Autor omawia klasyfi kację zagrożeń obiektów budowlanych (w tym obiektów wpisanych do rejestru zabytków) stosowaną w opracowaniach technicznych. Warto podkreślić,

■

■

■

1.

2.

Fot. 1. Wada wykonania tężników belki podsuwnicowej (suwnica 160 kN ). Wada polega na rozepchnięciu tężników drabiną włazową. Tężniki nie mają zachowanej geometrii (stan gwintów nieznany)

Klasyfi kacja zagrożenia obiektu

budowlanego będącego na granicy stanu awaryjnego i katastrofy budowlanej – cz. I

Autor omawia klasyfi kację zagrożeń obiektów budowlanych (w tym obiektów wpisanych do rejestru zabytków) stosowaną w opracowaniach technicznych. Warto podkreślić, że przedstawione nazewnictwo umożliwia usystematyzowanie problemu zagrożenia obiektu budowlanego.

PRAWO

33

LIPIEC/SIERPIEŃ 2007 INŻYNIER BUDOWNICTWA

TECHNOLOGIE

Uszkodzenie jest to zmiana mechaniczna, fi zyczna i (lub) chemiczna, a w konsekwencji zmiana postacio-wa i (lub) strukturalna w elemencie konstrukcyjnym obiektu, nie powodująca istotnego zakłócenia jego użytkowania i nie stanowiąca w momencie jej stwier-dzenia nie bezpieczeństwa dla wytrzymałości, statecz-ności i sztywstatecz-ności konstrukcji.

Awaria jest to uszkodzenie elementu lub elementów konstrukcyjnych, powodujące zaburzenia w eksploa-tacji obiektu, które może stanowić niebezpieczeń stwo dla życia i zdrowia ludzkiego.

Katastrofa to nagłe zniszczenie konstrukcji uniemoż-liwiające dalsze jej użytkowanie. Katastrofa przeważ-nie powoduje tragiczne skutki zarówno dla ży cia ludz-kiego, jak i znaczne straty materialne.

Według [3] terminy: awaria i katastrofa są pochodze-nia obcego. Analizując etymologię tych wyrazów można stwierdzić, że:

słowo awaria pochodzi od francuskiego avarie, wło-skiego avaria lub arabwło-skiego awarija i oznacza uszko-dzone towary, uszkodzenie statku, samolotu, maszyny, konstrukcji itp., jest zazwyczaj związana z niebezpie-czeństwem dla życia ludzkiego bądź też powoduje za-kłócenie produkcji lub jej zaburzenie;

słowo katastrofa pochodzi z greckiego katastrophe i od łacińskiego catastropha; oznacza ono nagłą klę-skę, nieszczęśliwą zmianę losu, wyda rzenie powodują-ce tragiczne skutki, nieszczęśliwy wypadek, np. wyko-lejenie się pociągu, zderzenie się samochodów.

Stosowany w języku angielskim termin failure ozna-cza uszkodzenie; np. building failures można przetłuma-czyć jako uszkodzenia (lub de fekty) budowlane. W języku rosyjskim spotykamy termin авария, który odpowiada określeniu polskiemu awaria, oraz terminy бефекmы i noвржeния oznaczające uszkodzenia. W języku niemie-ckim stosuje się termin Bauschäden (uszkodzenia bu-dowlane lub szkody bubu-dowlane) i termin Bauunfall – co można określić jako awaria budowlana. Uwzględniając podaną wyżej etymologię dwóch wymienionych wyrazów można zaproponować następujące zasadnicze określenia polskie [3]:

uszkodzenia są to zmiany mechaniczne, postaciowe, strukturalne (fi zyczne i chemiczne) w elementach konstrukcyjnych obiektu, nie po wodujące istotnego zakłócenia w użytkowaniu konstrukcji i nie stano-wiące, w momencie ich stwierdzenia, niebezpieczeń-stwa dla stateczności konstrukcji;

awaria jest to uszkodzenie elementu lub elementów konstrukcyj nych, powodujące zaburzenia w eksplo-atacji obiektu, które może także stanowić niebezpie-czeństwo dla życia ludzkiego;

katastrofa to nagłe zniszczenie konstrukcji uniemożli-wiające dalsze jej użytkowanie. Katastrofa przeważnie powoduje tragiczne skutki dla życia ludzkiego i straty materialne.

