Biorąc pod uwagę charakter zmienności stopnia uwęglenia materii organicznej na całym badanym obszarze, zaznacza się trend wzrostu średniej refleksyjności witrynitu od północnych do południowych partii Karpat Zewnętrznych (Fig. 28). Im dalej na południe, tym mniejsze zróżnicowanie średniej refleksyjności witrynitu, użytej do oceny stopnia uwęglenia. W celu dokładniejszego scharakteryzowania tej zmienności sporządzono przekroje geologiczne wraz z zaznaczonymi punktami poboru próbek i wartościami średniej refleksyjności witrynitu w miejscu pobrania próbek. Przekroje pochodzą z Przewodnika geologicznego po Zachodnich Karpatach fliszowych pod red. Unruga (1969). Zostały one zmodyfikowane przez autorkę. Lokalizację przekrojów pokazano na Fig. 29. Dodatkowo posłużono się wynikami pomiarów średniej refleksyjności witrynitu dla próbek z otworów wiertniczych. Charakterystykę zmienności Rro opracowano z zachodu na wschód. Wisła Wi sł ok San Dun ajec N 0 20 km Kraków Tarnów Rzeszów Z akopane Nowy Sącz Cieszyn Miejscowości A B C D E F G H I J K A B C D E F G H I J K Przekrój geologiczny przez:
Dolinę potoku Janoska Dolinę potoku Żabnica Dolinę potoku Końskie Okolice pasma Babiej Góry
Górę Zamkową i okolice Lankorony Synklinę Budzowa
Doliny potoków Poręby i Koniny Dolinę potoku Zbludza
Dolinę potoku Pluskawka
Strefę lanckorońsko-żegocińską k/ Żegociny Okolicę Muszyny Złockie
Fig. 29. Mapa lokalizacji przekrojów geologicznych (według Cieszkowskiego i in. 2009, zmienione. Reszta objaśnień jak na Fig. 2)
W zachodniej części obszaru badań w dolinie potoku Janoska w okolicach Kamesznicy badano utwory należące do jednostki śląskiej i jednostki przedmagurskiej s.s. Najstarszym wydzieleniem są warstwy istebniańskie, w których średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wyniosła 0.69% i 0.73% i stanowi najwyższą wartość stopnia uwęglenia dla tego obszaru (Fig. 30). Materia organiczna w młodszych ogniwach litostratygraficznych pojawiających się stopniowo w kierunku południowym i południowo-wschodnim
wykazała niższe wartości Rro (0.55 i 0.60%). W najmłodszych z nich warstwach krośnieńskich oligocenu, należących do jednostki przedmagurskiej s.s. stopień uwęglenia witrynitu materii organicznej dał wynik 0.42% i 0.45%. Można więc stwierdzić, że średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej zależy od pozycji stratygraficznej próbek. Analiza wartości oczekiwanych (Tab. 8) wykazała, że wartości średniej refleksyjności, pochodzące z tego samego ogniwa litostratygraficznego nie są przypadkowe, ale mogą odzwierciedlać różne warunki środowiska sedymentacji utworów fliszowych.
W utworach jednostki magurskiej sprofilowanych w dolinie potoku Żabnica nie ma zależności między średnią refleksyjnością witrynitu materii organicznj, a wiekiem utworów geologicznych, ale pojawia się trend wzrostu stopnia uwęglenia w kierunku południowo-wschodnim (Fig. 31). Wzrost ten jest nieduży i wynosi 0.07%.
Fig. 30. Przekrój geologiczny przez dolinę potoku Janoska (wg Unrug 1969, zmienione).
