Autobusy
W lutym 2016 roku 290 linii autobusowych w aglomeracji warszawskiej było obsłu-giwanych łącznie przez 1 772 autobusy należące do sześciu przewoźników. Jak można zauważyć na rysunku 2 w lutym roku 2016 w porównaniu z lutym 2015 przybyło 13 auto-busów oraz 1 przewoźnik2.
Największą liczbę autobusów w badanym okresie posiadał przewoźnik komunalny – Miejskie Zakłady Autobusowe (MZA), a najmniejszą przewoźnik Komunikacji Miej-skiej Łomianki. Liczba pojazdów poszczególnych przewoźników w ujęciu rok do roku
1 Informator Statystyczny warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego.
2 Ibidem.
zmieniła się tylko nieznacznie (najwięcej MZA: +70). Dwóch przewoźników ograniczy-ło swój park maszyn (Mobilis, Michalczewski). Ponadto pojawił się nowy przewoźnik Europa Express z 30 pojazdami.
Aby móc analizować podaż miejsc w systemie transportowym istotna jest nie tyl-ko liczba pojazdów, ale głównie ich pojemność. W tabeli 1 przedstawiono jak kształto-wał się udział poszczególnych typów autobusów w ogólnej podaży taboru w Warszawie w lutym 2015 i 2016 roku z uwzględnieniem liczby dostępnych miejsc dla pasażerów.
Sam fakt zmniejszenia lub zwiększenia liczby pojazdów nie stanowi jednoznacznie o zmniejszeniu lub zwiększeniu liczby miejsc dla pasażerów. Na podstawie porówna-nia parku maszyn w 2015 i 2016 roku można zauważyć, że warszawski ZTM postano-wił ograniczyć podaż miejsc w najmniejszych pojazdach, tzw. MINI na rzecz pojazdów MIDI i MEGA. Stan pojazdów MAXI pozostał na prawie niezmienionym poziomie.
W przypadku pojazdów MEGA najistotniejszą zmianą było postawienie nacisku na autobusy marki Solaris o długości 18 m i pojemności 176 osób. Dzięki temu, mimo ograniczenia czterech typów autobusów w tym dwóch znacznie (o 30 i 37 szt.) uzy-skano przyrost liczby miejsc o ponad 5 000. Ostatecznym efektem jaki uzyuzy-skano dzię-ki zmianom ilościowym w taborze było zwiększenie całkowitej podaży miejsc o ponad 5 000 dodając jedynie 13 sztuk pojazdów do całkowitej ich sumy.
Zmiany w taborze przekładają się automatycznie na wzrost jego jakości. W lutym 2015 roku w Warszawie wszystkie autobusy miały niską podłogę, a 75% z nich było wyposażonych w klimatyzację. W lutym 2016 roku 72% pojazdów posiadało monito-ring (wzrost o 6,7 p.p. w porównaniu z rokiem poprzednim), 85% zapowiedzi głosowe (wzrost o 3,3 p.p.), a 75% biletomaty (wzrost o 9,1 p.p.). Choć liczby mogą się wyda-wać niewielkie, to jednak każde poprawienie jakości z punktu widzenia pasażera jest ko-rzystne. Widać również, że tendencja jest wzrostowa. Najwyższe przyrosty odnotowano w przypadku wyposażenia w biletomaty, monitoring i systemy zliczania pasażerów.
Szczegółowe informacje na ten temat zawarto w tabeli 2.
Badając jakość transportu miejskiego w Warszawie należy także wspomnieć o różno-rodności linii autobusowych kursujących w tym mieście. System autobusowego transportu zbiorowego składa się tu z linii: zwykłych, przyspieszonych, podmiejskich, specjalnych,
1320
MZA Mobilis Michalczewski PKS Grodzisk Mazowiecki KM Łomianki Europa Express Razem
Liczba posoadanych pojazdów [szt.]
