TEORII PETERA JARVISA
ZIELONA GÓRA, 21–24 MAJA 2012 R
W dniach 21–24 maja 2012 roku położony w okolicach słynnych z miodu i licznych winnic Uniwersytet Zielonogórski gościł uczestników XIV Letniej Szkoły Młodych Andragogów i Poradoznawców. Konferencja ta jest wyda-rzeniem cyklicznym, odbywającym się corocznie od 1999 roku. Na zorgani-zowane po raz czternasty spotkanie przybyli uznani profesorowie nauk spo-łecznych oraz młodzi badacze andragodzy, poradoznawcy i nauczyciele aka-demiccy z różnych ośrodków akademickich w kraju. Tegoroczne tematy rozwa-żań w wystąpieniach młodych naukowców oscylowały wokół nieformalnego i pozaformalnego uczenia się ludzi dorosłych, aktywności ludzi starszych, zapobiegania ekskluzji społecznej oraz poradnictwa profesjonalnego. Konfe-rencja odbyła się pod kierownictwem naukowym prof. zw. dr. hab. Józefa Kargula – inicjatora, organizatora i opiekuna naukowego młodych andragogów.
Organizatorami przedsięwzięcia byli: Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu we współpracy z zielonogórskim oddziałem Towarzystwa Rozwoju Rodziny. Letnia Szkoła odbyła się pod patronatem Komitetu Nauk Pedagogicz-nych Polskiej Akademii Nauk, Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego oraz Naukowego Towarzystwa Poradoznawczego. Oprócz zaproszonych gości w konferencji uczestniczyli profesorowie, którzy przez cały czas jej trwania wspierali i wspomagali młodych naukowców, dzieląc się z nimi swoją wiedzą i doświadczeniem badawczym oraz zabierając głos w dyskusjach, tj. prof. zw.
dr hab. Alicja Kargulowa, prof. DSW dr hab. Bożena Wojtasik oraz prof. UZ dr hab. Elżbieta Siarkiewicz. Wszyscy młodzi adepci nauki oraz goście Szkoły otrzymali najnowszy – 13. tom czasopisma „Dyskursy Młodych Andragogów”
pod red. Małgorzaty Olejarz, zawierający między innymi artykuły uczestników poprzednich edycji LSMAiP.
Oficjalnego otwarcia XIV Letniej Szkoły Młodych Andragogów i Pora-doznawców dokonała prof. UZ dr hab. Ewa Narkiewicz-Niedbalec – Dziekan Wydziału Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonog-órskiego wraz z prof. DSW dr hab. Jerzym Kochanowiczem, który to wygłosił wykład inauguracyjny pt.: Historia sporu z roku akademickiego 1611/1612 jako wkład w dyskusję o stanie polskiego szkolnictwa wyższego w roku akademickim 2011/2012. W ten sposób rozpoczęta została naukowa część pracy Szkoły kon-tynuowana w ciągu czterech dni konferencji.
Młodzi badacze, zaproszeni goście i studenci mieli okazję uczestniczyć w spotkaniach autorskich z: prof. UW dr hab. Ireneuszem Krzemińskim, prof. UG dr hab. Teresą Bauman, prof. zw. dr hab. Władysławem Misiakiem, prof. WSOWL dr hab. Wojciechem Horyniem, prof. UZ dr hab. Elżbietą Siarkiewicz oraz prof. zw. dr hab. Mieczysławem Malewskim.
Prof. Ireneusz Krzemiński podkreślał, iż w kształceniu dorosłych naj-ważniejsze jest doskonalenie umysłu, a zdobywanie wiedzy nie polega tylko na wyuczeniu się czegoś. Bardzo istotne jest rozwijanie umiejętności samo-dzielnego, krytycznego myślenia, podniesienia refleksji, umiejętności spojrzenia z innego niż własny punkt widzenia. Takie „budowanie człowieka myślącego”
gwarantuje zdaniem profesora uzyskanie szerszego horyzontu – świadomości swoich poznawczych możliwości, korzystania z odkryć, odporności na indok-trynację, wyciągania wniosków z własnej historii i tworzenia wzorców.
Prof. Teresa Bauman, widząc metodologię jako umiejętność myślenia, wskazała na wagę „uważnej obecności”, nabycia umiejętności badawczych i kształtowania warsztatu badawczego. Omawiając jakość dydaktyki akade-mickiej, podkreślała, że na Uniwersytecie ludzie powinni uczyć się myślenia.
Zdaniem prof. Bauman praca naukowa jest wyrazem umiejętności gromadzenia materiałów, wyciągania wniosków, analizowania. A świadomość metodo-logiczna, to nie tylko wiedza o tym, jak prowadzić badanie empiryczne, ale też wgląd w swoją świadomość naukową.