Natomiast art. 73 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Pra-wo budowlane [8] defi niuje słoPra-wo katastrofa budowlana w sposób następujący:

Art. 73 ust. 1. Katastrofą budowlaną jest niezamierzo-ne, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego 3.

4.

5.

1)

2)

1)

2)

3)

części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.

2. Nie jest katastrofą budowlaną:

uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budow-lany, nadającego się do naprawy lub wymiany;

uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami;

awaria instalacji.

Ponadto ustawa – Prawo budowlane [8] używa pojęć uszkodzenie i awaria, ale ich nie defi niuje.

W komentarzu do ankiety Instytutu Techniki Budow-lanej w Warszawie [10] znajdujemy jeszcze inne określenia katastrofy budowlanej, awarii i zagrożenia awaryjnego obiektu (budowlanego) w zrozumieniu powszechnym zgodnym z przytoczonymi wcześniej.

1) 2) 3)

Fot. 2. Uszkodzenie posadzki przemysłowej w czasie budowy w postaci wyraźnej rysy. Posadzkę betonowano przy wysokich temperaturach w lipcu 2006. Obecnie wykonawca przygotowuje naprawę płyty przed ułożeniem warstwy żywicznej

Rys. 1. Przykład awarii sklepień krzyżowych obiektu budowlanego. Uszkodzenie elementu obiektu powoduje zaburzenie w eksploatacji obiektu, które może prowadzić do zagrożenia zdrowia i życia ludzkiego. Awaria jest możliwa do naprawy. W przypadku zabytku udział WKZ w trybie art. 39 Prawa budowlanego [8]

34

w wyniku którego nastąpiło runięcie lub zawalenie całego obiektu lub jego części powodując, oprócz znacznych strat materialnych, niejednokrotnie tragiczne skutki.

Jako awarię budowlaną [10] rozumiemy zdarzenie, w wyniku którego konstrukcja obiektu uległa uszkodze-niom (np. rysy, pęknięcia, nadmierne ugięcia) lub prze-mieszczeniom w stopniu utrudniającym lub uniemoż-liwiającym dalszą (bezpieczną) eksploatację całości lub fragmentu obiektu.

Zagrożenie awaryjne [10] jest to taki stan elementu lub obiektu, w którym zaistniałe uszkodzenia lub inne występujące nieprawidłowości wskazują na możliwość zagrożenia eksploatacji lub bezpieczeństwa konstrukcji, a także obniżenia warunków eksploatacji w przypadku zachowania dotychczasowych wymagań eksploatacji.

Na marginesie zaznaczyć należy, że obowiązującą defi nicją katastrofy budowlanej jest defi nicja wynikają-ca z art. 73 ustawy [8]. Jednak inne określenia katastrofy przytoczone powyżej nie są z ustawą sprzeczne, chociaż nie są pełne. Dlatego przy kwalifi kacji zdarzenia zarów-no rzeczoznawca budowlany, jak i przedstawiciele nad-zoru budowlanego sięgają zawsze do defi nicji ustawowej zdarzenia. Nazewnictwo innych zdarzeń, jak awaria, uszkodzenie, wada czy usterka pojawiających się w pro-cesie budowlanym, w zakresie znaczenia wynika jedynie z zasad wiedzy technicznej (art. 5 ustawy [8]) pochodzą-cych z dostępnej literatury [3]. Publikacja [2] lub referaty z czasopism specjalistycznych czy konferencji [6, 7, 13] nie są powszechnie dostępną wiedzą techniczną, choć jako wiedza techniczna przez rzeczoznawców budowlanych są stosowane. Natomiast terminy awaria i uszkodzenie użyte w ustawie – Prawo budowlane [8] w zakresie oceny technicznej lub ekspertyzy są jak najbardziej uprawnio-ne, bo używane w przytoczonej ustawie. Użycie terminu wada lub usterka wymaga szerszego opisu, co powo-łany rzeczoznawca przez to pojęcie rozumie (w danym przypadku), i jednoznacznego określenia tych terminów w protokole kontroli organów nadzoru budowlanego wy-nikającego z art. 81 ust. 4 ustawy [8].

