W odniesieniu do Łodzi koncepcja Loica Wacquanta dotycząca tworzenia są- siedztw relegacji zdaje się znajdować potwierdzenie. Cechą charakterystyczną enklaw biedy jest brak wpływu sytuacji makrogospodarczej na życie ich miesz kańców. Niezależnie od tego, czy gospodarka rozwija się szybciej czy wolniej, ich sytuacja materialna nie ulega zmianom, podobnie, jak nie ulegają zmianie możliwości i warunki zatrudnienia. Albo w ogóle nie są zatrudnieni, albo pra cują dorywczo na czarno, podlegając często ogromnemu wyzyskowi. Nie są jednak, jak to się im często przypisuje, bierni. Wykazują dużą przedsiębior czość i zaradność, ale możliwości im dane są bardzo ograniczone. „Żelazna pięść”, o jakiej pisał Wacquant, widoczna jest w braku gotowości i chęci ad ministratorów miasta do wysłuchania racji „drugiej strony”. Z naszych badań wynika, że zadłużenie biednych mieszkańców enklaw nie wynika z zamierzo nej chęci życia na koszt współmieszkańców, lecz z następujących najczęściej powtarzających się okoliczności:
1) braku pieniędzy na opłacenie wszystkich wydatków związanych z utrzy maniem mieszkania, szczególnie zimą, kiedy trzeba dogrzewać mieszkania elektrycznie a prąd jest najczęściej „na kartę” (pre-paid), oraz na wyprawie nie dzieci do szkoły,
2) jako protest wobec braku reakcji administracji domów mieszkalnych w sprawie koniecznego remontu (np. przeciekający dach, postępujące za grzybienie mieszkania, schody grożące zawaleniem itp.),
3) gdy suma zadłużenia przekroczyła barierę wypłacalności, a więc gdy osoba zadłużona doszła do wniosku, że mimo wszelkich starań nie zdoła spłacić nie tylko samego zadłużenia, lecz także odsetek.
Może, zatem, zamiast straszyć i grozić ludziom eksmisją, z pożytkiem dla sprawy byłoby oddłużenie najemców, tak jak zostało to zrobione wcześniej z przedsiębiorstwami oraz z instytucjami opieki medycznej. Dla wielu rodzin to działanie pozwoliłoby z nadzieją spojrzeć w przyszłość. Byłby to także gest sprawiedliwości wobec tych, którzy nie skorzystali ani z ulgi na dzieci, bo mają za małe dochody, żeby płacić podatek od dochodów osobistych, ani z obniżenia
Wielkomiejska bieda w Polsce 161
-składki na ubezpieczenie zdrowotne, bo nie są zarejestrowani jako pracownicy, ani z ustawy o darowiznach i spadkach, bo nie mają niczego do przekazania swoim potomkom, ani z malej i dużej ulgi budowlanej, bo nie mieli pieniędzy, które trzeba było najpierw zainwestować, ani z możliwości kupienia miesz kania po bardzo obniżonej cenie. Warto rozważyć tę propozycję, ponieważ jej wprowadzenie w życie wraz z sensownym programem zamiany mieszkań i uruchomieniem gminnego budownictwa na wynajem, mogłoby przynieść nie tylko rezultaty społeczne, eliminując efekt stygmatyzacji, lecz także efekty ekonomiczne w formie zwiększonej gotowości do płacenia czynszu.
Bibliografia cytowana
Bottoms A. (2009), Disorder Order and Control Signs, „British Journal of Socio logy”, Vol. 60.
Brooks-Gunn J., Duncan G.J., Klebanov P.K., Sealand N. (1999), Do Neighbor hoods Influence Child and Adolescent Development?, “American Journal of So ciology”, Issue 1 (49-55), s. 353-395.
Demko G.J., Regulska J. (1987), Socialism and Its Impact on Urban Processes and the City, “Urban Geography”, Vol. 8, s. 289-292.
Ellen I.G., Turner M.A. (2003), Do Neighborhoods Matter and Why?, [w:] Cho osing a Better Life? Evaluating the Moving to Opportunity Social Experiment,
red. J. Goering, J. Feins, Urban Institute, Washington, s. 313-338.
Fainstein S.S., Gordon I., Harloe M. (red.) (1992), Divided Cities, New York & London in the Contemporary World, Blackwell Publishers, Cambrigde.
Gilroy P. (2009), A Response, “British Journal of Sociology”, Vol. 60, Issue 1, s. 33- 38.
