Przeglqd Geologiczny, vol. 45, nr 11, 1997
Seryjna mapa geologiczna Dolnego Slqska i Sudetow
1 :
200 000
nowe przyblizenie
Leszek Sawicki*
Obszar Dolnego Slqska - to najbardziej pod wzgl~dem geologicznym skomplikowany obszar Polski. Nie nalezy
wi~c dziwie si~ wzgl~dnie poinemu - w stosunku do obsza-row osciennych - ukazaniu si~ syntetycznego obrazu karto-graficznego tego regionu. Do 1945 r. 0publikowano zaledwie dwa arkusze mapy geologicznej 0 charakterze syntetycznym w skali 1 : 200 000: arkusz Hirschberg (Jelenia Gora) autorstwa Berga (1935) (ryc. lA) i arkusz Schweidnitz (Swidnica) autor-stwa Meistera i Fischera (1936). Mapy te, ~qce dzisiaj rzadko-sciq archiwalnq, cechowaJ:a wielka drobiazgowose wydzielen, niekiedy powierzchniowo tak drobnych, ze do odczytania ich potrzebna byla lupa. Mozliwose takiej drobiazgowosci uzyskiwa-no dzi~ki stosowanej wowczas litograficznej metodzie druku.
Powojenna edycja przeglqdowych map seryjnych zosta-la zapoczqtkowana mapami w skali 1 : 300000 (wydania A - z czwartorz~dem i wydania B - bez utworow
czwarto-rz~dowych) wykonanymi w bardzo krotkim czasie: Dolny Slqsk-w latach 1948-1955; redaktoremmap byl E. Rtihle. W tej edycji obszar Dolnego Slqska znalazl si~ na czterech arkuszach: Zgorzelec, Wroclaw, Walbrzych i Opole. Auto-rami map byli: Ciuk (ark. Zgorzelec wyd. A i wyd. B), Doktorowicz-Hrebnicki (ark. Walbrzych wyd. Ai wyd. B, ark. Opole wyd. A i wyd.B), Gierwielaniec (ark. Wroc-law wyd. B), Klimaszewski (ark. WrocWroc-law wyd. A i Opole wyd. A) oraz Krygowski (ark. Wroclaw wyd. A). Mapy te nie byly zinterpretowane przekrojami, a liczby wydzielen dla wyd. A, tj. pelniejszego 0 utwory czwartorz~dowe, wahaly si~ od 34 (Wroclaw) do 56 (Opole). Pospieszny charakter opracowania tej edycji ijej przeglqdowa skala byly przyczynq bardzo ogol-nikowego charakteru wydzielen tej pierwszej syntetycznej ma-py geologicznej Dolnego Slqska**.
Dalszq przyczynq trudnosci w tworzeniu bardziej szcze-golowego obrazu kartograficznego w owych czasach byl brak podstawowych materialow irodlowych - szczegolo-wych (w skali 1 : 25 000) map geologicznych. W 1945 r. odziedziczylismy po geologii niemieckiej 70 arkuszy tych map pokrywajqcych ok. 40% obszaru Dolnego Slqska. No-wa edycja map (w skali 1 : 25 000) zacz~la si~ wydaniem 36 arkuszy Szczeg6lowej mapy geologicznej Sudet6w w latach 1955-1960 i 30 arkuszy w latach 1961-1970, i powoli obejmowala caly obszar Dolnego Slqska. Byly to - w stosunku do wielu map niemieckich - nowe uj~cia petro-graficzne, a cz~sciowo i stratygraficzne, przy czym zastoso-wano inne ci~cie arkuszowe.
Niezaleznie od powstania nowej edycji map podstawo-wych, zostaly opracowane pierwsze syntetyczne mapy Dolne-go Slqska, pozwalajqce na caJ:osciowe potraktowanie tak roznorodnych pod wzglvdem litostratygraficznym serii
skal-*Panstwowy Instytut Geologiczny, Oddzial Dolnosl<!ski, al. Jaworowa 19, 53-122 Wrodaw
**W niniejszym omowieniu pomini~to mapy w skalach 1 : 500000 i bardziej ogolnych, ktore wprawdzie majq charakter syntetyczny lecz Sq materialem 0 charakterze przeglqdowym, maksymalnie zgeneralizowanym. Map takich po 1966 r., ukazalo si~ kilka, m.in. Krasonia & Sokolowskiego (1966), mapy syntetyczne Polski pod redakcjq Rlihlego i Osiki i in.
nych. Ulatwily one poiniejsze jednolite przedstawienie wy-dzielen w kolejnych arkuszach map 1 : 200 000, 0 ktorych tutaj jest mowa. Pierwszq takq mapq byla r~kopismienna
mapa Teisseyre'a (Mapa geologiczna Sudet6w i ich
p6lnoc-nego przedpola) opracowana w skali 1 : 250000, ktorej
ozali-dowe odbitki, pracowicie r~cznie kolorowane, sluzyly celom dydaktycznym i ogolnoprzeglqdowym dlugo przez lata 50. i 60. Byla to mapa polodkryta (bez czwartorz~du na obszarze Sudetow) i obejmowala 46 wydzielen (ryc. IB).