PIOTR SZYMON KOCZWARA rzeczoznawca budowlany

nr 148/01/R

Treść artykułu była wykorzystana podczas VIII Warsztatów Nadzoru Budowlanego 2006 w Wałczu i prezentowana w „Biu-letynie Informacyjnym” nr 3/2006 Zachodniopomorskiej OIIB.

Literatura

[1] J. Łempicki, Ekspertyzy konstrukcji budowlanych. Zasady i me-todyka opracowania. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1969.

[2] J. Kubica, Struktura logiczno-metodyczna ekspertyz budow-lanych. CUTOB-PZITB Oddział Wrocław 1987.

[3] A. Mitzel, W. Stachurski, J. Suwalski, Awarie konstrukcji betonowych i murowych. Wydanie 2. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1982.

[4] L. Małyszko, R. Orłowicz, Konstrukcje murowe. Zarysowa-nia i naprawy. Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2000.

[5] B. Nowogońska, Ocena potrzeb remontowych na podsta-wie trwałości elementów budynku. „Przegląd Budowlany”

nr 2/2005.

[6] K. Czapliński, J. Suwalski, O metodologicznych aspek-tach ekspertyz budowlanych. „Inżynieria i Budownictwo”

nr 7/2004.

[7] M. Król, Rola rzeczoznawcy w kontekście przepisów w sy-tuacjach zagrożeń katastrofą budowlaną. VIII Konferencja Naukowo-Techniczna „Problemy Rzeczoznawstwa Budowla-nego”, Cedzyna koło Kielc, 21–23 kwietnia 2004 r.

[8] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U.

z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.).

[9] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwiet-nia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 ze zm.).

[10] Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, Ankieta do banku danych o awariach i katastrofach budowlanych – 2006 wg prof. dr. hab. inż. Leonarda Runkiewicza.

[11] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Admi-nistracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków tech-nicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz.U. z 1999 r. Nr 74, poz. 836).

[12] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Admi-nistracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania pro-jektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1137).

[13] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483).

[14] Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opie-ce nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm.).

[15] PN-ISO 2394:2000 Ogólne zasady niezawodności kon-strukcji budowlanych.

[16] K. Szulborski, L. Wysokiński, Ocena współpracy konstruk-cji z podłożem w diagnozowaniu uszkodzeń budowli. VIII Kon-ferencja Naukowo-Techniczna „Problemy Rzeczoznawstwa Budowlanego”, Cedzyna koło Kielc, 21–23 kwietnia 2004 r.

Fot. 3. Katastrofa budowlana hali Zakładu Przetwórstwa Biomasy (strefa ekonomiczna). Zniszczeniu uległo kilka elementów obiektu (ramy stalowe, fundamenty). Elementy nie nadawały się do odbudowy.

PRAWO

35

LIPIEC/SIERPIEŃ 2007 INŻYNIER BUDOWNICTWA

Rys. Układ warstw na tarasie Spójny system uszczelnienia tarasu proponowany

przez fi rmę Torggler Polska zapewnia m. in.:

skuteczną barierę dla wody i wilgoci dyfuzję pary wodnej

trwałe i estetyczne rozwiązanie, dzięki wysokiej jako-ści zastosowanych produktów.