Zgromadzenie sióstr misjonarek św. Rodziny 7

Powstanie zgromadzenia sióstr misjonarek św. Rodziny (Congregatio sororum missionariarum S. Familiae) przypada na ostatnie dziesięciolecie carskich rządów w Rosji.

Założycielką była Bolesława Maria Lament pochodząca z Łowicza, gdzie się urodziła w 1862 r. Pełna energii, inicja­ ty w y i zrozumienia potrzeb bliźnich, oddała się w Warszawie pracy dla dobra ubogich i upośledzonych. Wiadomość o ofiar­ nej jej pracy społecznej doszła do p. Sianożęckiej, zamożnej obywatelki ziemskiej na Białej Rusi. Ona to zaprosiła w 1903 r. B. Lam ent do M ohylewa, aby zajęła się wychow aniem mło­ dzieży. Przyszła założycielka zgromadzenia zakonnego uznała zaproszenie jako znak Boży, gdyż od dawna pragnęła poświę­ cić się pracy m isyjnej w szerszym zakresie.

W M ohylewie przyłączyła się do B. Lament kierowniczka ochronki dla ubogiej dziatwy Leokadia Gorczyńska, pochodzą­ ca z Kalisza. Obydwie panie zamieszkały razem i otworzyły pracownię krawiecką oraz internat dla dziewcząt. Była to

1 P i r o ż y ń s k i M., Z a k . żeńskie, s. 188— 189; K r ó t k i rys dziejów

zgro m a d ze n ia S S . M isjo n a re k św . Rodziny. — J u tr z e n k a białostocka

R,. 10 : 1937 s. 12— 13; Z g ro m a d z en ia za k o n n e w obecnej Polsce: Siostry

m is jo n a r k i św. R o d zin y . — P o słan iec S erca Jezusow ego R. 67: 1939

[ 6 5 ] ^{P O L S K I E Z A K O N Y} 4 8 5

w łaściw ie szkoła zawodowa, gdzie uczono także innych przed­ m iotów z zakresu ogólnego wykształcenia. Wkrótce przybyła trzecia pracownica, Łucja Czechowska, pochodząca z gubernii m ohylew skiej, mająca już pewną praktykę w pracy nad m ło­ dzieżą.

W szystkie trzy panie prowadziły życie wspólne, oddane dob­ rym uczynkom. M iały jednak pragnienie życia zakonnego, od­ danego działalności m isyjno-w ychow aw czej. Pomógł im w zor­ ganizowaniu zgromadzenia zakonnego o. Feliks W ierciński TJ., przebywający w tym czasie w Moskwie. On to ułożył konstytucje oparte na regule św. Ignacego Loyoli i pouczył pierwsze kandydatki o życiu zakonnym.

Pierw szy nowicjat rozpoczął się w 1905 r., ukończony w 1906 r. złożeniem ślubów w uroczystość św. Rodziny. B yły to oczywiście śluby prywatne, gdyż zgromadzenie nie posia­ dało jeszcze kanonicznej erekcji. Pierwszą przełożoną została B. Lament i piastowała ten urząd aż do rezygnacji w 1935 r.

Po dwu latach (1907 r.) zgromadzenie, licząc 6 osób, prze­ niosło się z M ohylewa do Petersburga. Tam pracowały siostry, oczywiście w ubraniu świeckim, w szkole i sierocińcu przy kościele św. Kazimierza za Narwską Rogatką. Pow oli dzia­ łalność zgromadzenia rozszerzała się, pow staw ały nowe punkty pracy, m. i. w Finlandii. Z powodu ówczesnych waruków zew ­ nętrznych nie mogło jednak zgromadzenie dojść do większego rozkwitu. Nie były także załatwione formalności prawne prze­ pisane prawem kościelnym . Podstawę prawną istnienia i dzia­ łalności zgromadzenia stanowiło ustne pozwolenie arcybiskupa m ohylewskiego. Dekret erekcyjny na piśmie wydał w 1914 r. administrator archidiec. m ohylew skiej biskup Jan Cieplak. Dekret ten jednak zaginął z powodu w ojny i dalszych jej następstw. Na nowo wydał dekret erekcyjny dnia 25.V II.1924 r. arcybiskup m ohylew ski Edward Ropp rezydujący w War­ szawie.

