W badaniach organizacji sektora publicznego na ogół dużo miejsca poświęca się zmianom w systemie administracji publicznej oraz w jego otoczeniu i na tym tle formułuje się wnioski dotyczące usprawniania administracji publicznej. O wiele rzadziej natomiast badane są organizacje podejmujące działania na rzecz dobra wspólnego oraz procesy mikrozarządzania publicznego.
W niniejszej pracy podjęto próbę wypełnienia tej luki, dedyku-jąc proces badawczy jednemu z najbardziej aktualnych problemów zarządzania publicznego, a ściślej rzecz biorąc zarządzania samo-rządowego, za jaki uznano sprawne współdziałanie organizacji pu-blicznych i pozarządowych w środowisku lokalnym.
Na podstawie studiów literaturowych z obszaru zarządzania publicznego i zarządzania zmianami organizacyjnymi, obserwacji własnych oraz analiz i syntezy zgromadzonych danych empirycz-nych, ilustrujących dokonane ustalenia teoretyczne, wykazano, że na zakres, formy i przedmiot współdziałania znaczący wpływ mają takie warunki wewnątrzorganizacyjne, jak kompetencje menedże-rów publicznych, zmiany struktury, instrumentów zarządzania oraz zmiany, jakie zachodzą w ludziach i w konsekwencji w ich działaniach.
W monografii udowodniono, że uzasadnione jest wyodrębnienie zarządzania publicznego jako subdyscypliny nauk o zarządzaniu.
Zwrócono uwagę, iż zajmuje się ono badaniem sposobów i zakresu harmonizowania działań zarządczych zapewniających prawidłowe wyznaczanie celów organizacji publicznych dzięki zorganizowane-mu działaniu ludzi, nakierowanezorganizowane-mu na kreowanie publicznych wartości i na realizację interesu publicznego. Praktyka zarządza-nia organizacjami publicznymi w Polsce jeszcze w niewielkim stopniu wykorzystuje dorobek tej nowej dyscypliny naukowej. Ba-danie miało na celu ustalenie, w jakim stopniu obecnie
wykorzy-stywane są nowoczesne instrumenty zarządzania, takie jak zarzą-dzanie strategiczne, zarzązarzą-dzanie procesowe, zarzązarzą-dzanie projek-tami i inne rozpatrywane pod kątem współdziałania. Stwierdzono, że do najczęściej wykorzystywanych koncepcji należy zarządzanie strategiczne, a z nowych koncepcji największym uznaniem cieszy się zarządzanie projektami. Wyjaśniono przy tym powiązania po-między zarządzaniem strategicznym a procesami współdziałania.
Na ogół w praktyce zagadnienia te są traktowane oddzielnie.
Przeprowadzone badanie nad zastosowaniem nowoczesnych koncepcji zarządzania w praktyce urzędów gmin pokazało, że czę-sto deklarowana przez praktyków zarządzania samorządowego wie-dza menedżerska, nie potwierwie-dza się w codziennych działaniach zarządczych. Powoduje to, że instrumentarium zarządzania pu-blicznego jest znacznie uboższe niż to, którym posługują się mene-dżerowie w biznesie.
Ponadto ustalono, że podejmowanie wraz z organizacjami trze-ciego sektora działań dla dobra wspólnego stanowi słabo wykorzy-stywany sposób prowadzenia spraw publicznych podstawowych jednostek terytorialnych. Analiza specyficznych cech organizacji publicznych, biznesowych i pozarządowych doprowadziła do wnio-sku, że wszystkie organizacje mogą podejmować zorganizowane działania na rzecz dobra wspólnego z zachowaniem zasad funk-cjonowania właściwych dla każdego rodzaju organizacji.
W związku z tym dokonano konceptualizacji skutecznego współdziałania międzyorganizacyjnego pod kątem jego motywów i oczekiwanych rezultatów. Badając procesy kształtowania relacji organizacji publicznych i obywatelskich, wykazano, że w miarę wzrostu stopnia złożoności procesów zachodzących w samej orga-nizacji i w jej otoczeniu, coraz częściej pojawia się potrzeba współ-działania, która przekracza granice organizacji, a nawet granice sektorów. Zaobserwowano także rosnącą świadomość własnej podmiotowości wśród ludzi – uczestników licznych relacji oraz co-raz lepsze rozumienie tego, jak zorganizowane działanie wpływa na organizacje i ludzi je tworzących, a także na środowisko organiza-cyjne i naturalne, co stanowi dobrą płaszczyznę rozwoju współ-pracy organizacji publicznych z ich otoczeniem.