Najniższe wartości średniej refleksyjności witrynitu zaznaczają się w północno-zachodniej części jednostki magurskiej (0.58%), w pobliżu strefy nasunięcia jednostki magurskiej na jednostkę przedmagurską, natomiast najwyższe w południowo-wschodniej części jednostki. Pod uwagę należy wziąć charakter strukturalny odsłoniętych w Żabnicy utworów fliszowych. Wykształcone są one w postaci synklin i antyklin, a także kilku łusek tektonicznych ponasuwanych na siebie, co w dużej mierze utrudnia interpretację zróżnicowania średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej. W literaturze dotyczącej stopnia uwęglenia utworów węglonośnych w obszarach fałdowych (m.in. Robert 1988) przyjmuje się, że stopień uwęglenia węgla w osiach synklin powinien być wyższy w porównaniu do węgla występującego w przegubach antyklin, o ile przyjmie się postsedymentacyjne synorogeniczne uwęglenie. W przekroju przez potok Żabnica
założenie to mogłoby mieć zastosowanie, gdyż wartość Rro materii organicznej w synklinie Prusowa i Romanki jest wyższa niż w antyklinie Żabnicy-Pawlusowa, a nieduża różnica między wartościami Rro wydaje się być istotna z punktu widzenia analizy błędu (Tab. 8).
Tab. 8. Porównanie wartości oczekiwanych w dwóch próbkach powierzchniowych wartość krytyczna dla α=0,05 wynosi ±1,96
NUMER PRZEKROJU SYMBOL PRÓBKI R O [%] H0 H1 Z WARTOŚĆ STATYSTYKI Fig. 30 MS 179 u1=0,60 u1=u2 u1>u2 58,12 MS 05 u2=0,55 u1=u2 u1<u2 -58,12 MS 01 u1=0,42 u1=u2 u1>u2 46,85 MS 04 u2=0,45 u1=u2 u1<u2 -46,85 Fig. 31 MS 35 u1=0,61 u1=u2 u1>u2 64,01 MS182 u2=0,63 u1=u2 u1<u2 -64,01 Fig. 32 MS 61 u1=0,51 u1=u2 u1>u2 59,62 MS 94 u2=0,55 u1=u2 u1<u2 -59,62 MS 189 u1=0,60 u1=u2 u1>u2 152,00 MS 61 u2=0,51 u1=u2 u1<u2 -152,00 Fig. 33 MS 93 u1=0,65 u1=u2 u1>u2 29,81 MS 95 u2=0,63 u1=u2 u1<u2 -29,81 Fig. 34 MS 07 u1=0,50 u1=u2 u1>u2 166,00 MS 157 u2=0,62 u1=u2 u1<u2 -166,00 Fig. 35 MS 06 u1=0,40 u1=u2 u1>u2 109,32 MS 03 u2=0,47 u1=u2 u1<u2 -109,32 MS 100 u1=0,50 u1=u2 u1>u2 60,00 MS 179 u2=0,47 u1=u2 u1<u2 -60,00 MS 08 u1=0,51 u1=u2 u1>u2 17,14 MS 190 u2=0,52 u1=u2 u1<u2 -17,14 Fig. 36 MS 60 u1=0,40 u1=u2 u1>u2 320,00 MS 97 u2=0,56 u1=u2 u1<u2 -320,00 MS 71 u1=0,57 u1=u2 u1>u2 140,00 MS 56 u2=0,64 u1=u2 u1<u2 -140,00 Fig. 37 MS 41 u1=0,61 u1=u2 u1>u2 41,60 MS 38 u2=0,64 u1=u2 u1<u2 -41,60 Fig. 38 MS 172 u1=0,46 u1=u2 u1>u2 76,82 MS 171 u2=0,52 u1=u2 u1<u2 -76,82 MS 39 u1=0,63 u1=u2 u1>u2 226,27 MS 44 u2=0,47 u1=u2 u1<u2 -227,27 Fig. 39 MS 40 u1=0,52 u1=u2 u1>u2 34,29 MS 66 u2=0,50 u1=u2 u1<u2 -34,29 MS 170 u1=0,51 u1=u2 u1>u2 62,64 MS 44 u2=0,47 u1=u2 u1<u2 -62,64 Fig. 40 MS 188 u1=0,45 u1=u2 u1>u2 31,62 MS 163 u2=0,47 u1=u2 u1<u2 -31,62 MS 97 u1=0,56 u1=u2 u1>u2 23,57 MS 71 u2=0,57 u1=u2 u1<u2 -23,57
Fig. 31. Przekrój geologiczny przez dolinę potoku Żabnica (wg Sikora & Żytko 1969, zmienione).
