Zmiana rocznych emisji zanieczyszczeń w wyniku wymiany kotła

W wyniku zastosowania nowoczesnych urządzeń grzewczych zastępując stare nieefektywne kotły węglowe zmniejsza się przede wszystkim emisja zanieczyszczeń gazowych i lotnych. W przypadku tlenków azotu, przy zastosowaniu niektórych technologii, występuje wzrost ich emisji, spowodowane to jest zwiększeniem temperatury w komorze spalania kotła, co sprzyja powstawaniu tzw. termicznych tlenków azotu. Przy spalaniu biomasy nieprzetworzonej w postaci drewna kawałkowego, czy zrębków rośnie również emisja pyłu co wynika ze zdecydowanie większej ilości spalanego paliwa w stosunku do węgla. Przy spalaniu pelletu, czy brykietu drzewnego problem ten jest już znacznie mniejszy. Do obliczeń ilości emitowanych rocznie zanieczyszczeń przy

124,8

86,2 80,7 79,5 77,8 76,5

65,0 62,2 61,1

57,1 53,9

46,1

ENERGIA ELEKTR. -OGRZ. AKUMULACYJNE KOCIOŁ OLEJOWY CIEPŁO S. -EC3+D1E3S CIEPŁO S. -EC3+D1E3 CIEPŁO S. -EC3+D1E2S CIEPŁO S. -EC3+D1E2 GAZ LPG WĘGIEL -KOCIOŁ TRADYCYJNY KOTŁY NA PELETY KOCIOŁ GAZOWY -TARYFA W3 POMPA CIEPŁA -TARYFA G11 WĘGIEL -KOCIOŁ RETORTOWY

JEDNOSTKOWY KOSZT KOSZT PALIWOWY [ZŁ/GJ]

SPOSÓB OGRZEWANIA

eksploatacji budynku reprezentatywnego zastosowano, podobnie jak dla bilansu całkowitego emisji w mieście, wskaźniki opisane w załączniku nr 1.

Tabela 5.8. Roczna emisja zanieczyszczeń powstająca w wyniku spalania paliw do celów grzewczych w zależności od sposobu ogrzewania

Rodzaj zanieczysz-

czenia

Jedn.

Kocioł

węglowy Kocioł retortowy Kocioł olejowy Kocioł gazowy Kocioł na pellet Emisja Emisja Redukcja

emisji Emisja Redukcja

emisji Emisja Redukcja

emisji Emisja Redukcja emisji

SO2 kg/a 34,3 25,0 27,1% 4,1 88,0% 0 100,0% 0,2 99,4%

NO2 kg/a 17,3 16,1 6,9% 13,5 22,0% 3,3 80,9% 10,5 39,3%

CO kg/a 203,1 7,5 96,3% 1,4 99,3% 0,7 99,7% 7,6 96,3%

CO2 kg/a 12 188 7 610 37,6% 4 461 63,4% 5 135 57,9% 0 100%

pył ogółem kg/a 7,0 1,6 77,1% 4,9 30,0% 0,04 99,4% 1,2 82,9%

pył PM10 kg/a 5,3 1,2 77,4% 4,1 22,6% 0,04 99,3% 1,2 77,4%

B(a)P g/a 3,0 0,3 91,5% 0 100% 0 100% 0,2 93%

wielkości redukcji emisji, przed którymi występuje znak „-” oznaczają wzrost rocznych emisji

W przypadku zastąpienia źródła ciepła zasilanego paliwem - dotyczy to, zarówno paliw stałych, ciekłych jak i gazowych ogrzewaniem wykorzystującym energię elektryczną oraz ciepło sieciowe następuje całkowita likwidacja niskiej emisji zanieczyszczeń.

Przedstawione w tabeli potencjalne wielkości efektu ekologicznego wynikające z wymiany nieefektywnych źródła ciepła w sposób graficzny prezentuje rysunek 5.8. Emisje zostały tu przeliczone i odniesione do 1 GJ wykorzystywanego ciepła użytecznego. Widać, że najmniej korzystnie pod względem ekologicznym wypada obiekt ogrzewany tradycyjnym kotłem węglowym.