Prof. Władysław Misiak, który zajmuje się m.in. problematyką globalizacji wielkich miast, wykazał w swoim wywodzie, że Warszawa jest obecnie jedynym z miast Polski, które można określić mianem metropolii. Inne polskie miasta nie spełniają kryteriów. Słuchacze zostali również zapoznani z tabelą rankingową pokazującą stopień nasilenia globalizacji trzech europejskich metropolii – Warszawy, Berlina i Pragi.
Prof. Wojciech Horyń wygłosił wykład pt.: Kobiety w mundurach a stereotypy. Wskazał on na uwarunkowania prawne, stereotypy kobiet i męż-czyzn dotyczące płci, pełnionych ról, cech fizycznych oraz wykonywanych zawodów. Przedstawił sytuację kobiet w wojsku polskim i obraz kobiety żołnierza w świetle przeprowadzonych badań.
Prof. Elżbieta Siarkiewicz mówiła o drodze naukowej i swoich poszukiwaniach, które zaowocowały ukazaniem się książki pt.: Przesłonięte obszary poradnictwa. Realia – iluzje – ambiwalencje. Pani profesor, odwołując
się do pierwszej udokumentowanej praktyki poradniczej (Delfy IV–VI w.
p.n.e.), analizuje i opisuje obszary praktyki poradniczej dziś – wskazując na poradoznawstwo jako refleksję nad praktyką poradniczą, a na poradnictwo jako praktykę: 1) akt, działanie „tu i teraz”, 2) poradnictwo rozłożone w czasie. Prof.
Siarkiewicz w swoim wykładzie podkreślała, że dziś doradca powinien ustalić kierunek swojej pracy poradniczej. Wskazała też na wagę i rolę metodologii (jako: dziedziny nauki; refleksji przy planowaniu badań naukowych; procesu poznania i drogi, którą kroczą naukowcy; doświadczenia poznawczego naby-wanego w toku krytyki i dyskusji akademickich) w zidentyfikowaniu interesujących nas „światów”, dotarciu do nich i ich zrozumieniu.
Prof. Mieczysław Malewski wygłosił wykład pt.: Metodologia badań społecznych – ortodoksja i refleksyjność. Przedstawił naukę jako praktykę społeczną i część społeczeństwa, a ortodoksję i refleksyjność jako dwa bieguny, pomiędzy którymi się poruszamy. Zdaniem prof. Malewskiego obecnie meto-dologia integralna oparta na kartezjańskiej zasadzie racjonalności zostaje zastąpiona metodologią ekstremalną opartą na zasadach społecznych i traci ugruntowanie. Staje się ona otwartym polem myślenia i dziedziną refleksyjną, którą ocenia się z punktu widzenia oryginalności i dobrego uzasadnienia wybra-nej metody. Sytuacja, w której obecnie poruszają się badacze, jest konsekwencją zjawisk: usieciowienia społeczeństwa (redukcji wiedzy do informacji i wypie-rania tekstu przez obraz), masowych ruchów społecznych na świecie (od lat 60.), zjawiska indywidualizacji (Giddens, Bauman). W podsumowaniu wystąpienia prof. Malewski przedstawił swoją koncepcję trzech rodzajów społeczeństwa, wskazując na różnice pomiędzy społeczeństwem tradycyjnym, nowoczesnym i ponowoczesnym.
Tradycyjnie, w ramach konferencji, uczestnicy mieli okazję wysłuchać wystąpień, które wskazywały na problemy badawcze aktualnie zajmujące młodych badaczy. Uczestnicy wysłuchali wielu referatów połączonych z dys-kusją. Joanna Kłodkowska (DSW we Wrocławiu) wygłosiła wystąpienie pt.:
Portret sceniczny komendanta OHP – Nowego Komendanta – jako przykład aktora szczerego; Magdalena Czubak-Koch (DSW we Wrocławiu) pt.: Negocjo-wanie znaczeń, czyli o uczeniu się przez doświadczenie w codzienności środo-wiska pracy; Joanna Łaszyn (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) pt.:
Edukacja pozaformalna kobiet romskich; Kinga Majchrzak (Uniwersytet im.