2015 (luty) 2016 (luty)
Rysunek 2. Liczba pojazdów obsługujących system autobusowego transportu zbiorowego w Warszawie z podziałem na głównych przewoźników
Figure 2. The number of buses used in Warsaw city network divided on main carriers Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZTM.
Wpływ inwestycji taborowych na podaż miejsc...
Tabela 1. Bilans liczby autobusów oraz podaży miejsc w Warszawie w ujęciu rok do roku (luty) Table 1. The balance of the number of buses and passenger carrying capacity in Warsaw in year--over-year (February)
Autosan Solina 28 21 0 –21 588 0 –588
MAN NM223.3 40 15 7 –8 600 280 –320
Podsuma – pojazdy o pojemności
do 50 miejsc (MINI) 36 7 –24 1188 280 –908
Solaris Urbino 8.6 60 23 23 0 1380 1380 0
Jelcz Libero 61 34 19 –15 2074 1159 –915
Autosan M09LE 61 0 27 +27 0 1647 +1647
Podsuma – pojazdy o pojemności od 50
do 80 miejsc (MIDI) 57 69 +12 3454 4186 +732
Solaris Urbino 12 electr. 85 0 10 +10 0 850 +850
VDL Citea SLF120.310 87 0 1 +1 0 87 +87
Iveco Crossway 10.8LE 90 1 1 0 90 90 0
Solaris Urbino 10 91 37 37 0 3 367 3 367 0
Solbus SM12 (10m) 96 40 40 0 3 840 3 840 0
Scania CN270UB OmniCity 100 107 107 0 10 700 10 700 0
Solaris Urbino 12 104 254 274 +20 26 416 28 496 +2 080
Jelcz M121 105 87 71 –16 9 135 7 455 –1 680
MAZ 105 0 2 +2 0 210 +210
MAN NL223 108 45 31 –14 4 860 3 348 –1 512
Solbus SM12 (12m) 109 25 25 0 2 725 2 725 0
Podsuma – pojazdy o pojemności od 80
do 110 miejsc (MAXI) 596 599 +3 61 133 61 168 +35
Neoplan N4020 149 7 0 –7 1 043 0 –1 043
Solaris Urbino 18 hybrid 161 4 4 0 644 644 0
Mercedes Conecto G 166 60 60 0 9 960 9 960 0
Solaris Urbino 15 167 165 135 –30 27 555 22 545 –5 010
MAN Lion’s City G 175 125 88 –37 21 875 15 400 –6 475
Solaris Urbino 18 176 524 644 +120 92 224 113 344 +21 120
Solbus SM18 179 47 47 0 8 413 8 413 0
Solbus SM18 LNG 179 35 35 0 6 265 6 265 0
MAN NG313 180 103 84 –19 18 540 15 120 –3 420
Podsuma – pojazdy o pojemności
po-wyżej 110 miejsc (MEGA) 1 070 1 097 +27 186 519 191 691 +5 172
Razem 1 759 1 772 +13 252 294 257 325 +5 031
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZTM.
zastępczych, ekspresowych i lokalnych (międzygminnych) oraz nocnych. W każdym ty-pie linii stosuje się inną strategię taborową i w każdej z nich mogą występować różne wskaźniki punktualności, zawodności i inne. Obsługiwane są one również przez różnych operatorów. W artykule jednak nie analizowano różnic wynikających w różnych typów linii, a jedynie z podziałem na przewoźników.
Tramwaje
Drugim najistotniejszym środkiem transportu miejskiego w Warszawie są tramwaje.
Praca przewozowa tej trakcji w lutym 2016 roku wyniosła prawie 4,5 mln. w km3. W lu-tym 2016 roku w stolicy wyznaczonych było 26 dziennych linii tramwajowych o średniej długości 14 526 metrów obsługiwanych przez 739 pociągów, należących do jedynego przewoźnika – spółkę komunalną Tramwaje Warszawskie. Podobnie jak w przypadku autobusów w tabeli 3 zaprezentowano tabor tramwajowy w porównaniu rok do roku uwzględniając podaż miejsc.
