pomiędzy ojkonimami i mikroojkonimami w obrębie grup motywacyjnych
V. Zakończenie
Konkludując całość obserwacji badawczych należy stwierdzić, że nazwy własne są częścią każdego narodowego słownictwa ogólnego i w pewnym stop niu z niego się wywodzą. Zaś funkcja komunikatywna, jaką pełni język, spro wadza się w zakresie nazw własnych - (mikro)ojkonimów - do historycznego kontinuum, czyli ciągłego tworzenia systemu orientacji przestrzennej, wykorzy stującego możliwości poszczególnych języków, w powiązaniu z sytuacją ze wnętrzną.
Jeżeli idzie o kontinuum historyczne, to prymamej funkcji nazwy nie za kłóci brak znajomości któregoś z systemów językowych. Jedynie wydarzenia zewnętrzne powodują, że preferowany jest taki czy inny język. Doskonale orientujemy się, gdzie leży Paryż czy Moskwa, nie rozumiejąc znaczenia ape- latywnego w danym języku, co najwyżej do identyfikacyjnej funkcji nazwy do chodzi znaczenie konotatywne, czy asocjacyjne.
Wydaje się słuszne przyjęcie podziału nazw, w którym kryterium nadrzęd nym staje się motywacja onomastyczna, obrazująca procesy tworzenia form identyfikacji przestrzennej w makro- i mikroskali, w których wykorzystano do tejże identyfikacji określenia ludzi, pewien zasób słownictwa apelatywnego, czy istniejące już toponimy.
Grupa A. - toponimy motywowane przez związek znaczeniowy z nazwą osobową lub określeniem grupy ludzkiej - jest licznie reprezentowana na bada nym terenie i dotyczy z reguły nazw starszych i samodzielnych. Odznacza się również dość regularną budową. Są to przeważnie określenia ludzi w 1. poj. lub mn., czy nieco później - nazwy dzierżawcze, informujące o przynależności te renu czy ziemi do osoby, której określenie tkwi w podstawie. W czasach naj dawniejszych po wiek XIII tereny te należały do Rusi Czerwonej. Dominował wtedy język ruski i prawosławie. Dokumentacja z tego okresu, jeżeli idzie o nazwy miejscowe, jest bardzo skąpa. Zaledwie kilka niepewnych zapisów nazw w dokumentach ruskich. Późniejsze zapisy utrzymują jednak wcześniejszą sytuację. W podstawach nazw odantroponimicznych tkwią ruskie elementy identyfikacji osobniczej (imiona, przezwiska i inne określenia ludzi).
Również formanty nazwotwórcze w znacznym stopniu są ruskie (-owyći,
-yńce, -owce). W nieco mniejszym stopniu element ruski ujawnia się w na
zwach dzierżawczych. Są one nieco późniejsze i odnotowane w dokumentach w związku z wprowadzeniem przez Polskę stosunków prawno-administracyj nych w XIV i XV wieku. Zapewne oddziaływał tu model nazw dzierżawczych ukształtowanych wcześniej w rdzennej Polsce.
Spora grupa nazw etnicznych świadczy o złożonym charakterze osadni czym tych ziem.
W grupie B. - mikroojkonimów motywowanych przez związek znacze niowy z apelatywami, określającymi naturalne cechy terenu lub szeroko pojętą działalność człowieka - zasadniczą grupę stanowią ojkonimy niesamodzielne i mikroojkonimy, z wyjątkiem niewielkiej ilości nazw samodzielnych, w pod stawach których tkwią apelatywy topograficzne odnoszące się do większych obiektów terenowych. Apelatywy będące podstawą tej grupy nazw były zrozu miałe zarówno dla Ukraińców, jak i Polaków, z uwagi na panujący bilingwizm. Do dokumentów mogły trafiać zarówno w jednym, jak i w drugim języku. W wiekach dawniejszych częściej w języku polskim, natomiast później — i w polskim i w ukraińskim, w zależności od charakteru dokumentu. W związku z taką sytuacją dokonywano nieraz ukrainizacji czy polonizacji nazwy - najczę ściej w zakresie fonetyki, rzadziej morfologii - co jest trudne do uchwycenia, gdyż dokumenty skrywają sytuację rzeczywistą.
Grupa apelatywów związanych z kulturą materialną i duchową tworzy na zwy samodzielne, często starszego pochodzenia, które jednoznacznie przynale żą do jednej czy drugiej kultury, religii itd., cerkiew, monastyr, kościół, dwór,
wola, słoboda itp.
W obrębie grupy C. - motywowanej przez istniejące już toponimy - obser wujemy w zasadzie procesy toponimizacyjne polegające najczęściej na wyko rzystaniu znanych toponimów, jako swoistych „adresów” czy punktów orienta cyjnych w terenie, dla nowo powstałej osady. Wyjątek stanowią tu tzw. nazwy importowane czy przeniesione - typu Syberia, Paryd, przy powstaniu których motywacja była złożona, trudna nieraz do jednoznacznego zinterpretowania, (por. wyżej). Od strony nazwotwórstwa czy kompozycji nazwy te nie wykazują różnic formalnych w stosunku do środków językowych właściwych grupie nazw odapelatywnych.
