Zakończenie

Z

analizy tetralogii Stanisława Vincenza pod kątem panujących na połoninie stosunków między ludami wynika, że opisane przez autora relacje miały charakter bezkonfliktowy oraz pokojowy. Takie harmonijne kontakty występują na różnych płaszczyznach: religijnej, gospodarczej i społecznej, pomiędzy Hucułami, Polakami, Żydami, Ormianami, a także Cyganami, Słowakami i Anglikami oraz mitycz-nymi Rachmanami i Syrojidami.

W obrazie połoniny postrzeganej jako pogranicze kultur widać, że każdy z zamieszkujących ją ludów, poza autochtonicznymi Hucułami, swoją ojczyznę: duchową lub polityczną, umiejscawiał poza granicami Huculszczyzny. Wynika z tego, że żaden z wymienionych ludów nie

mógł czuć się na tym tle ważniejszy od innych chociażby dlatego, że

w jednakowym stopniu wszystkich łączyło oddalenie od ojczystej ziemi.

O podobnym uczuciu obcości można mówić w przypadku Hucułów,

którzy opuszczali góry w celu odwiedzenia miasteczek lub z innych powodów.

Z tak przedstawionej rzeczywistości wynika, że wszystkie wymie-nione ludy miały silne poczucie odrębności etnicznej, ale łączył je bardzo mocno fakt opuszczenia - przez nich lub przez ich przodków - ojczyzny, podobnie jak łączyło ich przywiązanie do Huculszczyzny.

Na płaszczyźnie wspólnych doświadczeń oddalenia od ziemi ojców wytworzyła się więź miedzy mieszkańcami, charakteryzująca się szacunkiem i pragnieniem porozumienia z innymi, znajdującymi się

w analogicznej sytuacji.

Również operowanie stereotypami podczas pantomimy górala Sio-pieniuka oraz rozmów mieszkańców połoniny uwidacznia, że ich celem

184

···--····-··-·-···'"·-···-··--···----· .. Zakończenie ···-···· ... -···

nie jest dyskredytowanie przedstawicieli poszczególnych ludów, ale wy-tykanie wad. A zatem stereotyp mający znamiona prawdziwości służył

weryfikacji błędnych sądów. Z takiej prezentacji znaczenia stereotypu na połoninie wynika, że mieszkańcy nie uznawali niesprawiedliwych i krzywdzących twierdzeń o innych, przeciwnie, w każdym człowieku

starali się zobaczyć dobro.

Charakterystyka stosunków etnicznych, określająca świadomość odrębności etnicznej, wady i zalety własne i innych ludów, a zarazem uwzględniająca poczucie istnienia podobieństw, mówi o możliwości budowania życzliwych i dobrosąsiedzkich stosunków między miesz-kańcami połoniny. Tylko dzięki dokładnej, wciąż pogłębianej wiedzy o sobie i innych możliwe było przyjazne, pełne zrozumienia spojrzenie na sąsiadujące etnosy.

Z analizy pochodzenia etnosów zamieszkujących Huculszczyznę wyłania się obraz różnorodnego: religijnego, historycznego i mityczne-go spojrzenia na nie, prezentowanemityczne-go albo przez samych mieszkańców,

albo przez narratora. Bogactwo ujęć genezy etnosów świadczy o tym, że żadne z nich nie zostało w tetralogii uznane za lepsze lub gorsze od innych. Z tej pluralistycznej rzeczywistości kulturowej, językowej i religijnej wynika również, że pochodzenie pomagało określić współ­

czesny charakter danego ludu. Huculi to równie uczciwy i sprawiedli-wy etnos jak ich mityczni przodkowie - dumni i honorowi Wielki.

Podobnie, konfliktami i bratobójczymi walkami pierwszych Ormian, pochodzących od Noego, wytłumaczony został ich późniejszy, tuła­

czy los. Opierając się na tak konstruowanej rzeczywistości, rozwijały się pokojowe stosunki na połoninie, tym bardziej że ogólnie znane pochodzenie nigdy nie było wykorzystywane w celu idealizowania konkretnego ludu albo deprecjonowania innego.