Okazało się, że przeprowadzone badania empiryczne poświęco-ne specyfice mepoświęco-nedżerów publicznych oraz ich kompetencji sta-nowią dobrą ilustrację ustaleń dokonanych na podstawie studiów
literaturowych. Nie są one jednak wystarczającą podstawą do for-mułowania uogólnień, pozwalają natomiast na pogłębione spoj-rzenie na analizowaną problematykę.
Usystematyzowanie różnych koncepcji menedżera publicznego i jego kompetencji oraz rezultaty przeprowadzonych badań empi-rycznych pozwoliły wykazać specyfikę funkcji i ról zarządzających organizacjami publicznymi. Istota pojęcia menedżera publicznego tkwi przede wszystkim w powiązanych z wartościami organizacyj-nymi kompetencjach zadaniowych, zawodowych, politycznych i etycznych. Za niezbędne uznano dysponowanie wiedzą i umiejęt-nościami w zakresie formułowania celów wynikających z kontek-stu politycznego, społecznego i ekonomicznego oraz tworzenie in-strumentarium zapewniającego realizację tych celów, przede wszystkim w zakresie współdziałania w ramach organizacji, jak i między współdziałającymi organizacjami oraz grupami interesów.
W pracy zidentyfikowano przyczyny, cele, formy i korzyści współ-pracy z organizacjami obywatelskimi oraz zweryfikowano przed-stawiane w literaturze przedmiotu wzorce współdziałania. Podkre-ślono, że rozwinęło się ono głównie w zarządzaniu dużymi mia-stami, gdzie większy budżet pozwala na przeznaczanie większych środków na wspólne przedsięwzięcia. Mimo sprzyjających warun-ków, za jakie uznaje się lokalność i bliższe relacje interpersonalne, w mniejszych urzędach orientacja na współpracę ma w dużym stopniu charakter deklaratywny.
Zauważono, iż w praktyce badanych urzędów bezpośrednią od-powiedzialność za współpracę z organizacjami pozarządowymi po-wierza się urzędnikom jako jedno z zadań określonych w zakre-sach czynności. Urzędnicy są raczej nastawieni na reagowanie na inicjatywy ze strony tych organizacji, gdyż są obciążeni innymi zadaniami w urzędzie, toteż nie koncentrują się na zachętach do współdziałania. Mimo tych ograniczeń stwierdzono, że w zarzą-dzaniu samorządowym współpraca z organizacjami pozarządowy-mi ma coraz większe znaczenie.
Zaprezentowane w książce wywody prowadzą do wniosku, że z perspektywy rozwoju współczesnych organizacji ważne jest po-siadanie zarówno zdolności konkurencyjnej, jak i zdolności koope-racyjnej. Dominacja jednej z nich jest wpisana w logikę ich funk-cjonowania, wyznaczoną przez motyw podejmowania zorganizo-wanych działań, zmienność otoczenia wywołuje jednak potrzebę
uzupełniania tej dominującej zdolności. W przypadku przedsię-biorstw ważniejsze jest tworzenie przewagi konkurencyjnej, a two-rzenie przewagi kooperacyjnej tylko je uzupełnia. Odwrotnie jest w przypadku organizacji publicznych. Natomiast w organizacjach pozarządowych – zależnie od obszarów działania i form organiza-cyjnych – znaczenie obu rodzajów przewagi może być bardziej wy-równane.
Główną rolę w organizowaniu skutecznej współpracy przypisa-no menedżerom publicznym. W świetle zrealizowanych badań cha-rakterystyka menedżera przygotowana pod kątem współdziałania przedstawia się następująco: posiada on wielodyscyplinarną wie-dzę z silnym akcentem humanistycznym, jest człowiekiem misji i jej strażnikiem, twórcą wizji i współkształtującym kulturę organi-zacyjną. Cechuje go odwaga, intuicja, otwartość, kreatywność i innowacyjność, wrażliwość społeczną oraz określony rodzaj swo-body i elastyczności działania, zindywidualizowanie, a przede wszystkim zorientowanie na ludzi i na współdziałanie.
