XVI.1. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego
Celem prowadzonej w studium polityki przestrzennej jest zachowanie wartości dziedzictwa kulturowego, jego walorów historycznych, architektonicznych i ekspozycyjnych. Dobra kultury powinny być wykorzystywane i użytkowane z zapewnieniem opieki konserwatorskiej, rewaloryzacji oraz nadania im odpowiednich funkcji użytkowych.
Ochronę dziedzictwa kulturowego należy prowadzić zgodnie z ustaleniami zawartymi w przepisach odrębnych, w tym ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego będą opierały się na wskazaniu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i sformułowaniu nakazów, zakazów, ograniczeń i dopuszczeń w oparciu o przepisy odrębne.
Studium ustala następujące ogólne zasady ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w gminie:
• ochrona z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – w odniesieniu do obiektów wpisanych do rejestru zabytków,
• zasada maksymalnej ochrony zachowanych obiektów o wartości historyczno-kulturowej;
• konserwacja, rewaloryzacja i porządkowanie zabytkowych zespołów dworskich, obiektów sakralnych oraz innych terenów publicznych,
• zwiększenie atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych,
• wyeksponowanie zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego;
• realizacja nowoprojektowanych obiektów o formach architektonicznych nawiązujących do lokalnych tradycji kształtowania i sytuowania zabudowy,
• zachowanie i ochrona stanowisk archeologicznych,
• zachowanie i ochrona miejsc pamięci, przydrożnych kapliczek i figurek,
• zintegrowanie ochrony dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i krajobrazu,
• dążenie do upowszechniania, szczególnie wśród społeczności lokalnej, wiedzy w zakresie rozpoznawania walorów obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy.
W gminie Niegowa występują obiekty zabytkowe objęte ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków oraz do gminnej ewidencji zabytków. Z uwagi na fakt, że wykaz obiektów nimi objętych jest zestawieniem otwartym, studium dopuszcza korekty w ramach wykazu obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz gminnej ewidencji zabytków na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W odniesieniu do obiektów objętych ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków obowiązują następujące zasady ochrony:
• trwałe zachowanie obiektów, konserwacja z zachowaniem ich formy zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
• wszelkie działania inwestycyjne w obiektach wpisanych do rejestru zabytków powinny być prowadzone zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz prawa budowlanego,
• w przypadku remontów, przebudowy, zmian sposobu zagospodarowania i użytkowania należy zachować zabytkowy wystrój elewacji i wyposażenia wnętrz, utrzymać gabaryty i historyczne rozplanowanie wnętrz, stosować tradycyjne materiały budowlane o wysokiej jakości,
• ustala się priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej,
• wykorzystanie obiektu wpisanego do rejestru zabytków na cele użytkowe powinno zapewniać trwałe zachowanie jego wartości,
• zakaz wprowadzania urządzeń technicznych, masztów itp. na obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków,
• rewaloryzacja otoczenia zabytków zgodnie z historycznym zagospodarowaniem,
• w sąsiedztwie obiektów zabytkowych zakaz wprowadzania funkcji kolidujących, mogących stanowić dla nich istotą uciążliwość, m.in. działalności produkcyjnej,
• ochrona zieleni towarzyszącej obiektom zabytkowym wpisanym do rejestru zabytków.
W odniesieniu do obiektów objętych ochroną poprzez wpis do gminnej ewidencji zabytków, obowiązują następujące zasady ochrony:
• zachowanie obiektów wpisanych do gminnej ewidencji zabytków z możliwością rozbudowy, nadbudowy, przebudowy, zmiany sposobu użytkowania na zasadach określonych w planie miejscowym i zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz prawa budowlanego,
• trwałe zachowanie historycznej formy urbanistycznej i architektonicznej, utrzymanie cech stylowych, formy, kompozycji oraz detali architektonicznych zabytkowych obiektów,
• stosowanie tradycyjnych materiałów budowlanych, takich jak: dachówka ceramiczna, drewno, kamień, cegła, szkło,
• zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania,
• rewaloryzacja otoczenia zabytków zgodnie z historycznym zagospodarowaniem, ochrona
• zachowanie terenów zieleni wpisanych do gminnej ewidencji zabytków (aleja w zespole dworskim w Mzurowie, pozostałości parku w zespole dworskim w Antolce) i ich odtwarzanie gatunkami drzew zgodnymi ze składem.
W zakresie ochrony wartości kulturowych, na obszarze gminy zostały wyznaczone strefy ochrony konserwatorskiej: strefa pośredniej ochrony konserwatorskiej, strefa ochrony krajobrazu kulturowego oraz strefa ochrony widokowej, a także osie widokowe.
Strefę pośredniej ochrony konserwatorskiej wyznacza się w następujących miejscowościach:
• Antolka – pozostałości zespołu dworskiego,
• Mzurów – pozostałości zespołu dworskiego,
• Niegowa – otoczenie kościoła pw. św. Mikołaja BW, cmentarz rzymsko-katolicki,
• Sokolniki – otoczenie kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusa, cmentarz rzymsko-katolicki.
