1. Badania przesiewowe wzroku u dzieci 6-letnich w powiecie strzelińskim w la-tach 2005–2007 i w Kaliszu w 2009 r. Badania były zorganizowane i sfinan-sowane przez Essilor Polonia Sp. z o.o., a przeprowadzone przez studentów Wydziału Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej skupionych w Kole Naukowym Optyki Widzenia „Visus” [27].
2. „Ratujmy wzrok dzieciom” w Jeleniej Górze (i regionie jeleniogórskim), w Sta-rej Kamienicy, Zgierzu 2003–2009 r. Przebadano łącznie 17 tys. dzieci. Orga-nizatorami były JZO sp. z o. o. i Rotary Club Jelenia Góra, współorganizato-rem Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego [28].
3. Zapobieganie problemowi niedowidzenia, wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci – akcja wydziału zdrowia Urzędu Miasta Łodzi – luty 2008 r. i lata następne [19].
4. Program profilaktyczny wykrywania wad wzroku i zeza u uczniów klas dru-gich szkół podstawowych miasta stołecznego Warszawy (IV kwartał 2007 r.; pomysłodawcą był prof. Szaflik) [29].
5. Zdrowa klasa, program bezpłatnych przesiewowych badań wad wzroku i po-stawy w Toruniu [30].
W latach 2009–2011 studenci, magistranci Wydziału Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej, kierunek studiów optyka, specjalność optome-tria, przeprowadzili badania scriningowe w szkołach i przedszkolach województw dolnośląskiego, wielkopolskiego i opolskiego [31].
Badania miały na celu wykrycie zaburzeń widzenia obuocznego, popularnie na-zywanego zezem. Przy użyciu testów jakościowych i ilościowych przebadano łącznie 785 dzieci. Przeprowadzono korelację testów do badania stanu widzenia. Badania poprzedzone były ankietą dotyczącą stanu zdrowia dziecka i jego rodziny. Zanoto-wano zwiększoną częstość występowania zeza zbieżnego: częściej zezują dziewczyn-ki, dominuje oko prawe. W porównaniu z poprzednimi latami odnotowano wzrost występowania zeza rozbieżnego nawet do 30% grupy. 9,4% przebadanej grupy to dzieci urodzone przedwcześnie. Wyniki badań wykazały, że do 15% dzieci w popu-lacji ma problemy z widzeniem stereoskopowym, przestrzennym.
Wśród przyczyn występowania zeza zanotowano, podobnie jak w Europie Za-chodniej, wzrost częstości choroby u dzieci, których matki paliły papierosy w cza-sie ciąży lub przebywały w środowisku nikotynowym [32, 33].
Doceniając zalety programu badania wzroku, przeprowadzone w placówkach szkolnych, przedszkolnych czy żłobkach, należy pamiętać, że nie zastępują one ba-dania okulistycznego przeprowadzonego w specjalistycznym gabinecie. W związku z tym, tego typu badania wzroku u dzieci powinny stanowić część składową
więk-Prewencyjne badania wzroku u dzieci. Pediatryczna ocena widzenia 41
szego programu, mającego na celu prewencję zaburzeń wzroku, kontynuację i cią-głość badań.
Piśmiennictwo
1. Wilson JMG, Junger G. Principles and Practice of Screening for Disease. Genewa; WHO; 1968, http://www.who.int/bulletin/volumes/86/4/07-050112BP.pdf.
2. Barraga NC, Morris JE. Program rozwijania umiejętności posługiwania się wzrokiem, Warsza-wa, WSPS 1997: 8–20.
3. Eperjesi F. Egzamination of the paediatric patient. Optometric Educators Optometry Today, 1999, 21. May: 36.
4. Knapik J, Miśkowiak B. Badania przesiewowe procesu widzenia u studentów Akademii Medycz-nej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Now Lek 2005; 74, 2: 142–148.
5. Maul E, et al. Refractive Error Study in Children: Results from La Florida, Chile. Am J
Ophthal-mol 2000: 445–454.
6. Pieczyrak D, Kędzia B, Tondel G. Badania przesiewowe wybranych parametrów wzroku u dzie-ci w wieku szkolnym. Now Lek 1999, 68: 364–380.
7. Dalz M, Krzyżaniak A. Wady refrakcji w aspekcie badań przesiewowych w szkole. Now Lek 2004, 73, 5: 366–369.
8. Szaflik J. Program wczesnego wykrywania wad wzroku u dzieci klas drugich szkół podstawo-wych miasta st. Warszawy. http://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/14717wady_wzro-ku_1.pdf.
9. Bangerter A. Scheinergebnesse der Amblyopiebehandlung. Klin Mbl Augenhelik 1956: 128, 182– 186.
10. Samarawickarma A, Fitedar R, Mitchel P, Rose K. Refractive Error, Strabismus and Amblyopia,
Ophthalmology 2009; 116, 2: 364–365.
11. Mirkiewicz-Sieradzka B. Rola wad refrakcji w etiopatogenezie zeza towarzyszącego. Klin Ocz 1982; 5–6: 151–153.
12. Barć A, Turno-Kręcicka A, Kański J. Choroby oczu u dzieci. Kompendium diagnostyki i terapii. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2002: 4–15, 282–285, 288, 308.