Analiza całej sieci nazewniczej w makro- i mikroskali przeprowadzona w oparciu o jednolite kryteria podziału pozwala też zaobserwować specyficzne cechy ojkonimów i mikroojkonimów, np. w grupie B. największą ilość stanowią mikroojkonimy w formie wyrażeń przyimkowych, które z rzadka pojawiają się w ojkonimii (brak ich w nazwach osad samodzielnych). Zauważyć też możemy
procesy polegające na przechodzeniu od deskrypcji jednostkowych czy wyrażeń przyimkowych do substantywizowanych form syntetycznych.
Patrząc zaś historycznie zarówno z pozycji języka polskiego, jak i ukraiń skiego najbardziej reprezentatywną grupą dla ojkonimów są nazwy motywo wane przez antroponimy - formalnie prymame i późniejsze nieco: dzierżawcze - formalnie sekundame. Z czasem stają się one reprezentatywnym modelem toponimicznym wykorzystywanym do nazywania miejsc.
W ciągu całej historii osadnictwa na omawianych terenach reprezentatywne są również nazwy motywowane przez apelatywy. Występują zarówno w mi- kroojkonimii, jak i w ojkonimii. Trudno jest fonnalnie ustalić w tej grupie pry- mamość i sekundamość nazwy, ze względu na wspólność formantów tworzą cych apelatywy i nazwy miejscowe. Często rozstrzygamy te kwestie arbitralnie.
Stwierdzić też należy, że prowadzenie badań onomastycznych na terenach etnicznie mieszanych, na których współistnieją dwa bliskie sobie języki - jak w naszym przypadku: polski i ukraiński - jest niezmiernie trudne. Nie możemy jednoznacznie orzec o przewadze czy wpływach jednego z języków na nazew nictwo badanego terenu. Znaczny wpływ na ostateczny kształt nazw, które od najdujemy w dokumentach, mogła mieć kancelaria i administracja, co nie mu siało być w całkowitej zgodzie z istniejącym w rzeczywistości stanem rzeczy. Zarówno w codziennej komunikacji językowej, jak i w nazewnictwie panował bilingwizm.
WYKAZ SKRÓTÓW
Skróty określające charakter (mikro)ojkonimu
M. W. Przyś. — Miasta, wsie, przysiółki, wólki, części miast i gmin Z. — Pojedyncze domy, grapy domów, zabudowania
K. — Karczmy L. — Leśniczówki Inne ap. — appellativum cz. — część fem. — femininum gin. — gmina grp. — grupa gw. — gwarowy leśn. — leśniczówka mp. — mapa
n. etn. — nazwa etniczna n. ni. — nazwa miejscowa n. os. — nazwa osobowa
par. — parafia pl. — liczba mnoga poi. — polski r. m. — rodzaj męski r. n. — rodzaj nijaki r. ż. — rodzaj żeński rum. — rumuński sing. — liczba pojedyncza ukr. — ukraiński wś. — wieś
zap. — zapożyczenie zdr. — zdrobnienie Źródła i skróty
AD. — Z Archiwum Drohobycza. (Zbiór przywilejów, Aktów, Dekretów granicznych, Lustracyi, Memoryałów.), wyd. F. Gątkiewicz, Drohobycz 1906.
AGZ. — Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczpospolitej Polskiej z Archiwum tak zwa nego bernardyńskiego we Lwowie, i. I-XXV Lwów 1868-1935.
AJZR. — Archiw Jugo-Zapadnoj Rossii, izdawajemyj Wriemiennoju Komissieju dlja razbo- ra drewnich aktów, wysoćajśe ućreżdennoju pri Kijewskoin i Wołynskom Giene- ral’ - Gubernatorie, Kijew 1 8 8 5 -1 8 8 7 ,1.1—XII.
Akt. JZR. — Akty otnosjasćisja k istoriii jużnoj i zapadnoj Rossi, T. I-VI, Sanktp’eterburg 1865-1869.
AS — Archiwum książąt Lubartowiczów-Sanguszków w Sławucie, t. I—VII, Lwów 1887-1910.
Ch. Hr. XIV Hrusz.
Jabí.
JK. Kur. LH. LWR. MRPS. PAS. PB. Pili. Pr. Pr. MAL. RH. Sch. SG. Sk. SU. TS. ŻD. ŻUR. Mapy— Kompletny skorowidz miejscowości w Galicji i Bukowinie zestawiony przez S. Chanderysa, Lwów 1909.
— M. Pieszczak. Hramoty XIV st. Kyjiv 1974.
— Materijały do istorii suspilno-politycznych i ekonomicznych widnosyn Zachidnoji Ukrajiny, wyd. M. Hruśewkij, Lwów 1905, Żereła do istoriji Ukrajiny - Rusy, t. I—VIII, Lwów 1895-1905.
-— A. Jabłonowski, Źródła dziejowe, t. V-VI, Warszawa 1877, t. VIII 1889, t. XI 1897, t. XV1I1 cz. 1 i 2 Warszawa 1902, T XIX (Ziemie ruskie, Wołyń i Podole) Warszawa 1889.
Josyfin'ska (1785-1788) i francyskanska (1819-1820) metryky. Persy pozemel’ny kadastry Halyćyny. Pokażćyk naselenych punktiv, Kyjiv 1965.
— Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. 1, t. 1—VII wydał S. Kuraś, Wrocław-War- szawa. Kraków' 1962-1970, t. VIII Sułkowaka-Kuraś i S. Kuraś, Wrocław 1975. — Lietopis Hrihorija Hrabjanki, Kijew 1854.
