Zagadnienia związane z modelowaniem baz danych i ich funkcji w global-nych systemach wymiany informacji skłaniają środowisko bibliotekarzy do podejmowania kolejnych wyzwań związanych z ułatwieniem wyszukiwania informacji przez użytkowników. Od wieków to właśnie w bibliotekach tworzo-no różne formy wykazów bibliograficznych, które pomagały w wyszukiwaniu dokumentów na dany temat. Wpływ na uporządkowanie i usystematyzowanie wiedzy w bibliotece w dużej mierze mają nadal działania podejmowane przez bibliotekarzy. Jednym z większych wyzwań w obecnym czasie jest takie zor-ganizowanie własnych zasobów, aby zapewnić przystępny i szybki dostęp do informacji. Współczesne standardy sieciowe umożliwiają zorganizowanie po-wiązań danych w taki sposób, że niezależnie od miejsca przechowywania da-nych o publikacji, można stosunkowo prosto i łatwo uzyskać informację o jej cechach i lokalizacji poszczególnych egzemplarzy 103. Aby stało się to normą, należy przyjąć taką koncepcję, która zagwarantuje „standaryzację publiko-wanych danych pozwalających na wielokrotne ich wykorzystanie, możliwość
107 Szczegółowość klas treściowych jest uzależniona od konwencji przyjętej przez instytucję sporządzającą opis.
108 A. S. Chandel, R. Vijay Prasad, Journey of catalogue from Panizzi’s principles to Resources Descripton and Access, „Journal of Library & Information Technology”
2013, t. 33, nr 4, s. 314-322 – http://publications.drdo.gov.in/ojs/index.php/djlit/article/
view/File/5007/2913 [08.02.2015].
odwoływania się do istniejących kolekcji oraz integrację i współdziałanie” 109 wielu podmiotów, które specjalizują się w przechowywaniu i przetwarzaniu danych.
W związku z tym podejmowane są działania mające na celu dostosowa-nie struktury bibliograficznych baz danych do modelu ER 110. Związane to jest z optymalizowaniem rozwiązań technologicznych i wymogami, jakie przed światem bibliotekarskim stawiają użytkownicy, którzy na wzór poszukiwań w Google oczekują prostych i intuicyjnych narzędzi wyszukiwania informacji.
Systemy biblioteczne powinny stwarzać takie możliwości wyszukiwania, do jakich przyzwyczajony jest każdy użytkownik Internetu. Realizacja tych zało-żeń w systemach komputerowych nie jest możliwa bez ścisłego rozdzielenia poszczególnych elementów opisu bibliograficznego – wydzielenia encji opisu bibliograficznego. Obserwacja działań poszczególnych bibliotek na świecie i kierunków rozwoju wytycznych IFLA 111 skłania do stwierdzenia, że istnieje uzasadniona potrzeba tworzenia bibliograficznych baz danych zgodnych ze współczesnymi standardami sieciowymi. Zagadnienie to zostało szczegółowo omówione w pierwszej części artykułu. W tej części zostaną poruszone pro-blemy związane z praktycznym wymiarem ujednolicania i scalania kartotek wzorcowych w bazach bibliotecznych.
Proces integracji kartotek wymaga zarówno dużej znajomości problemów związanych z metodyką tworzenia haseł, jak i wiedzy dotyczącej zintegrowanych systemów bibliotecznych oraz ich możliwości technicznych. Library of Congress, w zależności od funkcji, jakie pełni dane hasło w opisie bibliograficznym, wpro-wadza je do kartoteki haseł formalnych lub przedmiotowych. Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe, które mogą być stosowane zarówno w opisie formal-nym, jak i przedmiotowym, przejmowane są z kartoteki haseł formalnych. Ten przydział decyduje o przyporządkowaniu numeru kontrolnego z odpowiedniej kartoteki 112. Dla użytkownika jest to o tyle ważne, że niezależnie, w którym in-deksie będzie poszukiwał rekordu wzorcowego dla Harvard College (1636-1780) – czy to przez indeks haseł przedmiotowych (Subject Authority Headings), czy
109 M. Roszkowski, Od MARC 21 do Semantic Web: reprezentacja metadanych bi-bliograficznych w środowisku sieciowym, w: Bibliografi@: źródła, standardy, zasoby, pod red. J. Franke, Warszawa 2013, s. 27.