Mikołaja Kopernika w Toruniu) pt.: Znaczenia miejsc pamięci w kształtowaniu kompetencji obywatelskich studentów tradycyjnych i nietradycyjnych – projekt badań; Michał Mielczarek (DSW we Wrocławiu) pt.: Aktywna Polityka Spo-łeczna (APS) jako kontekst gier społecznych praktykowanych w polu Powiato-wego Urzędu Pracy (PUP). Krytyczna etnografia instytucjonalna; Joanna Stelmaszczyk (Uniwersytet Łódzki) pt.: Projekt „Butterfly” realizowany w Zakładzie Andragogiki i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego;
Anna Bilon (DSW we Wrocławiu) pt.: Od nadziei do zwątpienia – współczesne konteksty wykluczeń społecznych; Katarzyna Uzar-Szcześniak (Katolicki
Uniwersytet Lubelski) pt.: Wymiana międzypokoleniowa jako forma nabywania kompetencji społecznych i zawodowych. Perspektywa dydaktyczna; Marta Koszczyc (Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu) pt.: Edukator fizyczny w humanistycznej służbie wobec osób późnej dorosłości; Alicja Czerkawska (DSW we Wrocławiu) pt.: Rozważania wokół możliwości badania skuteczności/efektywności poradnictwa profesjonalnego; Łukasz Koper (Akade-mia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu) pt.: Zastosowanie metody pro-gramowanego uczenia się w zajęciach aktywności fizycznej – propozycja warsztatowa; Anetta Pereświet-Sołtan (DSW we Wrocławiu) pt.: J.J. Del Corso, M.C. Rehfuss, K. Galvin. Próba aplikacji zadania pracy Adlera w XXI wieku (tłumaczenie); Izabela Serafin (DSW we Wrocławiu) pt.: Aktywność ludzi starszych jako jeden ze sposobów adaptacji do okresu późnej dorosłości;
Urszula Dmochowska (Uniwersytet w Białymstoku) pt.: Aktywność fizyczna i umysłowa a proces pomyślnego starzenia się. Na przykładzie badań słuchaczy UTW w Białymstoku.
Zarówno wykłady profesorów, jak i wystąpienia młodych badaczy cieszyły się dużym zainteresowaniem i były przyczynkiem do zaangażowania w dys-kusję. Młodzi naukowcy skupiali się na omówieniu nurtujących ich problemów badawczych. Uczestnicy podkreślali, jak ważna jest możliwość korzystania z wiedzy i wsparcia profesorów oraz poznawania się i dzielenia refleksjami naukowymi w twórczej i życzliwej atmosferze.
Uczestnicy konferencji mieli też okazję rozwijać swój warsztat naukowy, biorąc udział w grze symulacyjnej Posiedzenie zespołu Kolegium Wydawni-czego, opracowanej przez kierownika naukowego Szkoły prof. zw. dr hab.
Józefa Kargula. Zadaniem kilku zespołów było podjęcie decyzji o losach przesłanego do publikacji tekstu oraz uzasadnienie swojego werdyktu. Pilnie pracujące zespoły, opierając się w ocenie na jasnych kryteriach, wykazały umie-jętność analizy i oceny tekstu naukowego.
Ostatniego dnia konferencji miał miejsce wyjazd studyjny do Niemiec.
Uczestnicy konferencji odwiedzili Branderburgischer Volkshochschulverband e.V. w Poczdamie. Na spotkanie przybyła pani Inga Borjesson, która powitała nas i wprowadziła w tematy działalności i projektów prowadzonych przez Związek Uniwersytetów Ludowych Branderburgii – instytucji najbardziej rozprzestrzenionej i tworzącej największą sieć ośrodków edukacyjnych dla dorosłych w Niemczech. Wspierane przez Związek Uniwersytety Ludowe realizują edukację formalną i pozaformalną, podejmując treści programowe z takich obszarów, jak: społeczeństwo i środowisko, języki, praca i zawód, edukacja kulturalna, edukacja zdrowotna. Obecnie największe realizowane na Uniwersytetach Ludowych projekty to: Edukacja podstawowa dla dorosłych – zawierająca alfabetyzację, umiejętność liczenia, znajomość języka angielskiego oraz obsługi komputera; Silni rodzice, silne dzieci – projekt rozwijający kompetencje wychowawcze; Seniorzy w TV – projekt prowadzony w kooperacji ze stacją TV, obejmujący kształcenie kompetencji medialnych. Przyjrzenie się
pracy naszych sąsiadów na polu edukacji dorosłych dało możliwość porównania jej z naszą praktyką i szerszego spektrum spojrzenia na działalność w tym zakresie.
Odbywająca się cyklicznie Letnia Szkoła Młodych Andragogów i Pora-doznawców jest inicjatywą niezwykle potrzebną. Niewątpliwy sukces i popu-larność warsztatów gwarantuje możliwość kontaktu ze środowiskiem naukowym z całego kraju. To, że jego członkowie darzą się sympatią, gwarantuje atmosferę życzliwości i zaangażowania. Uczestnicy nie boją się pytać, a przekazywane w dyskusji i sporach naukowych opinie i sugestie przyczyniają się do poznania ewentualnych słabości w myśleniu i udoskonalenia zarówno projektów badań, jak i publikowanych tekstów naukowych.
Dane do korespondencji:
mgr Agnieszka Dragon
doktorantka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu e-mail:dragon.agnieszka@gmail.com