Rysunek 5.5. Porównanie emisji CO, CO2, pyłu, B(a)P, SO2 i NO2 powstających przy spalaniu paliw do celów grzewczych przy produkcji 1 GJ ciepła użytecznego (z uwzględnieniem sprawności energetycznej systemów grzewczych)

Efekty zastosowania technologii OZE do podgrzewania wody użytkowej

W ostatnich latach realizacji Programu systemy wspomagania układów przygotowania ciepłej wody użytkowej cieszyły się zainteresowaniem mieszkańców Jaworzna, przy czym zainteresowanie to było stosunkowo małe. Technologiami stosowanymi w budownictwie mieszkaniowym były systemy zasilane powietrznymi pompami ciepła oraz systemy fotowoltaiczne. Kolektory słoneczne praktycznie straciły popularność. Na potrzeby programu przyjęto, że w kolejnych latach realizacji programu rozwiązania wykorzystujące energię odnawialną będą również stosowane. Niezaprzeczalną korzyścią wynikającą z zastosowania technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii, jest możliwy do osiągnięcia efekt ekologiczny oraz ich promocja, nawet jeżeli przedsięwzięcia tego typu często są na granicy opłacalności

ekonomicznej. Opłacalność tego typu przedsięwzięć w warunkach rynkowych jest niewielka względem technologii konwencjonalnych, lecz sytuacja taka się diametralnie zmienia przy uzyskaniu wparcia zewnętrznego. Efekt ekologiczny zależy od rodzaju źródła ciepła wykorzystywanego przed modernizacją oraz źródła ciepła współpracującego z technologią OZE, w okresach ograniczonej dostępności odnawialnej energii, np. dla kolektorów słonecznych w okresach małego nasłonecznienia (okresy zimowe, noce).

Pompy ciepła do celów przygotowania ciepłej wody zasilają najczęściej systemy autonomiczne, nie wymagające dodatkowego rezerwowego źródła ciepła i mogą pracować przez cały rok. Zupełnie inaczej jest w przypadku systemów solarnych z kolektorami słonecznymi, gdzie ze względu na warunki klimatyczne i położenie geograficzne Polski za najbardziej racjonalny przyjmuje się udział kolektorów słonecznych w przygotowaniu c.w.u. w zakresie 40 – 60% całkowitego zapotrzebowania.

W tabeli 5.9 przedstawiono najbardziej prawdopodobne kombinacje występowania układów kolektorowych w budynku jednorodzinnym dla założeń:

• ilość użytkowników: 4 osoby,

• zużycie ciepłej wody przez 1 osobę w ciągu doby: 38 litrów,

• koszt instalacji kolektorów uwzględnia: kolektory, zasobnik c.w.u., pompa obiegowa, konstrukcje pod kolektory, izolowane przewody, układ sterujący,

• typ kolektorów: płaskie,

• kąt nachylenia kolektorów: 45°.

Tabela 5.9. Warianty występowania układów solarnego podgrzewania c.w.u. budynku reprezentatywnego (wariant 1: kocioł węglowy; wariant 2: kocioł gazowy; wariant 3: elektryczny podgrzewacz pojemnościowy – bojler; wariant 4: kocioł olejowy)

Warianty stanu

Szacunkowy koszt inwestycji związanej z montażem układu solarnego kształtuje się średnio na poziomie 10 000 zł (koszt ostateczny zależy od rodzaju zastosowanych kolektorów). Koszt zakupu i montażu powietrznej pompy ciepła to ok. 8 tys. zł.

Dla przyjętych wariantów obliczono efekt ekonomiczny (tabela 5.10) oraz efekt ekologiczny (tabela 5.11) możliwe do osiągnięcia w wyniku zastosowania układu słonecznego podgrzewania ciepłej wody użytkowej oraz powietrznej pompy ciepła c.w.u.