110 Model ER został omówiony w rozdziale Bazy danych bibliograficznych a relacyjne bazy danych, s. 152-157.
111 National Bibliographies in the Digital Age: Guidance and New Directions, München 2009; Guidelines for Subject Access in National Bibliographies…
112 M. Nasiłowska, Typologia haseł wzorcowych stosowanych w jhp KABA – www.ebib.pl/publikacje/matkonf/kaba/nasilowska.php [08.02.2015].
indeks haseł formalnych (Names Authority Headings), zostanie odesłany do tego samego rekordu o numerze kontrolnym 85268664. Podobnymi zasadami kieruje się Bibliothèque nationale de France. Przy wyszukiwaniu hasła Universidad de Salamanca z poziomu autorités BnF oraz RAMEAU, użytkownik znajdzie ten sam rekord Universidad de Salamanca (Espagne) – Capilla (FRBNF16769473).
Na podstawie powyższych przykładów widać, że ujednolicenie form haseł przed-miotowych i formalnych dla tych samych bytów jest koniecznością, ponieważ zapobiega to rozpraszaniu informacji o tym samym przedmiocie poszukiwań.
Większość bibliotek opracowujących zbiory zgodnie z wytycznymi Functional Requirements for Authority Data (FRAD) oraz Functional Requirements for Subject Authority Data (FRSAD) dostosowała do nich swoje kartoteki, czasami pozostawiając jednak pewien margines rozbieżności, ponieważ uwarunko-wania, jakimi kierowano się przy tworzeniu tych haseł, mają swoją historię i czasami trudno jednoznacznie podjąć takie decyzje na korzyść jednej opcji, np. w autorités BnF nadal nie rozwiązano problemu ulokowania haseł dla nazw geograficznych i tytułów czasopism 113.
Biblioteka Narodowa, decydując się na przekształcenie JHP BN w De-skryptory BN, które są bardziej przyjazne i zrozumiałe dla współczesnego użytkownika, powinna wykonać takie działania, które umożliwią stosowanie deskryptorów jako elementów wspólnej kartoteki obsługującej wszystkie encje opisu bibliograficznego. W pierwszej kolejności należy więc ujednolicić formy i zasady doboru haseł w kartotece wzorcowych haseł formalnych (kwhf) oraz w kartotece wzorcowych haseł przedmiotowych (kwhp). To zadanie jest nie-zbędne, aby przejść do etapu następnego, czyli fizycznej integracji obu kartotek.
Przed przekształceniem JHP BN na Deskryptory BN należy dokonać analizy istniejących haseł i zasad ich doboru. Niezależnie od tego, czy wyrażane są za pomocą JHP BN, czy Deskryptorów BN, ich budowa powinna być identyczna w stosunku do haseł znajdujących się w kartotece kwhf. W związku z zalece-niami IFLA w Bibliotece Narodowej od kilku lat następuje proces ujednolicania haseł i w zasadzie pozostał niewielki margines zagadnień do uporządkowania.
Niewątpliwie korzystne dla użytkowników poszukujących informacji na temat określonej osoby, instytucji itp. byłoby, gdyby nie napotykali oni w bazie BN na rozbieżności wynikające z braku konsekwencji w doborze form dla haseł jednostkowych.
Ujednolicenie haseł oraz fizyczna integracja obu kartotek zmienia cał-kowicie sposób podejścia do uzyskania informacji dotyczącej osób, instytu-cji, przedmiotu publikacji itp. Współczesne systemy informacyjne pozwalają na wyszukiwanie uwzględniające atrybuty deskryptora oraz funkcje, które 113 Ibidem.
poszukiwany deskryptor pełni w opisie bibliograficznym, np. Lanckorońska, Karolina (1898-2002) – przedmiot lub autor publikacji; Lanckorońska, Karolina (1898-2002) jako wynik zapytania o osoby, których zakresem działalności była historia sztuki. Informacje te powinny być zdefiniowane w taki sposób, aby umożliwić systemom komputerowym zinterpretowanie tych danych w sposób jednoznaczny.