W Zawoi (Fig. 32) badano utwory fliszowe należące do jednostki magurskiej w dolinie potoku Końskie oraz w okolicach pasma Babiej Góry. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z budową fałdową serii magurskiej. W dolinie potoku Końskie najstarsze utwory odsłaniające się na powierzchni należą do warstw inoceramowych (senon-paleocen), w których średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wyniosła 0.60%. W nieco młodszych warstwach hieroglifowych (środkowy eocen) i podmagurskich (późny eocen) średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wyniosła odpowiednio 0.51% i 0.55% (warstwy hieroglifowe) i 0.51% (warstwy podmagurskie). Średnia refleksyjność materii organicznej w najmłodszych wiekowo warstwach magurskich (późny eocen-oligocen) wyniosła 0.46%. W tym przypadku obserwowano zależność średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej od pozycji stratygraficznej warstw, gdyż wartość parametru stopnia uwęglenia witrynitu zawartego w osadach wzrasta od najstarszych do najmłodszych wydzieleń stratygraficznych o około 0.14%. Dodatkowo pojawia się zależność stopnia uwęglenia witrynitu materii organicznej od struktur fałdowych; w warstwach hieroglifowych wykształconych w postaci antykliny (0.55%) jest wyższy stopień uwęglenia niż w synklinie (0.51%). Co więcej, wartości te odzwierciedlają odmienne warunki uwęglania materii organicznej zawartej w warstwach hieroglifowych, ponieważ różnica między wartościami Rro nie jest wynikiem błędu oszacowania (Tab. 8). Związek między Rro, a stratygrafią obserwuje się w drugim przypadku, w okolicach Babiej Góry (Fig. 33). Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej, zawartej w warstwach inoceramowych (jako najstarszym ogniwie litostratygraficznym) charakteryzują się wartością 0.63%. Zbliżone wartości przedstawia Rro materii organicznej w warstwach hieroglifowych 0.63% i 0.65%. Z kolei w najmłodszych warstwach magurskich średnia
Fig. 32. Przekrój geologiczny przez dolinę potoku Końskie w Zawoi-Gołyni (wg Książkiewicza 1969, zmienione).
Fig. 33. Przekrój geologiczny przez okolice pasma Babiej Góry (wg Książkiewicza 1969, zmienone).
refleksyjność witrynitu dla materii organicznej wyniosła 0.51%. Wzrost wartości średniej refleksyjności witrynitu względem stratygrafii warstw wynosi 0.12%. Ponadto stopień uwęglenia materii organicznej rośnie generalnie z północy na południe obszaru.
Z środkowej części badanego obszaru Karpat Zewnętrznych sporządzono cztery przekroje szczegółowe: w okolicach Lanckorony, Budzowa, Koninek i Zbludzy (Fig. 29).