Halpern D. (2005), Social Capital, Polity Press, Cambridge.
Jankowski B. (2010), Łódzkie enklawy biedy - 10 lat później, „Praca Socjalna”. Nu mer specjalny lipiec, sierpień.
Jencks Ch., Mayer S.E. (1990), The Social Consequences of Growing Up in a Poor Neighborhood, [w:J Inner-City Poverty in the United States, red. L. Lynn Jr., M.G.H. McGeary, National Academy, Washington.
Koch M. (2008), Roads to Post-Fordism. Labour Markets and Social Structures in Europe, Ashgate Publishing Company.
Kucharska-Stasiak E. (2008), Sytuacja mieszkaniowa Łodzi na tle innych miast, „Kca. Scientarum Polonorum, Administracio Locorum”, Vol. 7 (2).
Lupton R. (2008), ‘Neighbourhood Effects': Can We Measure Them and Does it Matter?, “Case Paper” No. 73, Centre for Analysis of Social Exclusion, LSE, London.
Potoczna M., Warzywoda-Kruszyńska W. (2009), Kobiety z łódzkich enklaw bie dy. Bieda w cyklu życia i międzypokoleniowym przekazie, Wydawnictwo Uni wersytetu Łódzkiego, Łódź.
Sampson R.J., Squires G.D., Zhou M. (2001), How Neighbourhoods Matter: The Value of Investing at the Local Level, American Sociological Association, Wa shington.
Sampson R.J. (2009), Disparity and Diversity in the Contemporary City: Social (Dis)order Revisited, “British Journal of Sociology”, Vol. 60, Issue 1, s. 1-31, http: /1 www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/122261218/PDF- START.
Skuza Z. (2011), Nie wolno dopuszczać do koncentracji biedy!, „Problemy Społecz ne”, maj-czerwiec.
Smith D. (1994), Geography and SocialJustice, Blackwell Publishers.
Sprawozdanie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z realizacji programu wie loletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania za rok 2010” (projekt z 9 maja 2011 r.), http://www.mpips.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnych/pro- jekty-programow-i-inne/uchwala-rady-ministrow-w-sprawie-przyjecia-rocz- nego-sprawozdania-z-realizacji-programu-wieloletniego-pomoc-panstwa-w- zakresie-dozywiania-za-rok-2010-projekt-z-9-maja-2011 -r.
Wacquant L. (2008), Ghettos and Ani-Ghettos: The Anatomy of New Urban Pov erty, “Thesis Eleven”, Vol. 94, s. 113-118.
Wacquant L. (2008), Relocating Gentrification: The Working Class Science and the State in Recent Urban Research, “International Journal of Urban and Regional Research”, Vol. 32.1, s. 198-205.
Wacquant L. (2008), Urban Outcasts, Polity Press, Malden.
Wacquant L. (2009), Punishing the Poor: The Neoliberal Government of Social In security, a John Hope Franklin Center Book.
Warzywoda-Kruszyńska W. (red.) (1998, 2001), Żyć ipracować w enklawach bie dy, IS UŁ, Łódź.
Warzywoda-Kruszyńska W. (red.) (1999, 2001), (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, IS UŁ, Łódź.
Warzywoda-Kruszyńska W. (2003), „Oswajanie” biedy w trzech pokoleniach ło dzian, [w:] Polska, gospodarka, społeczeństwo. Studia i szkice socjologiczne de dykowane profesor Jolancie Kulpińskiej, red. K. Doktór, K. Konecki, W. Wa rzywoda-Kruszyńska, Wyd. UŁ, Łódź, s. 153-165.
Warzywoda-Kruszyńska W. (2010), Tacy sami a ściana między nami. Wywiad dla „Gazety Wyborczej”, http: //wyborcza.pl/1,76842,8349260,Bieda_sie_pogle- bia Tacy sami____ a_sciana_miedzy_nami.html?as=3&startsz=x (9.09.2010). Wikstróm Per-OlofH. (2009), Questions of Perception and Reality, “British Jour
nal of Sociology”, Vol. 60, Issue 1, s. 59-63.
Wiles P. (2009), Disadvantage Disorder and Diversity, “British Journal of Sociol ogy”, Vol. 60, Issue 1, s. 75-81.
Wilson J. Q., Kelling G.L. (1982), Broken Windows: The Police and Neighborhood Safety, http: 11 www.manhattan-institute.org/pdf/_atlantic_monthly-broken_ windows.pdf.