Zawarta w tetralogii wiedza o prapoczątkach człowieka i grzechu

pozwalała odpowiedzieć na wiele ważnych, podstawowych pytań.

Przywołana w dziele biblijna historia pierwszego grzechu, połączona

z mitem słowiańskim, przynosiła wyjaśnienie ontologicznych

zagad-nień, zatem oskarżenie o pierwsze zło znajdowało się poza działalnością

Zakończenie

185

ludów Huculszczyzny. Również ten fakt sprzyjał budowaniu harmo-nijnych stosunków na połoninie.

Wyobrażenie Huculszczyzny jako konfesyjnej mozaiki daje cha-rakterystyka stosunków religijnych. Przedstawienie bogactwa wyznań,

od greckokatolickiego i rzymskokatolickiego, poprzez żydowski

chasydyzm, aż do protestantów oraz lipowan - staroobrzędowców, świadczy, że religia miała wyjątkowe znaczenie w życiu mieszkańców połoniny. Natomiast rola duchownych, przede wszystkim greckokato-lickich, w nauczaniu wiernych i kształtowaniu religijnej tożsamości oraz w rozwiązywaniu pozareligijnych problemów, świadczy o ich istotnym znaczeniu dla poszczególnych etnosów. Przykładowo, z obrazu księży

greckokatoli~kich, takich jak ksiądz Buraczyński, będący autorytetem dla mieszkańców połoniny, wynika, że nie przyjmowali nigdy postawy pozornie lepszych, bo wykształconych, osób, lecz wychodzili naprzeciw wszelkim potrzebom swych parafian.

Duchowość huculską cechowała tendencja do syntezy religijności chrześcijańskiej i elementów ludowych. Szacunek do stworzenia

-zwierząt, lasu, a zwłaszcza do człowieka i jego stwórcy Boga - a często wręcz kult, przejawiający się poprzez miłość bliźniego i pomoc innym w trudnych sytuacjach życiowych, pozwalał Hucułom rozwijać w życiu

stosunki międzyludzkie na pokojowych zasadach. Zwłaszcza obraz Wigilii Bożego Narodzenia, mającej w swym zamyśle jednoczenie ludzi, zwierząt i przedstawicieli świata nadnaturalnego - zmarłych

z rodziny oraz Diabła, jest świadectwem realizacji pragnienia pojed-nania z każdą istotą.

Niezakłócona konfliktem radość widoczna była w świętowaniu i pracy nie tylko Hucułów, ale i Żydów - chasydów czy Cyganów, czego szczególnym wyrazem była niezrozumiała dla Italianów zabawa podczas stypy po śmierci Kamia, podkreślająca radość z przejścia do lepszej, boskiej rzeczywistości. Jednak dzięki otwartości na dialog i umiejętności przekazania własnego podejścia do religijności kon-fesyjna odmienność prowadzi do zrozumienia drugiego człowieka, nigdy do konfliktu.

18 6 Zakończenie

W budowaniu tożsamości religijnej istotną rolę odgrywały również mityczne plemiona Rachmanów i Syrojidów. Przykład Rachmanów, jako nauczycieli postawy zrozumienia i tolerancji, dzielących się

dwunastoma, a w razie potrzeby jeszcze większą liczbą części wiel-kanocnego jajka, dostarcza dodatkowych wzorców chrześcijańskiej miłości i szacunku do bliźniego. Obraz Syrojidów natomiast, wcielenie najgorszych cech ludzkich, pokazuje, że postawa nienawiści i chciwo-ści może doprowadzić człowieka do moralnego i fizycznego upadku.

Charakterystyka obu plemion uzupełniała huculską wizję moralności

i religijności, przekazując nie tylko Hucułom, ale i pozostałym

miesz-kańcom połoniny wzorzec i antywzorzec.

Obraz stosunków międzykonfesyjnych w tetralogii cechuje zatem szacunek oraz miłość do stworzenia, bez względu na jego charakter.

Nie tylko ludzie - przedstawiciele różnych religii i etnosów są postrze-gani jako istoty, które należy respektować, również świat nadnaturalny i cała przyroda.