Przykład 1
Rekord wzorcowy dla hasła osobowego 114 024 7_ |a http://viaf.org/viaf/76324812 |2 uri 024 7_ |a 0000000079780281 |2 isni
043 __ |c pl
046 __ |f 1898 |g 2002
100 1_ |a Lanckorońska, Karolina |d (1898-2002) 368 __ |d Doktorzy honoris causa |s 1990
370 __ |a Austria |b Rzym (Włochy) 372 __ |a Historia sztuki
372 __ |a Służby specjalne 372 __ |a Nauka
372 __ |a Mecenat 373 __ |a Armia Krajowa
373 __ |a Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie |s1948 373 __ |a Fondation Lanckoronski |s 1967
373 __ |a The De Brzezie Lanckoronski Foundation 374 __ |a Historycy sztuki
375 __ |a 2 |2 iso5218 377 __ |a ita |a ger |a pol
400 1_ |a Lanckorońska, Carolina 400 1_ |a Lanckorońska, Charlotte 510 2_ |a Fondation Lanckoronski
510 2_ |a The De Brzezie Lanckoronski Foundation
Uzupełnienie rekordów wzorcowych o dodatkowe atrybuty związane z osobą, instytucją itp. znacząco zwiększa możliwości wyszukiwawcze. Infor-macje zapisane w grupie pól 3XX stanowią dodatkowe punkty dostępu.
114 Przykład poglądowy, w którym zastosowano między innymi nowe pola z grupy 3XX.
Hasło osobowe – tematy osobowe
Zarówno w hasłach osobowych formalnych, jak i przedmiotowych powinny obowiązywać te same zasady redakcji i doboru haseł, lecz w praktyce wystę-pują pewne istotne różnice związane z odmienną tradycją katalogu przed-miotowego. Zapis hasła osobowego powinien być zgodny z przepisami, jakie stosuje bibliografia narodowa i przy opracowaniu należy kierować się normą PN-N-01229 115 oraz wynikającymi z tego konsekwencjami, czyli stosowaniem odpowiednich dopowiedzeń. Jadwiga Sadowska 116 przeprowadziła w latach 90.
analizę ewolucji zapisu tematów osobowych i ich zbliżenie się do hasła osobo-wego formalnego na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Poniższy przykład poka-zuje, w jaki sposób zmieniały się koncepcje zapisu dopowiedzeń.
Przykład 2
Franciszek z Asyżu św. – do połowy lat 80.
Franciszek z Asyżu, św. – od połowy 80. do połowy 90.
Franciszek z Asyżu (św.) – 1996-1997
Franciszek z Asyżu (św. ; 1181?-1226) – od 1998 117
W momencie przyjęcia normy w 1998 roku „Przewodnik Bibliograficz-ny” wprowadził zmiany w zapisie hasła osobowego. Dotyczyło to między inny-mi zastosowania przecinka, który oddziela nazwisko od iinny-mienia, oraz dodania dat życia.
Przykład 3
Konopnicka Maria
Konopnicka, Maria (1841-1910) 118
Norma, według której zaczęto redagowanie haseł w BN, była zgodna z prze-pisami międzynarodowymi i światową tendencją w zakresie normalizacji bi-bliograficznej. W tym czasie zarówno Library of Congress, jak i Bibliothèque nationale de France podjęły pracę nad ujednolicaniem swoich kartotek oraz tworzeniem jednego rekordu wspólnego dla kartoteki formalnych haseł oso-bowych i kartoteki haseł przedmiotowych. Dotychczasowe zasady redakcji i wyboru haseł według JHP BN przewidują, że jedna osoba może wystąpić tylko
115 PN-N-O1229: 1998. Hasło opisu bibliograficznego. Hasło osobowe.
116 J. Sadowska, Hasła przedmiotowe w teorii Adama Łysakowskiego i praktyce „Prze-wodnika Bibliograficznego”, Warszawa 2000.
117 Ibidem, s. 113.
118 Ibidem.
pod jedną nazwą, a wszystkie pozostałe są traktowane jako formy odrzucone.
Norma PN-N-01229 dopuszcza jednak użycie kilku form hasła wyrażającego tę samą osobę i skojarzenie ich ze sobą odsyłaczem uzupełniającym. Zasada ta jest praktykowana w hasłach formalnych.
Przykład 4
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych 100 1_ |a Słomczyński, Maciej |d
(1920--1998) 400 1_ |a Alex, Joe
400 1_ |a Kwaśniewski, Kazimierz 667 __ |a pisarz, tłumacz, publikował
pod pseudonimami: Joe Alex i Kazimierz Kwaśniewski
100 1_ |a Słomczyński, Maciej |d (1920-1998).
400 1_ |a Słomczyński, M.
400 1_ |a Slomczynski, Maciej |d (1920-1998).
500 1_ |a Kwaśniewski, Kazimierz |d (1920- -1998).
