LXXVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego
Geologia i zagadnienia ochrony œrodowiska w regionie górnoœl¹skim
Rudy k. Rybnika, 14–16.09.2005
W dniach 14–16.09.2005 r. w Rudach ko³o Rybnika odby³ siê 76. Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologiczne-go. By³ to ju¿ trzeci w ostatnim æwieræwieczu zjazd poœwiê-cony problematyce budowy geologicznej Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego i pokrywy triasowej, a pierwszy, który wyeksponowa³ zagadnienia ochrony œrodowiska w tym regionie. Zosta³ œwietnie zorganizowany przez Oddzia³ Górnoœl¹ski PTG, przy istotnym udziale pracowników Oddzia³u Górnoœl¹skiego PIG oraz uczelni — Politechniki Œl¹skiej w Gliwicach, Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowi-cach i w Sosnowcu, a tak¿e Czeskiej Akademii Nauk. Komitetem organizacyjnym zjazdu kierowa³a dr in¿. Anna Jurczak-Drabek. Zjazd zgromadzi³ 104 osoby z ca³ej Pol-ski oraz 11 goœci zagranicznych (8 z Ukrainy, 2 z Czech i 1 z Australii). By³ wspó³finansowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Pañstwowy Instytut Geologiczny oraz Jastrzêbsk¹ Spó³kê Wêglow¹ S.A. i PCC Rail Szczako-wa S.A.
Przy okazji zjazdu naukowego, dnia 14 wrzeœnia wie-czorem odby³ siê doroczny Walny Zjazd Delegatów Polskie-go Towarzystwa GeologicznePolskie-go. Delegaci ocenili bie¿¹c¹ dzia³alnoœæ Zarz¹du G³ównego PTG, przyznali godnoœæ cz³onka honorowego towarzystwa dwóm geologom hiszpañ-skim, profesorom Antonio Arribasowi i Antonio Pulido, przedyskutowali wnioski oddzia³ów i kó³ oraz wybrali nowe w³adze na kadencjê 2005–2008. Tej czêœci zjazdu przewodniczy³ sprawnie prof. R. Gradziñski.
Problematyka zjazdu zosta³a zaprezentowana w staran-nie wydanym Przewodniku LXXVI Zjazdu PTG: Geologia i zagadnienia ochrony œrodowiska w regionie górnoœl¹skim (242 str.) pod redakcj¹ J. Jureczki, Z. Bu³y i J. ¯aby i w Przegl¹dzie Geologicznym (9/2005). Dodatkowo podczas wycieczek terenowych zagadnienia szczegó³owe by³y ilu-strowane wydawnictwami zak³adów goszcz¹cych uczest-ników zjazdu — elektrowni £agisza i kopalni Rydu³to-wy-Anna.
Uroczyste otwarcie zjazdu, og³oszenie laureatów nagrody naukowej i stypendium PTG oraz sesje referatowa i poste-rowa odby³y siê 14.09.2005 r. w oœrodku wypoczynkowym Buk w Rudach.
Sesjê plenarn¹ wype³ni³y 4 referaty:
Pozycja tektoniczna Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wê-glowego na tle prekambryjskiego i dolnopaleozoicznego pod³o¿a — Z. Bu³a i J. ¯aba;
Sedymentacja osadów wêglonoœnej sukcesji Górno-œl¹skiego Zag³êbia Wêglowego: kierunki badañ i aktualny stan wiedzy — R. Gradziñski, M. Doktor i A. Kêdzior;
Surowce mineralne Górnego Œl¹ska i obszarów przy-leg³ych — W. Gabzdyl i B. Hanak;
Kszta³towanie siê chemizmu zwyk³ych wód podziem-nych w regionie górnoœl¹skim w warunkach aktywnej antro-popresji — A. Ró¿kowski, A. Pacholewski i A. Witkowski.
Zaplanowany pi¹ty referat nie zosta³ wyg³oszony z przyczyn losowych.
103 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
Nowe w³adze Polskiego Towarzystwa Geologicznego
na kadencjê 2005–2008
Walny Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Geologiczego w Rudach w dniu 14.09.2005 r. wybra³ nastêpuj¹ce w³adze towarzystwa. Zarz¹d G³ówny PTG ukonstytuowa³ siê dnia 6.12.2005 r.