Nowsza mapa syntetyczna Mapa geologiczna regionu
do-lnoslqskiego bez osad6w czwartorz~dowych w skali 1 : 200000
zostala opublikowana drukiem w 1967 r. pod redakcjq Sa-wickiego. Byla to mapa wielobarwna, obejmujqca 111 wy-dzielen, z topograficznym podkladem poziomicowym (ryc. lC). Jej uproszczona wersja (bez poziomic) zostala wydana rowniez w wersji polskiej, angielskiej i rosyjskiej. Te upro-szczone wersje byly materialem ogolnodost~pnym, podczas gdy wersja poziomicowa nosila do niedawna, zgodnie z owczesnymi przepisami, klauzul~ "Poufne" narzuconq przez nadgorliwcow cenzurowych. Naklad tych map jest od dawna wyczerpany.
W latach pi~edziesiqtych Oddzial Dolnoslqski PIG roz-poczql zbieranie materialow dla przeglqdowej mapy w skali 1 : 200 000 w ci~ciu arkuszowym - dla przygranicznego arkusza Liberec-Trutnov i obszarow przyleglych. Praca ta zostala zaproponowana przez Czechoslowacki Instytut Geologiczny jako uzupelnienie czeskich arkuszy, a wykonal jq zespol pod redakcjq H. Teisseyre'a. Wykonano wowczas wiele r~kopismiennych arkuszy w skali roboczej 1 : 100 000 z obszaru Sudetow Zachodnich. Praca ta nie zostala zakon-czona z powodu wprowadzenia, zarowno przez Polsk~, jak i Czechoslowacj~, nowej siatki ci~cia arkuszowego (przyj~
tego w panstwach nalezqcych do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), niemniej jednak te materialy zostaly zuzyt-kowane dla przyszlych map "dwusetek".
Mapa geologiczna Polski w skali 1 : 200 000
(bez utworow czwartorz~dowych)
W poczqtkach lat siedemdziesiqtych rozpocz~to prace nad jednolitq mapq geologicznq w skali 1 : 200000. Arkusze tej mapy mialy bye opracowane w ci~ciu uzgodnionym przez Komisj~ Geologicznq RWPG, a ich trese i forma
zewn~trzna zostaly ramowo okreslone w polskiej Instrukcji w sprawie zestawiania i przygotowania do wydania map
geolo-gicznych i map kopalin utytkowych w skali 1 : 200000 (1958).
Jako arkusz pilotowy zostal wybrany ark. Klodzko. Map~ takq (w wersji bezczwartorz~dowej) sporzqdzono w 1960 r. (Sawi-cki, 1960a), wraz z jej pochodnq wersjq - mapq surowcow mineralnych. Stanowila ona podstaw~ dla dyskusji modelowych dla innych arkuszy tej wersji (por. Sawicki, 1960b), i ukazala si~
w formie ostatecznej dopiero w 1980 r.
W latach 1979-1992 zostaly sporzqdzone wszystkie ar-kusze mapy serii B (to jest bez utworow czwartorz~dowych)
pokrywajqce obszar Dolnego Slqska, a wydane ostatecznie przez Wydawnictwa Geologiczne (poiniej przez Polskq
Przeglqd Geologiczny, vo!. 45, nr 11, 1997
Rye. 1. Syntetyczne mapy geologiczne Sudetow - kolejne przyblizenia. Fragment depresji Swiebodzic, synklinorium srodsudeckiego i bloku sowiogorskiego, A - wedlug Berga (1935) w skali 1 : 200000, B - wedlug Teisseyre'a (1954) w skali 1 : 250000, C - wedlug Sawickiego (1967) w skali 1 : 200000, D - ark. Walbrzych w skali 1 : 200000 (Bossowski i i in., 1980)
Agencj~ Ekologiczn'l SA) w latach 1988-1996. Wedlug kolejnoSci opracowania S'l to arkusze:
1) w 1979 r. lelenia G6ra (Milewicz i in., 1989),
2) w 1980 r. Klodzko (Sawicki, 1988b),
3) w 1980 r. Walbrzych (Bossowski i in.,1981),
4) w 1982 r. Nysa (Kosci6wko, 1988),
5) w 1992 r. Wrodaw (Sawicki, 1996).