500 1_ |a Alex, Joe |d (1920-1998).
500 1_ |a Cooper, Jack M. |d (1920-1998).
667 __ |a Pisarz, tłumacz. Publikuje również pod pseudonimami: Joe Alex, Kazimierz Kwaśniewski.
Podobny problem pojawia się w wypadku, kiedy kilka osób występuje pod jednym pseudonimem.
Przykład 5
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych
100 1_ |a Safjan, Zbigniew |d (1922-2011) 400 1_ |a Zbych, Andrzej
667 __ |a o
667 __ |a prozaik, pseud. Andrzej Zbych wspólnie z Andrzejem Szypulskim 100 1_ |a Szypulski, Andrzej |d (1936-2011) 400 1_ |a Janowicz, Remigiusz
400 1_ |a Zbych, Andrzej 667 __ |a o
667 __ |a pisarz, scenarzysta, dziennikarz, Andrzej Zbych: pseudonim wspólnie ze Zbigniewem Safjanem
100 1_ |a Zbych, Andrzej.
500 1_ |a Safjan, Zbigniew |d (1922-2011).
500 1_ |a Szypulski, Andrzej |d (1936- -2011).
667 __ |a Pseud. zbiorowy Zbigniewa Safjana i Andrzeja Szypulskiego.
Library of Congress w takich sytuacjach stosuje pole 500. W niektórych przypadkach wydaje się to zasadne, ponieważ autor publikujący część swoich dzieł pod pseudonimem chciał wyraźnie zaznaczyć ich odrębność. Tworzenie tylko jednego rekordu wzorcowego dla autora i traktowanie pseudonimu jako formę odrzuconą uniemożliwia wydzielenie tej części jego twórczości, którą
z jakichś powodów wydzielił sam autor. Dobrym przykładem jest amerykańska pisarka Jayne Ann Krentz, która używa kilku pseudonimów w zależności od tego, czy powieść była o tematyce historycznej, futurystycznej czy współczesnej. Jest to o tyle interesujące, że czytelnik poszukujący jedynie romansów historycznych tej autorki znajdzie je wszystkie pod hasłem Quick Amanda. Biblioteka Naro-dowa natomiast przyjęła zasadę, że cała twórczość tej autorki jest zgromadzona pod hasłem Krentz, Jayne Ann (1948- ). W bazie ISNI stosuje się rozwiązanie, w którym część pseudonimów tej samej osoby otrzymuje osobny identyfikator.
Przykład 6
ISNI: 0000 0001 1447 1100 Name: Glass, Amanda Dates: 1948-
Related identities: Krentz, Jayne Ann (other identity, same person) Related names: Bentley, Jayne (1948- ; see also from)
Castle, Jayne (1948-; see also from) James, Stephanie (1948-; see also from) Krentz, Jayne Ann (1948-; see also from) Krentz, Jayne Ann (see also from) Quick, Amanda (1948-; see also from) Taylor, Jayne (1948-; see also from) Sources: VIAF BNE LC NKC BNF ISNI: 0000 0000 7829 8020
Name: Castle, Jayne ISNI: 0000 0001 1579 6193 Name: Amanda Quick
W tym wypadku można by przyjąć takie rozwiązanie, w którym dla zapre-zentowania twórczości Joe Alexa lub opracowań historycznoliterackich na temat jego powieści kryminalnych, użyty zostałby pseudonim, natomiast w przypadku omawiania całej twórczości lub jego działalności jako tłumacza, wskazane byłoby użycie formy Słomczyński, Maciej. Jednak należy podkreślić, że w przypadku polskich autorów nie jest to duża skala problemu (dotyczy jeszcze np. Jana Pawła II oraz wcześniejszej formy Karol Wojtyła). W związku z tym należy przyjąć takie rozstrzygnięcie, które jest wygodne dla użytkownika. Trudno wskazać rozwiązanie idealne. Jeśli zastosowanych zostanie kilka rekordów wzorcowych powiązane polem 500, to informacje o jednej osobie będą rozproszone w bazie danych.