— Lustracje województwa ruskiego 1661-1665, wyd. E. i K. Arłamowscy, cz. II Ziemia Lwowska. Kraków 1974, cz. III Ziemia Halicka i Chełmska, Kraków 1976. — Matricularum Regni Poloniae Summaria, wyd. T. Wierzbowski, t. I II, Warszawa
1905-1907, cz. III, IV/I, IV/2, V/l, V/2, pod red. J. Sawickiego, Warszawa 1910- -1961.
— Archiwum domu Sapiechów, t. I, Lwów 1892. — ks. Sadok Barącz, Pamiątki Buczackie, Lwów 1882.
— Edicta et Mandata uniwersalia Regni Galiciae et Lodomeriae, Leopoli 1772 i dal sze.
— A. Prochaska, Historja miasta Stryja, Lwów 1926.
— A. Prochaska, Materiały archiwalne wyjęte głównie z Metryki Litewskiej od 1548 do 1607. Lwów 1890.
— Rozov V. Ukrąjinśki hramoty, t. I, Kyjiv 1928.
— Schematismus archidiocesis Leopoliensis ritus latini, Lwów 1931-1936.
— Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I-XV, Warszawa 1880-1902.
— Skorowidz gminny Galicji, opracowany na podstawie spisu ludności z dnia 31 grudnia 1900, Wiedeń 1907.
— Słownik staroukrainśkoji mowy XIV- XVI st., t. I 11, Kyjiv 1977-1978.
— M N. Tichomirow, Spisok russkich gorodow dal’nich i bliźnich, Istorićeskije Zapi ski, t. 40, Moskwa 1952.
— Źródła dziejowe starostwa i parafii Kamionka Strumiłłowa, 1.1, wyd. B. Faliński, Kamionka Strumiłłowa 1928. (Mikrofilm nr 1507, Bibl. Jagiellońska).
— Żereta do istoryji Ukrajiny - Rusi, wyd. M. Hrusews’kyj, S. Tomaszewski, T. I- -VI, Lwów 1895- 1913.
nip 75 — mapy austriackie (Spezialkarten) w skali 1 : 75 000, Militargeographisches Insti-tut, Wien 1907-1916.
nip 100 — Mapy polskie w skali 1 : 100 000, Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1925-1938.
WYKAZ WYKORZYSTANEJ W PRACY LITERATURY
Bajerowa I., P o l s k i e n a z w y m i e j s c o w e t y p u D ę b e , O r lo , cl.2 „Onomástica” 1957. z. II. s. 293-324. Bąk P., W s p r a w i e p o d z i a ł u s ł o w i a ń s k i c h n a z w m i e j s c o w y c h, „Onomástica” 59. 1994, s. 33-49. Białkowski Ł., P o d o l e w w i e k u X V I . R y s y s p o ł e c z n e i g o s p o d a r c z e , Warszawa 1920. Benson S., N a m e n g e b e r u n d N a m e n g e b u n g, „Onoma” XX 1977, s. 128-139. Borek H., M e t o d o l o g i c z n e p r o b l e m y b a d a n i a z ł o ż a o d a p e l a t y w n e g o w n a z e w n i c t w i e .
„Warsztat współczesnego onomasty”. Materiały z III ogólnopolskiej konferencji onomastycznej, Kielce 1985.
— N a z w y z f o r m a n t e m im - o d w y r a ż e ń p r z y i m k o w y c h ( t y p P o d le ś n o , Z a d r o ż n a ) . Spra wozdania Opok Tow. Przyjaciół Nauk za 1964 r. Wydział II Języka i Literatury, seria B. nr 2 1967, s. 21 —45.
— N a z w y o s o b o w e w f u n k c j i n a z w m i e j s c o w y c h n a Ś l ą s k u ( t y p J ę d r y s e k , O z im e k ) Roz prawy Kom. Jęz., Wr. TN t. V 1965, s. 149-164.
— Recenzja pracy
B.
Mrózka, „ N a z w y m i e j s c o w e d a w n e g o Ś l ą s k a C i e s z y ń s k i e g o” za mieszczona w „Onamastica” XXXI 1986, s. 202-209.— W o s t o c n o s l a w ’a n s k 'e t o p o n i m y s f o r m a n t o m -b n - [w:] „Wostoćnosław’anskaja ono- mastika”, Moskwa 1972, s. 90-143.
— W s p r a w i e b a d a ń n a d p o l s k i m s ł o w n i c t w e m t o p o n i m i c z n y m, „Atlas onomastyczny Słowiańszczyzny”, Wrocław 1972, s 43-53
— Z a ł o ż e n i a S ł o w n i k a p o l s k i c h w y r a z ó w t o p o n i m i c z n y c h , „Onomástica” XXIV 1979, s. 5-17.
Bubak J., N a z w y p r z e n i e s i o n e w p o l s k i e j t o p o n o m a s t y c e , c z . I i Ii. „Onomástica” X 1965, s. 50-73 i XI 1966, s. 43-61.
Bucko D.G.. P o c h o d z e ń i j a n a z w n a s e l e n i c h p u n k t i w P o k u t t j a , Lwi w 1990.
Bugalska H., T o p o n i m i a b y ł y c h p o w i a t ó w g d a ń s k i e g o i t c z e w s k i e g o, Gdańskie Towa rzystwo Naukowe, seria Pomorskie monografie toponomastyczne nr 6. Gdańsk
1985.
