© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko aja Kopernika
186
Recenzje, omówienia i przegl dy pi!miennictwa!"#$%&'%()*+',-./%"01'+23%-45'!607 .8948./%1-#.-:%;< '!,-%=<+>-,0.9-%609?% 40&"-#9*@%A#%<='31"#./4-#4-#%3-#&"8@ 0% 86%10686%"0=' !"#+'304-0%40%"07 1'+8% B,!8 #('% C4 #!4# <% &0% +'&"-#.% &'% !'"3'9<% 4'38./% #./4'>'(--@% , 27
!#% !'"3-?A?% =!'+>#6% "% &'1 *=#6% &'% 4-#(':
Natalia Pamu a-Cie!lak
Instytut Informacji Naukowej i Biblio-logii Uniwersytetu Miko aja Kopernika w Toruniu
Z
0(0&4-#4-#% .#4"<!8% +8)'% 9<A% 3-#7 >',!' 4-#%='!<1"04#%3%>- #!0 <!"#@% "3)01"."0% 3% ,'4 #,D.-#% !0415'!607 .9-%<1 !'9'3#9%3%E'>1.#%='%!',<%FGHG: I% 409+0!&"-#9% 0, <0>48./% =<+>-,0.9-% 30! '%386-#4-$%3% 86%6-#91.<%./'$+8% '=!0.'304-#%I+-(4-#30%J'6,0%Cenzu-ra w PRL. Relacje historyków%KL0!1"07 30%MNNNO@%='"8.9*%Cenzura PRL. Wykaz ksi!"ek podlegaj!cych niezw ocznemu wycofaniu%KL!'.)03%MNNMO%'!0"%'627 3-#4-#% P'601"0% Q !"8A#31,-#('% Ma-trix czy prawda selektywna? Antycen-zorskie retrospekcje% KL!'.)03% MNNRO:% S'3'D.-?% 38&034-."?% &#&8,'304?% #9%=!'+>#60 8.#%9#1 % 0,A#%=!0.0%T0!7 )'6-#90% E01"8>,0% Ksi!"ki zakazane@% '=<+>-,'3040%3%=0U&"-#!4-,<%MNNG%!:% ='&% "40,-#6% L8&034-. 30% E0!,F@ 3% !060./% .8,><% VW- #!0 <!0% -% X'4 !'7 3#!19#YM:% F% Z[-.840% E0!,@% '+#.40% 40% !84,<% '&% FGGN% !:@% 1=#.90>-"'30)0% 1-*% 3% =<+>-,0.90./% "% "07 ,!#1<% =!030% -% #,'4'6--% '!0"% 60 #!-0)0./% #&<7 ,0.8948./@% 0,-./%90,\%1)'34-,-@%>#,18,'48@% 0+>-7 .#% ."8% ='!0&4-,-% 9*"8,'3#:% L% 384-,<% <6'38 '% =!"#4-#1-#4-<% 0< '!1,-./% =!03% 609? ,'38./@% "030! #9%3#%3!"#D4-<%MNN]%!:@%E0!,%"'1 0)%=!"#7 9* 8% =!"#"% L8&034-. 3'% Q",'>4#% ELS:% E'!:O nas% ^'47>-4#_:% L8&034-. 3'% E0!,% ^&'1 *=% FN%
1-#!=4-0% MNFN_:% `'1 *=48% 3% L'!>&% L-&#% L#+\% / =\aa333:=0!,:=>a,1-#(0!4-0a'b401:=/=c4!b 1#19-dMF]MHFMReeRGH]eMFfFe:
M% %Q#!-0% 0%"'1 0)0%<!<./'6-'40%3%MNNG%!:% -%'+#96<9#%'+#.4-#% !"8%=<+>-,0.9#:%E'"0%='"8.9?%
Bart omiej Paszylk, Ksi !ki
zakazane,
Warszawa–Bielsko--Bia a: Wydawnictwo Szkolne
PWN 2009, 358, [2] s., il.
