Olena Sivets, Marianna Jacyna
Politechnika Warszawska, Wydzia! TransportuWIELKO!" KOSZTÓW TRANSPORTU
W ZALE$NO!CI OD NORM EMISJI SPALIN
POJAZDU
R"kopis dostarczono, lipiec 2013Streszczenie: W artykule przedstawiono wybrane aspekty w zakresie kszta!towania kosztów
transportu w zale$no%ci od norm emisji spalin pojazdów. Transport drogowy, mimo i$ stanowi kluczow& rol" w gospodarczym i spo!ecznym $yciu kraju, ma najbardziej szkodliwy wp!yw na zdrowie i %rodowisko naturalne. W Unii Europejskiej transport odpowiada za wytworzenie ok. 28% emisji CO2 do atmosfery, przy czym a$ 84% generuje transport drogowy. W artykule wskazano na te instrumenty polityki transportowej, które wp!ywaj& na ograniczenie negatywnych skutków towarzysz&cych rozwojowi transportu drogowego. Analizy kosztów transportu, uwzgl"dniaj&c pojazdy o ró$nych normach emisji spalin, w krajowym oraz mi"dzynarodowym transporcie drogowym dokonano na przyk!adzie wybranych relacji przewozu. Wskazano równie$ na korzy%ci dla przewo(nika wynikaj&ce ze zmiany taboru o normie emisji spalin EURO 3 na tabor spe!niaj&cy norm" minimum EURO 5.
S%owa kluczowe: emisja spalin, koszty transportu, zrównowa$ony transport
1. WPROWADZENIE
Transport drogowy stanowi kluczow& rol" w gospodarczym i spo!ecznym $yciu kraju. Niemniej jednak, ma on najbardziej szkodliwy wp!yw na zdrowie i %rodowisko naturalne. W Unii Europejskiej transport odpowiada za wytworzenie ok. 28% emisji CO2 do atmosfery, przy czym a$ 84% wytwarza transport drogowy [2]. W zwi&zku z tym, w Unii Europejskiej podejmowane s& skoordynowane dzia!ania na rzecz ograniczenia szkodliwego oddzia!ywania transportu poprzez integracj" polityki transportowej z polityk& ekologiczn&. Wynikiem tych prac jest m.in.[1]:
zaostrzenie norm dotycz&cych emisji spalin,
promocja alternatywnych (róde! energii (biopaliwa, CNG, LPG),
promocja %rodków transportu o mniejszym stopniu zu$ycia paliwa na ton" przewo$onego !adunku ( np. transport multimodalny, transport wodny %ródl&dowy). Instrumenty, s!u$&ce wdra$aniu polityki ekologicznej UE w zakresie transportu to [9]:
wliczanie do kosztów transportu kosztów spo!ecznych i ekologicznych (w tym zewn"trznych),
wdro$enie inteligentnych systemów zarz&dzania transportem wraz ze zró$nicowanymi op!atami drogowymi,
nadanie priorytetu inwestycjom w infrastruktur" kolejow&, dróg wodnych, morskiego transportu przybrze$nego i transportu kombinowanego,
wprowadzenie liberalizacji do transportu kolejowego i lotniczego.
Przyk!adem podejmowanych w Unii Europejskiej dzia!a+ w zakresie ograniczenia wp!ywu transportu drogowego na %rodowisko jest tak$e Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2010r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszcz"dnych pojazdów transportu drogowego. Regulacje Unii Europejskiej, dotycz&ce polityki transportowej, wprowadzaj& prawne ramy dla zastosowania zasady „zanieczyszczaj&cy p!aci” uwzgl"dniaj&c wymagania ochrony %rodowiska poprzez zró$nicowanie stawek op!at za korzystanie z infrastruktury drogowej w zale$no%ci od norm emisji substancji spalin dla pojazdów.