Problematyka gospodarcza w tetralogii, poprzez ukazanie różno­

rodności zajęć mieszkańców Huculszczyzny, daje wyobrażenie o cha-rakterze relacji między nimi na podstawie wykonywanych zawodów.

Z przedstawionych stosunków wyłania się obraz ludów połoniny, prezentowanych przez pryzmat zazwyczaj „zarezerwowanych" tylko dla nich prac. Poszczególne etnosy jawią się jako niezastąpione; przykłado­

wo, nikt poza Hucułami nie zajmował się wypasem owiec, podobnie jak jedynie Żydzi przewozili ludzi bałagułami i prowadzili karczmy. Obraz prac z tetralogii dopełniają zajęcia magiczne, które wykonywali jedynie wybrani przedstawiciele danego ludu, jak molfarstwo czy wypędzanie duchów, jednak każdy mieszkaniec połoniny, nawet duchowny, mógł zwrócić się o pomoc do czarowników. Z przedstawionego obrazu wynika, że każdy miał do niej prawo, jeśli tylko zgadzała się z jego

światopoglądem.

Analiza wielości zawodów prezentowanych przez Vincenza po-twierdza, że przedstawiciele poszczególnych ludów, wyspecjalizowani w swoich fachach, wzajemnie się dopełniali, dzięki czemu budowali

Zakończenie """" ·-·-·· 187

porządek, a każdy etnos odnajdywał i rozumiał swoje istotne miejsce w rzeczywistości połoniny. Ważne jest i warte podkreślenia, że na

Huculszczyźnie, w przeciwieństwie do rzeczywistości, z reguły nie

dochodziło do konfliktów na tle gospodarczym, a współpraca oparta

była na uczciwości i wzajemnym poszanowaniu.

Spojrzenie na literacką spuściznę pisarza przez pryzmat jego oso-bistego stosunku do połoniny dopełnia eseistyka Stanisława Vincenza, prezentująca Huculszczyznę jako miejsce pokojowego współistnienia kultur. Analiza eseistyki doprowadziła do wniosku, że połonina zaj-mowała w refleksjach autora bardzo ważne miejsce i często do niej

nawiązywał. Również ta część twórczości świadczy o braterskich stosunkach ludzkich zarówno między sobą, jak i z przyrodą. Prezen-tacja rzeczywistości połoniny przez pisarza jako nostalgicznego kraju

dzieciństwa oraz jak idealnej, pełnej pokoju i miłości międzyludzkiej

ziemi dowodzi, że marzył o powrocie na nią. Zrozumiała zatem wydaje

się podjęta przez Vincenza próba przedstawienia Huculszczyzny jako miejsca wypełnionego harmonią i porozumieniem między etnosami, i takiego właśnie opisania jej w dziele swojego życia.

Bibliografia

Vincenz S., Archaiczna filozofia, [w:] S. Vincenz, Eseje i szkice zebrane, wybór i wstęp A. Vincenz, t. l, Wrocław 1997.

Vincenz S., Barwinkowy wianek, Warszawa 1983.

Vincenz S., Dialogi z Sowietami, Kraków 1991.

Vincenz S., Dramat polsko-żydowski, ,,Kultura" 1953, nr 1 (63), s. 14-22.

Vincenz S., Listy z Nieba, Sejny 2004.

Vincenz S., Outopos. Zapiski z lat 1938-1944, Wrocław 1993.

Vincenz S., Po stronie dialogu, t. 1, Warszawa 1983.

Vincenz S., Prawda starowieku, 1936.

Vincenz S., Prawda starowieku, Sejny 2002.

Vincenz S., Proj Liebman Hersch, ,,Kultura" 1953, nr 10 (108), s. 135-140.

Vincenz S., Rarytas (przedruk z Barwinkowego wianka), ,,Kultura'' 1949, nr 2 (19), s. 58-69.

Vincenz S., Resztki archaicznej kultury u Hucułów. Dawne sposoby

obliczeń, Odbitka z „Ziemi" 1935, nr 10.

Vincenz S., Rocznice Gandhiego, ,,Kultura" 1951, nr 9 (47), s. 18-36;

1951, nr 10 (48), s. 12-33; 1951, nr 11 (49), s. 3-27.