Zgromadzenie jest dalej na prawie diecezjalnym , posiada zarząd centralny, dom głów ny w Białymstoku. Strój zakonny stanowi czarny habit przepasany wełnianym pasem z szarfą ko­

4 8 6 ^{O . J O A C H I M B A R O F M C O Ï Ï V .} [ 6 6 ]

loru czarnego i różańcem, welon czarny z białą bindką zakonną, biały prostokątny kołnierz, krzyżyk, długa czarna peleryna.

Cel szczegółow y zgromadzenia to praca wychowawczo-m i- syjna. Zgromadzenie nie ogranicza swej działalności do ja­ kiejś ścisłe określonej kategorii pracy, ale wykorzystuje wszechstronnie w szelkie m ożliwości jakie dostarcza bieżące życie, aby pozyskać dusze dla Boga.

Na terenach Polski, w granicach po pierwszej wojnie świa­ towej, pracowało zgromadzenie od 1921 г. Тц, znalazło nor­ m alne warunki rozwoju i od 1922 r. używa stroju zakonnego. Najwięcej domów pow stało na kresach wschodnich. Poza Pol­ ską posiadało zgromadzenie jeden dom w Estonii (w Tallinie od 1933 r.) i jeden dom w Rzymie.

W 1939 r. liczyło zgromadzenie 25 domów i ok. 200 sióstr. W Polsce rozwijało działalność w diecezji chełm ińskiej, płoc­ kiej, pińskiej i wileńskiej. Dom głów ny był w miejscowości Ratowo (w diec. płockiej).

Szczególnie ciężka była praca sióstr na kresach wschodnich w najprym ityw niejszych warunkach i wym agała wielkiego poświęceniu się i ofiary. Tam, gdzie nie m ógł dotrzeć kapłan z powodu zbyt odległych i złych dróg, z braku czasu i siły, szły siostry- poprzez wyboje, bagna i lasy, najczęściej pieszo, do szkół odległych nieraz o kilkanaście kilom etrów, uczyły dzieci katechizmu, przygotow yw ały do pierwszej 'Spowiedzi i Komunii św., organizowały nabożeństwa majowe i różańco­ we, m iew ały pogadanki religijne dla dorosłych, godziły po- waśnione m ałżeństwa, udzielały bezpłatnej pomocy jako pie­ lęgniarki.

W zm ienionych warunkach po drugiej wojnie światowej osiadły siostry na ziem iach odzyskanych i w Polsce central­ nej, organizując prawie od nowa swe domy zakonne. W 1960 r. posiadało zgromadzenie 32 placówek w 10 diecezjach, oraz 270 sióstr profesek i 20 nowicjuszek.

Zgromadzenie sióstr św. Rodziny od początku rozwijało się w trudnych warunkach m aterialnych, jednak ciągle wzrastało, krzepło i w miarę możności spełniało swój cel szczegółowy.

[ 6 7 ] ^{P O L S K I E Z A K O N Y} 4 8 7

R o z d z i a ł V

Zakony powstałe pod zaborem austriackim

' Pod zaborem austriackim Kościół posiadał większe m ożli­ wości rozwoju swej inicjatyw y na polu życia religijnego i opieki społecznej, chociaż i tutaj istniało, zwłaszcza w pierw­ szych dziesiątkach X IX wieku, szereg ograniczeń odnośnie życia zakonnego, pozostałych z okresu józefinizmu.

Nowe zakony pow stały w Galicji dopiero w drugiej poło­ wie w ieku X IX i doszły do znacznego rozwoju. Cztery zgro­ madzenia należały do obrządku łacińskiego a sześć do obrząd­ ku wschodniego.

Równocześnie należy zaznaczyć, że przez przeniesienie się na teren Galicji uratowały swe istnienie felicjanki i serafitki założone pod zaborem rosyjskim, a siostry Rodziny Maryi oraz służebniczki Niepok. Poczęcia N.M.P. m ogły dojść pod zaborem austriackim do rozkwitu.

W om awianym okresie uform ow ały się jeszcze cztery inne zgromadzenia (albertyni, albertynki, michalici, michalitki) i owocnie pracowały na polu akcji charytatyw nej i wycho­ wawczej, nie otrzym ały jednak w tym czasie potwierdzenia władz kościelnych, czyli nie stały się zakonami w sensie pra­ wa kanonicznego.