2. NORMY EMISJI SPALIN, JAKO INSTRUMENT
INTERNALIZACJI KOSZTÓW
ZEWN&TRZNYCH TRANSPORTU
Analizuj&c dzia!alno%7 transportu, mo$na wyró$ni7 kilka rodzajów kosztów zewn"trznych [3], w%ród których najistotniejsze to koszty wynikaj&ce z:
zanieczyszczenia %rodowiska naturalnego, negatywnego wp!ywu na klimat i krajobraz, zu$ycia czasu i kongestii transportu,
ha!asu,
zaj"to%ci terenu i wypadków.
Powoduj&cym najwi"ksze i najbardziej uci&$liwe negatywne skutki dla %rodowiska elementem pojazdu jest silnik spalinowy, podczas pracy którego do atmosfery emitowane s& szkodliwe substancje, b"d&ce pochodnymi spalanego paliwa.
Pocz&wszy od 1970 roku Europejska Wspólnota Gospodarcza prowadzi legislacyjne dzia!ania, które maj& na celu ograniczenie emisji substancji szkodliwych przez pojazdy silnikowe. Dyrektywa Rady z dnia 20 marca 1970 roku by!a pierwszym dokumentem, gdzie okre%lone zosta!y maksymalne warto%ci emisji tlenku w"gla oraz w"glowodorów, w sprawie zbli$enia ustawodawstwa pa+stw cz!onkowskich odnosz&cych si" do dzia!a+, jakie maj& by7 podj"te w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza. Ca!y program wprowadzania norm dotycz&cych emisji spalin przez pojazdy silnikowe zacz"to wprowadza7 od pocz&tku lat dziewi"7dziesi&tych XX wieku. W 1992 roku zacz"!a obowi&zywa7 pierwsza Europejska Norma Emisji Spalin (EURO). Od tej pory sukcesywnie wprowadzane s& nowe, bardziej restrykcyjne normy (tab. 1.). Mechanizm dzia!ania Europejskich Norm Emisji Spalin polega na wdro$eniu warto%ci granicznych
emisji substancji szkodliwych, które musz& spe!ni7 pojazdy, w celu otrzymania homologacji, niezb"dnej do poruszania si" na terenie Unii Europejskiej.
Tablica 1
Klasy emisji spalin
Rok produkcji %rodka transportowego
Norma emisji spalin
od do 1992 1994 EURO 1 1995 1999 EURO 2 2000 2004 EURO 3 2005 2007 EURO 4 2008 obecnie EURO 5
=ród!o: opracowanie w!asne na podstawie [5]
Kolejnym krokiem w polityce transportowej Unii Europejskiej jest norma EURO 6, zmierzaj&cym ku osi&gni"ciu celu postawionego w Bia!ej Ksi"dze – zastosowania nowoczesnych technologii dla zmniejszania kosztów zewn"trznych transportu oraz jak najszybsze zast"powanie starych, nieefektywnych technologii i pojazdów przez odpowiednie instrumenty polityki transportowej [4]. Norma EURO 6 zacznie obowi&zywa7 od pocz&tku 2014 roku. Pomimo tego, producenci pojazdów ju$ w 2011 roku zacz"li przygotowania i sprzeda$ pojazdów z EURO 6. Niestety ze wzgl"du na to, i$ norma ta nie zosta!a jeszcze wprowadzona, stawki op!at dla normy EURO 6 na dany moment s& takie same jak EURO 5.
