Aragonit ze złoża serpentynitu w Nasławicach koło Jordanowa Śląskiego (Dolny Śląsk)

Aragonit ze z³o¿a serpentynitu w Nas³awicach ko³o Jordanowa Œl¹skiego

(Dolny Œl¹sk)

Wies³aw Heflik*, Lucyna Natkaniec-Nowak*, Monika Ma³ek-Szela*

W z³o¿u serpentynitu w Nas³awicach, podobnie jak w Jordanowie Œl¹skim wystêpuje bogactwo ró¿nych minera³ów, m.in. aragonit, który zosta³ po raz pierwszy w tym miejscu opisany. Jego obecnoœæ wi¹¿e siê z unikatow¹ paragenez¹ mineraln¹. Wydaje siê najbardziej prawdopodobnym fakt, ¿e minera³ ten wykrystalizowa³ z roztworów wzbogaconych w magnez, w wyniku procesów egzogenicznych. Przemawia za tym jego wyj¹tkowa czystoœæ pod wzglêdem chemicznym (brak jakichkolwiek zanieczyszczeñ), co wykaza³y przeprowadzone badania chemiczne i fazowe.

S³owa kluczowe: aragonit, serpentynit, Nas³awice, Dolny Œl¹sk, Polska

Wies³aw Heflik, Lucyna Natkaniec-Nowak & Monika Ma³ek-Szela —Aragonite from the serpentinite deposit in Nas³awice near Jordanów Œl¹ski (Lower Silesia, SW Poland).Prz. Geol., 49: 77–80.

S u m m a r y: The serpentinite deposit in Nas³awice, like the well-known deposit from Jordanów Œl¹ski, also contains numerous acces-sory and some uncommon minerals. One of these is aragonite, for the first time reported from this locality. The presence of this mineral is related to pecular mineral paragenesis. Most probably it crystallized from solutions rich in magnesium due to exogenic processes. This view is supported by high purity of chemical composition of the investigated aragonite crystals, demonstrated by chemical and structural analyses.

Key words: aragonite, serpentynite, Nas³awice, Lower Silesia, Poland

Wystêpowanie serpentynitów w Polsce wi¹¿e siê wy³¹cznie z Dolnym Œl¹skiem. S¹ one zlokalizowane g³ównie w okolicach Sobótki i Jordanowa Œl¹skiego (masyw Gogo³ów–Jordanów) oraz Z¹bkowic Œl¹skich (masyw Szklar i masyw Braszowic–BrzeŸnicy) (ryc. 1), a podrzêdnie w rejonie Z³otego Stoku, Woliborza ko³o Nowej Rudy i wœród gnejsów Gór Sowich.

Serpentynity okolic Sobótki i Jordanowa Œl¹skiego s¹ czêsto poprzecinane ¿y³ami skaleniowo-kwarcowymi (Heflik, 1967, 1972; Muszyñski & Natkaniec-Nowak, 1992). Wskutek wietrzenia ska³ serpentynitowych dosz³o w nich do lokalnej koncentracji uwodnionych krzemianów magnezu i niklu, m.in. montmorillonitu niklowego, chry-zoprazu, opalu i in. (Ostrowicki, 1965; Heflik, 1969; Dubiñska, 1984; Dubiñska & Szafranek, 1990). Pod

wp³ywem roztworów pomagmowych natomiast

(zwi¹zanych najprawdopodobniej z waryscyjsk¹ intruzj¹ granitow¹), uleg³y silnej karbonatyzacji, co przyczyni³o siê do powstania z³o¿owych nagromadzeñ magnezytu.

Serpentynity Wzgórz Nas³awickich s¹ przed³u¿eniem Wzgórz Winnej Góry. Ich wychodnie lokuj¹ siê miêdzy wioskami: Œwi¹tniki, Glinice, Wilczkowice i Nas³awice, przy czym s¹ one najbardziej dostêpne w kilku ³omach w okolicy wsi Nas³awice. W jednym z nich eksploatowano dawniej nefryt, znany pod nazw¹ nefrytu jordanowskiego (Heflik, 1974).