Obszar Lanckorony leży w strefie silnie zaburzonej tektonicznie (nasunięcie jednostki magurskiej na jednostkę śląską), w której w oknach tektonicznych dodatkowo pojawia się jednostka podśląska (Fig. 34). W kierunku południowym odsłaniają się coraz starsze ogniwa serii śląskiej. Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej zawartej w utworach jednostki śląskiej jest dość zróżnicowana i wykazuje słaby związek z pozycją stratygraficzną warstw. Północna część obszaru ujęta jest w rozległą synklinę, w jadrze
której występują warstwy istebniańskie (senon-paleocen), wykształcone jako fluksoturbidyty, w których średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wynosi 0.54%. Brzeżne części synkliny wypełniają warstwy godulskie (koniak-santon), zawierające materię organiczną o Rro = 0.50%, warstwy radiolariowe (cenoman), w których Rro materii organicznej wyniosła 0.48% oraz warstwy lgockie (alb-cenoman) charakteryzujące się Rro materii organicznej w granicach 0.50% i 0.62%, przy czym wyższa wartość została odnotowana w południowej części synkliny, przy kontakcie jednostki śląskiej z podśląską. Do najstarszych należą warstwy wierzowskie (barrem-apt), gdzie średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wykazała wartość równą 0.69%. Wzrost średniej refleksyjności witrynitu obserwowany od osi synkliny po Górę Zamkową wynosi 0.15%, z tym, że pojawia się nieduży spadek wartości stopnia uwęglenia w warstwach radiolariowych. Prawdopodobnie spadek wartości Ro związany jest z bituminizacją materii organicznej. Warstwy radiolariowe należą do utworów krzemionkowych powstałych w głębokich strefach basenu sedymentacyjnego i dokumentują okres maksymalnego poziomu oceanu światowego w całej historii fanerozoiku oraz czas perturbacji klimatycznych, związanych ze zmianą zawartości CO2 w atmosferze i oceanie (Barron i in. 1995, Arthur i in. 1988, Norris & Wilson 1998, Bice & Norris 2002, Norris i in. 2002, Voigt i in. 2003, Gustafsson i in. 2003).
W najmłodszym ogniwie - warstwach krośnieńskich, występujących w południowej części obszaru materia organiczna wykazała średnią refleksyjność witrynitu równą 0.62%, co oznacza nieduży wzrost stopnia uwęglenia o około 0.08% w stosunku do materii organicznej, zawartej w nieco starszych warstwach istebniańskich. Przy czym należy wziąć pod uwagę, że wychodnia warstw krośnieńskich, należących do jednostki śląskiej znajduje się w strefie kontaktu z jednostką magurską. W związku z tym nacisk mas skalnych jednostki magurskiej na warstwy krośnieńskie jednostki śląskiej mógł spowodować tektoniczną subsydencję i tym samym wzrost stopnia uwęglenia materii organicznej.
Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej w kompleksie utworów fliszowych, odsłoniętych w rejonie Budzowa na odcinku około dwóch kilometrów wynosi od 0.40% w piaskowcach magurskich do 0.52% w warstwach inoceramowych, wykształconych jako ciemne łupki przeławicone cienkoławicowymi piaskowcami mikowymi (Fig. 35).
Różnica w średniej refleksyjności witrynitu względem najniższej i najwyższej pomierzonej wartości wynosi 0.12%, i tym samym obserwuje się wzrost stopnia uwęglenia materii organicznej w kierunku południowym, ku starszym ogniwom jednostki magurskiej.
Rejon okna tektonicznego Mszany Dolnej wyróżnia się występowaniem w jego obrębie aż trzech jednostek strukturalnych Karpat fliszowych (Fig. 36).
Fig. 34. Przekrój geologiczny przez Górę Zamkową i okolice Lanckorony (wg Książkiewicza 1969, zmienione).
Fig. 35. Przekrój geologiczny przez synklinę Budzowa (wg Książkiewicza 1969, zmienione).
Środkową jego część budują pofałdowane warstwy krośnieńskie jednostki dukielskiej, często o przebiegu równoleżnikowym, w których materia organiczna charakteryzuje się współczynnikiem Rro = 0.67%. W południowych i wschodnich obrzeżeniach okna tektonicznego Mszany Dolnej na jednostkę dukielską nasunięta jest jednostka grybowska, tuż przy kontakcie tektonicznym z jednostką magurską. Jednostkę grybowską reprezentują warstwy grybowskie, w których średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej wyniosła 0.64%. Interesującym są podane powyżej wartości średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej, występującej w utworach jednostek przedmagurskich. W reprezentujących je utworach z przełomu eocenu i oligocenu, będących najmłodszymi na obszarze okna tektonicznego, materia organiczna wykazała najwyższe wartości Rro. Anomalie średniej refleksyjności witrynitu należy rozpatrywać w ujęciu lokalnym, gdyż wcześniejsze badania Burtan i in. (1992), prowadzone na tym terenie wykazały wyraźną
rekrystalizację chlorytu i illitu w skałach ilastych, właściwą nie tylko hydrotermalnemu, ale i ciśnieniowemu anchimetamorfizmowi dyslokacyjnemu. Ponadto w szczelinach ciosowych piaskowców warstw krośnieńskich spotykano drobne, regularne kryształki krystalicznego kwarcu („diamenty marmaroskie”) (Burtan i in. 1992, Stadnik 2007).