3. SYSTEMY OP'AT DROGOWYCH W TRANSPORCIE
TOWAROWYM UNII EUROPEJSKIEJ
Zgodnie z zasad& dyrektywy 1999/62/WE – „u$ytkownik p!aci”, od 1 lipca 2011 roku przesta!y obowi&zywa7 winiety op!at drogowych w Polsce, natomiast dzia!anie rozpocz&! Elektroniczny System Poboru Op!at Drogowych – viaTOLL. Wprowadzenie elektronicznego systemu poboru op!at w Polsce, a tak$e w wi"kszo%ci krajów Unii Europejskiej przyczyni!o si" do wzrostu kosztów w!asnych przewo(ników. Szczególnie dla przedsi"biorstw transportowych posiadaj&cych tabor przestarza!y, spe!niaj&cy niskie normy emisji spalin. W odró$nieniu od winietowego systemu poboru op!at, który nie limitowa! liczby przejechanych kilometrów, e-myto odzwierciedla intensywno%7 korzystania z infrastruktury. Oprócz tego, w przypadku systemu elektronicznego wysoko%7 stawek za przejazd zale$y równie$ od normy emisji spalin pojazdu, zgodnie z zasad& „zanieczyszczaj&cy p!aci”. Wed!ug tej zasady, wyra(nie korzystniejsze stawki dotycz& pojazdów przyjaznych %rodowisku, spe!niaj&cych najwy$sze standardy emisji spalin. W Polsce regulacje dotycz&ce dróg krajowych i ich odcinków, na których pobiera si" op!at" elektroniczn& oraz wysoko%7 op!at zawarte zosta!y w Rozporz&dzeniu Rady
Ministrów z dnia 22 marca 2011 roku, tryb, sposób i termin wnoszenia op!at reguluje Rozporz&dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2011 roku. Stawki op!aty elektronicznej dla odcinków tras klasy A (autostrady) i S (drogi ekspresowe) oraz odcinków tras klasy GP (drogi g!ówne o przyspieszonym ruchu) i G (drogi g!ówne), zawarte zosta!y w tab. 2.
Tablica 2
Wysoko() op%aty elektronicznej dla dróg krajowych
Kategoria pojazdu
Stawka op!aty elektronicznej za przejazd 1 km drogi krajowej (PLN)
Klasy pojazdów w EURO w zale$no%ci od limitów emisji spalin
max. EURO 2 EURO 3 EURO 4 min. EURO 5
Samochód ci"$arowy DMC >
12 t
dla dróg krajowych o klasie A i S lub ich odcinków, na których pobiera si" op!at" elektroniczn&
0,53 0,46 0,37 0,27
dla dróg krajowych o klasie G i GP lub ich odcinków, na których pobiera si" op!at" elektroniczn&
0,42 0,37 0,29 0,21
=ród!o: Opracowanie w!asne na podstawie [7]
W Europie myto elektroniczne pobierane jest w takich krajach, jak: Niemcy, Austria, Czechy, S!owacja, W!ochy, Francja, Hiszpania. Nazwa systemu e-myto w Niemczech – TOLL COLLECT, Francji – TIS-PL, Hiszpanii – Via T.
W Niemczech obowi&zuje system poboru op!at TOLL COLLECT, op!ata naliczana jest za ka$dy przejechany kilometr autostrad. Na wysoko%7 stawki g!ówny wp!yw ma klasa emisji spalin EURO oraz liczba osi pojazdu. Dane dotycz&ce tej kwestii zawarto w tab. 3. Stawka op!at drogowych dla pojazdu klasy EURO 3 (kategoria C), posiadaj&cego 4 i wi"cej osi, wynosi 0,204 EUR/km, dla pojazdu klasy EURO 5 (kategoria A) natomiast – 0,155 EUR/km.
Tablica 3
Stawki op%at drogowych w Niemczech
Liczba osi
Op!ata [EUR/km] Klasa emisji spalin
min EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5
do 3 osi 0,274 0,190 0,169 0,141
od 3 osi 0,288 0,204 0,183 0,155
=ród!o: Opracowanie w!asne na podstawie [8]
Na terenie Austrii obowi&zuje elektroniczny system poboru op!at o nazwie GO dla pojazdów ci"$arowych i autobusów powy$ej 3,5 t, poruszaj&cych si" po autostradach i drogach szybkiego ruchu. System ten zast"puje zarówno winiety jak i podatek drogowy.
Wysoko%7 stawek zale$y od klasy emisji spalin, liczby osi pojazdu, a tak$e w d!ugo%ci odcinka drogi za który jest pobierana op!ata. Stawki op!at podzielone s& na trzy grupy:
Grupa A: pojazdy ci"$arowe o najni$szej emisji zanieczyszcze+, czyli klasa Euro 6 oraz EEV (Enhanced Environmentally Friendly Vehicle) – p!ac& 10% mniej.