W obrêbie Wzgórz Nas³awickich spotyka siê najcie-kawsze odmiany serpentynitów. Oprócz odmian silnie zmienionych, objêtych procesami wietrzenia, wystêpuj¹ równie¿ takie, które maj¹ budowê zbit¹, z licznymi u¿yle-niami, które podkreœlaj¹ dekoracyjnoœæ tych wyj¹tkowych ska³. Ich barwy zmieniaj¹ siê od lekko zielonej do ciemno-zielonej, a nawet prawie czarnej.

W kamienio³omie w Nas³awicach, w silnie zmienio-nych serpentynitach, spotkaæ mo¿na ró¿ne nagromadzenia minera³ów wêglanowych, g³ównie magnezytu, dolomitu, a

nawet aragonitu. Magnezyt by³ przedmiotem badañ wielu badaczy, m.in. Gajewskiego (1970). Znacznie mniej infor-macji dotyczy dolomitu, którego nagromadzenia s¹ zwi¹zane ze strefami kontaktu tektonicznego (Heflik, 1967). Aragonit w jordanowskich serpentynitach nato-miast, jak dotychczas nie by³ notowany. Krótk¹ wzmiankê dotycz¹c¹ wystêpowania tego minera³u w kopalni chryzo-prazu w Braszowicach k. Z¹bkowic Œl¹skich, zamieœcili w swojej pracy Lis i Sylwestrzak (1986), jednak autorzy maj¹ w¹tpliwoœci co do podanej tam lokalizacji i warunków jego wystêpowania.

Opisywane w niniejszej pracy skupienia ró¿nych form aragonitu, napotkane w kamienio³omie w Nas³awicach, s¹ zwi¹zane ze strefami spêkañ w stektonizowanym serpenty-nicie. Zarówno ta ich lokalizacja jak i obecnoœæ ró¿nych generacji tego minera³u stanowi³y powód, dla którego celowe wydawa³o siê podjêcie badañ, w celu poznania natury mineralogicznej tego wêglanu oraz prób wyjaœnie-nia jego genezy.

Badania mineralogiczne

Napotkany w nas³awickich serpentynitach aragonit tworzy b¹dŸ skupienia w³ókniste, prêcikowe (AI), b¹dŸ te¿

drobne kryszta³y o pokroju tabliczkowym, wyd³u¿one wzd³u¿ osi Z (AII).

Koncentryczne skupienia prêcikowych osobników

ara-gonitu (AI) s¹ doskonale widoczne w polu mikroskopu

skanningowego (ryc. 2). Na tle masy ska³y, zbudowanej z krzemianów magnezu (g³ównie minera³ów serpentyno-wych) s¹ widoczne dobrze wykszta³cone, wyd³u¿one kryszta³y o pokroju rombowym. D³ugoœæ ich dochodzi do kilkunastu centymetrów, a w przekroju poprzecznym do 6 mm. Niekiedy tworz¹ zrosty, b¹dŸ nieforemne sploty. S¹ bez-barwne, czasami lekko ¿ó³tawe, o po³ysku szklistym. Twardoœæ w skali Mohsa wynosi 3,5–4. Oznaczone za pomoc¹ mikroskopu polaryzacyjnego w³aœciwoœci optycz-ne tego aragonitu przedstawiaj¹ siê nastêpuj¹co: ) = 0,155, 2Voc= 18o, charakter optyczny ujemny.

77

Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 1, 2001

*Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Wykonane na wybranych osob-nikach aragonitu (AI) analizy

che-miczne w mikroobszarze wykaza³y

chemicznie czyst¹ fazê CaCO3,

pozbawion¹ nawet œladowych ilo-œci tak czêstych dla wêglanów pod-stawieñ izomorficznych, tj. Sr, Ba, Pb (ryc. 2). Na powierzchniach poszczególnych kryszta³ów poja-wiaj¹ siê natomiast zanieczyszcze-nia, g³ównie minera³ami ilastymi. Z danych rentgenowskich (tab. 1) wynika, ¿e s¹ to przypuszczalnie minera³y mieszanopa-kietowe illit-montmorillonit (ok. 11 C), minera³y serpentynowe (7.28; 3.63; 2.53 C), b¹dŸ te¿ chloryty lub zeolity (8.23; 6.72 C).

