Kryzys, który dotknął gospodarkę światową w latach 2007-2009, był tak wielkim wstrząsem dla rynków finansowych i realnej sfery gospodarki, że tradycyjne instrumenty finansowe nie były w stanie go opanować.
Rozprzestrzenianie się kryzysu w sektorze finansowym udało się zahamować
—————
19 Według szybkiego szacunku, produkt krajowy brutto (PKB) niewyrównany sezonowo w I kwartale 2020 roku był realnie wyższy o 1,9% rok do roku, wobec 4,8% w analogicznym okresie 2019 r. PKB wyrównany sezonowo (w cenach stałych przy roku odniesienia 2010) zmniejszył się realnie o 0,5% w porównaniu z poprzednim kwartałem i był wyższy niż przed rokiem o 1,6% [GUS, 2020].
20 Oczekiwany spadek globalnej aktywności gospodarczej wraz z niższymi cenami surowców oraz osłabieniem krajowego popytu będą oddziaływały w kierunku istotnego obniżenia dynamiki cen [NBP/RPP, 2020].
31 ZARZĄDZANIE SYTUACJĄ KRYZYSOWĄ: POLITYKA PIENIĘŻNA NARODOWEGO BANKU...
tylko dzięki zastosowaniu niestandardowych instrumentów finansowych.
Ekspansywna polityka monetarna FED, większości banków centralnych Eurosystemu i Banku Anglii, ułatwiła przełamanie recesji w gospodarce amerykańskiej i unijnej oraz złagodziła uporczywe tendencje deflacyjne. Kolejne transze dużych zakupów papierów skarbowych istotnie obniżyły ich rentowność, a w konsekwencji – także koszty obsługi długu publicznego.
Z drugiej jednak strony, niekonwencjonalna polityka pieniężna, obok doraźnych i średniookresowych korzyści, niesie słabo dotychczas rozpoznane, lecz identyfikowalne ryzyka, którym trzeba będzie sprostać w przyszłości.
Należą do nich m.in.: opóźnienie koniecznych reform finansów publicznych [Roubini i Mihm, 2010], nieuzasadniona aprecjacja walut narodowych krajów zaliczanych do rynków wschodzących [Stiglitz, 2012], gwałtowny przyrost agregatów pieniężnych na globalnych rynkach finansowych [Taylor, 2012;
Bernanke, 2012; Goodhart i Ashworth, 2012]. Tym niemniej, po wybuchu pandemii większość ekspertów w dziedzinie finansów uważa, że w dobie globalnego zagrożenia kryzysem należy wybrać mniejsze zło i prowadzić luźną politykę fiskalną wspieraną przez równie luźną politykę monetarną, aby zapobiec katastrofalnemu załamaniu się gospodarki, pod względem społecznym być może najgroźniejszemu od czasu Wielkiego Kryzysu.
Nadal panuje duża niepewność co do długofalowego wpływu pandemii na poziom aktywności gospodarczej na świecie i w Polsce, ale już wiadomo, że w krótkiej perspektywie czasowej pandemia przyczyni się do silnego spadku PKB również w naszym kraju. Jest to nieunikniona cena za wprowadzanie drastycznych ograniczeń w przemieszczaniu się pracowników, towarów i konsumentów, jednakże zaniechanie takich działań groziłoby znacznym zwiększeniem liczby ofiar śmiertelnych oraz przeciążeniem systemów opieki zdrowotnej. Biorąc pod uwagę realne zagrożenie dla zdrowia i życia obywateli, w dalszej perspektywie ryzykowalibyśmy jeszcze większe straty gospodarcze, niż te, które już teraz są prognozowane.
A. Glapiński [2020] – prezes NBP a zarazem przewodniczący RPP – wyjaśnił przesłanki, jakimi kieruje się większość członków Rady, podejmując wyzwanie, jakim jest niestandardowa polityka pieniężna w naszym kraju:
Obecne działania NBP to ogromna inwestycja, która ma umożliwić polskiej gospodarce jak najszybszy powrót do normalnego funkcjonowania po okresie pandemii, a przez to uchronić nas przed jej wtórnymi efektami, w tym nadmiernym spadkiem dynamiki cen oraz ryzykiem deflacji. Inwestycja, która będzie skuteczna tylko wtedy, jeśli będzie uzupełniona przez równoczesne i odpowiednie działanie wszystkich podmiotów
32 Grażyna Ancyparowicz
odpowiedzialnych za politykę gospodarczą i finansową, w tym rządu i banków komercyjnych.
LITERATURA
65 Economists Call for QE for People in the Eurozone - Positive Money Europe.
“Positive Money Europe”. 3 December 2015. Retrieved 27 September 2018.
Ancyparowicz G., 2015: Od neoliberalizmu do neokolonializmu. Ćwierć wieku transformacji ustrojowej w Polsce. Fundacja na Rzecz Polskich Związków Kredytowych – Instytut Stefczyka, Sopot
Ancyparowicz G., 2017: Wybrane aspekty strategii celu inflacyjnego w teorii i praktyce banków centralnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia Vol 51, No 6 (2017),
Ancyparowicz G., 2018: Polityka pieniężna jako element stabilizacji rynku finansowego. Research Papers of the Wroclaw University of Economics (Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu) Issue 531, Wrocław
Ancyparowicz G., 2019: Programy interwencyjne w polityce pieniężnej Eurosystemu.