(„Literatura i Kontrowersje”),
ISBN 978-83-262-0216-2
Ksi!"ki zakazane@%='>#.04#%"0!237 4'%=!"#"%='! 0>%-4 #!4# '38%Z4# :=>@%90,% -% VT><1"."Y% g% ."01'=-16'% '% 06+-.90./% >- #!0.,-./@% 3=-1<9?% 1-*% 3% 4<! % 1"."#7 (2>4-#%='=<>0!48./%3%'1 0 4-6%',!#1-#% ,'6=#4&-23% 3-#&"8% =!"8+>-A09?.8./% ."8 #>4-,'3-% ,'4,!# 4#% "0(0&4-#4-0@% 90,% 4=:% ,->,0,!' 4-#% 38&03040% Wie-dza o kulturze% ;4- 8% L)'&0!."8,7X<7 '603-04?%1?% '\%Kobiety w literaturze h0(&0>#48% i'-,% KL0!1"030gT-#>1,'7T-0)0% MNNGO@% ,1-?A,0% =!#"#4 <9?.0%3-"#!<4,-%,'+-# %40%'+1"0!"#%1"#7 !','%='9* #9%>- #!0 <!8%g%0< '!,-@%='1 0.-#%[-,.897 4#@%90,%-%,'+-# 876<"8@%, 2!8./%='1 0$%-%&"-0)0>7 4'D$%"0-41=-!'30)8% 32!.23@%'!0"%Bunt literatów% Z>(-% J'60j1,-#97h0>-48% KL0!1"030gT-#>1,'7 7T-0)0% MNNGO@% '603-09?.8% ='"8.9#% =!"#6->."07 4#%-%='6-904#%3%=!'(!060./%1",'>48./@%0%, 2!# 3%"40."?.8%1='12+%3=)84*)8%40%!'"329%>- #!0 <7 !8@% 3'!"?.%9#9%31=2)."#148%'+!0":%E'!:%^Literatu-ra i kontrowersje_%^'47>-4#_:%L8&034-. 3'%E0!,% ^&'1 *=% FN% 1-#!=4-0% MNFN_:% `'1 *=48% 3% L'!>&% L-&#% L#+\% / =\aa333:=0!,:=>a,1-#(0!4-0a-47 &#k:=/=c4!b1#19-dMF]MHFMReeRGH]eMFfFel ,1-#(0!4-0dml !8+d1#!-0l-&b1#!--def:© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko aja Kopernika
187
Recenzje, omówienia i przegl dy pi!miennictwa
>0,%-%h0<!8.#('%X<>0,0%K'1 0 4-#%38&:% L0!1"030gT-#>1,'7T-0)0% MNNHO@% S ow-nik wiedzy o filmie% n'0448% L'94-.,-#9% -% Z>(-% X0 0[-01"% KL0!1"030gT-#>1,'7 7T-0)0%MNNGO%."8%S ownik wiedzy o me-diach% K38&:% M@% L0!1"030gT-#>1,'7 7T-0)0%MNNGO:%Q06%T0! '1"%E01"8>,%9#1 % 0< '!#6%Leksykonu filmowego horroru% Kh-./0)23oi!0+-40%MNNRO%'!0"%38&07 !"# $# %&' '()# *"!+ ,(-, .() /0123/1# 4&5#The pleasure and pain of cult horror films: an historical survey 67(8'9:' +# ;<<=>5#?04@A49'(B"!#&'/3!#"'/,#9!(! C -! &# 1# 4BD:1(.0&'# E51 5# -# FG,$2# 8' &'C 0&./2HI# FG!$0$!!/# J,:0/'H# 1# F81:E!EH# ,9'-#(-'0,410E'E1#-'K9' 1(- .E1I#"'/# F8' K,91'H#(-.#FL:&9'#M1,:! &HN5