Hasła / tematy korporatywne
Hasło korporatywne według normy PN-N-01230 wyraża nazwę ciała zbioro-wego według definicji: „Ciało zbiorowe to organizacja, grupa osób i/lub orga-nizacji, występujące pod własną nazwą, jednoznacznie je identyfikującą” 119. W JHP BN nie było ono stosowane w takiej samej formie jak w przypadku kwhf. Wynika to z odmiennego podejścia do haseł korporatywnych. Adam Łysakowski uważał, że hasło korporatywne jest bytem sztucznym i w zasadzie wyszukiwanie przez instytucje nie jest niezbędne. Tam, gdzie wydawało się zasadne zastosowanie nazwy instytucji, zalecał stosowanie nazw uproszczonych i powszechnie znanych, np. ZHP. Hasła dla instytucji były traktowane przez Łysakowskiego jako podgrupa haseł rzeczowych 120. Z czasem w katalogach alfabetycznych i przedmiotowych zaczęto stosować hasła korporatywne 121, ale w wielu przypadkach sposób ich doboru nie przekłada się na postanowienia normy PN-N-01230. Oczywiście przez lata i w tej grupie haseł następowało pewne zbliżenie do haseł formalnych, nadal jednak różnice w doborze i redakcji haseł są znaczne. Wydaje się zasadne, aby w trakcie ujednolicania ogół haseł występujących w obu kartotekach podzielić na kilka rodzajów i w ten sposób eliminować punkty sporne w formie zapisu. Nie jest celem tego artykułu szcze-gółowa analiza porównawcza wszystkich rodzajów haseł. Istotne jest wskazanie stanu obecnego i rozbieżności, a w konsekwencji zakresu prac do wykonania podczas ujednolicania i fizycznej integracji obu kartotek.
Nazwy ciał zbiorowych międzynarodowych w przypadku kwhf nie są zapisywane konsekwentnie. Niektóre hasła mogą mieć formę zapisu w języku angielskim, np. International Labour Organization lub polskim, np. Organizacja Narodów Zjednoczonych, a czasami również występują w formie akronimu, np.
UNESCO. Hasła w kwhp występują w języku polskim, np. Międzynarodowa Organizacja Pracy lub w formie akronimów, np. ONZ, UNESCO. Oczywiście norma dopuszcza obie formy zapisu, jednak obecnie należałoby przyjąć jedno z tych rozwiązań.
W przypadku ciał zbiorowych terytorialnych (związanych z władzą usta-wodawczą, wykonawczą, sądowniczą, samorządową itp.) tj. działających na terenie określonej jednostki administracyjnej (państwo, województwo, mia-sto, etc.) w kartotece formalnej hasło zawsze rozpoczyna się od tej jednostki, a w drugiej kolejności zapisuje się nazwę własną danej instytucji.
119 PN-N-01230 : 2001. Hasło opisu bibliograficznego. Hasło korporatywne.
120 A. Łysakowski, Katalog przedmiotowy: podręcznik, Warszawa 1946, s. 75-84.
121 I. Gruchała, Nazwa ciała zbiorowego jako hasło główne i dodatkowe opisu biblio-graficznego, „FIDES – Biuletyn Bibliotek Kościelnych” 2002, nr 2, s. 62-63 – http://
digital.fides.org.pl/publication/1527 [08.02.2015].
Przykład 7
Kartoteka wzorcowych
haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych 110 2_ |a Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego 410 2_ |a MKiDN
410 2_ |a Ministerstwo Kultury 410 2_ |a Ministerstwo
Kultury i Sztuki
410 2_ |a Ministry of Culture and National Heritage
110 1_ |a Polska. |b Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
410 2_ |a Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
410 2_ |a MKiDN.
510 1_ |w a |a Polska. |b Ministerstwo Sztuki i Kultury.
510 1_ |w a |a Polska. |b Ministerstwo Kultury i Sztuki.
510 1_ |a Polska. |b Ministerstwo Kultury.
665 __ |a Utworzone VII 1944 jako Resort Kultury i Sztuki PKWN, powołane w celu spra-wowania opieki nad literaturą, teatrem, muzyką i sztukami pięknymi; podlega mu szkolnictwo artyst. i ochrona zabytków.
Od 31.12.1944 nazwa Ministerstwo Kultury i Sztuki. Od października 1999 nazwa:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 13.11. 2001 nazwa:
Ministerstwo Kultury. 31 października 2005 zmiana nazwy na: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Różnica w stosowaniu haseł dla ciał zbiorowych terytorialnych występuje na każdym szczeblu jednostki administracyjnej. O ile jednak w JHP BN dla jed-nostek centralnych z terenu Polski nie stosuje się dopowiedzeń lokalizujących, to dla jednostek regionalnych z terenu Polski w dopowiedzeniu wyraża się miej-scowość będącą siedzibą / centrum regionu działalności. Dla instytucji spoza te-rytorium Polski w dopowiedzeniu wyraża się nazwę państwa lub miejscowość.