Grupa B: pojazdy ci"$arowe klasy Euro 4 i 5 – p!ac& 4% mniej.
Grupa C: pojazdy ci"$arowe klasy Euro 0, 1, 2 oraz 3, o najwy$szym poziomie emisji zanieczyszcze+ – p!ac& 10% wi"cej.
W niektórych krajach Unii Europejskiej cz"sto brakuje konsekwencji w uzale$nieniu op!at za przejazd od norm emisji spalin. Zalicza si" do nich m.in. Francja, Hiszpania. W krajach tych op!aty drogowe zale$& od DMC pojazdów oraz liczby osi i oczywi%cie d!ugo%ci przejechanego odcinka.
4. ANALIZA PORÓWNAWCZA KOSZTÓW PRZEJAZDU
NA WYBRANYCH TRASACH W ZALE$NO!CI OD
NORMY EMISJI SPALIN POJAZDU
Analiz" porównawcz& op!at za przejazd po wybranych trasach przeprowadzono przy wykorzystaniu kalkulatora op!at drogowych [10]. Analiz" dokonano dla wybranych trzech tras krajowych, mianowicie: Warszawa – S!ubice (tab.4.), Warszawa – Zgorzelec (tab. 5.), Warszawa – Cieszyn (tab. 6.) Trasy te wybrano ze wzgl"du na to, i$ s& one najcz"%ciej wykorzystywanymi podczas realizacji przewozów do krajów Europy Zachodniej. Zmian" wysoko%ci op!at drogowych na tych trasach w zale$no%ci od normy EURO przedstawiono na rysunku 1. Natomiast dla relacji mi"dzynarodowej Warszawa – Madryt – Warszawa przeprowadzono dodatkowo analiz" kosztów zu$ycia paliwa oraz op!at za korzystanie ze %rodowiska.
Tablica 4
Op%aty na trasie Warszawa – S%ubice w zale-no(ci od normy EURO
Droga P!atny odcinek
D!ugo%7 odcinka [km]
Op!ata [PLN]
EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5
S8 Mory -- Konotopa 1,79 0,95 0,82 0,66 0,48
A2 Stryków -- Konin Wschód 99,04 52,49 45,56 36,64 26,74
Konin Wschód -- Mod!a 3,59 1,9 1,65 1,33 0,97
Suma 104,42 55,34 48,03 38,63 28,19
Tablica 5
Op%aty na trasie Warszawa – Zgorzelec w zale-no(ci od normy EURO
Droga P!atny odcinek
D!ugo%7 odcinka [km]
Op!ata [PLN]
EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5
A2 Stryków -- Konin Wschód 99,04 52,49 45,56 36,64 26,74
Konin Wschód – Mod!a 3,59 1,9 1,65 1,33 0,97
S8
Mory – Konotopa 1,79 0,95 0,82 0,66 0,48
G"sia Górka -- D&browa 5,1 2,7 2,35 1,89 1,38
D&browa -- Xozina 14,13 7,49 6,5 5,23 3,82 Xozina -- Paw!owice 8,48 4,49 3,9 3,14 2,29 A8 Paw!owice -- Widawa 5,02 2,66 2,31 1,86 1,36 Widawa -- Kosmonautów 7,63 4,04 3,51 2,82 2,06 Kosmonautów -- Lotnisko 3,17 1,68 1,46 1,17 0,86 Lotnisko -- Cesarzowice 4,22 2,24 1,94 1,56 1,14
Cesarzowice -- Nowa Wie% Wroc!awska 2,48 1,31 1,14 0,92 0,67
A4
Nowa Wie% Wroc!awska -- Pietrzykowice 3,01 1,6 1,38 1,11 0,81
