii IT pod nazwą ”Szkolenia z zakresu technologii komunikacyjnych i informacyjnych dla bibliotekarzy, uczestników I rundy Programu Rozwoju Bibliotek”. Były to jednodniowe szkolenia dla 2 grup bibliotekarzy (30 osób). Zrealizowano 80 godzin szkoleniowych,

- 19.04.2010 r. w Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Drawsku Pomorskim warsztaty pod nazwą „Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla wydawnictwa zwartego”. Uczestnikami warsztatów byli bibliotekarze powiatu drawskiego - 11 osób,

- 18 – 20.05.2010 r. - I moduł szkolenia dla bibliotekarzy biorących udział w programie Biblioteka+.

Tematyka I modułu dotyczyła zawodowych kompetencji menadżerskich i przywódczych. W 20.

godzinach szkoleniowych uczestniczyło 18 osób,

- 1-3.09.2010 r. szkolenie „Nowe technologie informatyczne” w ramach Programu Biblioteka+ (20 godzin, 9 osób),

- 13-14.09.2010 r. „Organizacja i skuteczne zarządzanie biblioteką. Część teoretyczna” (Program Biblioteka+, 14 godzin, 20 osób),

- 27-28.09.2010 r. „Organizacja i skuteczne zarządzanie biblioteką. Część praktyczna” (Program Biblioteka+, 14 godzin, 20 osób),

- 20-22.10.2010 r. „Nowe technologie informatyczne” (Program Biblioteka+, 20 godzin, 9 osób).

Ogółem na szkolenia zorganizowane w ramach Programu Dotacyjnego „Szkolenia dla bibliotekarzy”

finansowanego ze środków Instytutu Książki w województwie zachodniopomorskim zgłosiło się 57 bibliotekarzy i 3 pracowników urzędów gminnych. Program rozłożony jest na 3 lata, w związku z tym

30

zgłoszone osoby zostały podzielone na trzy grupy i każda z grup przejdzie pełen cykl szkoleniowy w jednym roku. Ogółem zaplanowano i zrealizowano 10 dni szkoleniowych (dydaktycznych) w roku - 3 moduły (68 godzin). Do każdego z modułów opracowano wyniki ankiet ewaluacyjnych. Przekazano je do Instytutu Książki w Warszawie.

Poszczególne moduły Programu Biblioteka + cieszyły się różnym zainteresowaniem bibliotek.

Najbardziej oczekiwany był moduł dotyczący infrastruktury bibliotek i o takie wsparcie ze strony MKiDN biblioteki najczęściej pytały. Modułem szkoleń najbardziej zainteresowane były biblioteki

aktywne, które do tej pory korzystały ze szkoleń oferowanych przez Książnicę Pomorską.

W szkoleniach w ramach Programu „Szkolenia dla bibliotekarzy”, które odbyły się w Książnicy Pomorskiej, wzięło udział 20 osób (18 bibliotekarzy). Zrealizowano 68 godzin dydaktycznych w trzech

modułach: „Rozwój osobistych kompetencji menedżerskich i przywódczych”, „Organizacja i zarządzanie biblioteką”, „Nowe technologie informatyczne”.

- 22.10.2010 r. warsztaty dla bibliotekarzy bibliotek parafialnych: „Rola biblioteki w społeczeństwie wiedzy i ewidencja materiałów bibliotecznych” oraz „Opracowanie formalne i rzeczowe zbiorów bibliotecznych” (18 osób),

- 25.10.2010 r. oraz 15.11.2010 r. - 2. dniowe warsztaty dla bibliotekarzy bibliotek gminnych ze Stargardu Szczecińskiego „Ewidencja materiałów bibliotecznych”,

- 26.11.2010 r. warsztaty dla bibliotekarzy bibliotek powiatu polickiego ”Rola biblioteki i bibliotekarza w społeczeństwie informacyjnym” (17 osób),

- 9.12.2010 r. w Książnicy Pomorskiej warsztaty dla bibliotekarzy oddziałów dla dzieci „Wielkie plusy małych pomysłów w bibliotece”, (56 osób).

Książnica Pomorska jest koordynatorem wojewódzkim Programu Rozwoju Bibliotek i Programu Biblioteka +. Finalistami pierwszej rundy Programu Rozwoju Bibliotek zostało 16 bibliotek (52 placówki biblioteczne) z województwa zachodniopomorskiego. Dla nich w Książnicy Pomorskiej odbyły się wyżej opisane szkolenia. W ramach Programu pracownicy Działu Instrukcyjno –

Metodycznego odwiedzili wszystkie Biblioteki Wiodące zapoznając się ze stanem realizacji zadań.

9. listopada odbyła się Konferencja Regionalna Programu Rozwoju Bibliotek, na której Biblioteki Wiodące prezentowały swoje dokonania i plany rozwoju.

W 2010 pracownicy Książnicy Pomorskiej byli konsultantami podczas prac nad projektem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich dotyczącym wskaźników funkcjonalności bibliotek. Ukończono też opracowanie standardów pracy dla wszystkich szczebli bibliotek - biblioteki gminnej, powiatowej i wojewódzkiej.

W listopadzie 2010 r. Książnica Pomorska koordynowała przekazanie w darze książek najbardziej

potrzebującym bibliotekom województwa zachodniopomorskiego. Książki pochodziły z trzech źródeł: pozyskane przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich od

Wydawnictwa Świat Książki (1500 egz.), z Ambasady Polskiej w Kopenhadze (ok. 7000 egz.) oraz od Wydawnictwa Noir Sour Blanc (110 egz.).

Opracowano i wydano „Wyniki pracy bibliotek publicznych województwa zachodniopomorskiego w 2009 r.” wraz z zestawieniami statystycznymi czytelnictwa za 2009 r., które przekazano władzom

samorządowym, bibliotekom województwa zachodniopomorskiego oraz Bibliotece Narodowej.

Opracowano analizę statystyczną i opisową wyników pracy oddziałów i filii dla dzieci za 2009 r. „Opis działalności bibliotek dziecięcych” i przekazano ją bibliotekom oraz do Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej. Zbierając dane instruktorzy z Książnicy Pomorskiej korygowali nieprawidłowo wypełniane elektroniczne formularze sprawozdawczości GUS. Niestety nie wszystkie biblioteki poprawiały błędy. Mogą więc wystąpić różnice pomiędzy danymi, którymi dysponuje biblioteka wojewódzka a danymi GUS.

31