%$,"!#9,-$'3' 1'#,#/0123/'()#-'C /'' .()#J'0.:/#9,4,(. '#,+ Wst -puI# $# /&@9.E# 0&'$1'# 10&,& !# 4.&' 1'O# (-.#+-1!A,#:1&!9'(/1!#E,3!#0&' ,$1P#-'C K9,3! 1!QI#(-.#E,3!#-'1 0419,$'P#04,C A!(-!R0&$,#+,#-'(),$'R#049-!(- .()# -# ,9E'E1# 04,A!(- .E1Q# %'E# +'"!# &'/3!# '# 1!# ,+4,$1!+SI# '/(! &B"2(I# 3!#(! -B9-!#4,+:!K'A.#49-!+!#$0-.0&C /1E# &!# 4,-.("!I# /&@9!# 0/A' 1'A.# +,# 0'C E,+-1!: !K,# E.T:! 1'# :BD# B&9B+ 1'C A.#$A'+-.#4'R0&$,$!"I#(-.#&!3#/,T(1!:C !"I# 049'$,$' 1!# /, &9,:1# '+# 04,A!C (-!R0&$!E5
U!(! -,$' '# 4BD:1/'("'# 0/A'+'# 01V#-#41V(1B#9,-+-1'A@$5#?#41!9$0-.E# -'&.&BA,$' .E Historia cenzury 'B&,9# 49-!+0&'$1'#"!"#/9@&/1#-'9.0#,+#(-'0@$# 0&'9,3.& .()#4,#$04@A(-!0 ,TP5#WE'C $1'# /$!0&1!# /'9' 1'# 1# 49-!T:'+,$'C 1'# ,4BD:1/,$' !K,# "B3# +-1!A'# 64,+C 9,-+-1'A# Wydzia! po"cigowy # cenzu-N# X5# J'0-.:/I# Ksi$%ki zakazaneI# ?'90-'$'Y ZX1!:0/,CX1'A'#;<<=I#+,: '#,/A'+/'5 ra represyjna>I# 4,+'"2(# (-V0&,# 'D0B9C +': !#49-./A'+.I#"'/#(),PD.#B0B 1V(1!# $# [=\N# 95# $# %&' '()# *"!+ ,(-, .() -#:10&.#:!/&B9#Robin Hooda -'#0-!9-! 1!# 1+!1#0,("':10&.(- .()5#*$9'('#B$'KV# '# -E1' V#04,0,DB#/, &9,:1# '+#&!/0&!E# $9'-# -# B4,$0-!() 1! 1!E# 01V# $. 'C :'-/B# ]B&! D!9K'# 64,+9,-+-1'A Niech moc b dzie z nami # cenzura prewen-cyjna>I#'/(! &B"!#9,:V#^,T(1,A'#/'&,:1(C /1!K,# 64,+9,-+-1'A B dziesz si sma-%y! w piekle # indeks ksi$g zakazanych przez Ko"ció! katolicki># ,9'-# 49-.D:1C 3'#04!(._1/V#(! -B9.#$#(-'0'()#JU`CB# 64,+9,-+-1'A Co im zrobi$, jak ich z!a-pi$ # cenzura w Polsce>5
J,-,0&'A!# (-&!9.# 9,-+-1'A.# &,# -'C 0'+ 1(-'# (-VTP# 49'(.# ,D!"EB"2('# 0-(-!K@A,$!# ,E@$1! 1!# 4,0-(-!K@:C .()#&.&BA@$#/0123!/#-'/'-' .()5#aBC &,9# -K9B4,$'A# "!# $# (-&!9!()I# ,+4,C $1'+'"2(.()# 9,-+-1'A,EI# /'&!K,91'()5# J1!9$0-'#-# 1()#69,-+-5#bb>#,D"VA'#0-!0C 'T(1!#&.&BA@$#/$!0&1, ,$' .()#-#4,C $,+@$# 4,:1&.(- .()I# +,# /&@9.()# J'C 0-.:/#-':1(-.A#E51 5#Grona gniewu#c,) '# %&!1 D!(/'I# Rok 1984# ]!,9K!d'# W9$!:C :'# (-.# Doktora &ywago# X,9.0'# J'0&!9C '/'5# ?# /'&!K,911# +9BK1!"# 69,-+-5# bbb>I# '"D'9+-1!"# ,D0-!9 !"I# - ':'-A.# 01V# +$'+-1!T(1'# +$1!# /0123/1# -'D9, 1,C !#-#49-.(-. #04,A!(- .()I#$T9@+#/&@C 9.