Wśród utworów jednostki magurskiej warstwy inoceramowe należą do najstarszych. Materia organiczna zawarta w warstwach inoceramowych wykazała niższą refleksyjność witrynitu (0.40%) w stosunku do materii organicznej rozproszonej w młodszych warstwach beloweskich (0.56% i 0.57%). Wyższy stopień uwęglenia materii organicznej w warstwach beloweskich może być związany z odmiennymi warunkami sedymentacji warstw hieroglifowych i beloweskich. Warstwy inoceramowe wykształcone są jako grubo i średnioławicowe piaskowce z łupkami (utwory stożka środkowego), podczas gdy warstwy beloweskie to w większości łupki piaszczysto-ilaste (utwory stożka zewnętrznego). Co więcej, w najmłodszych z całego kompleksu utworach jednostki magurskiej tj. gruboławicowych piaskowcach magurskich DOM charakteryzuje Rro = 0.43%.
Fig. 36. Przekrój geologiczny wzdłuż potoków Poręba i Koniny (rejon okna tektonicznego Mszany Dolnej, wg Unrug 1969, zmienione)
W dolinie potoku Zbludza niedaleko Kamienicy sprofilowane zostały ogniwa litostratygraficzne jednostki magurskiej (Fig. 37). Najwyższą wartością Rro = 0.61% i 0.64% charakteryzuje się materia organiczna w warstwach beloweskich, wykształconych jako cienkoławicowe piaskowce przekładane szarymi łupkami. Najniższą zaś materia organiczna w marglach łąckich, wynoszącą 0.45%. Piaskowce magurskie wypełniają płaską synklinę Góry Modyń i zostały sfałdowane wtórnie w szerokopromienne fałdy (Unrug 1969). Są one nasunięte na najstarsze utwory jednostki magurskiej tj. łupki pstre i
warstwy inoceramowe. Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej w piaskowcach magurskich wyniosła 0.57%. Między łupkami pstrymi i warstwami inoceramowymi, a utworami odsłoniętymi bardziej na południe, a zapadającymi monoklinalnie istnieje niewidoczny na powierzchni uskok poprzeczny o przebiegu N-S. Wzdłuż tego uskoku młodsze utwory jednostki magurskiej w dolinie Zbludzy o przebiegu równoleżnikowym kontaktują się z najstarszymi utworami jednostki magurskiej o przebiegu południkowym. Warstwy inoceramowe i łupki pstre należą do podniesionego, a utwory zapadające monoklinalnie do zrzuconego skrzydła uskoku.
Fig. 37. Przekrój przez dolinę potoku Zbludza (wg Unrug 1969, zmienione).
We wschodniej części analizowanego obszaru Karpat fliszowych sporządzono trzy szczegółowe przekroje, charakteryzujące budowę geologiczną tego obszaru: w rejonie Nowego Rybia, Żegociny i Muszyny.
W potoku Pluskawka analizowano ogniwa jednostki śląskiej i podśląskiej należące do strefy lanckorońsko-żegocińskiej. Jest to obszar o skomplikowanej budowie geologicznej, gdyż utwory jednostki śląskiej są często zafałdowane z utworami jednostki podśląskiej (Fig. 38). Materia organiczna występujaca w najstarszych utworach jednostki podśląskiej, reprezentowanych przez margle senonu wykazała średnią refleksyjność równą 0.63% (margle żegocińskie) i 0.47% (margle frydeckie). Margle żegocińskie stanowią redeponowane bloki platformy węglanowej w marglach typu frydeckiego i występują w sąsiedztwie melanży tektonicznych (Jugowiec-Nazarkiewicz & Jankowski 2001), dlatego wartość Rro jest wyższa w stosunku do równowiekowych margli frydeckich.