Chudaś M.Ł., Demćuk M.O., P o c h o d z e ń i j a u k r a iń s k i c h p r i k a r p a t s k i c h n a z w n a s e l e n ic h p u n k t i w, Kyjiv 1991.
Czołowski A. i Janusz B., P r z e s z ł o ś ć i z a b y t k i w o j e w ó d z t w a t a r n o p o l s k i e g o , Tarnopol 1926.
Czopek B., N a z w y m i e j s c o w e d a w n e j z i e m i c h e ł m s k i e j i b e ł s k i e j (w g r a n i c a c h d z i s i e j s z e g o p a ń s t w a p o l s k i e g o ) , Wrocław 1988.
Dąbkowski P., Podział administracyjny województwa ruskiego i bełskiego w XV wieku,
z mapą, Lwów 1939.
Dejna K., Gwara Milna, Rozprawy Kom. Jęz. ŁTN IV, 1956.
— Gwary ukraińskie Tarnopolszczyzny, „Prace Językoznawcze” 15, Wrocław 1957.
Domański J., Terenowe nazwy śląskie, „Onomástica” II 1956, s. 103-126.
— Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego, War szawa 1967.
— Śląskie nazwy miejscowe -anie / > -anyl, „Onomástica” XIV 1969, s. 5—43.
Etimologićnyj słownyk ukraińskoji mowy, t. I-III, Kyjiv 1982-1989.
Faliński B., Powiat Kamionka Strumiłłowa, Kamionka Strumiłłowa 1935.
Górnowicz H., Baza antroponimiczna słowiańskich nazw miejscowych zwanych rodo
wymi. Z polskich studiów slawistycznych. Seria 5, „Językoznawstwo”, Warszawa
1968.
— Nazwy geograficzne Pomorza Gdańskiego typu Międzylęie, Zajezierze, „Onomástica” XXI 1968, s. 23-41.
— Rodowe nazwy miejscowe Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza, Gdańsk 1968.
— Studia nad rodowymi nazwami miejscowymi w języku polskim na na tle innych języ
ków słowiańskich, Gdańsk 1968.
Hrabec S„ O polskiej gwarze wsi Duliby w byłym powiecie buczackim, Rozprawy Kom. Jęz. ŁTN 1955, s. 31-76.
— Nazwy geograficzne Hucułszczyzny, Kraków 1950.
Hrincenko B.D. (red.), Słowar ukrainskaho jazyka, T. I—IV, Kijew 1907-1909.
Istorija ukrajinśkoji mowy, cz. I, Fonetika, cz. II Morfołogija, Kyjiv 1978-1979.
Istorija mist i sił ukraińskoji RSR, Lwiwśka obłast’, Kyjiw 1968, Tcrnopilska obłast’
1973.
Jurkowski M., Ukraińska terminologia hydrograficzna, Wrocław 1971.
Karaś M., Imię, nazwisko, przezwisko: nazwa osobowa w polszczenie, „Onomástica” XXI 1976, s. 19-40.
— Nazwy miejscowe typu Annopol, Białogard w języku polskim i innych językach sło
wiańskich, „Onomástica Slavogermanica” V 1970.
— Nazwy miejscowe typu Podgóra, Zalas w języku polskim i w innych językach słowiań
skich, „Prace Onomastyczne” nr 1, Wrocław 1955.
— O niektórych problemach onomastyki polskiej, „Onomástica” XXIII 1978, s. 7-25.
— Słowiańskie nazwy miejscowe i ich klasyfikacja (uwagi i propozycje) „Biuletyn PTJ” XXXVIII 1972.
— W sprawie polskiej terminologii onomastycznej, „Onomástica” XIII 1968, s. 352-360.
Korpenko J., Toponimija Bukowyny, Kijiv 1975.
Romaszewski M., W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje,
„Onomástica” XXV 1986, s. 5-17.
Kosyl C., O przechodzeniu nazw własnych do kategorii nazw pospolitych (na materiale
gwary studenckiej), „Onomástica” XIX 1974, s. 85-104.
— Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, „Prace Onomastyczne” 27, Wrocław 1978.
Kucała M., Odbicie słownictwa pospolitego w staropolskich nazwach osobowych. Na
podstawie tomu 1 ,,Słownika staropolskich nazw osobowych” i ,,Słownika stam-
polskiego”, „Język Polski” XLVII1 1968, s. 168-186.
Kupcy nskyj O. A., Najdawniśy słow'ansky> toponimy Ukrajmy jak dżereło istoriko-geo-
graftćnych doslidżen, „Geografićny nazwy na -yći”, Kyjiw 1981.
Kuryłowicz J., La position lingwistiqe du nom propre, „Onomástica” II 1956, s. 1-14.
— The linguistic status of proper nouns (ñames), „Onomástica” XXV 1980, s. 5-11; tamże tłumaczenie polskie Z. Klimka.
Kurzowa Z., Polszczyzna Lwowa i kresów południowowschodnich do 1989 r., wyd. I
PWN, Warszawa-Kraków 1985.
Lindert B., Formanty shćące do tworzenia nazw mieszkańców w językach słowiań
skich, Lublin 1967.
Lubas W., Nazwy miejscowe południowej części województwa krakowskiego, „Prace Onomastyczne” nr 9, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968.