Przeprowadzone rozważania pozwoliły na określenie najważniej-szych warunków skutecznej współpracy organizacji publicznych z ich otoczeniem, a zwłaszcza z organizacjami pozarządowymi.
Ogólnie rzecz biorąc, urzędy samorządowe wymagają przekształ-ceń umożliwiających pokonywanie barier i eliminowanie ograni-czeń wzmacniania orientacji na współdziałanie organizacji pu-blicznych i obywatelskich. To tworzy zapotrzebowanie na realizację następujących kierunki zmiany wewnątrzorganizacyjne przepro-wadzone w aspekcie współdziałania:
zmiana kompetencji menedżerów publicznych jako podsta-wa oddziałypodsta-wania na współpracowników i pracowników;
kształtowanie nowoczesnych relacji z interesariuszami we-wnętrznymi i zewe-wnętrznymi, w tym z organizacjami pozarzą-dowymi;
zmiana struktur organizacyjnych, jak ich uelastycznianie poprzez tworzenie grup i zespołów zadaniowych; tworzenie i przekształcanie komórek organizacyjnych oraz wykorzy-stywanie zjawiska sieciowości;
kształtowanie kultury współpracy oraz zwiększanie zdolno-ści do współdziałania jako podstawy budowania przewagi kooperacyjnej.
Zrealizowany proces badawczy przyczynił się do usystematyzo-wania podstaw teoretycznych zarządzania publicznego oraz zarzą-dzania zmianami organizacyjnymi odnoszonymi do sprawności współdziałania międzyorganizacyjnego w środowisku lokalnym, ze szczególnym uwzględnieniem skuteczności. Jest on także odpo-wiedzią na potrzeby praktyki zarządzania w sektorach publicznym i pozarządowym.
Rekomendacje dla menedżerów organizacji publicznych działa-jących w środowisku lokalnym adresowane są nie tylko do nich, ale także pośrednio do członków organizacji pozarządowych, któ-rzy proponowane zalecenia mogą wykoktó-rzystać do usprawniania procesów współdziałania zależnych od tych organizacji. Założono, że wszystko to pozytywnie wpłynie na usprawnianie funkcjonowa-nia sfery usług publicznych, a w dłuższej perspektywie na budowę społeczeństwa obywatelskiego.
Upowszechnienie osiągniętych rezultatów, w tym dobrych prak-tyk współdziałania polskich organizacji publicznych i pozarządo-wych, w formie ogólnodostępnej e-monografii pozwoli praktykom zarządzania publicznego na porównywanie własnej sytuacji z uśrednionymi wynikami, obrazującymi elementy organizacji i zarządzania sprzyjające sprawnemu współdziałaniu międzyorga-nizacyjnemu lub je ograniczające.
Bibliografia
1. Adams A.A., What Does it all Mean?, Imprint Academic, Exeter 2005.
2. Adler N.J., International Dimensions of Organizational Behaviour, Kent Publisher Company, Boston 1986.
3. Alberti A., Bertuci G., Replicating Innovations in Governance: An Over-view, [w:] Innovations in Governance and Public Administration: Replica-tion what works, DESA UN, New York 2006.
4. Antonsen M., Jorgensen T.B., The ‘publicness’ of public organizations, Public Administration 1997, vol. 75.
5. Arveson P., A balance scorecard for city and county services, Balance Scorecard Institute, Washington 2003.
6. Bendell T., Boulter L., Benchmarking, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Bizne-su, Kraków 2000.
7. Bielski M., Organizacje. Istota, struktury, proces, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997.
8. Bieniok H. i in., Metody skutecznego zarządzania, Wyd. Placet, Warsza-wa 1997.
9. Bitner M., Modele partnerstwa publiczno-prywatnego w krajach Unii Eu-ropejskiej, Finanse Komunalne 2003, nr 2.
10. Bogacz-Wojtanowska E., Zarządzanie organizacjami pozarządowymi na przykładzie stowarzyszeń krakowskich, Wyd. Uniwersytetu Jagielloń-skiego, Kraków 2006.