Największy udział w warszawskiej flocie tramwajowej w lutym 2016 roku nadal miały tramwaje 105N i stanowiły około 56% całości taboru. Ich liczba została jednak znacznie zmniejszona w porównaniu do roku poprzedzającego bo aż o 88 sztuk. Stratę w podaży miejsc w tym typie tramwajów wyrównano głównie zakupując nowe pojazdy.
W tabeli 3 widać wymianę taboru na nowy i choć całkowita liczba pojazdów się zmniej-szyła to podaż miejsc wzrosła o ponad 2 500. Jednocześnie bardzo istotnym efektem takiej wymiany było uzyskanie dużo lepszego komfortu podróży dla pasażera (tab. 4).
Mimo to nadal statystyka tramwajowa dotycząca jakości jest gorsza niż w transporcie autobusowym. W lutym 2016 roku tylko 40% tramwajów miała niską podłogę (co i tak daje 10 p.p. więcej niż w roku poprzednim), jedynie 36% tramwajów wyposażonych było w monitoring i klimatyzację, 25% w biletomaty, a 58% w zapowiedzi głosowe.
Jak można zauważyć, pomimo gorszych statystyk, ogólna tendencja jest dużo silniejsza
3 Informator statystyczny warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego.
Tabela 2. Zmiany w wyposażeniu autobusów w Warszawie [liczba wyposażonych poj., %, p.p.]
Table 2. Changes in buses equipment in Warsaw [number of equipped vehicles, %, p.p.]
Wyposażenie
2015 luty 2016 luty Różnica
ogółem:
1759 szt. 100% 1772 szt. 100% +13 szt. 0 p.p.
Niska podłoga 1759 100 1772 100 +13 0,0
Wyświetlacze zewnętrzne 1759 100 1772 100 +13 0,0
Wyświetlacze wewnętrzne 1745 99,2 1755 99,0 +10 –0,2
Przycisk otwierania drzwi 1726 98,1 1752 98,9 +26 +0,8
Zapowiedzi głosowe 1441 81,9 1512 85,3 +71 +3,2
Klimatyzacja 1325 75,3 1331 75,1 +6 –0,2
Biletomaty 1304 74,1 1474 83,2 +170 +9,1
Monitoring 1142 64,9 1269 71,6 +127 +6,7
System zliczania pasażerów 830 47,2 952 53,7 +122 +6,5
Źródło: opracowanie własne na podstawie Informatora Statystycznego ZTM.
Wpływ inwestycji taborowych na podaż miejsc...
niż w transporcie autobusowym. Najwyższy wzrost odnotowano w przypadku systemów monitoringu. Bardzo zauważalny wzrost zaistniał także w wyposażeniu w wyświetlacze, w zapowiedzi, przyciski otwierania drzwi i klimatyzację oraz w system zliczania pasaże-rów. Wynikać to może z faktu, że w roku bazowym 2015 ogólne statystyki tramwajowe również były znacznie gorsze niż autobusowe, w takiej zaś sytuacji łatwiej uzyskać sta-tystycznie większą poprawę sytuacji. Szczegółowe dane dotyczące wyposażenia tramwa-jów w Warszawie przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Zmiany w wyposażeniu tramwajów w Warszawie [liczba wyposażonych wag., %, p.p.]
Table 4. Changes in trams’ equipment in Warsaw [number of equipped cars, %, p.p.]
Wyposażenie 2015 luty 2016 luty Różnica
757 szt. 100% 739 szt. 100% –18 szt. 0,0 p.p.