Pietrzykowice -- K&ty Wroc!awskie 10,06 5,33 4,63 3,72 2,72
K&ty Wroc!awskie -- Kostom!oty 11,67 6,19 5,37 4,32 3,15
Kostom!oty -- Jaros!aw 5,56 2,95 2,56 2,06 1,5
Jaros!aw -- Udanin 4,2 2,23 1,93 1,55 1,13
Udanin -- Budziszów 3,6 1,91 1,66 1,33 0,97
Budziszów -- W&dro$e Wielkie 7,64 4,05 3,51 2,83 2,06
W&dro$e Wielkie -- Miko!ajowice 5,05 2,68 2,32 1,87 1,36
Miko!ajowice -- Legnickie Pole 2,53 1,34 1,16 0,94 0,68
Legnickie Pole -- Legnica 5,13 2,72 2,36 1,9 1,39
Legnica -- Z!otoryja 8,31 4,4 3,82 3,07 2,24 Z!otoryja -- Lubiatów 3,71 1,97 1,71 1,37 1 Lubiatów -- Chojnów 6,9 3,66 3,17 2,55 1,86 Chojnów -- Jadwisin 6,48 3,43 2,98 2,4 1,75 Jadwisin -- Krzywa 4,52 2,4 2,08 1,67 1,22 Krzywa -- Os!a 5,9 3,13 2,71 2,18 1,59
Os!a -- Nowy Punkt 4,97 2,63 2,29 1,84 1,34
Nowy Punkt -- Krzy$owa 1,34 0,71 0,62 0,5 0,36
Krzy$owa -- Boles!awiec 5,3 2,81 2,44 1,96 1,43
Boles!awiec -- Godzieszów 26,76 14,18 12,31 9,9 7,23
Godzieszów -- Zgorzelec (Granica pa+stwa) 16,19 8,58 7,45 5,99 4,37
Suma 303,48 160,85 139,6 112,28 81,93
Tablica 6
Op%aty na trasie Warszawa – Cieszyn w zale-no(ci od normy EURO
Droga P!atny odcinek
D!ugo%7 odcinka [km]
Op!ata [PLN]
EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5
DK7
Raszyn -- Raszyn-Sportowa 1,26 0,53 0,47 0,37 0,26
Raszyn-Sportowa -- Staw Puchalski 0,53 0,22 0,2 0,15 0,11
Staw Puchalski -- Pucha!y 0,48 0,2 0,18 0,14 0,1
Pucha!y -- Falenty 0,33 0,14 0,12 0,1 0,07
Falenty -- Wyp"dy 0,3 0,13 0,11 0,09 0,06
Wyp"dy -- Droga do Mszczonowa 0,59 0,25 0,22 0,17 0,12
S8
Radziejowice -- Mszczonów Pó!noc 3,3 1,75 1,52 1,22 0,89
Mszczonów Pó!noc -- Mszczonów Po!udnie 6,15 3,26 2,83 2,28 1,66
Mszczonów Po!udnie -- Huta Zawadzka 2,71 1,44 1,25 1 0,73
Huta Zawadzka -- Kowiesy 4,05 2,15 1,86 1,5 1,09
Kowiesy -- Babsk 6,76 3,58 3,11 2,5 1,83
Babsk -- Julianów 6,18 3,28 2,84 2,29 1,67
Julianów -- Rawa Maz. Pó!noc 3,91 2,07 1,8 1,45 1,06
Rawa Maz. Pó!noc -- Rawa Maz. Po!udnie 3,39 1,8 1,56 1,25 0,92
Rawa Maz. Po!udnie -- Podkonice 5,4 2,86 2,48 2 1,46
Podkonice -- Wólka Jagielczy+ska 3,95 2,09 1,82 1,46 1,07
Wólka Jagielczy+ska -- Czerniewice 3,33 1,76 1,53 1,23 0,9
Czerniewice -- Lubochnia 5,3 2,81 2,44 1,96 1,43
Lubochnia -- Jakubów 5,38 2,85 2,47 1,99 1,45
Jakubów -- Tomaszów Maz. Pó!noc 3,19 1,69 1,47 1,18 0,86
Tomaszów Maz. Pó!noc -- Tomaszów Maz.
Centrum 3,01 1,6 1,38 1,11 0,81
Tomaszó Maz. Centrum -- Tomaszów Maz.