11. Boyne G.A., Public Services under New Labour: Back to Bureaucracy?, Public Money and Management.
12. Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE, Warsza-wa 2002.
13. Bryson J.M., Strategic planing for public and nonprofit organizations, Jossey-Bass Publishers, San Francisco 1996.
14. Bryson J.M., Crosby B.C., Leadership for the common good. Tackling Public Problems in a Shared-Power World, Jossey-Bass Publishers, San Francisco 1992.
15. Bryson J.M., Finn C.B., Development and Use of Strategy Maps to En-hance Organizational Performance, [w:] A. Halachmi, G. Bouckaert (red.), The Challenge of Management in a Changing World, Jossey-Bass, San Francisco 1995.
16. Brzozowski M., Kopczyński T., Metody zarządzania, UE, Poznań 2009.
17. Bugdol M., Wymiary i problemy zarządzania organizacją opartą na za-ufaniu, WUJ, Kraków 2010.
18. Cameron K.S., Quinn R.E., Diagnosing and Changing Organizational Culture, Jossey-Bass, San Francisco 2006.
19. Chróścicki Z., Zarządzanie projektem – zespołami zadaniowymi, C.H.
Beck, Warszawa 2001.
20. Cyfert Sz., Krzakiewicz K., Nauka o organizacji, TNOiK, Poznań 2009.
21. Cyfert Sz., Krzakiewicz K., Teoria stakeholders. Krytyka założeń. Stan i perspektywy rozwoju teorii i praktyki zarządzania na progu XXI wieku, Prace Naukowe AE nr 940, Wrocław 2002.
22. Czermiński A., Czerska M., Nogalski B., Rutka R., Apanowicz J., Zarzą-dzanie organizacjami, Wyd. „Dom Organizatora”, Toruń 2001.
23. Czerska M., Zmiana kulturowa w organizacji, Difin, Warszawa 2003.
24. Czerska M., Szpitter A., Koncepcje zarządzania, C.H. Beck, Warszawa 2010.
25. Deal T.A., Kennedy A.A., Corporate Cultures, Reading, Mass 1982.
26. Denhardt R.D., Theories of public organisations, Wadsworth, Boston 2010.
27. Denhardt J.V., Denhardt R.B., The New Public Service. Serving not Steer-ing, M.E. Sharpe, Armonk, New York 2003.
28. Drucker P. F., Zarządzanie w XXI wieku, New Media, b.m.w. 2010.
29. Drucker P.F., Zarządzanie organizacją pozarządową. Teoria i praktyka, Centrum Informacji dla Organizacji Pozarządowych BORDO, Warszawa 1995.
30. Farnham D., Horton S., Public Managers and Private Managers: Towards a Professional Synthesis?, [w:] D. Farnham, S. Horton, J. Barlow, A.
Hondeghem (red.), New Public Managers in Europe, Macmillan Press Ltd., London 1996.
31. Farnham D., Horton S., Barlow J., Hondeghem A. (red.), New Public Managers in Europe, Macmillan Press Ltd., London 1996.
32. Ferlie E., Lynn L.E. jr, Pollitt Ch. (red.), The Oxford Handbook of Public Management, Oxford University Press, Oxford 2005.
33. Frączkiewicz-Wronka A., Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce ochro-ny zdrowia, ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
34. Gray B., Cross-sectoral partners: collaborative aliances among business, government and communities, [w:] Ch. Huxham (red.), Creative Collabora-tive Advantage, Sage Publications, London 1996.
35. Grudzewski W.M., Hejduk I., Sankowska A., Wańtuchowicz M., Zarzą-dzanie zaufaniem w przedsiębiorstwie, Wolters Kluwer, Kraków 2009.