PRZEWODNICZ¥CY
dr hab. in¿. Jacek Matyszkiewicz (prof. nadzw. AGH) WICEPRZEWODNICZ¥CY
prof. dr hab. Tadeusz Peryt (PIG Warszawa) prof. dr hab. Jerzy ¯aba (UŒ)
SEKRETARZ
dr in¿. Janusz Magiera (AGH) ZASTÊPCA SEKRETARZA
dr Jaros³aw Kêdzierski (AGH) SKARBNIK
dr Micha³ Gradziñski (UJ) ZASTÊPCA SKARBNIKA
dr in¿. Józef Chowaniec (PIG Oddzia³ Karpacki)
CZ£ONKOWIE
dr hab. Stefan Cwojdziñski dr Piotr Dziadzio
dr Monika Jachowicz dr hab. Pawe³ Karnkowski prof. dr hab. Hanna Maliszewska prof. dr hab. Leszek Marks prof. dr hab. Alfred Uchman dr in¿. Albin Zdanowski KOMISJA REWIZYJNA
prof. dr hab. Andrzej Œl¹czka (przewodnicz¹cy) dr Eugenia Fija³kowska
prof. dr hab. in¿. Jacek Motyka prof. dr hab. Janusz Skoczylas prof. dr hab. Andrzej ¯elaŸniewicz S¥D KOLE¯EÑSKI
prof. dr hab. Stanis³aw Kwiatkowski (przewodnicz¹cy) prof. dr hab. Ryszard Gradziñski
Po przerwie obiadowej odby³y siê dwie równoczesne sesje tematyczne, na których przedstawiono po 5 referatów, a nastêpnie sesja posterowa z 9 prezentacjami.W tema-tycznym bloku geologiczno-surowcowym wyst¹pili:
J. Paczeœna — Œrodowiska sedymentacji dolnokam-bryjskich osadów bloku górnoœl¹skiego;
J. ¯aba, J. Ciesielczuk, K. Malik i S. Strzy¿ewska-Ko-nieczna — Budowa oraz ewolucja strukturalna utworów dewoñsko-karboñskich Gór Opawskich (strefa morawsko-œl¹ska);
D. Jura — Odwzorowanie póŸnowaryscyjskiej inwersji Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego w morfotektonice niezgodnoœci powierzchni stropowej karbonu;
J. Jureczka, W. Krieger i J. Kwarciñski — Perspekty-wy bazy zasobowej wêgla kamiennego w Górnoœl¹skim Zag³êbiu Wêglowym w œwietle restrukturyzacji polskiego górnictwa;
£. Karwowski, K. Lasoñ, J. Markiewicz i M. Truszel — Geochemiczno-petrologiczne przes³anki Mo-W-Cu mine-ralizacji typu z³ó¿ porfirowych rejonu krakowsko-lubliniec-kiego.
Tematyczny blok hydrogeologiczno-geoœrodowiskowy tworzy³y referaty:
M. Pozzi i E. Cempiel — Zagro¿enia wodne KWK Szczyg³owice zwi¹zane z likwidacj¹ KWK Dêbieñsko;
K. Labus — Wody podziemne w obszarach górni-czych po³udniowo-zachodniej czêœci GZW, na terenie Pol-ski i Republiki CzePol-skiej;
M. Karwasiecka, J. Wagner, A. Chmura i P. Bukow-ski — Wybrane aspekty zagospodarowania energii geoter-malnej wód do³owych kopalñ wêgla kamiennego na Górnym Œl¹sku;
I. Pluta — Ochrona œrodowiska wód Górnego Œl¹ska poprzez oczyszczanie z baru wód w kopalniach;
S. Æmiel i M. Misz — Zmiany petrograficzne wêgla spowodowane po¿arami sk³adowisk odpadów wêglowych. Sesja posterowa przyci¹gnê³a umiarkowan¹ liczebnie, lecz wyraŸnie zainteresowan¹ publicznoœæ. Do dyskusji przedstawiono nastêpuj¹ce prezentacje:
J. Badera — Uwagi o metasomatycznych cia³ach rudnych towarzysz¹cych mineralizacji typu porfirowego z rejonu Myszkowa;
J. Badera — Parametry przestrzenne ¿y³ek kwarco-wo-chlorytowych wystêpuj¹cych w strefie mineralizacji por-firowej w rejonie Myszkowa;
S. Cebulak, B. Smieja-Król, A. Tabor, M. Misz, I. Je-lonek i Z. JeJe-lonek — Oksyreaktywna Analiza Termiczna (OTA) — dobra i tania metoda oceny samozapalnoœci wêgli na sk³adowiskach — wstêpne wyniki badañ;
104
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
Informacja o laureatach nagrody naukowej i stypendium PTG
G³ówn¹ nagrodê naukow¹ Polskiego Towarzystwa Geologicznego (im. L. Zejsznera) w roku 2005 przyznano dr Dorocie Salata, cz³onkowi Oddzia³u Krakowskiego PTG, za pracêDetrital garnets from the Upper Cretaceous-Palaeocene sandstones of the Polish part of the Magura Nappe and the Pieniny Klippen Belt: chemical constraints, opublikowan¹ w Annales Societatis Geologorum Poloniae — Roczniku PTG, vol. 74, z. 3, s. 351–364.Stypendium naukowe PTG (im. Krzysztofa Beresa) na rok 2006 zosta³o przyznane dr. Marcinowi Siepakowi, cz³onkowi Oddzia³u Poznañskiego PTG, na realizacjê projektu Badanie mikro- i makro-sk³adników w wodach piêtra trzeciorzêdowego w Poznaniu dla identyfikacji wymiany wód z piêtrem czwartorzêdowym oraz ascenzji z piêtra mezozoicznego.