Krzywa termiczno-ró¿nicowa aragonitu (AI) wykazuje bardzo nieznaczne za³amanie

endotermiczne w temperaturze ok. 490o_C,

odpowiadaj¹ce przeobra¿eniu aragonitu w kalcyt, a przede wszystkim g³ówny efekt

endotermiczny w temperaturze 930o_C

zwi¹zany z rozk³adem kalcytu CaCO3 (ryc.

3). Ca³kowity ubytek masy próbki badanego minera³u wynosi 56% wag.

Widmo absorpcyjne badanego aragonitu zawiera nastêpuj¹ce pasma: 700, 713, 859, 1083, 1480, 1787 cm–1_{. Okaza³o siê, ¿e}

naj-bardziej diagnostyczne dla wêglanów s¹ pasma ok. 700 cm–1_{pochodz¹ce od drgañ <}

s.

Drgania te okreœla siê jako p³askie zginaj¹ce wibracje C–O jonu CO32–. Dla kalcytu pasmo

to posiada maksimum absorpcyjne o liczbie falowej 712 cm–1_{, a dla dolomitu 730 cm}–1_.

Fragment widma absorpcyjnego w podczer-wieni dla wzorcowego (Aw) i badanego

ara-gonitu (AI), z zaznaczonym pasmem

diagnostycznym przedstawia ryc. 4.

Kryszta³y tabliczkowe (AII) s¹ tak ma³ych

rozmiarów, ¿e ich pokrój jest widoczny

dopiero przy u¿yciu lupy. S¹ to ró¿nej wielko-œci œnie¿nobia³e, przezroczyste b¹dŸ prze-œwiecaj¹ce osobniki. Zaobserwowano, ¿e ich wiêksze nagromadzenia stanowi¹ „pod³o¿e”, na którym rozwijaj¹ siê opisane wy¿ej promieniste skupienia form prêcikowych (AI).

78

Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 1, 2001

II

I

III

ST RU KTU_{RA Ó} G R BA_RD ZK_IC H G Ó RY BARDZK_{IE U} NIT U S_K O K S_U D E_C K_I B_R Z_E ¯_N Y S_U D E_T IC M A_R G IN_A L FA_U LT

GNEJSOWY BLOK GÓR SOWICH

GNEISS BLOCK OF SOWIE GÓRY

ST R EF A NIE MC ZY N IEM C Z A Z O N E Z¹bkowice Dzier¿oniów Niemcza WARSZAWA 2 0_° 50_° 0 2 4 6 8 10km

I

– masyw serpentynitowy Gogo³ów-Jordanów

Gogo³ów-Jordanów serpentinite massif

II

– masyw serpentynitowy Szklar

Szklary serpentinite massif

III

– masyw serpentynitowy Braszowic-BrzeŸnicy

Braszowice-BrzeŸnica serpentinite massif

gnejsy bloku sowiogórskiego

gneisses of the Sowie Mts block

a

b c ska³y zasadowe i ultrazasadowe: a serpentynity a b gabra b c diabazy c

mafic and ultramafic rocks: – – serpentinites – – gabbros – – diabases

ska³y szarog³azowo-ilastej serii struktury Gór Bardzkich

rocks of graywacke-argillite series of the Bardo Mts unit

linie dyslokacyjne faults granitoidy waryscyjskie Variscan granitoids C Mg Al Si Sr SP Cl Ca K Cr Ba F e Cu Zn Ca O 0 50 100 150 0 2 4 6 8 10 energia (keV) energy (keV) 0 20 C Mg Si Sr SP Cl Ca Cr F e Cu Ca O Al K Ba Zn 40 60 80 0 2 4 6 8 10 energia (keV) energy (keV)

Ryc. 2. Obraz z mikroskopu skanningowego. Skupienia kryszta³ów aragonitu o pokroju prêcikowym (AI) w serpentynicie z Nas³awic. Widma EDS w wybranych

punktach pomiarowych

Fig. 2. SEM photo. Spherical concentrations of twins crystals of aragonite (AI) in

serpentinite from Nas³awice. EDS spectra in selected analitic points

Ryc. 1. Szkicowa mapa geologiczna rozmieszczenia masywów serpentyni-towych w otoczeniu gnejsowego bloku Gór Sowich (wg Dziedzicowej 1979, z uzupe³nieniami Guni 1992); I — masyw serpentynitowy Gogo³ów–Jordanów; II — masyw serpentynitowy Szklar; III — masyw serpentynitowy Braszo-wic–BrzeŸnicy