Po!udnie 4,45 2,36 2,05 1,65 1,2
Tomaszów Maz. Po!udnie -- Studzianki 3,54 1,88 1,63 1,31 0,96
Studzianki -- Wolbórz 4,58 2,43 2,11 1,69 1,24
Wolbórz -- Polichno 3,23 1,71 1,49 1,2 0,87
Polichno -- Moszczenica 6,65 3,52 3,06 2,46 1,8
Moszczenica -- Piotrków Tryb. Pó!noc 3,77 2 1,73 1,39 1,02
Piotrków Tryb. Pó!noc -- Piotrków Tryb. Zachód 2,66 1,41 1,22 0,98 0,72
A1 Piotrków Tryb. Zachód -- Be!chatów 2,46 1,3 1,13 0,91 0,66
S1
Komorowice -- Starobielsko 2,67 1,42 1,23 0,99 0,72
Starobielsko -- Centrum Handlowe 1,11 0,59 0,51 0,41 0,3
Centrum Handlowe -- Wapienica 1,27 0,67 0,58 0,47 0,34
Wapienica -- Jasienica 4,29 2,27 1,97 1,59 1,16
Jasienica -- Skoczów/Górecka 8,57 4,54 3,94 3,17 2,31
Skoczów/Górecka -- Droga do Mi"dzy%wieca 0,87 0,46 0,4 0,32 0,23
Droga do Mi"dzy%wieca -- Krasna 9,78 5,18 4,5 3,62 2,64
Krasna -- Pastwiska 3,28 1,74 1,51 1,21 0,89
Suma 132,68 69,94 60,72 48,81 35,61
Rys. 1. Zmiana op!at drogowych na wybranych trasach w zale$no%ci od normy EURO =ród!o: opracowanie w!asne
Na rysunku 2 przestawiono struktur" procentow& kosztów zmiennych wybranego przedsi"biorstwa transportowego, realizuj&cego przewozy mi"dzynarodowe (Europa Zachodnia). Analiza struktury kosztów wykaza!a, i$ koszty, na które bezpo%rednio wp!ywa norma emisji spalin pojazdu to koszty op!at drogowych oraz op!at za korzystanie ze %rodowiska. Po%rednio natomiast wp!ywa na koszty zu$ycia paliwa, ze wzgl"du na to, pojazdy spe!niaj&ce norm" EURO 5 zu$ywaj& oko!o 5% mniej paliwa.
Rys. 2. Struktura procentowa kosztów zmiennych wybranej firmy transportowej =ród!o: opracowanie w!asne
0 50 100 150 200 250
Warszawa - Zgorzelec Warszawa - Cieszyn Warszawa - S!ubice
EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 61% 22% 14% 02% 01% 00%
Op!aty za korzystanie ze %rodowiska Ogumienie
Przegl&dy okresowe i naprawy
Dodatkowe wynagrodzenie kierowców Op!aty drogowe
Tablica 7
Koszty op%at drogowych dla relacji Warszawa – Madryt –Warszawa
Wyszczególnienie Nazwa systemu E-MYTO \rodek transportowy DAF FT XF 95 DAF FT XF 105
Klasa emisji spalin
EURO 3 EURO 5
Koszt realizacji jednego pe!nego kursu przez dane kraje przejazdu
Polska [PLN] viaTOLL 279,2 163,86
Niemcy [EUR] COLLECT TOLL 320,7 1 340,6 220,5 921,7
Francja [EUR] TIS-PL 449,0 1 876,8 449,0 1 876,8
Hiszpania [EUR] Via T 64,1 267,9 64,1 267,9
Razem [PLN] 3 764,6 3 230,3
Koszt roczny dla jednego pojazdu
(24 kursy w ci&gu roku) 90 349,6 77 527,4
Ró$nica [PLN] 12 822,2
=ród!o: opracowanie w!asne
Na przyk!adzie realizacji przewozów w relacji Warszawa – Madryt - Warszawa wysoko%7 op!at drogowych dla pojazdu spe!niaj&cego norm" emisji spalin EURO 3 jest o 534,26 PLN wy$sza ni$ w przypadku pojazdu EURO 5. Zak!adaj&c, $e rocznie jeden %rodek transportowy realizuje 24 kursy, ró$nica wynosi ju$ 12 822,2 PLN (tab.7). Dla danej relacji przewozowej wykorzystanie pojazdów z EURO 5 oznacza corocznie ponad 9700 PLN mniej wydanych na paliwo (tab. 8).