DOROTA SALATA jest doktorem nauk o Ziemi w zakresie geologii, adiunktem w Zak³adzie Geodynamiki i Geologii Œrodowiskowej w Instytucie Nauk Geologicznych na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagielloñskiego. Autorka lub wspó³autorka 11 publikacji i 11 komunikatów konferencyjnych. Specjalizuje siê w petrografii i geochemii minera³ów ciê¿kich.
MARCIN SIEPAK jest doktorem nauk o Ziemi w zakresie geologii, adiunktem w Zak³adzie Hydrogeologii i Ochrony Wód w Instytucie Geologii na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, doradc¹ technicznym Polskiej Izby Ekologicznej. Jest wspó³autorem 34
publikacji naukowych, 21 komunikatów i 1 monografii pt. Arsen, antymon i selen w wodach miasta Poznania — mikrozanieczyszczenia.
105 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
Ryc. 1. Organizatorki zjazdu na zrekultywowanym sk³a-dowisku elektrowni £aziska — (od lewej) Joanna Fajfer i Anna Jurczak-Drabek. Fot. M. Rolka
Ryc. 2. Uczestnicy zjazdu podziwiaj¹ sfa³dowane i na-suniête ska³y fliszowe kulmu w nieczynnym kamie-nio³omie Stara Ves (Republika Czeska). Fot. A. Paulo Ryc. 3. Dr P. Martinec objaœnia ods³oniêcie formacji ostrawskiej w Landek. Fot. A. Paulo
Ryc. 4. Gotowi do zjazdu do kopalni Rydu³towy-Anna. Fot. D. Bauerek 1
2
3
J. Fajfer i M. Rolka — Metody i sposoby prowadze-nia gospodarki odpadami w aspekcie minimalizacji nieko-rzystnego oddzia³ywania odpadów na œrodowisko;
L. Jochemczyk i K. Olszewska — Mineralogia i che-mizm odpadów ze sk³adowisk Zak³adów Chemicznych Tar-nowskie Góry w Tarnowskich Górach w likwidacji;
D. Jura i R. Kuzak — Uwagi o palinspastycznej rekonstrukcji struktury fa³dowej GZW;
S. Kêdzior — Próba usystematyzowania zjawisk wy-wieraj¹cych wp³yw na zmiennoœæ metanonoœnoœci serii wêglo-noœnych na przyk³adzie Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego;
R. NiedŸwiedzki — Stratygrafia, zapis paleontolo-giczny i warunki sedymentacji wapienia muszlowego na Górnym Œl¹sku;
I. Pluta — Kwaœne wody w kopalniach Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego;
Bezpoœrednio po tych sesjach rozpoczê³y siê obrady naczelnej w³adzy PTG — Walnego Zjazdu Delegatów. Dla pozosta³ych uczestników zorganizowano wycieczkê do pocysterskiego zespo³u klasztorno-pa³acowego w Rudach Wielkich. Szkoda, ¿e trafi³a siê przeciêtna przewodniczka i nie wykorzystano potencja³u dyrekcji niezwyk³ego Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich.
Wieczorem tego dnia odby³o siê tradycyjne spotkanie towarzyskie. Ale tu zabrak³o jakby werwy i konceptu. Byæ mo¿e by³ to efekt napiêtego programu dnia, zbytniego przywi¹zania konsumentów do stolików albo niezbyt ¿wa-wej obs³ugi kelnerskiej. Organizatorzy nadrobili te niedo-skona³oœci podczas kolejnego, mniej formalnego wieczoru towarzyskiego przy ognisku, po pierwszym dniu wycie-czek.
Kolejne dwa dni by³y przeznaczone na konferencje terenowe, które s¹ zazwyczaj najwiêksz¹ atrakcj¹ zjazdów naukowych PTG. Tak by³o i tym razem. Odby³o siê 5 wycieczek, na 6 oferowanych. Wyj¹tkiem by³o zg³oszenie siê tylko kilku osób na wycieczkê hydrogeologiczn¹, dlate-go nie dosz³a ona do skutku.
Przewodnicy, problematyka i trasy konferencji: W 1: Z. Bu³a, R. Habryn, M. Jachowicz, M. Marko-wiak i J. Paczeœna — Charakterystyka utworów prekam-bryjskich i dolnopaleozoicznych oraz przejawów mineralizacji kruszcowej w strefie kontaktu bloków górnoœl¹skiego i ma³opolskiego. Na podstawie ekspozycji rdzeni wiertni-czych w magazynie PIG w Kielnikach k. Czêstochowy.