Vincenz S., Syrojidy, ,,Kultura'' 1950, nr 12 (50), s.43.

Vincenz S., Tematy żydowskie, Londyn 1977.

Vincenz S., Uwagi o kulturze ludowej IV, [w:] S. Vincenz, Po stronie dialogu, t. 1, Warszawa 1983.

Vincenz S., Z perspektywy podróży, Kraków 1980.

Vincenz S., Zwada, Sejny 2002.

* * *

190 _···-- ____ ·---·-·-Bi~liografią

Adhortacja apostolska papieża Pawia VI do biskupów, kapłanów

i wiernych całego katolickiego świata: o radości chrześcijańskiej, Kra-ków-Warszawa 1975.

Babiński G., Pogranicze polsko-ukraińskie: etniczność, zróżnicowanie

religi,jne, tożsamość, Kraków 1997.

Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869.

Bartosz A., Nie bój się Cygana, Sejny 1994.

Batruch S., Ufttki greckokatolickie w „Listach z Nieba" Stanisława Vin-cenza, [w:] Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red. M. Oł­

dakowska-Kuflowa, Lublin 2002.

Beauvois D., TtValka o ziemię, [w:] I. Chruślińska, P. Tyma, Wiele twarzy Ukrainy, Lublin 2005.

Benedyktowicz Z., Portrety obcego: od stereotypu do symbolu, Kraków 2000.

Bruckner A., Mitologi-a słowiańska i polska, Warszawa 1985.

Buber M., Gog i Magog, Warszawa 1999.

BytrońJ.S., Tematy, które mi odradzano, Warszawa 1980.

Danilak M., Slovensko-ukrajinske styky a vstahy v mynulosti a sućasnosti, [w:] Stereotypy narodowe na pograniczu, red. W: Bonusiak, Rzeszów 2002, s. 132-152.

Danilewicz A., Ormianie z prawego brzegu Czeremoszu, Kraków 1994.

Dębiński K., Raskoł i sekty Prawosławnej Cerkwi Rosyjskiej, Warszawa 1910.

Eliade M., Aspekty mitu, Warszawa 1998.

Eliade M., Historia wierzeń i idei religi,jnych, t. III, Warszawa 1995.

Eliade M., Sacrum, mit, historia, Warszawa 197 4.

Golem praski. Żydowskie opowiadania z getta, Praga 2004.

HerschJ., Wstęp, [w:] S. Vincenz, Tematy żydowskie, Londyn 1977.

Hnatiuk O., Wiedźmy, czarty i święci Huculszczyzny: mity i legendy, Lublin 1997.

]akowska K., Cykle podań o opryszkach w „Prawdzie starowieku", [w:]

Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska­

Kuflowa, Lublin 2002.

Bi_~_Hogrąfia _____ _

191

]akowska K.,jak opowiedziano Prawd( Starowieku? Uwagi o narracji

Stanisława Vincenza,

[w:]

Vincenz i krytycy. Antologia tekstów, wybór, wstęp i oprac. P. Nowaczyński, Lublin 2003.

Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.

Janów J., Słownik huculski, Kraków 2001.

Jung C.G., Archetypy i symbole, Warszawa 197 6.

Karcz A., Sakralna wizja świata u Stanisława Vincenza w „Na wysokiej

połoninie", [w:] Studia o Stanisławie Vincenzie, red. P. Nowaczyński,

Lublin-Rzym 1994.

Kasjan J.M., Na przeł{czy światów: 150 ukraińskich baśni, gadek, hu-moresek i podań ludowych, Toruń 1994.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.

Kolberg O., Dzieła wszystkie. Ruś Karpacka L t. 54, Wrocław-Poznań

1970.

Kościów Z., Wiadomość o Ormianach kuckich, Warszawa 1989.

Kowalczyk A.S., Stanisław Vincenz - szkic do biogramu, [ w:

J

Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red.

J. Choroszy iJ. Kolbuszowski, Wrocław 1992.

Kumor B., Historia Kościoła, Starożytność chrześcijańska, cz. 1, Lublin 1973.