36. Grudzewski W.M., Hejduk I., Sankowska A., Zarządzanie zaufaniem we współczesnej gospodarce, E-Mentor 2008, nr 4.
37. Handy H.B., Understanding the organizations, Clays Ltd. Lintron, Times, 1993.
38. Hardin R., Zaufanie, Sic!, Warszawa 2009.
39. Harrison R., Understanding Your Organization’s Character, Harvard Business Review 1992, no. 3.
40. Hatch M.Jo., Teoria organizacji, PWN, Warszawa 2002.
41. Henry J. (red.), Creative management, Sage Publications, London 2001.
42. Himmelman A.T., Rationales and Contexts for Collaboration, [w:] Ch.
Huxham (red.), Creative Collaborative Advantage, Sage Publications, London 1996.
43. Hofstede G., Kultury i organizacje, PWE, Warszawa 2000.
44. Hughes O.E., Public Management and Administration, Palgrave Macmi-lan, 2003.
45. Huxham Ch., Collaboration and collaborative advantage, [w:] Ch. Hux-ham (red.), Creative Collaborative Advantage, Sage Publications, London 1996.
46. Janoś-Kresło M., Usługi społeczne w procesie przemian systemowych w Polsce, SGH, Warszawa 2002.
47. Jones T., Wicks A., Convergent stakeholder theory, Academy of Manage-ment Review 1998, vol. 24, Nr 2
48. Kanter R.M., Collaborative advantage: the art of alliances, Harvard Busi-ness Review 1994, no. 4.
49. Kaplan R., Norton D., Strategiczna karta wyników, PWN, Warszawa 2006.
50. Kaplan R., Norton D., Strategiczna karta wyników. Praktyka, CIM, War-szawa 2001.
51. Karpiński A., Paradysz S., Sektor publiczny w krajach Unii Europejskiej, [w:] J. Kleer (red.), Sektor publiczny w Polsce i na świecie między upad-kiem a rozwojem, CeDeWu, Warszawa 2005.
52. Kieżun W., Polski dorobek teoretyczny zarządzania publicznego, Współ-czesne Zarządzanie 2002, nr 4.
53. Kleer J., Koncepcja modelu sektora publicznego i wzajemnych relacji mię-dzy sektorem dóbr publicznych i sektorem dóbr prywatnych, [w:] J. Kleer (red.), Sektor publiczny w Polsce i na świecie między upadkiem a rozwo-jem”, CeDeWu, Warszawa 2005.
54. Komańda M., Struktura sieciowa a dyfuzja wiedzy, [w:] A. Stabryła (red.), Innowacyjność we współczesnych organizacjach, Wyd. Akademii Ekono-micznej, Kraków 2005.
55. Koźmiński A.J., Zarządzanie w warunkach niepewności, PWN, Warszawa 2004.
56. Kożuch B., Humanizm organizacyjny w koncepcjach zarządzania publicz-nego, [w:] S. Banaszak, K. Doktor (red.), Socjologiczne, pedagogiczne i psychologiczne problemy organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Ko-munikacji i Zarządzania, Poznań 2009.
57. Kożuch B. (red.), Strategiczne zarządzanie miastem w teorii i praktyce Urzędu Miasta Poznania, ISP UJ, Kraków 2011.
58. Kożuch B., Nauka o organizacji, CeDeWu, Warszawa 2011.
59. Kożuch B., Kompetencje menedżerów organizacji publicznych: teoria a praktyka zarządzania, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 156, Wrocław 2010.
60. Kożuch B., Zarządzanie publiczne w teorii i praktyce polskich organizacji, Wyd. Placet, Warszawa 2004.
61. Kowalak R., Benchmarking jako metoda zarządzania wspomagająca con-trolling przedsiębiorstwa, UE, Wrocław 2009.
62. Krupski R. (red.), Metody zarządzania przedsiębiorstwem w przestrzeni marketingowej, AE, Wrocław 2005.
63. Krupski R., Łobos K., Cechy organizacji sieciowych, [w:] A. Stabryła (red.), Instrumenty i formy organizacyjne procesów zarządzania w społe-czeństwie informacyjnym, t. I, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Kraków 2004.
64. Krzyżanowski L., O podstawach kierowania organizacjami inaczej: para-dygmaty, filozofia, dylematy, PWN, Warszawa 1999.