— Patronimiczne nazwy miejscowe z formantem -ci, -uwci, / / -ewci, -inci w języku sło
wiańskim, „Onomástica” XVI 1971, s. 18-41.
Lesiów M., Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny, Lublin 1972.
Makarski M.W., Nazwy miejscowości dawnej ziemi sanockiej, Warszawa 1986.
— Pogranicze polsko-ruskie do połowy wieku XIV. Studium językowo-etniczne, Lublin 1996.
Mrózek R., Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, „Prace Naukowe UŚ”, nr 586, Katowice 1984.
Nieckula F., Nazwy miejscowe z sufiksem -ów-, -in- na obszarze Wielkopolski i Mało
polski, „Prace Wrocł. Tow. Nauk.” seria A, nr 144, Wrocław 1971.
— Polskie nazwy miejscówce typu Bieńkówka, Sarnówka (Geneza i znaczenie przyrostka
-ówka//-ewka). „Rozprawy Kom. Jęz.” Wr. TN, t. VII, s. 231-271.
Ottin S., Sufiks -owat- w ukraińskiej toponimii, „Onomástica” XVIII, 1968, s. 99-152.
Pawłowski E., Nazwy miejscowe Sądeczyzny, t. I. Ogólna charakterystyka nazewnictwa miejscowego Sądeczyzny. „Prace Monograficzne WSP w Krakowie” t. IV, Kra ków 1965.
Pluskota T., Nazwy miejscowe ziem ruskich Rzeczpospolitej XVI-XVIU w. Toponimia
Ukrainy i pogranicza polsko-ukraińskiego, Bydgoszcz 1998.
— Nazwy patronimiczne i nazwy dzierżawcze w toponimii Wołynia i Podola (XVI—
- X V II w.), „Studia Filologiczne WSP w Bydgoszczy” 1997, z. 45 (Filologia Rosyj ska 18) s. 41-55.
— Nazwy miejscowe na mapach Wołynia w XIX wieku, „Studia Filologiczne WSP w Bydgoszczy” 1995, z. 41 (Filologia Rosyjska 17), s. 59-68.
Podołskaja N.W., Slovar russkoj onomastićeskoj terminologii, Moskwa 1978.
Rieger J., Nazwy wodne dorzecza Sanu, „Prace Onomastyczne”, Wrocław 1969.
— Imiennictwo ludności wiejskiej w ziemi sanockiej i przemyskiej w XV w., „Prace Onomastyczne” 26, Wrocław 1977.
Rospond S., Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych,
Wrocław 1957.
— Patronimiczne nazwy miejscowe na Śląsku, Wrocław 1964.
Rudnicki J., Nazwy geograficzne Bojkowszczyzny, Lwów 1959.
Rymut K., Etniczne nazwy miejscowe w Małopolsce, „Onomástica” XVIII 1973, s. 5-29.
— Nazwy miast Polski, wyd. drugie uzupełnione, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk-Łódź 1978.
— Nazwy miejscowe dawnego Księstwa Siewierskiego, „Onomástica” XV 1970, s. 5-58. — Nazwy miejscowe dawnego powiatu bieckiego, Wrocław-Warszawa-Kraków-
Gdańsk 1975.
— Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław 1967.
— Niektóre problemy badawcze polskiego nazewnictwa miejscowego, „Warsztat współ czesnego onomasty”, Materiały z III ogólnopolskiej konferencji onomastycznej. Kielce 1985.
— Patronimiczne nazwy miejscowe w Małopolsce, „Prace Onomastyczne” nr 18, Wro cław 1971.
— Służebne i zawodowe nazwy miejscowe w Małopolsce, „Onomástica” XX 1975, s. 144-168.
Safarewiczowa H., Nazwy miejscowe typu Mroczkowizna, Klimontowszczyzna, „Prace
Onomastyczne” nr 2, Wrocław 1956.
Serczyk W., Historia Ukrainy, Warszawa 1990.
Smoczyński P., Recenzja pracy M. Łesiowa pt. „ Terenowe nazwy własne Lubelszczy zny”, Lublin 1972, zamieszczona w „Onomástica” XX 1975, s. 180-295.
Stieber Z., Toponomastyka Łemkowszczyzny, cz. I Nazwy miejscowe, Łódź 1948, cz. II
Nazwy terenowe, Łódź 1949.
Superanskaja W., Mikrotoponimija-, makrotoponimija i ich otłiczije ot sobstwienn
toponimii, „Mikrotoponimija”, Izdatielstwo Moskowskogo Uniwersiteta. Moskwa
1967, s. 31-38.
Śramek R., Mistni jmena v komunikativnim procesu a pojeń jejich vykladu v topono-
mastikonach, Zprawodaj Mistopisni Komise ĆSAV, roćnik XIX, c. 3-4, 1978.
Szulowska W., Imiennictwo dawnej ziemi halickiej i lwowskiej. Warszawa 1992.
— Antroponimia chłopska na Ukrainie prawobrzeżnej w XVII wieku, SFP i S 1995, z. 52, s. 275-284.
Taszycki W., Klasyfikacja słowiańskich nazw miejscowych znaczeniowa a formalna,
„Slavische Namenforschung”, Berlin 1965, s. 1-8: przedruk, Tenże, Rozprawy i studia polonistyczne, t. IV, „Onomastyka i historia języka polskiego”, Wrocław- Kraków 1968, s. 64-69.