Lehr-Spławiński T., Przeglqd i charakterystyki }fzyków słowiańskich,

Warszawa 1954.

Ługowska J., Ład życia w perspektywie „Prawdy Starowieku" Stanisława

"Vincenza, [ w:

J

Świat "Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red. J. Choroszy i J. Kolbuszewski, Wrocław 1992.

Łużny R., Ukraiński Kościół greckokatolicki w powieściowym „świecie

przedstawionym" Stanisława Vincenza, [w:] Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława "Vincenza, red. J. Choroszy i J. Kol-buszewski, Wrocław 1992.

Madyda A., Bóg-człowiek - kosmos. O poglqdach filozoficzno-religijnych Vincenza, [w:] Studia o Stanisławie Vincenzie, red. P. Nowaczyński,

Lublin-Rzym 1994.

192

_ _ _ ___ ____ ____ __ _ Bibliografia

Madyda A., Epos czy powieść? Problematyka genologi.czna „Na wysokiej połoninie", [w:] Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisła­

wa Vincenza, red.]. Choroszy iJ. Kolbuszewski, Wrocław 1992.

Madyda A., W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w

twór-czości Stanisława Vincenza, Toruń 1992

Maliński M., Poganie, ,,Dziennik Polski", 20 III 1998, nr 67.

Marie-Laetitia S., Tajemnica radości, Kraków 1993.

Metropolita Iłarion, Słowo o prawie i łasce, [w:] Mokry W., Od Iłariona

do Skoworody. Antologi,a poezji ukraińskiej XI-XVIII w., Kraków 1996.

Milewski J., Cyganie żyjq wśród nas, Suwałki 2002.

Mokry W., Lew - słońce - Chrystus w pieśni o nieśmiertelności życia

i słowa Bohdana Ihora Antonycza, ,,Krakowskie Zeszyty Ukraino-znawcze~ red. W. Mokry, t. IX-X, Kraków 2000.

Mokry W., Literatura i myśl społeczno-religi,na ukraińskiego romanty-zmu. Szewczenko, Kostomarow, Szaszkiewicz, Kraków 1996.

Moszyński K., Kultura ludowa Słowian. Kultura duchowa, t. 2, cz. 1, Warszawa 1967.

Mróz L., Geneza Cyganów i ich kultury, Warszawa 1992.

Mytych B., Kilka słów o ptakach u Vincenza, [w:] Stanisław Vincenz.

Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin 2002.

Nasalska A., Tematy żydowskie Vincenza, [w:] Studia o Stanisławie

Vincenzie, red. P. Nowaczyński, Lublin-Rzym 1994.

Nikitorowicz J., Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa, Białystok 1995.

Nowaczyński P., Mqdrość Vincenza, Lublin 2003.

Nowaczyński P., O „Prawdzie starowieku" Vincenza. Struktura - mit - idee, [w:] Studia o Stanisławie Vincenzie, red. P. Nowaczyński,

Lublin-Rzym 1994.

Ochman

J.,

Peryferie .filozofii żydowskiej, Kraków 1997.

Olejniczak]., Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz - Stempowski - Wittlin - Miłosz, Kraków 1992.

13i~li~_grc1fi~ ________ _

193

Ołdakowska-Kuflowa M., Chrystocenryzm światopogltµiu Stanisława

Vincenza, [w:] Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, red. P. Nowaczyński, Lublin 2001.

Ołdakowska-Kuflowa M., Wypowiedzieć SŁOWO. Stanisław Vincenz wobec dziedzictwa kultury, rozprawa habilitacyjna, Lublin 1997.

Ołdakowska-Kuflowa M., Stanisław Vincenz wobec dziedzictwa kultury, Lublin 1997.

Ormianie polscy. Odrębność i asymilacja. Wystawa w Muzeum Narodo-wym w Krakowie, ,,Horyzonty Krakowskie" 1990, nr 11-12.

Ossendowski A., Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora, faksymile,

Wrocław 1990.

OsterloffK., Zanim przyszli Hiszpanie, Warszawa 1968.

Ouaknin M.-A., Chasydzi, Warszawa 2002.