W granicach strefy pośredniej ochrony konserwatorskiej obowiązują następujące zasady ochrony:
• ochronie podlegają zasadnicze elementy historycznego rozplanowania, układ ulic, placów, osi widokowych i kompozycyjnych, historyczne linie zabudowy, obiekty zabytkowe, skala i tradycje kształtowania zabudowy, istniejąca zieleń towarzysząca,
• dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie formy architektonicznej,
• stosowanie tradycyjnych materiałów budowlanych, takich jak: dachówka ceramiczna, drewno, kamień, cegła, szkło,
• wysokość nowej zabudowy powinna być dostosowana do wysokości budynków sąsiadujących,
• dopuszcza się lokalizowanie obiektów budowlanych w zakresie infrastruktury technicznej nieprzewyższających istniejącej zabudowy,
• zakaz wprowadzania nasadzeń zielenią oraz ogrodzeń przesłaniających widok z tras ruchu kołowego i pieszego w kierunku zabytkowych obiektów oraz zespołów przestrzennych,
• odtwarzanie zabytkowych układów zieleni, wykonywanie uzupełnień nasadzeń gatunkami rodzimymi, charakterystycznymi dla poszczególnych obiektów,
• zakaz lokalizacji reklam, tablic i napisów wielkogabarytowych oraz ogrodzeń z prefabrykowanych elementów betonowych.
Strefę ochrony krajobrazu kulturowego wyznacza się w następujących miejscowościach:
Bliżyce, Bobolice, Dąbrowno, Ludwinów, Łutowiec, Mirów, Moczydło, Mzurów, Niegowa, Ogorzelnik,, Postaszowice, Sokolniki, Trzebniów, Zagórze – dla ochrony historycznych siedlisk wsi i tradycyjnego układu zabudowy.
W granicach strefy ochrony krajobrazu kulturowego obowiązują następujące zasady ochrony:
• trwałe utrzymanie i wyeksponowanie historyczno-kulturowej fizjonomii wsi o zachowanym układzie ruralistycznym wraz z zabudową o wartościach kulturowych,
• zachowanie proporcji, gabarytów i wysokości zabudowy kształtującej sylwetę założenia przestrzennego,
• stosowanie tradycyjnych materiałów budowlanych, takich jak: dachówka ceramiczna, drewno, kamień, cegła, szkło,
• zabudowa projektowana powinna nawiązywać do charakteru regionalnego krajobrazu kulturowego poprzez usytuowanie, gabaryty, kształt i pokrycie dachu oraz kompozycję elewacji,
• dopuszcza się możliwość wprowadzania zmian w strukturze przestrzennej, z zachowaniem zasady integracji elementów kompozycji historycznej i współczesnej,
• zagospodarowanie terenów niezabudowanych w sposób nie powodujący przesłonięcia tradycyjnego układu zabudowy,
• zakaz lokalizacji tablic i napisów wielkogabarytowych oraz ogrodzeń z prefabrykowanych elementów betonowych.
Strefę ochrony widokowej wyznacza się w miejscowościach Mirów i Bobolice dla ochrony ekspozycji wzgórz zamkowych, celem trwałego ich utrzymania.
W granicach strefy ochrony widokowej obowiązują następujące zasady ochrony:
• ochrona ekspozycji i walorów krajobrazowych, szczególnie w zakresie wkomponowania dopuszczonych już obiektów i urządzeń w krajobraz, ograniczeń wysokości i kubatury,
• zakaz lokalizacji wszelkich dominant przesłaniających wzgórza zamkowe, w tym m.in.
masztów, wysokich urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej, obiektów tymczasowych.
Osie widokowe, wyznaczone w miejscowościach Mirów i Bobolice, obejmują: widok na ruiny zamku w Mirowie z drogi powiatowej Niegowa–Mirów oraz widok na ruiny zamku w Bobolicach po częściowej rekonstrukcji z drogi gminnej Mirów–Bobolice. Obowiązuje nakaz uwzględniania wyznaczonych osi widokowych przy lokalizowaniu nowej zabudowy, celem zachowania widoku na wzgórza zamkowe.
Na terenie gminy Niegowa nie występują dobra kultury współczesnej.
XVI.2. Zasady ochrony stanowisk archeologicznych
Na obszarze gminy zlokalizowane są 33 stanowiska archeologiczne, w tym 3 wpisane do rejestru zabytków. Stanowiska te posiadają trudny do określenia rzeczywisty zasięg i wartość poznawczą. Ocena ich wartości tylko na podstawie rejestracji powierzchniowej (bez wnikania w struktury nawarstwień) uniemożliwia uznanie któregokolwiek z nich jako bezwartościowe. Należy wobec tego uznać, iż obszary przez nie zajmowane są dostępne do celów inwestycyjnych, pod warunkiem prowadzenia inwestycji wiążących się z usunięciem wierzchniej warstwy gleby, zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
W zakresie ochrony wartości kulturowych, na obszarze gminy została wyznaczona strefa ochrony archeologicznej w miejscowościach Mirów i Bobolice, obejmująca rejon wzgórz zamkowych – istniejących i potencjalnych stanowisk archeologicznych, gdzie dopuszcza się powołanie parku kulturowego. W strefie obowiązuje wymóg prowadzenia wszelkich prac naruszających strukturę gruntu (poza normalnymi pracami polowymi) pod nadzorem archeologiczno-konserwatorskim, zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków. Dopuszcza się powiększenie strefy