()#'B&,9#BE1!T(1A# 45#Szkar!atn$ lite-r #G'&)' 1!:'#e'$&),9 !d'I#Buszuj$ce-go w zbo%u# c!9,E!d'# f'g1+'# %':1 K!9'# 1# Dziennik# a !# 89' /5# f,# &9-!(1!"# /'C &!K,911# 69,-+-5# bM># -':1(-, ,# +$'+-1!C T(1'# 4,-.("1# 1!+,-$,:, .()# -# 4,$,C +@$# ,D.(-'",$.()I# '# $T9@+# 1()# 45# Kamasutr # ?'&0"'"' '# 7'::' K'I# De-kameron# ]1,g' 1!K,# X,(('((1'# ,9'-#
© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko aja Kopernika
188
Recenzje, omówienia i przegl dy pi!miennictwaKochanka Lady Chatterley#f'g1+'#e!9C D!9&'# `'$9! (!d'5# h-$'9&2# /'&!K,912# 69,-+-5#M>#,D"V&,#,01!E 'T(1!#4BD:1/'C ("1#-'/'-' .()#-#4,$,+@$#9!:1K1" .()5# J,-'# Bibli$I Talmudem# 1# Koranem# J'C 0-.:/# ,E@$1A# $# &.E# 9,-+-1':!# &'/3!# E51 5# Ostatnie kuszenie Chrystusa# G1C /,0'#^'-' &'/10'#,9'-#Szata'skie wer-sety#%':E' '#UB0)1+1!K,5 W410# 4,0-(-!K@: .()# 4,-.("1# -'C $1!9'# ()'9'/&!9.0&./V# &9!T(1# ,9'-# 9,-C DB+,$' !# $."'T 1! 1!# 4,$,+@$# -'C /$!0&1, ,$' 1'# +-1!A'5# J'0-.:/# 0-(-!C K@A,$,# ' ':1-B"!# 49-.(-. .# !K'&.$C !K,#0&,0B /B#$A'+-#4'R0&$,$.()#:BD# /,T(1!: .()# (-.# &!3# ,/9!T:, .()# K9B4# 04,A!(- .()#+,#+' !K,#&.&BAB5#J,"'$1'C "2# 01V# &'/3!# 0&'A!I# $.9@3 1, !# K9'_1(-C 1!#6 1!D1!0/1!#&A,>#!:!E! &.I#"'/#-'(.C &,$' .# i9'KE! &# ,E'$1' !K,# +-1!A'I# ,9'-# 4,+# 'KA@$/1!E# Zobacz równie%# Y#$.D@9#:1&!9'&B9.#-# 1E#-$12-' !"5#h'C A,TP#+,4!A 1'#4,++-1'A#Ekranizacje#-'C $1!9'"2(.#1 i,9E'("!#,#'+'4&'("'()#_1:C E,$.()# 6$9'-# -# 1()# ,(! 2# '9&.0&.(-C 2>#1#!$! &B': .()#&9B+ ,T(1'()#-$12C -' .()# -# 1()# 9,-4,$0-!() 1' 1!E5# G'# 0-!TP+-1!01V(1B# 01!+E1B# 'B&,9@$# $.C E1! 1, .()# $# 9!(! -,$' !"# 49'(.# 6(-VTP# +-1!A# "!0&# ' , 1E,$'I# "'/# 9@$C 1!3# 49-!+0&'$1, ,# 4,# /1:/'# &.&BA@$# &!K,#0'E!K,#'B&,9'I# 45#e! 9.d!K,#71:C :!9'#(-.#j),E'0'#e'9+.d!K,>#&.:/,#49-.# 41V(1B# 4,+' ,# 0-(-!K@A,$.# D1,K9'E# -'&.&BA,$' .#O autorze5#j9B+ ,#,/9!C T:1PI#(,#/1!9,$'A,#J'0-.:/1!E#1#+:'(-!C K,# &'/1!K,# B-B4!A 1! 1'# +,(-!/':1# 01V# c,) # 71:&, I# c!9-.# ^,T(1R0/1I# U,D!9&# e!1 :!1 I# %&!4)! # ^1 KI# f!' # ^,, &-I# '# 1!#^B9&#M, !KB&I#a &), .#XB9K!00# (-.#c,) #L4+1/!5