Tabela 5.10. Ocena opłacalności układów kolektorowych i pomp ciepła c.w.u. w różnych kombinacjach

bojler elektryczny 804,12 12,4 745,50 13,4

kocioł olejowy 345,27 29,0 308,39 32,4

Tabela 5.11. Efekt ekologiczny zastosowania kolektorów w różnych kombinacjach zasilania

Redukcja emisji zanieczyszczeń

* energia elektryczna nie jest źródłem niskiej emisji (pochodzi z krajowego systemu)

Przy zastosowaniu pomp ciepła, zasilanych energią elektryczną oraz systemach fotowoltaicznych połączonych z elektrycznym układem przygotowania ciepłej wody użytkowej, następuje całkowita likwidacja niskiej emisji.

Ostateczne decyzje o przystąpieniu do programu oraz wyborze rodzaju źródła ciepła będą podejmowane po zapoznaniu się mieszkańców miasta z zasadami i regulaminem programu. W przypadku zastosowania technologii OZE wspomagających konwencjonalne układy przygotowania ciepłej wody użytkowej, uzyskiwany efekt ekologiczny praktycznie zawsze będzie mniejszy niż w przypadku wymiany kotłów grzewczych.

Efekty zastosowania termomodernizacji przegród zewnętrznych budynku

Oprócz wymiany źródła ciepła, ograniczenie emisji zanieczyszczeń można realizować poprzez ograniczanie strat ciepła budynków, a co za tym idzie ograniczanie ilości spalanego paliwa. Do najbardziej powszechnych zabiegów termomodernizacyjnych zalicza się ocieplanie ścian zewnętrznych, ocieplanie dachów/ stropodachów/ stropów nad ostatnimi kondygnacjami oraz wymianę stolarki okiennej.

Dla porównania efektów wynikających z termomodernizacji w oparciu o obliczenia uproszczonego audytu energetycznego, przeprowadzono kalkulacje kosztów prac termorenowacyjnych i wynikających z nich efektów energetycznych i ekologicznych. Analizy przeprowadzono dla budynku reprezentatywnego przy założeniu, że nie były w nim wcześniej prowadzone prace termomodernizacyjne.

Tabela 5.12. Charakterystyka obiektu reprezentatywnego (termomodernizacja)

Charakterystyka obiektu reprezentatywnego (bez ociepleń)

Cecha Jednostka Bez termomodern. Po termomodern.

Dane ogólnobudowlane

Technologia budowy - tradycyjna

Powierzchnia ogrzewana budynku m² 138

Sumaryczna powierzchnia ścian zewnętrznych m² 237

Sumaryczna powierzchnia stropodachu m² 99

Sumaryczna powierzchnia okien zewnętrznych m² 19,6

Sumaryczna powierzchnia drzwi zewnętrznych m² 2,0

Ocieplenie ścian zewnętrznych % 0 100

Ocieplenie stropu nad ost. kondygnacją % 0 100

Okna energooszczędne % 0 100

Współczynniki przenikania ciepła U, dla:

'- ścian zewnętrznych W/m²K 1,10 0,20

'- stropodachu / dachu W/m²K 0,90 0,15

'- okien zewnętrznych W/m²K 2,00 0,90

Dane energetyczne

Jednostkowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło GJ/m² 0,76 0,39

Roczne zapotrzebowanie na ciepło budynku GJ/rok 104,9 53,3

Zapotrzebowanie na moc cieplną budynku kW 14,8 7,5

Koszty termomodernizacji

Jednostkowy koszt ocieplenia ścian zewn. gr. izolacji 16 cm zł/m² - 180,0

Jednostkowy koszt ocieplenia stropodachu zewn. gr. izolacji 22 cm + papa zł/m² - 140,0

Jednostkowy koszt wymiany okien zł/m² - 700,0

Koszt ocieplenia ścian zewnętrznych zł - 42 678,0

Koszt ocieplenia stropodachu zł - 13 860,0

Koszt wymiany okien zł - 13 720,0