W piaskowcach z Rybia wykryto znikome ślady rozproszonej materii organicznej, których liczba była niewystarczająca do badań. Ponadto natrafiono na egzotyki węgla kamiennego. Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej w warstwach krośnieńskich wyniosła
0.52%. Utwory należące do jednostki śląskiej ujawniły odwrotną do przyjętej zależność stopnia uwęglenia względem stratygrafii utworów. Średnia refleksyjność witrynitu wzrasta w stosunku do coraz młodszych ogniw jednostki śląskiej od 0.46% (w górnych łupkach cieszyńskich) do 0.65% (w warstwach istebniańskich). Co więcej wzrost stopnia uwęglenia ujawnia się także w kierunku północnym sprofilowanego obszaru o 0.25%.
Fig. 38. Przekrój geologiczny przez dolinę potoku Pluskawka w okolicach Nowego Rybia (wg Skoczylas-Ciszewskiej 1969, zmienione).
Przekrój Żegocina reprezentuje ogniwa litostratygraficzne zaliczane do dwóch jednostek strukturalnych Karpat Zewnętrznych: śląskiej i podśląskiej (Fig. 39). Przedstawia on obszar silnie sfałdowany tektonicznie należący do tzw. strefy lanckorońsko-żegocińskiej. Najstarsze wydzielenie należące do jednostki śląskiej na danym obszarze reprezentują górne łupki cieszyńskie, w których materia organiczna charakteryzuje się średnią refleksyjnością witrynitu równą 0.52%, zaś w najmłodszych warstwach godulskich wynosi 0.48%. Pomimo różnej przynależności stratygraficznej, materia organiczna w utworach fliszowych jednostki śląskiej wykazała zbliżony stopień uwęglenia. Jednostkę podśląską w tym rejonie reprezentują utwory margliste senonu oraz łupki pstre. Na przekroju widoczny jest trend wzrostu Ro w partiach południowych, ku jednostce magurskiej o około 0.15%. Warstwy beloweskie odsłonięte w dolinie potoku Złockie są zafałdowane w liczne synkliny i antykliny wraz z charakterystycznym ogniwem dla podjednostki krynickiej piaskowcami krynickimi (Fig. 40). Wydzielenia te należą do jednostki magurskiej, a zawarta w nich materia organiczna wykazała stopień uwęglenia w granicach 0.55% - 0.57%. Wartość średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej, wsytępującej w warstwach magurskich wieku późnoeoceńskiego wyniosła 0.45% i 0.47% i jest niższa w stosunku do starszych warstw beloweskich o około 0.10%. Wyższe wartości stopnia uwęglenia materii organicznej obserwuje się w południowych partiach obszaru.
Fig. 39. Przekrój geologiczny przez strefę lanckorońsko-żegocińską w rejonie Żegociny (wg Skoczylas-Ciszewskiej 1969, zmienione).
Fig. 40. Przekrój geologiczny przez okolice Muszyny-Złockie (wg Unruga 1969, zmienione).
Jak wynika z Tab. 8, zamieszczonej w niniejszym rozdziale, wartości średniej refleksyjności próbek skał, pochodzących z tych samych wydzieleń stratygraficznych bądź sąsiadujących ze sobą w profilu reprezentują wartości rzeczywiste, a nieduże różnice w tych wartościach należy przypisać odmiennym warunkom sedymentacyjnym i tektonicznym, warunkującym procesy uwęglania materii organicznej w utworach fliszowych.