Fig. 1. Geological sketch-map (covered and simplified) showing distribution of serpentinite massifs at the Sowie Mts gneissic block margin (according to Dziedzicowa 1979 supplemented by Gunia 1992); I — Gogo³ów–Jordanów serpentinite massif; II — Szklary ser-pentinite massif; III — Braszowi-ce–BrzeŸnica serpentinite massif

Kryszta³y tabliczkowe (ryc. 5) tworz¹ czêsto bliŸniaki, najczêœciej rozwiniête wed³ug (100), ujawniaj¹ce formy pseudoheksagonalne. WyraŸnie jest widoczny ich pokrój rombowy. Podobnie jak aragonit AI, kryszta³y te s¹

che-micznie bardzo czyste. Osobniki te s¹ pozbawione jakich-kolwiek podstawieñ izomorficznych.

Rozwa¿ania genetyczne

Obecnoœæ aragonitu w obrêbie serpentynitu w Nas³awi-cach œciœle wi¹¿e siê z unikatow¹ paragenez¹ mineraln¹ wystêpuj¹c¹ w leukokratycznej strefie przeobra¿onej, któ-ra zosta³a opisana w Jordanowie Œl¹skim ko³o Sobótki. Znajomoœæ warunków jej tworzenia siê ma du¿e znaczenie nie tylko teoretyczne, ale równie¿ praktyczne, chocia¿by ze wzglêdu na mo¿liwoœæ pojawienia siê tak cennego minera³u, jakim jest nefryt.

Powstawanie minera³ów w leukokratycz-nej strefie przeobra¿oleukokratycz-nej Jordanowa, a tak¿e asocjacji mineralnych opisywanych z kamie-nio³omu serpentynitu w Nas³awicach,

stano-wi³o przedmiot zainteresowania wielu

badaczy, zw³aszcza tych, którzy zajmowali siê problematyk¹ ska³ zasadowych i ultraza-sadowych wystêpuj¹cych w okolicach Sobót-ki (Traube, 1888; Gawe³, 1949, 1957, Heflik, 1967, 1968, 1969, 1972b; Lis & Sylwestrzak, 1981; Gunia, 1992).

Wœród bardzo licznych i ró¿norodnych stwierdzonych tam paragenez mineralnych Heflik (1972b) wyró¿ni³ nastêpuj¹ce szeregi:

I. minera³y szeregu g³ównego, powsta³e w

etapie pomagmowym (g³ównie pogabrowym), pegmatytowo-pneumatolityczno-hydrotermal-nym, przy wspó³udziale metasomatozy:

— diopsyd, albit, — zoisyt, prehnit, — diaspor, pumpellyit, — hydrargilit, desmin, — kwarc, kalcyt, — grossular, dolomit, — klinozoisyt, opal, — wezuwian.

II. minera³y powsta³e w wyniku metamor-fizmu regresywnego, z produktów

krystali-zacji szeregu g³ównego; s¹ to: — tremolit, klinochlor, — aktynolit, saponit,

— talk, hydrogranat chromowy,

— wermikulit, opal (hialit).

III. minera³y powsta³e jako produkty metamorfizmu regionalnego pierwotnych ska³ ultrazasadowych

(duni-tów, perydoty(duni-tów, piroksenitów), tj.: — tremolit, goethyt,

— aktynolit, magnetyt, — talk,chalcedon,

— minera³y z grupy serpentynu, opal (hialit).

79

Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 1, 2001

1000°C

200 400 600 800

Ryc. 3. Krzywa termiczno-ró¿nicowa aragoniu (AI); analizê

wykona³a K.Dudek z WGGiOŒ AGH

Fig. 3. DTA curve of aragonite (AI); analysed: K. Dudek

600 700 800 liczba falowa (cm )-1 -1 wave number (cm ) ab so rp cj a (% ) ab so rp tio n (% )

Ryc. 4. Fragmenty widma absorpcyjnego w podczerwieni arago-nitu wzorcowego (Aw); (Moenke, 1962) i badanego aragonitu o

pokroju prêcikowym (AI); analizê wykona³ S.Olkiewicz z

WGGiOΠAGH

Fig. 4. Fragments of IR spectra of standard aragonite (Aw)