L-B4!A 1! 1!E# 4BD:1/'("1# 02# 1 C +!/0.# ,0@D# 1# &.&BA@$# $.E1! 1, .()# $# &!/T(1!5# X,K'&,# 1:B0&9,$' !# /,EC 4! +1BEI#,+#9.(1 #1#9!49,+B/("1#E':'9C 0/1()#4,#/'+9.#-#'+'4&'("1#_1:E,$.()I# $.+' !#"!0&#$#04,0@D# 1! 'K' .#-'C 9@$ ,#4,+#$-K:V+!E#E!9.&,9.(- .EI# "'/#1#!+.&,90/1E5# J9-.# 49-!K:2+' 1B# 9!(! -,$' !"# 4,-.("1# '9-B('# 01V# "!+ '/# 0/,"'9-!C 1!#-#$.+' 2#/1:/2#:'&#$(-!T 1!"#49'(2# G1(),:'0'# c5# ^'9,:1+!0'I# 7'9K'9!&# X':+# 1# f'$ '# X5# %,g'# 4&5# 100 zakazanych ksi$%ek. Historia cenzury dzie! literatu-ry "wiatowej# 6?'90-'$'# ;<<k>5# aE!C 9./'R0(.# 'B&,9-.# $# 0$,"!"# 4BD:1/'("1# 9@$ 1!3# +,/, ':1# 4,+-1'AB# 49-!+0&'C $1, .()#&.&BA@$# '#(-&!9.I#&!#0'E!#(, B# J'0-.:/'I# /'&!K,91!5# W+E1! .# "!0&# &.:/,# 1()# 4,9-2+!/5# ?# ,DB# 4,-.("'()# E,3 '#&'/3!#04,&/'P#,E@$1! 1'#$1V/C 0-,T(1# &.()# 0'E.()# +-1!A# :1&!9'(/1()5# L# J'0-.:/'# 1 &!9!0B"2('# "!0&# "!+ '/# -E1' '# 49-.+-1'AB# +' !K,# &.&BAB# +,# /'&!K,9115# f:'# 49-./A'+BI# Mechanicz-na pomara'cza# a &), .d!K,# XB9K!0C 0'I#$#4BD:1/'("1#'E!9./'R0/1!"#-':1(-,C '# +,# /0123!/# 49-!T:'+,$' .()# -# 4,C $,+@$# 04,A!(- .()I# B# J'0-.:/'# - 'C :'-A'# 01V# $T9@+# +-1!A# (! -B9,$' .()# 4,:1&.(- 1!5# *# /,:!1# Cierpienia m!ode-go Wertera# c,)' '# ?,:iK' K'# ],!C &)!K,# $# Ksi$%kach zakazanych# -,0&'C A.# BE1!0-(-, !# $T9@+# &.&BA@$# /$!C 0&1, ,$' .()# -# 49-.(-. # 04,A!(- .()I# 1!#-'TI#"'/#$#4BD:1/'("1#$(-!T 1!"0-!"I -# 4,$,+@$# 9!:1K1" .()5# J,-.&.$ .E# !:!E! &!E#9!(! -,$' !"#/0123/1#,E'C $1'"2(!"# 01!+!E+-1!012&# 0-!TP# &.&BA@$I# $# 0&,0B /B# +,# 100 zakazanych ksi$-%ekI# "!0&# B$-K:V+ 1! 1!# /1:/B# ,$.()#
© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko aja Kopernika
189
Recenzje, omówienia i przegl dy pi!miennictwa
4,-.("1I# "'/# Tessa d’Urberville# j),E'C 0'#e'9+.d!K,#6,49@(-#$(-!T 1!"#49-!+C 0&'$1, !"# 49'(.# Juda nieznany>I# Czar-na wiosCzar-na# e! 9.d!K,# 71::!9'# 6,49@(-# Zwrotnika Raka# 1# Zwrotnika Kozioro%-ca>I# Podró%e Guliwera# c, '&)' '# %$1iC &'I#120 dni Sodomy, czyli szko!a liberty-nizmu#f, '&1! #a:4), 0!d'#89' l,10#+!# %'+!#,9'-#Krytyka czystego rozumu#bEC E' B!:'#^' &'5#J'0-.:/#49!