Powyższa charakterystyka dotyczyła zmienności średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej, występującej w próbkach powierzchniowych. W ujęciu lokalnym i regionalnym tej zmienności ujawniają się liczne odstępstwa od przyjętych reguł zależności stopnia uwęglenia materii organicznej względem stratygrafii warstw, czy głębokości zalegania osadów. Wyjaśnienie tych anomalii wiąże się w dużej mierze z prześledzeniem budowy geologicznej, w tym struktur tektonicznych i uwzględnieniem historii zmian
warunków sedymentacyjnych, jakie miały miejsce w basenach fliszowych. W tym celu posłużono się dodatkowym materiałem próbkowym pobranym z otworów wiertniczych. Charakterystykę próbek otworowych sporządzono z południa na północ w stosunku do lokalizacji otworów wiertniczych.
I tak w otworze wiertniczym Nowy Targ PIG-1 średnia refleksyjność witrynitu wzrasta wraz z głębokością (Fig. 41). W przedziale głębokości 100-800 metrów średnia refleksyjność materii organicznej wyniosła 0.61%, a na głębokości około 2150 m. 0.67%. Wzrost ten wynosi tylko 0.06%, ale występuje w jednym i tym samym ogniwie litostratygraficznym - warstwach malcowskich (formacja magurska). Większy wzrost stopnia uwęglenia materii organicznej następuje w starszym wydzieleniu - formacji szczawnickiej do 0.75% (około 2500 metrów).
Fig. 41. Profil litostratygraficzny otworu Nowy Targ PIG-1 wraz z rozkładem średniej refleksyjności witrynitu
W kolejnym otworze Obidowa IG-1 nawiercono ogniwa litostratygraficzne należące do trzech jednostek fliszowych (Fig. 42). Pierwsza z nich jednostka magurska występuje na głębokości od 0 do 2666 metrów. Jednostka grybowska pojawia się do głębokości 3214 metrów, a następnie przechodzi w jednostkę Obidowej-Słopnic do głębokości 4570,5 metra.
Fig. 42. Profil litostratygraficzny otworu Obidowa IG-1
Problematyczne jest tutaj występowanie jednostki Obidowej-Słopnic. Poniekąd przyjmuje się ją jako zachodnie przedłużenie facjalne jednostki dukielskiej (Burtan i in. 1992), a w najnowszych analizach otworów nawet jako część jednostki skolskiej (Żytko & Malata 2001). W niniejszym opracowaniu stosowany będzie termin jednostka dukielska ze względu na duże podobieństwo i wykształcenie litologiczne utworów do tej jednostki. Generalnie wartość Ro materii organicznej rośnie wraz z głębokością od 0.84% w warstwach inoceramowych jednostki magurskiej do 1.02% w warstwach inoceramowych (obidowskich) jednostki dukielskiej. Odstępstwa od przyjętego trendu wzrostu
współczynnika Ro następują przy przechodzeniu w młodsze ogniwa litostratygraficzne kolejnej jednostki strukturalnej, czyli w obrębie nasunięć jednej jednostki strukturalnej na drugą.
Próbki pobrane z otworu Poręba Wielka IG-1 reprezentują utwory fliszowe jednostki dukielskiej okna tektonicznego Mszany Dolnej (Fig. 43). Najmłodsze wydzielenie stratygraficzne – warstwy krośnieńskie zostały nawiercone do głębokości 1500 metrów. Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej w tych warstwach waha się od 0.79% do 0.86% z tym, że najniższa wartość występuje na głębokości około 500 metrów, zaś najwyższa na głębokości około 1100. Materia organiczna występujaca w najpłytszej części warstw krośnieńskich opróbowanych na 200 metrach głębokości wykazała Rro równą 0.82%. Wartość średniej refleksyjności witrynitu uzyskana dla materii organicznej w warstwach menilitowych (1420-1423 m.) wyniosła 0.86%, natomiast w warstwach inoceramowych (1744-1747 m.) 0.97%. Na podstawie uzyskanych wartości stopnia uwęglenia materii organicznej stwierdzono, że wartości średniej refleksyjności witrynitu rosną wraz z głębokością. Cały nawiercony kompleks skał zalega dość płasko. Większe nachylenia warstw pojawiają się w strefach ilastych, bardziej podatnych na procesy kompresji.