13. Zając M. Optyka okularowa. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2003: 96–101. 14. Jarzębińska-Vecerova M, Tuleja D. Podstawy refrakcji oka i korekcji wad wzroku. Górnicki
Wy-dawnictwo Medyczne, Wrocław 2005: 10–16, 60.
15. Krawczyk A, Ambroziak A. Wstępne wyniki badań profilaktycznego programu przesiewowych badań wzroku u uczniów klas drugich miasta stołecznego Warszawy. Kompendium Okulistyki 2011; 16, http://www.okulistyka.com.pl/_okulistyka/edu/16.pdf.
16. Krzystkowa K, Pająkowa J, Kubatko-Zielińska A, Nowak-Brygowa H. Rozpoznawanie
Marzena Żółtaniecka
42
17. Wojnarowska A. Znaczenie wczesnej diagnozy dla rozwoju psychospołecznego dzieci z zezem. W: Walczak G. Problemy wczesnej rehabilitacji niewidomych i słabo widzących dzieci. WSPS, Warszawa 1995: 33–36.
18. Kędzia B, et al. Odniesienie wyników w nauce do wyników badań wybranych parametrów wzro-ku uczniów szkół podstawowych. Now Lek 1999; 68,9: 848–859.
19. Program profilaktyczny zapobieganie rozwojowi niedowidzenia – wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci. URL: http://www.zdrowie.lodzkie.pl/program-zapobiegania-rozwo-jowi-niedowidzenia-%E2%80%93-wczesne-wykrywanie-wad-wzroku-i-zeza-u-dzieci-2012. 20. Kilian M. Prewencyjne badanie wzroku u dzieci w wieku przedszkolnym na przykładzie
pro-gramu koordynowanego przez nowojorską Agencję Rehabilitacyjną – Helen Keller Services for the Blind, Szkoła Specjalna 2004; 65 (4): 308–311.
21. Karpowicz S. Kompleksowe postępowanie profilaktyczne APA zapobiegające występowaniu ze-zów i ich skutków u małych dzieci. Klin Ocz 1978; 10: 551–552.
22. Prost M. Standardy Medyczne. Retinopatia wcześniaków. http://okulistykadziecieca.pl/?biuletyn. 23. Woynarowska B, Wojciechowska A, Kozłowska M, et al. Testy przesiewowe u dzieci i młodzieży
w wieku przedszkolnym i szkolnym. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1990.
24. Woynarowska B, Pułtorak M. Testy przesiewowe do wykrywania zaburzeń narządu wzroku, In-stytut Matki i Dziecka. http://www.wczp-lodz.pl/Dokumenty/IMiD_Testy_przesiewowe_u_ dzieci_i_mlodziezy.pdf.
25. Program specjalizacji w zakresie pediatrii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2003: 66. http://cmkp.edu.pl/programy_pdf/Pediatria%20program%20podstawo-wy.pdf.
26. Majewski T. Tyflopsychologia rozwojowa, PZN ZG, Warszawa 2002: 15.
27. Zając M. Badania przesiewowe wzroku u dzieci sześcioletnich w powiecie strzelińskim. http://www.if.pwr.wroc.pl/~zajac/AKCJE/SKRINING_STRZELIN/RAPORT%20SKRINING%20 2005.pdf.
28. „Ratujmy wzrok dzieciom”. http://www.jzo.com.pl/pages/content/70.html.
29. Program profilaktyczny wczesnego wykrywania wad wzroku i zeza dla uczniów klas II szkół podstawowych na terenie m.st. Warszawy. http://www.spkso.waw.pl/badania-przesiewowe--wzroku/
30. Zdrowa klasa – program bezpłatnych przesiewowych badań wad postawy i wzroku wśród dzieci klas drugich. http://www.goldenline.pl/forum/1931578/zdrowa-klasa-program-bezplatnych-pr-zesiewowych-badan-wad-postawy-i-wzroku-wsrod-dzieci-klas-drugich-w Toruniu.
31. Żółtaniecka M. Analiza statystyczna występowania różnego rodzaju zeza oraz stan widzenia
obu-ocznego w badaniach przesiewowych u wybranej grupy dzieci szkolnych i przedszkolnych. XXI
Konferencja Sekcji Strabologicznej Polskiego Towarzystwa Okulistycznego; Poznań, 3–5 listo-pada 2011.
32. Jezierska E. Analiza wpływu wybranych czynników na występowanie zeza i niedowidzenia
u dzie-ci [niepublikowana praca magisterska, promotor Żółtaniecka M.] Politechnika Wrocławska,
Prewencyjne badania wzroku u dzieci. Pediatryczna ocena widzenia 43
33. Firlej M. Analiza statystyczna występowania różnego rodzaju zeza [niepublikowana praca magi-sterska, promotor Żółtaniecka M.] Politechnika Wrocławska, Wrocław 2010.
34. Kański JJ. Okulistyka kliniczna. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005: 526.
Adres do korespondencji:
mgr Marzena Żółtaniecka Poradnia Ortoptyczna
Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu Al. Witosa 26, 45-418 Opole
tel. 77 452 01 75