Natomiast kwhf konsekwentnie stosuje hasła dla ciał zbiorowych terytorialnych w takiej samej formie, na każdym szczeblu jednostki administracyjnej.
Przykład 8
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych
110 2_ |a Rada Miejska (Żyrardów) 451 __ |a Żyrardów (woj. mazowieckie)
|x Rada Miejska
110 1_ |a Żyrardów. |b Rada Miejska.
410 2_ |a Rada Miejska m. Żyrardowa.
Warto też odnotować za Marią Nasiłowską i Małgorzatą Zarudzką, że „w Bi-bliotece Kongresu hasła rekordów dla nazw geograficznych wykorzystywanych
w opisie przedmiotowym zostały ujednolicone z nazwami geograficznymi wykorzystywanymi do budowania haseł korporatywnych (pierwszy element hasła zawierający nazwy organów władzy terytorialnej) i zakwalifikowane do podzbioru haseł bibliograficznych (Names)” 122. Przy opracowaniu haseł korpo-ratywnych podstawowe rozbieżności między kartotekami są związane z wcze-śniejszymi i późniejszymi formami nazw instytucji. W haśle przedmiotowym używana jest nazwa ostatnia danego ciała zbiorowego, o ile nie nastąpiła jego faktyczna zmiana obejmująca przekształcenie struktury organizacyjnej, siedzi-by, organu prowadzącego itp. W kwhf przesłanką do utworzenia nowego hasła jest zmiana nazwy ciała zbiorowego.
Przykład 9
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych
110 2_ |a Szkoła Główna Handlowa (Warszawa) 110 2_ |a Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
410 2_ |a Miejska Szkoła Handlowa w Warszawie 410 2_ |a Szkoła Główna Handlowa (Warszawa).
410 2_ |a SGH 410 2_ |a Warsaw School
of Economics.
410 2_ |a SGPiS 410 2_ |a SGH.
410 2_ |a Szkoła Główna Planowania i Statystyki w Warszawie
510 2_ |w a |a Szkoła Główna Planowania i Statystyki w Warszawie.
410 2_ |a Warsaw School of Economics
410 2_ |a Wyższa Szkoła Handlowa w Warszawie 410 2_ |a Szkoła Główna Warszawska
451 __ |a Warszawa |x Szkoła Główna Handlowa 451 __ |a Warszawa |x Szkoła Główna Planowania
i Statystyki
510 2_ |a Stowarzyszenie Skarbowców
Wychowanków Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
510 2_ |a Szkoła Handlowa Leopolda Kronenberga (Warszawa)
510 2_ |a Towarzystwo Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie
122 M. Nasiłowska, M. Zarudzka, Hasła przedmiotowe rozwinięte w katalogu cen-tralnym NUKAT. Krok ku postkoordynacji, „Przegląd Biblioteczny” 2004, t. 72, z. 3/4, s. 209 – www.bbc.uw.edu.pl/dlibra/publication/165 [08.02.2015].
Opracowując przedmiotowo daną publikację w LCSH uwzględnia się w haśle nazwę ciała zbiorowego funkcjonującą w określonym czasie 123. To roz-wiązanie ma swoje zalety, ponieważ hasło przedmiotowe odsyła nas do odpo-wiedniej nazwy w danym okresie działalności instytucji. Stosowanie jednego hasła w postaci ostatniej nazwy instytucji z jednej strony skupia informacje o tym samym bycie, z drugiej zaś uniemożliwia wydzielenie opisów dla okresów, w których występowała ona pod innymi nazwami.
Rozbieżności w zasadach doboru formy występują również w przypadku ciał zbiorowych kościelnych zarówno na poziomie centralnym, jak i lokalnym.
Przykład 10
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych
110 2_ |a Konferencja Episkopatu Polski.
|b Komisja Charytatywna
110 2_ |a Ecclesia Catholica.
|b Konferencja Episkopatu Polski. |b Komisja Charytatywna.
410 2_ |a Konferencja Episkopatu Polski. |b Komisja ds. Duszpasterstwa Dobroczynnego
410 2_ |a Komisja Charytatywna Episkopatu Polski.
410 2_ |a KCEP 410 2_ |a Episkopat Polski. |b
Komisja Charytatywna.