W kolejnym otworze Tokarnia IG-1 opróbowane zostały utwory należące do jednostki magurskiej i śląskiej (Fig. 44). Średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej w warstwach magurskich, które zalegały najpłycej wyniosła 0.59%. Następnie obserwowano wzrost stopnia uwęglenia materii organicznej wraz z głębokością do około 0.76% w warstwach hieroglifowych, po czym wartość refleksyjności uległa obniżeniu do 0.68%, co było związane z ponownym pojawieniem się w profilu warstw magurskich (prawdopodobnie struktura fałdowa).
Na 2044 metrach profilu występuje nasunięcie warstw inoceramowych jednostki magurskiej na warstwy krośnieńskie jednostki śląskiej. Wartość średniej refleksyjności witrynitu dla materii organicznej z warstw krośnieńskich (oligocen) z tego miejsca wyniosła 0.79% i w stosunku do próbek pobranych z warstw nadległych (łupki eocenu – 0.88%) jest niższa o około 0.08%. W materii organicznej zawartej w warstwach podległych następuje nieduży wzrost średniej refleksyjności witrynitu do wartości 0.84%, po czym znów maleje w łupkach marglistych (prawdopodobnie górne łupki cieszyńskie) do 0.67%. Pierwszy spadek refleksyjności witrynitu materii organicznej należy wiązać z nasunięciem utworów starszych jednostki magurskiej na utwory młodsze jednostki śląskiej. W drugim przypadku wydaje się, że spadek średniej refleksyjności witrynitu materii organicznej może mieć związek niezgodnością erozyjną, gdyż oligoceńskie warstwy krośnieńskie leżą wprost na łupkach dolnej kredy.
Fig. 43. Profil litostratygraficzny otworu Poręba Wielka IG-1
Otwór wiertniczy Bystra IG-1 cechuje się największym zróżnicowaniem litostratygraficznym wśród profilowanych otworów. Ponadto utwory te charakteryzują się strukturą fałdową, gdyż często w profilu danej jednostki litostratygraficznej napotykano naprzemianległe warstwy starsze i młodsze. W profilu wyróżniono jednostkę magurską (2-1578 m.), jednostkę przedmagurską s.s. (1578-1888.5 m.), jednostkę śląską (1888.5-2890 m.), jednostkę podśląską ((1888.5-2890-3340 m.), ponownie jednostkę śląską (cieszyńską) (3340-3449), jednostkę podśląską (3449-3561 m.) oraz miocen autochtoniczny (3561-3787.7 m.) (Fig. 45). W miejscu nasunięcia jednostki przedmagurskiej na jednostkę magurską średnia refleksyjność witrynitu materii organicznej zawartej w warstwach biotytowo-skaleniowych (warstwy inoceramowe, późny senon) wyniosła 0.82%, a przy nasunięciu jednostki przedmagurksiej na śląską w warstwach krośnieńskich (oligocen) 0.86%. Spadek wartości średniej refleksyjności witrynitu do 0.68% otrzymano dla materii organicznej w warstwach krośnieńskich w strefie nasunięcia jednostki śląskiej na podśląską oraz w strefie nasunięcia jednostki podśląskiej na śląską (0.60%) w brekcji tektonicznej. Takie zróżnicowanie stopnia uwęglenia materii organicznej w profilu spowodowane jest, jak się wydaje obecnością wielu struktur tektonicznych typu fałdowego oraz sygnalizuje, że skały fliszowe osiągnęły dany stopień uwęglenia jeszcze przed
ruchami nasuwczymi. Dowodem tego może być stopień uwęglenia materii organicznej w utworach jednostki podśląskiej, w których jako pogrzebanych najgłębiej materia