-! &B"!#&'/C 3!#4,-.("!# '" ,$0-!I#/&@9.()# 1!#- '"C +-1!E.#$#$.+'$ 1(&$1!#'B&,9@$#'E!C 9./'R0/1()I# "'/# Harry Potter i kamie' filozoficzny# c,' !# ^5# U,$:1 K# 6c,' !# 7B99'.>I# ,0/'93' !"# ,# 0-!9-! 1!# ,/B:C &.-EB# :BD# 0'&' 1-EB# 1# ,+9-B(' !"# -'C 9@$ ,# 49-!-# /'&,:1/@$I# 49,&!0&' &@$I# "'/#1#0-.1&@$#(-.#0B 1&@$5#J!$ .E#no-vum#$#0&,0B /B#+,#100 ksi$%ek zakaza-nych# "!0&# 9@$ 1!3# $A2(-! 1!# +,# 49'(.# J'0-.:/' 41V(1B#4,:0/1()#&.&BA@$I#49-!C T:'+,$' .()#-!#$-K:V+@$#4,:1&.(- .()# 6]B0&'$#e!9:1 KC]9B+-1R0/1#Inny "wiatI# h-!0A'$#71A,0-#Zniewolony umys!I#c!9-.# ^,01R0/1# Malowany ptak># ,9'-# -'/'-'C .()# -# 4,$,+@$# ,D.(-'",$.()# 6mE1:# *!K'+A,$1(-#Zmory#,9'-#Motory>5#J9-.# 4,9@$ ' 1B# Ksi$%ek zakazanych# 1# 100 ksi$%ek zakazanych# -'# &2# 41!9$0-2# 4BC D:1/'("2# 49-!E'$1'# "!"# ,49'(,$' 1!# !+.&,90/1!I# '# /&@9!# 0/A'+'# 01V# D,K'C &'#0-'&'#K9'_1(- '#,9'-#(.&,$' 1!#i9'KC E! &@$#49-!+0&'$1, .()#4,-.("15
Ksi$%ki zakazaneI# /,E4! +1BE# $1!+-.# ,# (! -B9-!# +-1!A# :1&!9'(/1()I -#4!$ ,T(12#DV+2#49-.+'& !#+:'#,0@D# -'1 &!9!0,$' .()#-'9@$ ,#)10&,912#:1C &!9'&B9.I# "'/# 1# )10&,912# /0123/15# 7,K2# &'/3!# 04!A 1'P# iB /("V# 49-!$,+ 1/'# 4,# :1&!9'&B9-!I# 4,+,D 1!# "'/# $.+' '# /1:/'#:'&#$(-!T 1!"#49'('#100 najwa%-niejszych ksi$%ek "wiata# 7'9&1 '# %!.C E,B9C%E1&)'# 6?'90-'$'# ;<<[># (-.# '" ,$0-'# 4BD:1/'("'# 90 najwa%niej-szych ksi$%ek dla ludzi, którzy nie maj$ czasu czyta(# e! 91/'# `' K!K,# 6?'9C 0-'$'# ;<<=>I# -'0/'/B"2(!"# 4,-.("1I $# /&@9!"# /'3+!# +-1!A,# "!0&# 0&9!0-(-,C !# $# -'D'$ .# 1# 1 &!:1K! & .# 04,0@D# '# "!+ !"# 0&9, 1!I# $# 4,0&'(1# (-&!9!()# /,E1/0,$.()# 9'E!/5# j'# +,+'&/,$'# iB /("'# Ksi$%ek zakazanych# "!0&# &.E# D'9+-1!"# 49'$+,4,+,D 'I# 3!# "B3# J'C 0-.:/#-$9'('#B$'KV# '#i'/&#&9'/&,$'C 1'# $04@A(-!T 1!# -'/'-@$# (! -B9.# F 1!# "'/,# $0/'-@$!/I# (-!K,# 1!# ':!C 3.#(-.&'PI#':!#,+$9,& 1!#Y#"'/,#4,+4,C $1!+SI# /&@9!# &.&BA.# 4,&9'_12# $.$,A'P B#(-.&!: 1/'#!E,("!Hk5
Wanda A. Ciszewska
Instytut Informacji Naukowej i Biblio-logii Uniwersytetu Miko!aja Kopernika w Toruniu