(Moen-ke, 1962) and the analysed aragonite (AI); analysed: S. Olkiewicz

C MgAl Si Sr SP Cl Ca K Ba Cr F e Cu Zn Ca O 0 500 1000 0 2 4 6 8 10 energia (keV) energy (keV) C Mg Al Si Sr S P Cl Ca K Ba Cr F e Cu Zn Ca O 0 500 1000 0 2 4 6 8 10 energia (keV) energy (keV)

Ryc. 5. Obraz z mikroskopu skanningowego. Skupienia tabliczkowych krysz-ta³ów aragonitu (AII) w serpentynicie z Nas³awic. Widma EDS w wybranych

punktach pomiarowych

Fig. 5. SEM photo. Concentrations of tabular crystals of aragonite (AII) in

W serpentynitach z Nas³awic stwierdzono wystêpowa-nie wszystkich minera³ów z III. szeregu. Lokalwystêpowa-nie w gniaz-dach i ¿y³ach wystêpuj¹ tak¿e: grossular, klinozoisyt, wezuwian, kalcyt i dolomit a wiêc minera³y, które powsta³y w etapie pomagmowym (g³ównie pogabrowym) pegmatyto-wo-pneumatolityczno-hydrotermalnym, przy wspó³udziale procesów metasomatycznych (szereg I). Za koñcowy pro-dukt w tych procesach uwa¿any by³ jak dotychczas opal.

Tymczasem opisany w niniejszym opracowaniu arago-nit, napotkany w serpentynitach z Nas³awic, wydaje siê byæ w³aœnie koñcowym produktem przeobra¿eñ pierwot-nych ska³ ultrazasadowych. Nie mo¿na tak¿e wykluczyæ i takiej mo¿liwoœci, ¿e aragonit wykrystalizowa³ w asocjacji

z dolomitem z roztworów wzbogaconych w magnez, w wyniku procesów egzoge-nicznych. Jest to tym bardziej prawdopo-dobne, ¿e badany aragonit odznacza siê wyj¹tkow¹ czystoœci¹ pod wzglêdem che-micznym. Czystoœæ chemiczna tego mine-ra³u wynika tak¿e z zamieszczonych w pracy wyników badañ derywatograficz-nych.

Pracê wykonano w ramach dzia³alnoœci statutowej (umowa nr 11.11.144.408) Zak³adu Mineralogii, Petrografii i Geochemii Wydzia³u Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska AGH w Krakowie.

Literatura

DUBIÑSKA E. 1984 — Sepiolity i minera³y talko-podobne ze Szklar ko³o Z¹bkowic Œl¹skich (Dolny Œl¹sk). Arch. Miner., 39: 53–99.

DUBIÑSKA E. & SZAFRANEK D. 1990 — On the origin of layer silicates from Jordanów (Lower Silesia, Poland). O genezie krzemianów warstwo-wych z Jordanowa (Dolny Œl¹sk). Arch. Miner., 46: 19–36.

DZIEDZICOWA H. 1979 — Problem genezy magm bazaltowych i ich zwi¹zek z ultrabazytami strefy Niemczy. Proponowany model re¿imu geo-tektonicznego. Mat. Kont. Teren. w Nowej Rudzie. UWroc.: 107–117.

GAJEWSKI Z. 1970 — Budowa geologiczna i znaczenie gospodarcze dolnoœl¹skich z³ó¿ magne-zytów oraz perspektywy ich poszukiwañ. Prz. Geol., 19: 265–271.

GAWE£ A. 1949 — Nefryt. Wiad. Muz. Ziemi, 4: 65–76.

GAWE£ A. 1957 — Nefryt z Jordanowa na Dol-nym Œl¹sku. Prz. Geol., 5: 299–303.

GUNIA P. 1992 — Petrologia ska³ ultrazasado-wych z masywu Braszowic–BrzeŸnicy (Blok Przedsudecki). Geol. Sudet., 26: 119–170. HEFLIK W. 1967 — Studium mineralogiczno-pe-trograficzne leukokratycznej strefy przeobra¿onej okolic Jordanowa (Dolny Œl¹sk). Pr. Miner. Kom. Nauk Miner. Oddz. PAN w Krakowie, 10: 123. HEFLIK W. 1968 — Mo¿liwoœci znalezienia nowych z³ó¿ nefrytu w okolicach Sobótki na Dol-nym Œl¹sku. Prz. Geol., 16: 498–500.