Praszałowicz D., Naród i nacjonalizm w myśli Maxa UTebera, ,,Przegląd

Polonijny" 1995, t. 1.

Prokop-Janiec E., ,,Na wysokiej połoninie~ Obrazy, dumy i gawędy

z Wierzchowiny Huculskiej: motywy żydowskie wobec literatury Dwudziestolecia, [w:] Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin 2002.

Próchnicki W., Człowiek i dialog. ,,Na wysokiej połoninie" Stanisława

Vincenza, Kraków 1994.

Próchnicki W., Szatan Vincenza, [w:] Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin 2002.

Róg Ł., Mniejszości narodowe wobec systemów politycznych, [w:] Między

Polskq a Ukrainq. Pogranicze - mniejszości, red. M. Malikowski, D. Wojakowski, Rzeszów 1999.

Schaff A., Stereotyp: definicja i teoria, ,,Kultura i Społeczeństwo':

li-piec-wrzesień 1978, t. XXII, nr 3, s. 43-77.

Scheps S., Stanisław Vincenz - polski badacz chasydyzmu, ,,Wiadomości':

Londyn 1966, nr 42.

Serczyk W.A., Historia Ukrainy, Wrocław 2001.

Shils E., Center and Periphery. Study In Macrosociology, Chicago 1975.

194 _________________________________ _ _ _ _ _ __ _

_ąJ_~liągrąfią

Sielicki]., Kroniki staroruskie, Warszawa 1984.

Sobolewska A., Kabalista z Czarnohory. Tematy żydowskie w twórczości Stanisława Vincenza, [w:] Mistyka dnia powszedniego, Warszawa 1992.

Sokołowska B., Aksjologi-a „malej ojczyzny" w kontekście rozważań o pi-sarstwie Stanisława Vincenza, [w:] P_ogranicze kultur, red. Cz. Kłak, Rzeszów 1997.

Stanisław Vincenz. HumanistaXX wieku, red M. Ołdakowska-Kufi.owa,

Lublin 2002.

Stein R., Dimensions

of

State Formation and Nation-Building: A Pos-sibile Paradigm Jor Research on Variations within Europe,

[w:]

'Ihe Formation

of

National States in 1*stern Europe, red. Ch. Tilly, Princetown 1975.

Studia o Stanisławie Vincenzie, red. P. Nowaczyński, Lublin-Rzym 1994.

Szahmatow A.A., Oćerk drevnejśego perioda istorii russkogo dzyka, wydanie repr., Moskwa 2002, za: EH~U'K.ll'/Cneoi.5!. Y7CJJaiH03HaBcmBa, T. 2, AbBiB 1993.

Szuchiewicz W., Huculszczyzna, t. l, Kraków 1902.

Szyjewski A., Religi.a Słowian, Kraków 2003.

Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red.

J.

Choroszy iJ. Kolbuszewski, Wrocław 1992.

Taylor N., Stanisław Vincenz i tradycja kresowa, [w:] Świat Vincenza.

Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red.

J.

Choroszy i

J.

Kolbuszewski, Wrocław 1992.

Tischner

J.,

Nieszczęsny dar wolności, Kraków 1993.

Turek K., Ludowe zwyczaje, obrzędy i pieśni pogrzebowe na Górnym Ślqsku, Katowice 1993.

Uliasz S., Literatura Kresów - kresy literatury, Rzeszów 1994.

Unterman A., Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 2000.

Vincenz A., Parę pytań do badaczy twórczości Stanisława Vincenza, [w:]

Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red

J.

Choroszy

iJ.

Kolbuszewski, Wrocław 1992.

ęibli()gr!,lfi!,l __

195

Vincenz A., Stanisław Vincenz w kręgu metropolity Andrzeja Szeptyc-kiego, [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red.

A. Zięba, Kraków 1994.

Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000.

Weinfeld D., Stanisław Vincenz o chasydyzmie - między perspektywq osobistq i perspektywq ogólnq, [w:] Świat Vincenza. Studia o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, red. J. Choroszy i J. Kolbuszewski,

Wrocław 1992.

Witwicki S., Rys historyczny o Hucułach, Lwów 1877.