W 2: J. Jureczka i P. Martinec — Rozwój utworów wêglonoœnych karbonu Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglo-wego. Zwiedzono wspania³e ods³oniêcia w czesko-moraw-skiej czêœci GZW Stara Ves i Landek nad Odr¹, zanikaj¹ce odkrywki przy wysypisku odpadów w Czerwionce-Lesz-czynach i chronione jako geologiczne stanowisko doku-mentacyjne ods³oniêcie warstw porêbskich w Rydu³towach. W kontynuacji tej trasy zamierzono przedstawienie osadów pokrywy mezozoicznej i kenozoicznej. W. Bardziñ-ski przedstawi³ doskona³e ods³oniêcie warstw gogoliñBardziñ-skich triasu w Mokrem ko³o Miko³owa. Zapadaj¹cy zmrok
znie-chêci³ uczestników do studiowania osadów plejstoceñskich w Gaszowicach i Czerwionce.
W 3:W. Krieger, T. Gajda i D. Leœnik — Eksploatacja wêgla kamiennego w zachodniej czêœci Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego — warunki geologiczne oraz wp³yw na œrodowisko. Przedstawiono os³oniêcia w wyrobiskach podziemnych kopalni Rydu³towy-Anna, g³êbok¹ nieckê osiadania i zmiany krajobrazu nad KWK Szczyg³owice oraz nieczynny ju¿ Zak³ad Odsalania Wód Do³owych Dêbieñsko.
W 5: J. Fajfer, M. Rolka, P. Bodynek, P. Henslok, J. Kor-ski, M. Kubisiak i J. Œwi¹der — Przekszta³cenia œrodowis-ka geologicznego spowodowane dzia³alnoœci¹ przemys³ow¹ w GZW — problematyka sk³adowania odpadów. Wybrano znakomity poligon demonstracyjny w okolicy £azisk. Przed-stawiono Zak³ad Wzbogacania i Odsiarczania Mia³ów Energetycznych KWK Boles³aw Œmia³y, aktywne termicz-nie sk³adowisko odpadów Skalny, nowoczesn¹ elektrowniê £aziska, sk³adowiska odpadów energetycznych Gostyñ i Gardawice oraz Muzeum Energetyki.
W 6: P. WoŸniak, R. Sikora i R. NiedŸwiedzki — Góra Œw. Anny oraz cmentarzysko triasowych gadów w Krasie-jowie — mo¿liwoœci wykorzystania aspektów geologicz-nych w turystyce. G³ówn¹ atrakcj¹ tej wycieczki, która cieszy³a siê jednoczeœnie najwiêkszym powodzeniem wœród uczestników zjazdu, by³o uzyskuj¹ce œwiatow¹ s³awê stanowisko koœci gadów triasowych, odkrywane od roku 1993 w Krasiejowie ko³o Ozimka nad Ma³¹ Panwi¹.
W sumie organizatorzy zapewnili interesuj¹cy i orygi-nalny program. Œwietnie go zrealizowali, a w pojedyn-czych przypadkach niezawinionych przez siebie opóŸnieñ umieli zrezygnowaæ elementów drugorzêdnych. Wci¹gnêli do wspó³pracy szerokie grono fachowców. Potrafili zorga-nizowaæ wyj¹tkowo tani¹ imprezê naukow¹, przez co przy-ci¹gnêli liczniejsze ni¿ zwykle grono m³odych geologów. Dopisa³a pogoda, zadbano o ciep³y poczêstunek na trasie, staranny opis w przewodniku i liczne dodatkowe materia³y ilustracyjne. Podziwia³em punktualnoœæ, dobry wybór punktów obserwacyjnych, perfekcyjne przygotowanie ods³oniêæ, bogactwo treœci, œwietne przygotowanie pro-wadz¹cych i ogromn¹ ¿yczliwoœæ w stosunku do uczest-ników.
Uczestnicz¹c od wielu lat w zjazdach naukowych Pol-skiego Towarzystwa Geologicznego, które si³¹ rzeczy sku-piaj¹ osoby zainteresowane ró¿n¹ tematyk¹, zauwa¿am wyraŸn¹ ewolucjê zainteresowania od zagadnieñ œciœle naukowych i podstawowych do problematyki stosowanej, a w ostatnich latach zw³aszcza do ochrony œrodowiska na terenach przekszta³conych przez górnictwo i przemys³. Cieszy, ¿e na Górnym Œl¹sku powsta³ zespó³ geologów, który potrafi rozwi¹zywaæ i popularyzowaæ problematykê sozologiczn¹.
Andrzej Paulo
106