— Patronimiczne nazwy miejscowe na Mazowszu, „Prace Onomastyczne”, PAU, nr 5, Kraków 1951.
— Przyrostek -isko, -iszczę w językach zachodniosłowiańskich, „Slavia” IV 1925, s. 213-227.
— R z e k o m o d z i e r ż a w c z e n a z w y m ie js c o w e . Z n a c z e n ie p r z y r o s t k ó w -ó w , -o w a , -o w o o r a z
-in , -in a , - in o , „J. Pol.” z. 22, 1937, s. 104-111: przedruk. Tenże, Rozprawy i studia polonistyczne, 1.1. „Onomastyka”, 1958, s. 215-222.
— S ło w ia ń s k ie n a z w y m ie js c o w e . U s ta le n ie p o d z i a łu , Kraków 1946: przedruk, Tenże,
Rozprawy i studia polonistyczne, t. I, „Onomastyka”, Wrocław-Kraków 1958, s. 228-268.
— S to s u n e k o n o m a s ty k i d o in n y c h n a u k h u m a n is ty c z n y c h . „Onomástica” VIII, 1965, s. 1-19.
— Z ło ż o n e n a z w y m ie js c o w e w ję z y k u p o ls k im ,„Slavia” XIX 1960, s. 59-64.
Treder J., N a z w y p o n o w io n e w ś r ó d n a z w p r z e n ie s i o n y c h , „Onomástica” XXIV 1980, s. 19-43.
— T o p o n im ia b y łe g o p o w ia t u p u c k ie g o . Gdańskie Towarzystwo Naukowe, seria Po
morskie Monografie Toponomastyczne nr 3, Gdańsk 1977.
Wilkoń A., N a z w y m ie js c o w e ty p u T u c zę p y, T u m id a j w ję z y k u p o ls k im , „Onomástica” X, s. 151-158.
— N a z w y m ie js c o w e Tyszow ce, W itoszyń ce w ję z y k u p o ls k im ,„Onomástica” XII, s. 70-85.
Włodarski C., P o ls k a i R u ś 1 1 9 4 - 1 3 4 0 , PWN, Warszawa 1966.
Wolnicz-Pawłowska E., O s ie m n a s to w ie c z n e im ie n n ic tw o u k r a iń s k ie w d a w n y m w o je
w ó d z tw ie r u s k im ,Wrocław 1978.
— A n tr o p o n im ia łe m k o w s k a n a tle p o ls k im i s ło w a c k im , Warszawa 1990.
Zaleski J., N a z w y m ie js c o w e z f o r m a n te m -izn a o r a z -c z y z n a , - s z c z y z n a - o w s z c z y z n a
w b y ły m w o je w ó d z t w i e T a r n o p o ls k im , „Prace Językoznawcze”, Wyższa Szkoła
Pedagogiczna w Krakowie, t. IV 1983, s. 219-225.
Zaręba A„ D ia le k to lo g ia a o n o m a s ty k a , „Onomástica” XIII 1968, s. 7-25. Ziłyński J„ O p is f o n e t y c z n y j ę z y k a u k r a iń s k ie g o , Kraków 1932.
Zwoliński P., S ło w ia ń s k ie n a z w y m ie js c o w e B u łg a r ii ( U ję c ie s y n te ty c z n e ) Sprawozda nia z czynności i posiedzeń PAU LI 1950, s. 495^198.
ANEKS
Zawiera zapisy nazw ze źródeł historycznych i uzupełnia dokumentację pierwszej części pracy - J. Zaleski, N a z w y m ie js c o w e T a r n o p o ls z c z y z n y .
Słownik nazw opracował i poszerzył Edward Klisiewicz (Por. „Prace Onoma- styczne” 31, Ossolineum, PAN 1987).
Babince - Babincy: B a b in c z e 1564. ŻUR I 158, z B a b in ie c 1709, AJZR cz. 6, T. 1. 408.
Bajkowce - Bąjkiwci: (z) B a y k o w ie c 1710, AGZ XXV, 129. B a r k o w c e 1716. AGZ XXV, 237.
Bałuczyn - Baluczin: B a łu c z y n 1578, Jabł. XVIII/I, 235.
Banunin - Banunyn: B a n iu n in 1649, ŻUR V/2, 200 .
Baranów - Baraniw: B a r a n ó w 1648, ŻUR IV, 10.
Baranówka - Baraniwka: B a r a n o w k a 1668, AJZR cz. 7, T. II, 529.
Barysz - Barysz: B a r y s z 1652, AGZ XXIV, 91, (z) B a r y s z a 1702. AGZ XXV. 52.
Batiatycze - Bafatyczi: z B a tia ty c z 1634, TS, 136, d e v illa e B o tia ty c z e 1649, ŻUR V/2, 161, B a tia ty c z e 1699, TS, 136.
Baworow - Baworiw: B a w a r ó w 1564, Jabl. XVI1I/I, 97. B a w a r ó w 1650. ZUR V 2. 285.
Bednarówka - Bodnariwka: B e d n a r a w 1661, AJZR cz. 7, T. II. 501.
Bedrykowce - Bedrykiwci: / B e d r y c h o w ie c 1649, ZUR IV, 155. B e d r y k o w c e 1661. AJZR cz. 7, T. II, 510.
Beremiany - Bereniany: B e r e m ia n y 1649, ŻUR IV, 154, pro villae B e r e m ia n r 1661. AJZRcz. 7, T l i , 517.