Wyświetlacze wewnętrzne 362 47,8 427 57,8 +65 +10,0
Wyświetlacze zewnętrzne 362 47,8 427 57,8 +65 +10,0
Zapowiedzi głosowe 362 47,8 427 57,8 +65 +10,0
Niska podłoga 323 42,7 297 40,2 +65 –2,5
Przycisk otwierania drzwi 262 34,6 327 44,2 +65 +9,6
Klimatyzacja 202 26,7 267 36,1 +65 +9,4
Monitoring 202 26,7 367 49,7 +65 +23,0
Biletomaty 187 24,7 186 25,2 –1 +0,5
System zliczania pasażerów 40 5,3 106 14,3 +66 +9,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie Informatora Statystycznego ZTM.
Tabela 3. Zestawienie tramwajów użytkowanych w Warszawie wraz z wyszczególnieniem liczby miejsc dla pasażerów [szt.]
Table 3. Number of tram cars in Warsaw and its passenger carrying capacity Typ tramwaju Liczba
120Na Swing 229 180 230 +50 41 220 52 670 +11 450
120NaDuo Swing 229 6 6 – 1 374 1 374 –
Razem 762 739 –23 122 740 125 327 2 587
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZTM.
Metro
Kolejnym, środkiem transportu na terenie Warszawy jest metro. Pierwszą linią dziennie przewożonych jest między 280 a 500 tys. pasażerów4 (w zależności od rodza-ju dnia – dni powszednie, świąteczne, ferie itd.). Jest to jedyny w Polsce system kolei podziemnej, który składa się z dwóch linii: M1 (Kabaty–Młociny) i M2 (rondo Da-szyńskiego–Dworzec Wileński). Pierwszy odcinek linii metra M1 otwarto w 1985 ro-ku, a linii metra M2 w 2015 roku. Całym systemem zarządza spółka miejska Metro Warszawskie.
W warszawskiej kolei podziemnej w okresie badawczym użytkowane były trzy marki pociągów: Metrowagonmasz Seria 81, Alstom Metropolis i Siemens/Newag Inspiro. Jak pokazano w tabeli 5 kolejne dostawy taboru wynikające ze wzrastające-go zapotrzebowania związanewzrastające-go z rozwojem sieci zwiększały całkowitą podaż miejsc.
Obecnie jednak część wagonów najstarszych serii nie jest użytkowana. Zostanie jednak ponownie włączona do ruchu po otwarciu kolejnych odcinków linii M2.
Tabela 5. Tabor metra warszawskiego [szt.] (luty 2016)
Table 5. Fleet of Warsaw’s metro network [veh.] (February 2016)
Nazwa pojazdu Producent Lata
dostaw
Liczba miejsc
Liczba składów
Liczba miejsc ogółem
Seria 81 Metrowagonmasz, Wagonmasz 1990–2007 1 128 22 24 816
Metropolis 98B Alstom, Alstom Konstal 2000–2005 1 454 18 26 172
Inspiro Siemens, Newag 2012–2014 1 450 35 50 750
Razem 75 101 738
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZTM.
Wyposażenie pociągów metra różni się od wyposażenia autobusów i tramwajów.
W żadnym wagonie nie ma klimatyzacji, gdyż nie jest to wymagane w umowie zawie-ranej przez miasto z przewoźnikiem. Nie ma również biletomatów, co wynika z orga-nizacji ruchu: aby wejść na stację metra bilet już musi być zakupiony przez pasażera i skasowany, zatem ich obecność w wagonach nie jest potrzebna. Z kolei wszystkie składy mają niską podłogę (tzn. wejście do pociągu odbywa się z poziomu peronu), co wprost wynika z wymogów umowy na realizację przewozów metrem w Warszawie.
Wraz z zakupem najnowszych składów zwiększyła się liczba pojazdów wyposażonych w wyświetlacze, zapowiedzi głosowe, przyciski i monitoring. Tym samym poza wzro-stem podaży miejsc wzrosła również jakość taboru użytkowanego w warszawskim me-trze określanego na podstawie wspomnianych cech.