65. Lane L.M., Wolf J.F., The human resource crisis in the public sector, Quo-rum Books, Westport 1990.
66. Lank E., Collaborative Advantage, Palgrave Macmillan, New York 2007.
67. Lichtarski J., Celowość wdrażania i stosowania współczesnych koncepcji i metod zarządzania w małych przedsiębiorstwach, [w:] H. Jagoda, J.
Lichtarski (red.), Nowe kierunki w zarządzaniu przedsiębiorstwem – ce-lowość, skuteczność, efektywność, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wro-cław 2006.
68. Latusek-Jurczak D., Zarządzanie międzyorganizacyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
69. Lipka A., Efektywność motywowania pracowników do kreatywności, [w:]
P. Bohdziewicz, Efektywność gospodarowania kapitałem ludzkim, Wtd.
UŁ, Łódź 2011.
70. Łobos K., Organizacje sieciowe, [w:] R. Krupski (red.), Zarządzanie przed-siębiorstwem w turbulentnym otoczeniu. Ku superelastycznej organizacji, PWE, Warszawa 2005.
71. Łucewicz J., Organizacyjne zachowania człowieka, Wyd. Akademii Eko-nomicznej, Wrocław 1999.
72. Manganelli R.I., Klein M.M., Reeingineering. Metoda usprawniania orga-nizacji, PWE, Warszawa 1998.
73. Martyniak Z., System Lean Management,Organizacja i Kierowanie 1998, nr 1.
74. Mazurkiewicz G., Przywództwo edukacyjne, WUJ, Kraków 2011.
75. Mesjasz C., Relacje międzyorganizacyjne w gospodarce rynkowej, Prze-gląd Organizacji 1995, nr 9.
76. Mikołajczyk Z., Zarządzanie procesem zmian w organizacjach, GWSH, Katowice 2003.
77. Metcalfe L., Public Management: from Imitation to Innovation, [w:] J.
Kooiman (red.), Modern Governance, Sage, London 1993.
78. Mikułowski W., Problemy sprawności zarządzania służbą publiczną w polskiej administracji, Współczesne Zarządzanie 2006, nr 1.
79. Nalepka A, Kozina A., Podstawy badania struktury organizacyjnej, AE, Kraków 2007.
80. Nogalski B., Lean Management, [w:] M. Czerska, A. Szpitter, Koncepcje zarządzania, C.H. Beck, Warszawa 2010.
81. Noworól A., Planowanie rozwoju terytorialnego w skali regionalnej i lokal-nej, Wyd. UJ, Kraków 2007.
82. Olesiński Z., Zarządzanie relacjami międzyorganizacyjnymi, C.H. Beck, Warszawa 2010.
83. Organizacje pozarządowe partnerem samorządu terytorialnego. Teoria i praktyka, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 1999.
84. Oslo Manual, EU, Eurostat, http://www.oecd.org/dataoecd/35/61/
2367580.pdf (odczyt 30.09.2011).
85. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2005.
86. Padaki V., Vaz M., Institutional Development in Social Interventions. To-wards Inter-Organizational Effectiveness, Sage Publications, New Delhi, Thousand Oaks, London 2003.
87. Perechuda K., Dyfuzja wiedzy w przedsiębiorstwie sieciowym. Wizualiza-cja i kompozyWizualiza-cja, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2005.
88. Pietruszka-Ortyl A., Organizacja sieciowa, [w:] Podstawy zarządzania przedsiębiorstwem w gospodarce opartej na wiedzy, Difin, Warszawa 2007.
89. Pismo Przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z 12 lipca 2005 r. do kierowników jednostek naukowych uprawnionych do
nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk ekonomicz-nych.
90. Podręcznik Oslo, OECD, Eurostat,
http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/43/46/43464/20081 117_OSLO.pdf (odczyt 30.09.2011).
91. Pollitt C., Managerialism and the Public Services, Blackwell, Oxford 1990.
92. Pollitt Ch., Bouckaert G., Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, Oxford 2000.
93. Poznańska K., Lean Management, Ekonomika i Organizacja Przedsię-biorstw 1994, nr 1.
94. Przygodzka R., Usługi publiczne a jakość życia w regionach peryferyjnych, [w:] A. Noworól (red.), Jakość życia a procesy zarządzania rozwojem i funkcjonowaniem organizacji publicznych, t. II, Monografie i Studia Insty-tutu Spraw Publicznych UJ, Kraków 2010.