HEFLIK W. 1969 — O niektórych minera³ach z grupy krzemianów warstwowych z okolic Jordano-wa na Dolnym Œl¹sku. Prz. Geol., 17: 271–275. HEFLIK W. 1972a — Serpentynity dolnoœl¹skie i mo¿liwoœci ich zastosowania jako kamieni dekora-cyjnych. Prz. Geol., 20: 132–135.

HEFLIK W. 1972b — Geneza minera³ów z leuko-kratycznej strefy przeobra¿onej okolic Jordanowa (Dolny Œl¹sk). Prz. Geol., 20: 189–191. HEFLIK W. 1974 — Nefryt. Nauka dla wszyst-kich. Kraków, 229: 23.

HEFLIK W. & PARACHONIAK W. 1972 — Hyalite from Jordanów near Sobótka (Lower Silesia). Hialit z Jordanowa ko³o Sobótki (Dolny Œl¹sk). Miner. Pol., 3: 79–81.

LIS J. & SYLWESTRZAK H. 1981 — Nowy zespó³ mineralny w leu-kokratycznej strefie Jordanowa k. Sobótki i jego znaczenie genetyczne. Prz. Geol., 29: 67–72.

LIS J. & SYLWESTRZAK H. 1986 — Minera³y Dolnego Œl¹ska. War-szawa.

MOENKE H. 1962 — Mineralspectren. Berlin.

MUSZYÑSKI M. & NATKANIEC-NOWAK L. 1992 — Albitites and oligoclasite from Szklary (Lower Silesia). [Albityty i oligoklazyt ze Szklar (Dolny Œl¹sk)]. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 40: 141–159. OSTROWICKI B. 1965 — Minera³y niklu strefy wietrzenia serpenty-nitów w Szklarach (Dolny Œl¹sk). Pr. Miner. Kom. Nauk Miner. Oddz. PAN w Krakowie, 1: 92.

TRAUBE H. 1888 — Die Minerale Schlesiens. Breslau: 246.

80

Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 1, 2001

Aw AI AII Sk³adnik dhkl I dhkl I dhkl I 4,21 3,40 3,27 2,87 2,73 2,70 2,48 2,41 2,34 2,33 2,19 2,11 1,98 1,882 1,877 1,814 1,759 1,742 1,728 1,698 1,557 1,535 1,499 1,475 <1 10 5 <1 1 5 3 1 4 3 1 2 7 3 3 2 <1 3 2 <1 <1 <1 <1 <1 10,8 8,23 7,28 6,72 4,21 3,99 3,63 3,40 3,27 3,04 2,87 2,73 2,70 2,48 2,41 2,37 2,33 2,19 2,11 1,977 1,879 1,815 1,760 1,743 1,726 1,698 1,637 1,620 1,559 1,535 1,500 1,477 1,467 1,434 1,413 1,404 1,367 1,359 1,350 1,341 1,329 1,304 1 1 3 1 2 1 1 100 38 1 6 3 58 46 6 45 18 12 21 63 25 16 1 31 12 2 1 1 4 1 3 2 2 1 3 1 2 3 1 1 1 1 13,7 7,31 4,22 3,99 3,64 3,40 3,28 3,00 2,91 2,87 2,74 2,70 2,53 2,48 2,41 2,37 2,33 2,19 2,11 1,979 1,880 1,816 1,761 1,744 1,727 1,699 1,637 1,620 1,559 1,536 1,501 1,478 1,469 1,436 1,414 1,368 1,360 1,351 1,342 1,330 1,303 1 5 2 1 2 100 36 3 1 6 1 68 1 59 9 52 18 11 18 52 23 15 1 31 13 2 1 1 4 1 2 1 2 1 6 2 4 1 1 1 1 Il,Chl Z S,Chl Z A A S A A C D A A A S,Chl A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A

Tab. 1. Dane rentgenowskie aragonitu wzorcowego (Aw), badanego aragonitu o pokroju prêcikowym (AI) i aragonitu o pokroju tabliczkowym (AII)

Objaœnienia: A — aragonit; Chl — chloryt; Il — illit; S — minera³y z grupy serpentynu; Z — zeolity