Beremowce - Berymowci // Beremiwci: B o r y m o w c e 1649, ŻUR V72, 259.
Berezowica Wielka - Wełyka Berezowyća: B e r e z a w ic a 1650, ŻUR V/2, 290. B c r c
z a w i t a 1716, AGZ XXV, 236.
Berezówka - Bereziwka: B e re z.o w k a 1661, AJZR cz. 7, T. II, 513.
Berlin - Berłyn: d e v illa B e r lin 1649, ŻUR V/2, 248.
Bezbrudy - Bezbrody: B e s b r u d i 1551, Jabł. XVIII/I, 247, B e s z b r u d y 1587, Jabl. XVIII/I, 255, z B e z b r u d a m i 1649, ŻUR IV, 258.
Biała - Biła: B y u la 1564, Jabł. XVIII/I, 99.
Bialobożnica - Biłobożnyća: B ia ło b o z n ic a 1564, Jabł. XVIII/I, 99, B ia lo b u z n ic a 1650. ŻUR V/2, 289, do Białobuznicy 1747, AGZ XXV, 472.
Białogłowy - Biłohoiowy: B ia ło g ło w y 1649, ŻUR V/2, 242.
Bialoskórka - Biioskirka: in villa B ia lo s k u r c e 1650, ŻUR V/2, 290. Białozórka - Bilozirka: B ia lo z o r k i 1594, AJZR cz. 6 T. I, 234.
Biały Potok - Bilyj Potik: B y e li p o to k 1564. Jabł. XVII1/I. 100, d e v illa B ia ły P o to k
1650. ŻUR V/2, 292.
Bielawińce - Bilawynći: B y a lo w in c z e 1469. Jabi. XVI1I/I. 39 d, B ia lo w y n c z e 1578, Jabł. XVIII 1. 91.
Bieniawa - B ’e n ’ewa: B ie n io w a 1648, ŻUR IV, 46, B ie n io w a 1650, ŻUR V/2, 288. Bieniów - B ’eniw : B y e n y o w 1532. MRPS IV/2, 413. d e w illa B ie n ió w 1649, ŻUR V/2,
258.
Bilcze Złote - Bilcze Zolote: d e w illa B ilc z e 1661, AJZR cz. 7 T. III, 503.
Biletówka - Biłyniwka: B ilo to w k a 1650, ŻUR V/2, 289, B ilin o w k a 1661, AJZR cz. 7 T. II. 511.
Bilka: in B ilk a 1650, ŻUR V/2, 288.
Bogdanówka - Bogdaniwka: z B o g d a n o w k i 1552, AJZR cz. 7 T. II, 121.
Bohatkowce - Bohatkiwci: B o h a tk o w a 1564, Jabł. XVII1/1, 98. B o h a tk o w c e 1716, AGZ XXV, 236.
Bohdanówka - Bohdaniwka: B o h d a n o w k a 1650. ŻUR V/2, 299. Boniszyn - Bonyszyn: d e v illa B o n is z y n 1649, ŻUR V/2, 233. Boratyn: B o r a ty n 1649. ŻUR V/2, 245.
Borki Małe - Mali Birky // Borki Mali: B o re k 1649. ŻUR IV, 201.
Borki Wielkie - Wełyki Birky // Borki Wełyki. B o re k 1533, MRPS IV/2. 456. B o rek
1564, ŻUR I. 133.
Borszczów - Borszcziw: B o r s c z o w 1522, MRPS IV/I. 437, p r o o p p id o B a r s z c z ó w
1661. AJZR cz. 7 t. II, 517.
Bortniki: B a r th n y k y 1469, Jabł. XVIII/I 38 d, de villa B o r tn ik i 1649, ŻUR V/2. 33. Boryczówka - Boryeziwka: B o r y ć iw k a 1649, ŻUR V/2, 168, in B o r y c z o w k a 1650,
ŻUR V/2, 287.
Boryszkowce - Boryszkiwci: d e B o r y s z k o w c e 1502, MRPS III, 39, B o r y s k o w c e 1661, AJZR cz. 7 T. II, 503. w B o r y ż k o w c a c h 1701, AJZR cz. 6 T. I, 301.
Bosyry - Bosyry // Bossyry: B o s z y r a 1661, AJZR cz. 7 T. II, 519, (w) B o s y r a c h 1702. AJZR cz. 6 T. I. 445.
Bożyków — Bożykiw: B o z y k o w 1469, Jabł. XVI1I/I, 39 d, B o r z ik o w 1512, MRPS IV/I.
90, B o z y k o w 1711. AGZ XXV, 144.
Brody - Brody: B r o d o w 1648, ŻUR VI/3, 187, z B r o d ó w 1705, LH, 58. B r o d y 1783. Pili. 127.
Brzeżany - Bereżany: B r z e z a n i 1565, AJZR cz. 7 T. II, 214, in B r z e z a n y 1578 AD. 146, d o B r z e z a n 1785, Pili. 126.
Bueniów - Bucniw: B u c z y n o w a 1504, MRPS III, 87, B u c z n y o w a 1504, MRPS III. 87.
B u c z n io w a 1564, Jabł. XVIII/2, 98, B u c n iw 1649, ŻUR V/2, 168.