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, nr 22/71/2-19 Bernanke B.S., 2012: Openinig Remarks. Monetary Policy since the Onset of the Crisis.
August 3 https://www.kansascityfed.org/WMUYd/publicat/sympos/2012/
Bernanke_final.pdf
Bhaduri A., Łaski K., 1993: Aktualność myśli Michała Kaleckiego. Życie Gospodarcze, 09.05.1993
Blyth A. I Lonergan E., 2014: Print Less, but Transfer More. Foreign Affairs.
September/October, https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2014-08-11/print-less-transfer-more, pobrano 15.05.2020.
Chick V., 2015: Better ways to boost eurozone economy and employment
Constâncio V., 2016: Challenges for the European banking industry. Lecture of Vice-President of the ECB, at the Conference on “European Banking Industry:
what’s next?”, organised by the University of Navarra, Madrid, 7 July https://www.ecb.europa.eu /press/key/date/2016/html/sp160707_1.en.html, pobrano 16.05.2020
Dadak K., 2020: Nadciąga luzowanie ilościowe. Czy grozi nam hiperinflacja.
https://nowakonfederacja.pl/nadciaga-luzowanie-ilosciowe-czy-grozi-nam-hiperinflacja/ - pobrano 14.05. 2020.
33 ZARZĄDZANIE SYTUACJĄ KRYZYSOWĄ: POLITYKA PIENIĘŻNA NARODOWEGO BANKU...
Doepke M., Schneider M., 2006: Inflation and the redistribution of nominal wealth.
Journal of Political Economy, 114(6)
EBC, 2019: Decyzje podjęte przez Radę Prezesów EBC (oprócz decyzji w sprawie stóp procentowych na posiedzeniu w dniu 12. września https://www.ecb.europa.eu/press/govcdec/otherdec/2019/html/ecb.gc19092 7~f21c511b8f.pl.html, - pobrano 16.05.2020.
ECB confirms 'helicopter money' is legally feasible under conditions - Positive Money Europe, Positive Money Europe, 7 December 2016.
Geiger F, Muellbauer J., Rupprecht, M., 2016: The housing market, household portfolios and the German consumer, ECB Working Paper nr 1904, 2016.
Ferguson N., 2014: Potęga pieniądza. Finansowa historia świata. Wydawnictwo Literackie Sp. z o.o., Kraków.
Flanders S., 2009: Is quantitative easing really just printing money?
https://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/stephanieflanders/2009/02/obtain ing_the_right_to_print_m.html, pobrano 15.05.2020.
Friedman M., 1962: Capitalism and Freedom The University of Chicago Press, Friedman M., 2020: Cytaty, https://pl.wikiquote.org/wiki/Milton_Friedman,
pobrano 12.05.2020.
Galbraith J. K., 2009: Konserwatyzm – żywa skamielina. Newsweek Polska, 05.10.2009.
Glapiński A., 2005: Ekonomia dedukcyjna i empiryczna. Dwie filozofie i dwa programy badawcze. Szkoła Główna Handlowa, Studia i Prace kolegium Zarządzania i Finansów. Zeszyt Naukowy Nr 54, Warszawa.
Glapiński A., 2020: NBP łagodzi skutki pandemii i utrzymuje stabilność polskiego pieniądza. Dziennik – Gazeta Prawna, 20 kwietnia, https://www.nbp.pl/
home.aspx?f=/koronawirus/index.html, pobrano 19.05.2020
Informacja po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej w dniach 4-5 lutego 2020 r.
NBP/RPP, 2020a, https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/
files/rpp_2020_02_05.pdf, pobrano 12.05.2020
Informacja po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 kwietnia NBP/RPP2020b,https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/doku menty/files/rpp_ 2020_04_08.pdf, pobrano 15.05.2020
Janus J., 2013: Niekonwencjonalna polityka pieniężna głównych banków centralnych – diagnoza korzyści i zagrożeń. Referat nadesłany na IX Kongres Ekonomistów Polskich, https://studylibpl.com/doc/641448/janus-jakub-niekonwencjonalna-polityka-pieniężna, pobrano 10.05.2020
John Maynard Keynes – cytaty, http://pl.wikiquote.org/wiki/John_Maynard_
Keynes, dostęp 30.07.2014.
34 Grażyna Ancyparowicz
Kaletsky A., 2012: How about quantitative easing for the people? Reuters. 1 August, blogs.reuters.com/anatole-kaletsky/2012/08/01/how-about-quantitative-easing-for-the-people/ pobrano 15.05.2020.
Kalecki M., 1933: Próba teorii koniunktury. Nakładem Instytutu Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen, Warszawa.
Keynes J. M., 1956: Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. PWN, Warszawa
Kozieł H., 2020: Monetyzacja przestała być tabu. „Parkiet”, 16 maja.