Tablica 8
Koszty zu-ycia paliwa dla relacji Warszawa – Madryt –Warszawa
Wyszczególnienie
DAF FT XF 95 DAF FT XF 105 Norma emisji spalin
EURO 3 EURO 5 Zu$ycie paliwa 1 pojazd [l/100km] 31 29,5 1 pojazd /1 kurs [l] 1 820 1 732 1 pojazd/ rok [l] 43 673 41 560 Koszt wynikaj&cy ze zu$ycia paliwa 1 pojazd /1 kurs [PLN] 8 389 7 983 1 pojazd/ rok [PLN] 201 332 191 590 Ró$nica [PLN] 9 742
=ród!o: opracowanie w!asne
Przedsi"biorstwo transportowe zobowi&zane jest do uiszczenia op!at z tytu!u posiadanego taboru i jego wp!ywu na %rodowisko naturalne, tj. wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczaj&cych w wyniku spalania paliw. Op!aty nale$y wnosi7 do Urz"du Marsza!kowskiego, w!a%ciwego dla siedziby firmy, w odst"pach kwartalnych. Op!aty te oblicza si" wg szczegó!owych stawek, które obowi&zuj& od 2001 r. i s&
publikowane w Rozporz&dzeniu Rady Ministrów z 9 pa(dziernika 2001 r. w sprawie op!at za korzystanie ze %rodowiska (Dz.U. nr 130/2001 poz. 1453). Wielko%7 op!aty stanowi iloczyn ca!kowitego zu$ycia paliwa (Mg) i w!a%ciwa dla danego paliwa warto%7, wyliczona dla analizowanego roku [6]. Op!ata za jednostkowe wprowadzane do powietrza gazów lub p!ynów z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych spe!niaj&cych norm" EURO 3 i EURO 5 wynosi odpowiednio: 10,25 PLN/Mg i 4,01 PLN/Mg. Zu$ycie paliwa wyra$one w jednostce obj"to%ci przelicza si" na jednostk" masy mno$&c ilo%7 spalonego paliwa w litrach przez g"sto%7, uwzgl"dniaj&c, $e g"sto%7 oleju nap"dowego wynosi 0,84 kg/l. Porównanie rocznych kosztów op!at za korzystanie ze %rodowiska dla pojazdów spe!niaj&cych normy EURO 3 i EURO 5 zawarto w tab. 9.
Tablica 9
Koszty op%at za korzystanie ze (rodowiska dla relacji Warszawa – Madryt –Warszawa
Wyszczególnienie
DAF FT XF 95 DAF FT XF 105 Norma emisji spalin
EURO 3 EURO 5
Zu$ycie paliwa 1 pojazd /1 kurs [Mg] 1,53 1,45
1 pojazd/ rok [Mg] 36,69 34,91 Koszt wynikaj&cy z zu$ycia paliwa 1 pojazd /1 kurs [PLN] 15,67 5,83 1 pojazd/ rok [PLN] 376,02 139,99 Ró$nica [PLN] 236,03
=ród!o: opracowanie w!asne
5. WNIOSKI
Wprowadzenie instrumentów, które okre%laj& wysoko%7 op!at w zale$no%ci od klasy emisji spalin pojazdów zgodnie z zasad& „zanieczyszczaj&cy p!aci” niew&tpliwie wp!ywa na zwi"kszenie kosztów firm transportowych. W szczególno%ci dotyczy to przedsi"biorstw posiadaj&cych przestarza!y tabor. Podyktowane jest to tym, $e im starszy jest pojazd tym ni$sza klasa emisji spalin EURO, a tym samym wy$sza op!ata za przejazd.