Wojakowski D., Stosunki etniczne na pograniczu polsko-ukraińskim,

[w:] Między Polskq a Ukrainq. Pogranicze - mniejszości. Współpraca

regionalna, red. M. Malikowski, D. Wojakowski, Rzeszów 1999.

Wójtowicz-Huber B., ,,Ojcowie narodu': Duchowieństwo greckokatolic-kie w ruchu narodowym Rusinów galicyjskich {1867-1918), red.

J.

Ko:źbiał, Warszawa 2008.

Wyrozumski

J.,

Żydzi w Polsce średniowiecznej, [w:] Żydzi w dawnej Rzeczpospolitej: materiały z konferencji „Autonomia Żydów w Rze-czypospolitej Szlacheckiej", red. A. Link-Lenczowski, T. Polański, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.

Zadrożyńska A., Światy i zaświaty. O tradycji świętowań w Polsce, Warszawa 2000.

Zakrzewska-Dubasowa M., Historia Armenii, Wrocław-Warsza­

wa-Kraków 1990.

Zaleski M., Nieortodoksyjna religijność, [w:] Studia o Stanisławie Vin-cenzie, red. P. Nowaczyński, Lublin-Rzym 1994.

Ząbek M., Doroczne zwyczaje pasterskie na Huculszczyźnie. Współcze­

sność na tle tradycji, [w:] Pasterstwo na Huculszczyźnie. Gospodarka, kultura, obyczaj, red.J. Gudowski, Warszawa 2001.

Zowczak M., Biblia ludowa: interpretacje wqtków biblijnych w kulturze ludowej, Wrocław 2000.

Zychowicz

J.,

Kosmos Stanisława Vincenza, [w:] Studia o Stanisławie

Vincenzie, red. P. Nowaczyński, Lublin-Rzym 1994.

196 __ _ .... ___________ . __ .. __ ... ________ .... ___ __ _ __________________ Bibliografia

Żarnowski A., Kresy Wschodnie II Rzeczypospolitej: Kuty, Kraków 1992.

EyAameB

r.,

Y1epai1tCb1CUU 1tapoa J C80tx .11,ezmdax, pe.!tŻZŻUHUX no2/l.fldax ma sipysamutx. Koc.Mo.11,ozi1t1ti y1CjJai1tcb1Ci 1tapod1ti no21l.fldu ma si-pysa1tHJ1., KHi:B 1992.

Bopomw O., 3suttai· 1tamozo 1tapoay, KHi:B 2005.

f pe'IKO I., Cma1tic.11,as Bi1ttjeH3 i y1epaiHCb1Ce zpe1eo-1eamoAUZjb1Ce ayxo-se1tcmso y msopi Ha suco1eiu no.11,011u1ti ma s )l(Ummi nuC1JMe1t1tu1ea, [w:] Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska­

Kuflowa, Lublin 2002.

3axpeBCbKa 51., Epo11ic.11,as Ko6uAJt1tCb1CUU - doc.11,id1tu1C ZJZjJAbCb1CUX zo-sipo1e, [ w:

J

I'ytjJAbCb1CŹ zosip1eu. Aimsicmu111ti ma em1tOAŻHZsicmu111ti dOC/lŹd)ICeHHJI., peA. 51. 3axpeBCbKa, Ai,BiB 2001.

PaAOBH'l P., I'ytjyAbCb1Ca zpa;J1Cda 1ta Paxis114u1ti, [w:] Stanisław Vin-cenz. Humanista XX wieku, red. M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin 2002.

qaBara K., C.11,ida.Mu ;J1CuoisCb1Coi' me.Mamu1eu y msopttocmi Cma1tiCA.a-sa Bi1ttje1t3a, [w:] Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, red.

M. Ołdakowska-Kuflowa, Lublin 2002 .

..fficy6ax Jl., My3u111ti cmopi111eu y msopax Cma1tiCA.asa Bi1ttjema, [w:]

Stanisław Vincenz. Humanista XX wieku, op. cit.

W dokumencie Huculszczyzna jako miejsce harmonijnego współistnienia kultur : na podstawie tetralogii Stanisława Vincenza "Na wysokiej połoninie" (Stron 182-196)