410 2_ |a Komisja Charytatywna Konferencji Episkopatu Polski
410 2_ |a Komisja ds. Duszpasterstwa Dobroczynnego Konferencji Episkopatu Polski
665 __ |a powstała w 1940 r.; zmiana nazwy z Komisji d.s. Duszpasterstwa
Dobroczynnego na Komisję Charytatywną Episkopatu Polski w 1981 r.
410 2_ |a Kościół Katolicki. |b Episkopat Polski. |b Komisja Charytatywna.
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych 151 __ |a Łowicka, diecezja (katol.)
451 __ |a Diecezja Łowicka 550 __ |w g |a Diecezje |x
katolicyzm |z Polska 667 __ |a eryg. 1992 r.
110 2_ |a Ecclesia Catholica. |b Diecezja Łowicka.
410 2_ |a Diecezja Łowicka.
410 2_ |a Kościół Katolicki. |b Diecezja Łowicka.
665 __ |a Diecezja Łowicka erygowana przez Jana Pawła II w 1992 i włączona do metropolii warszawskiej.
123 M. Nasiłowska, Integracja kartotek haseł wzorcowych NUKAT, ibidem, s. 220.
Nazwy własne kościołów, wyznań, zakonów mają również odmienne for-my. Ujednolicenie ich jest o tyle trudne, że w zasadzie w poszczególnych krajach przyjęto odmienne rozwiązania. W kartotekach Biblioteki Narodowej stosuje się różne formy dla tego typu haseł.
Przykład 12
Kartoteka wzorcowych haseł przedmiotowych (JHP BN)
Kartoteka wzorcowych haseł formalnych 110 2_|a Jezuici 110 2_|a Societas Jesu.
410 2_|a SI 410 2_|a Jezuici.
410 2_|a SJ 410 2_|a Towarzystwo Jezusowe.
410 2_|a Societas Iesu 410 2_|a SJ.
410 2_|a Societas Jesu 410 2_|a Compagnie de Jésus.
410 2_|a TJ 410 2_|a Compagnia di Gesù.
410 2_ |a Towarzystwo Jezusowe
410 2_|a Księża Towarzystwa Jezusowego.
410 2_|a Księża Tow. Jezusowego.
410 2_|a Gesellschaft Jesu.
410 2_|a Księża Jezuici.
665 __ |a Zakon założony w 1540 r. przez Ignacego z Loyoli. Do Polski sprowadził jezuitów kardynał S. Hozjusz w 1564 r.
Bibliothèque nationale de France przyjmuje, że przy jednostkach tery-torialnych zakonu podaje nazwę własną, np. Compagnie de Jésus. Prowincja polska, ale Jésuites – Éducation. Library of Congress podaje hasło Jesuits.
Przedstawione powyżej przykłady wskazują, że ujednolicenie haseł nie jest problemem trudnym do pokonania. Opierając się na tych samych normach i za-sadach, należy rozważyć, które rozwiązania są korzystniejsze dla użytkownika, i uświadomić sobie, jaki jest cel tworzenia kartotek wzorcowych.
VIAF I ISNI
Jak ważne jest ujednolicanie haseł i jakie z tego wynikają konsekwencje global-ne, można się przekonać na podstawie takich baz jak VIAF i ISNI, które agre-gują dane baz wzorcowych bibliotek i innych instytucji z całego świata. VIAF jest bazą międzynarodową prowadzoną przez OCLC, która gromadzi dane z 34 instytucji w 29 krajach (stan na lipiec 2014). Liczy obecnie ok. 45 milio-nów rekordów wzorcowych oraz 105 500 000 rekordów bibliograficznych 124. 124 OCLC – 2014 VIAF Annual Report to VIAF Council – www.oclc.org/content/
dam/oclc/viaf/OCLC-2014-VIAF-Annual-Report-to-VIAF-Council.pdf [08.02.2015].
Dane te wyraźnie wskazują, jak olbrzymie jest zainteresowanie współpracą w zakresie globalnej kontroli haseł wzorcowych i wzajemnym wspomaganiem się przy identyfikacji poszczególnych osób, instytucji itp. VIAF staje się
Dane te wyraźnie wskazują, jak olbrzymie jest zainteresowanie współpracą w zakresie globalnej kontroli haseł wzorcowych i wzajemnym wspomaganiem się przy identyfikacji poszczególnych osób, instytucji itp. VIAF staje się