Morgan P., 2010: The Role of Effectiveness of Unconventional Monetary Policy. ADBI Working Papers nr 163, “The Journal of The Korean Economy”, Vol. 11, No.
1 (April) https://www.researchgate.net/publication/46449210_The_Role_
and_Effectiveness_of_Unconventional_Monetary_Policy - pobrano 12.05.2020.
Peersman G., 2011: Macroeconomics Effests of Unconventional Monetary Policy in the Euro Area. European Central Bank Working Papers Series No 1319
Protokół w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (Dz.U. C 191 z 29.7.1992).
Przegląd Spraw Europejskich, październik, NBP, 2019, Warszawa.
Przybylska-Kapuścińska W., 2007: O transformacji przez inflację do integracji.
Oficyna Wolters Kluwer biznes, Warszawa-Kraków-Łódź 2007.
Przybylska-Kapuścińska W., 2002: Rezerwa obowiązkowa jako instrument polskiej polityki pieniężnej Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Rok LXIV
— zeszyt 4.
QE for People Conference at the European Parliament - Positive Money Europe, Positive Money Europe. 25 February 2016.
Quantitative easing for People campaign Positive Money Europe, 2015, https://www.positivemoney.eu/2015/12/65-economists-endorse-qe-for-people/ pobrano 16.05.2020.
Raport o inflacji, marzec NBP, 2020, https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/
dokumenty/raport_o_inflacji/raport_marzec_2020.pdf, pobrano 19.05.2020 Roubini N. i Mihm S., 2010: Crisis Economics. A Crash Course in the future of
Finance. Penguin, New York
Skolimowsky P., 2019: ECB Needs More Scrutiny From European Parliament, Report Says https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-04-09/ecb-needs-more-scrutiny-from-european-parliament-report-says, pobrano 16.05.2020 Strategia polityki pieniężnej po 2003 roku. RPP, 2003,
https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_200 3.pdf, pobrano 18.05.2020
35 ZARZĄDZANIE SYTUACJĄ KRYZYSOWĄ: POLITYKA PIENIĘŻNA NARODOWEGO BANKU...
Stiglitz J., 2012: Macroeconomics, Monetary Policy and the Crisis. W: In the Wake of the Crisis: Leading Economists Reassess Economic Policy, red. O. Blanchard, D. Romer, M. Spence, J. Stiglitz, MIT Press, Cambridge
Stiglitz J., 2020: Internationalizing the Crisis, https://www.project- syndicate.org/commentary/covid19-impact-on-developing-emerging-economies-by-joseph-e-stiglitz-2020-04, pobrano 06.04.2020
Szczyt G20, http://www.pch24.pl/szczyt-g20--pandemia-koronawirusa-grozi-
najwieksza-recesja-w-nowozytnej-historii-swiata,74929,i.html#ixzz6McHS96fJ, pobrano 12.05.2020
Szybki szacunek produktu krajowego brutto za pierwszy kwartał 2020 roku, GUS, 2020.
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/kwartalne- rachunki-narodowe/szybki-szacunek-produktu-krajowego-brutto-za-pierwszy-kwartal-2020-roku,1,29.html, pobrano 18.05.2020.
Średniookresowa strategia polityki pieniężnej na lata 1999-2003, RPP, 1998, https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/strategia/strategia_199 9_2003.pdf, pobrano 18.05.2020
Taylor J. B., 2012: Monetary policy rules Work and Discretion Doesn’t: A Tale of Two Eras, Journal of Money, Credit and Banking Lecture, March
Taylor J. B., 2013: The FED’s New View is a Little Less Scary.
<https://economicsone.com/2013/06/20/the-feds-new-view-is-a-little-less-scary/>, [dostęp: 16.05.2020].
Taylor J. B., 2017: Sound Monetary Policy. Testimony before the Subcommittee on Monetary Policy and Trade Committee on Financial Services U.S. House of Representatives March 16, https://web.stanford.edu/~johntayl/2017_pdfs/
Testimony-Taylor-Mar16-2017-MPT.pdf, pobrano 16.05.2020.
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Wersja Skonsolidowana) Dziennik Urzędowy C 326, 26/10/2012 P. 0001 – 0390, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/? uri=CELEX:12012E/TX.
Wojtyna A., 2011: Standardowe i niestandardowe działania antykryzysowe w gospodarkach wschodzących. Gospodarka Narodowa, Nr 9(241)
Woś R., 2020: Bank centralny po COVID-19 Dziennik Gazeta Prawna 05.05.2020 Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/510 z dnia 19 grudnia 2014 r.
w sprawie implementacji ram prawnych polityki pieniężnej Eurosystemu (EBC/2014/60) L 91/3 Dz. Urz. UE 02.04.2015
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 938)
Magdalena Baliś Wydział Zarządzania
Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciech Korfantego w Katowicach Katowice, Polska
e-mail: balis@onet.eu
OCENA JAKOŚCI UŻYTKOWEJ SYSTEMÓW INFORMACJI