95. Przygodzka R., Organization’s Publicness – A Stimulant or De-Stimulant of Development, Współczesne Zarządzanie 2009, nr 4.
96. Pszczołowski T., Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Wro-cław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
97. Robbins S.P., Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 1998.
98. Rothwell E., Developments towards the fifth generation model of innova-tion, Technology Analysis and Strategic Management 1992, no. 4 (1).
99. Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia 2, PWN, Warszawa 1996.
100. Seddon J., Systems Thinking in the Public Sector, Triarchy press, Devon 2008.
101. Siemiński M., Kształtowanie kultury organizacyjnej przedsiębiorstw przemysłowych, TNOiK, Toruń 2008.
102. Sikorski Cz., Zachowania ludzi w organizacji, PWN, Warszawa 1999.
103. Stabryła A., Zarządzanie projektami ekonomicznymi i organizacyjnymi, PWN, Warszawa 2006.
104. Stack J., The Great Game of Business, Currency Doubleday, New York, 1992.
105. Stiglitz J.E., Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2005.
106. Stocki R., Prokopowicz P., Żmuda G., Pełna partycypacja w zarządza-niu, Wolters Kluwer, Kraków 2008.
107. Strategor, Zarządzanie firmą, PWE, Warszawa 1997.
108. Strużycki M., Stosunki partnerskie w łańcuchu dystrybucji, [w:] M. Ro-manowska, M. Trocki (red.), Przedsiębiorstwo partnerskie, Difin, War-szawa 2002.
109. Sudoł S., Nauki o zarządzaniu. Węzłowe problemy i kontrowersje, Dom Organizatora, Toruń 2007.
110. Szaban J., Zarządzanie zasobami ludzkimi w biznesie i w administracji publicznej, Difin, Warszawa 2011.
111. Szaban J., Zachowania organizacyjne. Aspekt międzykulturowy, Wyd.
Adam Marszałek, Toruń 2007.
112. Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Znak, Kraków 2007.
113. Szwabe M. (red.), Zarządzanie projektami współfinansowanymi z fundu-szy publicznych, Oficyna a Wolters Kluwer, Kraków 2007.
114. Tobis M., Managing Multiple Project, McGraw-Hill, New York 2002.
115. Teerlink R., Harley-Davidson: od przywództwa dyrektywnego do party-cypacyjnego, Harvard Business Review Polska, czerwiec 2002.
116. Trocki M., Grucza B., Ogonek K., Zarządzanie projektami, PWE, War-szawa 2009.
117. Trocki M., Kształtowanie struktur działalności gospodarczej, Organiza-cja i Kierowanie 2000, nr 4.
118. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, Dz. U. Nr 223, poz. 1458.
119. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536.
120. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 z późn. zm.
121. Wachowiak P., Partnerzy samorządu terytorialnego w Dzielnicy Żoliborz Gminy Warszawa-Centrum, [w:] M. Romanowska, M. Trocki (red.), Przedsiębiorstwo partnerskie, Difin, Warszawa 2002.
122. Wiatrak A.P., Organizacje sieciowe – istota ich działania i zarządzania, Współczesne Zarządzanie 2003, nr 3.
123. Wirick D.W., Public-Sector Project Management, John Wiley & Sons, New Jersey 2009.
124. Wojtczuk-Turek, Zachowanie innowacyjne w pracy – nadania nad orga-nizacyjnymi czynnikami zaangażowania organizacyjnego, [w:] B. Urba-niak, Efektywność zarządzania zasobami ludzkimi, Wyd. UŁ, Łódź 2011.
125. Woźniak Z., Między rywalizacją a partnerstwem, [w:] P. Gliński, B. Le-wenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2002.
126. Zagożdżon B., Partnerstwo publiczno-prywatne jako zalecany przez Unię Europejską system finansowania inwestycji, Samorząd Terytorialny 2004, nr 1–2.
127. Zieleniewski J., Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1976.
128. Zysnarski J., Partnerstwo publiczno-prywatne, ODDK, Gdańsk 2003.
ISBN 978-83-934584-1-7