W przypadku warszawskiego metra jednym z istotniejszych wyznaczników jego jakości, poza tymi omawianymi wcześniej, jest również dostępność wyrażona nie tylko podażą miejsc, ale także długością sieci. Wynika to z faktu, że system jest wciąż nowy i rozbudowywany, zatem każdy kilometr zwiększa znacznie jego dostępność. Celem tego artykułu nie jest jednak szczegółowa analiza dostępności i długości czy gęstości sieci poszczególnych trakcji, dlatego też temat ten jest jedynie wspomniany.
4 http://www.metro.waw.pl, [dostęp: 10.10.2016].
Wpływ inwestycji taborowych na podaż miejsc...
Kolej
Od wielu lat w Warszawie rozwijana jest również z powodzeniem miejska i regionalna sieć transportu kolejowego, w ramach którego w okresie badawczym prze-wozy obsługiwane były przez pociągi Szybkiej Kolei Miejskiej, Warszawskiej Kolei Do-jazdowej oraz Kolei Mazowieckich (tab. 6).
Tabela 6. Tabor kolejowy w przewozach na terenie aglomeracji warszawskiej Table 6. Train cars used in Warsaw’s agglomeration transport network
Nazwa pojazdu Liczba miejsc Liczba składów (luty 2015 i 2016)
Liczba miejsc ogółem (luty 2015 i 2016) Szybka Kolej Miejska
Newag 14WE 442 6 2 652
Newag 19WE 653 4 2 612
Newag 35WE „Impuls” 922 9 8 298
Pesa 27WE „Elf” 903 13 11 739
Podsuma 32 25 301
Warszawska Kolej Dojazdowa*
EN94 101Na 260 9 2 340
EN95 13WE 500 1 500
EN97 33WE 500 14 7 000
Podsuma 24 9 840
Koleje Mazowieckie**
EN57 212 105 22 260
EN57AKM 212 72 15 264
EN57AL 212 9 1 908
EN71/EN71KM 288 6 1 728
EW60 585 2 1 170
Podsuma 194 42 330
Razem 250 77 471
* Dane dla WKD dotyczą października 2015 i lutego 2016, [www.wkd.com.pl…]
** W przypadku Kolei Mazowieckich należy uwzględnić fakt, że pociągi tego przewoźnika obsługują całe województwo, zatem nie można ich przekładać bezpośrednio na samo miasto lub aglomerację.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZTM oraz http://www.transportszynowy.pl/eztdane.
php#en57, dostęp: 12.10.2016, http://www.bluefish.foxnet.pl/Tabor/Elektryczne/EW60/EW60.html, dostęp:
21.10.2016, [Raport roczny…, 2015].
W lutym 2016 roku w sumie pociągi na terenie aglomeracji warszawskiej wykonały pracę przewozową w wielkości ponad 1,5 mln. wkm. Pociągi SKM kursują na czterech różnych trasach, WKD również na czterech, a KM na 15 trasach w aglomeracji warszaw-skiej. W tabeli 6 przedstawiono tabor kolejowy obsługujący aglomerację warszawską wraz z podażą miejsc.
Łączna liczba pociągów SKM w lutym 2015 i w lutym 2016 była taka sama i wynosiła 32 sztuki. Wszystkie składy SKM wyposażone były w biletomaty,
klimatyza-cję, zapowiedzi głosowe i monitoring. Ogólna liczba składów WKD wynosiła 24 sztuki.
Tabor Kolei Mazowieckich stanowiły 194 składy pociągów. Z kolei część z nich jest eksploatowana jedynie poza granicami Warszawy i gmin ościennych, zatem całkowitej wielkości podaży miejsc nie można przekładać bezpośrednio na funkcjonowanie w aglo-meracji warszawskiej.
W ramach badań statystycznych prowadzonych przez warszawski Zarząd Transportu Miejskiego nie uwzględnia się szczegółowo wyposażenia składów kolejowych. Zupełnie inne są również wymagania taborowe na tej trakcji, zatem podobnie jak w przypadku po-ciągów metra, tutaj również analiza porównawcza w stosunku do autobusów i tramwajów jest nieuzasadniona.