Wprowadzenie op!at drogowych zale$nych m.in. od klasy emisji spalin powoduje to, $e przewo(nicy drogowi cz"%ciej decyduj& si" na unowocze%nienie taboru. Najni$sze op!aty s& pobierane od %rodków transportowych, które spe!niaj& norm" EURO 5. Koszt przejazdu wynosi 27 groszy za kilometr. Dla porównania, przedsi"biorstwa transportowe posiadaj&ce pojazdy z normami poni$ej EURO 3 zap!ac& prawie dwa razy wi"cej, bo 53 grosze. Ta ró$nica jest jeszcze wi"ksza w przypadku przejazdów w niektórych krajach Europy Zachodniej.
Przeprowadzona analiza kosztów transportu na przyk!adzie relacji mi"dzynarodowej Warszawa – Madryt – Warszawa pozwala na stwierdzenie, i$ pojazd spe!niaj&cy norm" emisji spalin EURO 5 w porównaniu do pojazdu z EURO 3 przynosi oszcz"dno%ci w
wysoko%ci ponad 22 800 PLN rocznie, w tym 12 800 PLN op!at drogowych, 9 740 PLN kosztów zu$ycia paliwa oraz 236 PLN op!at korzystania ze %rodowiska.
Wy$sze koszty eksploatacji pojazdów klasy EURO 3 i ni$szej przyczyni& si" do tego, i$ zainteresowanie nimi przewo(ników drogowych b"dzie spada!o na korzy%7 pojazdów bardziej przyjaznych %rodowisku, spe!niaj&cych co najmniej norm" EURO 5.
Praca naukowa zrealizowana w ramach projektu badawczego pt. „Kszta#towanie
proekologicznego systemu transportowego” (EMITRANSYS), nr PBS1/A6/2/2012 finansowanego przez Narodowe Centrum Bada+ i Rozwoju.
Bibliografia
1. Lipi+ska-S!ota A., Polski transport w europejskiej przestrzeni gospodarczej, Katowice 2005, s.116. 2. Menes E., S!o+ski D. – Energoch!onno%7 i emisja dwutlenku w"gla generowana przez transport krajów
tworz&cych Uni" Europejsk&. Kwartalnik Naukowy ITS „Transport Samochodowy” nr 2/2010.
3. Tomanek R.: Funkcjonowanie transportu. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2004.
4. Komisja Europejska. Bia!a Ksi"ga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – d&$enie do osi&gni"cia konkurencyjnego i zasobooszcz"dnego systemu transportu; za!&cznik 2; Innowacje z my%l& o przysz!o%ci: technologia i zachowanie, Bruksela 2011.
5. Zbiór aktów legislacyjnych: http://europa.eu/legislation_summaries/environment/air_pollution/ index_en.htm
6. Art. 290 ustawy z 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony %rodowiska (Dz.U. nr 62 poz. 627).
7. Rozporz&dzenie Rady Ministrów z 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich odcinków, na których pobiera si" op!at" elektroniczn& oraz wysoko%ci stawek op!aty elektronicznej, Dz.U. nr 80, poz. 433 ze zm.
8. http://viabox.pl/oplaty-drogowe-w-niemczech/ 9. http://www.mos.gov.pl
10. http://www.oplatydrogowe.eu
QUANTITY OF TRANSPORT COSTS DEPENDING ON VEHICLE EMISSIONS STANDARDS
Abstract: The paper presents selected aspects of transport costs depending on vehicle emission standards.
Road transport plays a key role in economic and social life of the country and has the most adverse impact on health and the environment. In the EU, transport is responsible for producing about 28% of CO2 emissions into the atmosphere, where road transport produces 84% of it. The article indicates on the transport policy instruments that affect the reduction of negative effects accompanying the growth of road transport. Analysis of costs arising from the different emissions standards in the domestic and international road transport was made on example with the different transport relations. The article also points to the benefits of the carrier resulting from a changes in fleet with the emission standards EURO 3 on fleet with the minimum standard EURO 5.