Bucyki - Bucyky: B u c z ik o w 1549, MRPS V / 1 , 23, d e B u c z ik o w 1650, ŻUR V/2, 289. Buczacz - Buczacz: d e B u c z a c z 1371. PB, 155, Bucach 1420 SU, d e Buczacz 1485 VL
I. 239. B u c z a c z 1587. Jabł. XVIII/I, 84, na Buczaczu 1696, AGZ XXV, 8.
Budyłów - Budyliw: B u d d ó w 1570, ŻUR VII/4, 142, B u d y lo w 1671, AGZ XXIV, 540. Budzanów - Budzaniw: B o d z a n ó w 1564, Jabł. XVIII/I, 99, d e B u d z a n ó w 1650, ŻUR
V/2, 297, o p p u li B u d z a n ó w 1649, ŻUR IV, 285, B u d z a n ó w 1747. AGZ XXV. 471. Burdiakowce - Burd’akiwci: z B u r d z ia k o w ie c 1608, AJZR cz. 6 T. I, 428.
Burkanów - Burkaniw: B u r k a n o w 1564, Jabł. XVI1I/I, 99.
Busk — B usk// Busk: B u s k o v ie n s i 1407, Kur. V, 63, B u s c h n e n s ia 1458, Kur. II, 269. in
o p p id o B u s s k o 1502. MRPS III, 6. B u sk 1580, AGZ XXIV, 7, in o p p id o B usk
1651. ŻUR VI/3, 164. Butyn: B u tyn 1463. AS I, 55.
Byczkowce - Byczkiwci: B ic z k o w c z e 1574, MRPS IV/1,450, d e v illa B y d z k o w c e 1650. ŻUR V/2, 292.
Byszów - Bysziw: B y s c h o w 1516, MRPS IV/2, 136, B y s s o w 1594, MRPS V/1, 15.
B is z o w a 1592, AGZ XXIV. 12, B y s z p w 1648. ŻUR IV. 10, d o m ia s ta B y s z o w a
1721, AJZR cz. 5 T . 1,287.
Bzowica - Bzowy c a : d e v illa B z o w ic a 1649, ŻUR V/2, 239. Cebrów - Cebriw: in v illa C e b r ó w 1649, ŻUR V/2, 259.
Celejów - Celijiw: C z e le i o w 1564, ŻUR I, 144, C z e lie y o w 1564, Jabł. XV1II/I, 99.
C ie le ja w 1648, AGZ. XXIV. 69.
Chartanowce - Chartaniwci: C h a r io n o w c e (!) 1661, AJZR cz. VII, 1 II, 508. Chilczyce - Chilczyc’i: C h y lc z y c e 1649, ŻUR V/2, 233.
Chlopówka - Chlopiwka: d e v il la C h to p o w k a 1650, ŻUR V/2, 300.
Chinieliska — Chmelys’ka: C h m y e lis c z a 1564, Jabł. XVIII/I, 98, C lin d e lis t z a 1570. ŻUR VI1/4, 135, dc C h m ie lis c z a 1650. ŻUR 7/2, 298.
Chmielowa - Chmelewa: d e v illa C h m ie lo w a 1661, AJZR cz. 7 I. II, 502.
Chodaczków Mały - Malyj Chodaczkiw: C h o d e c z k o w 1564. MRPS III, 87 C h o d e c z
k o w 1650, Jabí. XV11I/I. 99, X o d a c k iv 1649, ŻUR V/2. 168, C h o d e c z k o w 1650.
ŻUR V/2, 297.
Chołojów - Chołojiw: C h o lv y o v (!) 1531. Jabł. XVIII I, 246, C h o lo io w 1576. Jabł. XVIII/I. 236.
Chorostków - Chorostkiw: C h o r o s tk o w 1564, MRPS V/1, 171, d e w d la ( h o r o s tk o w
1650, ŻUR V/2, 295, C h o r o s tk ó w 1756, AGZ XXV. 400.
Chudyjowce - Chudijiwci // Chudyjiwci: d e v illa C h o d y o w c e 1661, AJZR, cz. 7 I II 503.
Czabarówka - Czabariwka: d e v illa C z a b a r o w k a 1661, AJZR, cz. 7 111.511 Czanyż - Czanyż: C z a n y s 1531, Jabł. XVIII/1, 246, C z a n is z 1578, Jabł. XVIII/1.234. Czartoria - Czartoryja: ku C z a r to r y i 1566, AJZR cz. 7 T. 11, 356.
Czechów - Czechiw: d e v illa C z e c h y 1649. ŻUR V/2, 246. Czepicie - Czepeli: C e p ' e l ' e w a 1465, AS I, 54.
Czercze - Czercze: d e w illa C z e r c e 1661, AJZR cz. 7 T. II, 511.
Czeremosznia - Czeremosznia // Czeremoszna: C z e r e m o s z n a 1649, ŻUR V/2, 246. Czernecze: C z e r n c z e 1550, MRPS V / 1 , 61.
Czernichowce - Czernych!wci: C e r n y k o w c y 1465, AS I. 54, z C z e r n ik o w ie c 1582. AGZ XXIV, 12.
Czerniechów - Czernychiw: C e r n 'e x o w 1463, AS I, 54, / poddanymi C e r n e x o w s k y m y
1584, AJZR cz. 6 T . I. 143.
Czernielów Ruski - Czernyliw Ruśkyj // Czernyliw Ruskyj: C z e r n ie ló w 1716, AGZ XXV, 237.