R6wnoczesnie z wersj'l B byly tworzone arkusze wersji czwartorz~dowej A przez niemal identyczny zesp61
auto-r6w: lelenia G6ra - Milewicz i in., (1989), Klodzko
-Sawicki (l988a), Walbrzych - Grocholski i in.(1981),
Nysa-Wroriski & Kosci6wko (1988), Wrodaw - Badura &
Przybyl-ski (1996). Redaktorem regionalnym arkusza 1 : 200000
Wroc-law byl 1. E. Mojski, pozostalych arkuszy - L. Sawicki.
Arkusze te l'lcznie przedstawiaj'l obszar ok. 20000 km2
1166
lez'lcy mi~dzy r6wnoleznikiem 51 °20' (= r6wnoleznik W
0-lowa-Sycowa) na p6lnocy, i poludnikiem 18° (poludnikiem Opola) na wschodzie, a granic'l panstwow'l na zachodzie i poludniu. Obraz geologiczny na arkuszach przygranicznych
urywal si~ na granicy panstwowej, pozostawiaj'lc obszar
oscienny pusty, jako bial'l plam~. Ten nielogiczny z punktu
widzenia zdrowego rozs'ldku spos6b publikowania map wy-plywal z niemoznosci przekazywania krajom osciennym material6w dla wsp6lnego druku, wynikaj'lcej z obostrzo-nych przepis6w cenzorskich. Pr6by dokonywane w latach siedemdziesi'ltych przez terenowe plac6wki sluzby geologi-cznej (polskie i niemieckie oraz polskie i czeskie),
zakon-czyly si~ jedynie uzgodnieniem styk6w wydzielen i ich
nomenklatury oraz wymian'l poufnych material6w, bez pra-wa ich publikacji (arkusze Zgorzelec-Decin i
Gubin-Gu-ben). Dopiero zmiany ustrojowe po 1989 r. umozliwily druk wspolnych map syntetycznych, m.in. Mapy geologicznej
regionu dolnoslqskiego z przylegfymi obszarami Czech i Niemiec 1 : 100 000 (Sawicki, 1995).
Metodyka pracy
Podstawowym materialem dla map 1 : 200 000 byly glownie arkusze Szczegolowej mapy geologicznej Sudetow w skali 1 : 25 000, zas dla przedpola sudeckiego rowniez mapy w skali 1 : 50 000 i profile wiertnicze. W st~pnym
elementem pracy bylo zestawienie legendy zbiorczej dla kaZ-dego arkusza. Byla to czynnosc stosunkowo prosta, gdy cho-dzilo 0 serie osadowe 0 ustalonej pozycji litostratygraficznej,
zas nastr~czajqca trudnosci w przypadku serii
zmetamorfizo-wanych, 0 nieustalonej przynaleznosci stratygraficznej i 0
roz-norakich defmicjach petrograficznych. Rowniez interpretacja materialow wiertniczych (dla obszarow zakrytych osadami
czwartorz~dowymi) byla utrudnionaniejednorodnymi opisami
rdzeni wiertniczych, uczynionymi przez roznych interpretato-row i w duzym interwale czasowym. Stosunkowo prostym zabiegiem przy rysowaniu mapy bylo odslanianie
czwarto-rz~du, ktory w Sudetach nie tworzy na ogol pokryw
grub-szych niz 20-50 metrow.
U zyskany obraz powierzchni, po odpowiednim zgene-ralizowaniu, zestawiano na podkladach w skali 1 : 50 000, zcalanych poiniej w map~ 0 skali edycyjnej 1 : 200 000.
Mapy zestawcze w skali 1 : 50 000 byly niezaleznie od map 1 : 200000 publikowane w postaci map czarno-bialychjako materialy dokumentacyjne dla danego arkusza (nazwane "mapa podstawowq").
Przekroje geologiczne
Kazda mapa zostala zilustrowana jednym przekrojem geologicznym. Wybor polozenia linii przekrojowej byl za
-lezny od kilku czynnikow: stopnia rozpoznania danych stru-ktur, obecnosci mozliwie gl~bokich otworow wiertniczych, czy doboru juz wczesniej opracowanych przekrojow (np. na mapach 1 : 25000). Nalezalo rowniez uwzgkdniac postulat prowadzenia linii przekrojowej poprzecznie wzgkdem roz-ciqglosci struktur faldowych dla lepszego ich zobrazowania.
Gl~bokosc interpretacji dla poszczegolnych arkuszy byla
rozna: od poziomu 0 m (dla ark. Klodzko) do -2000 m (ark. Walbrzych i Wrodaw) - w wartosciach bezwzgkdnych, tj. od 1000 m do 2700 m wysokosci wzgkdnej (przy
uwz-gl~dnieniu rz~dnych reliefu). Arkusze wersji A zawierajq
jeden lub dwa przekroje geologiczne, ilustrujqce
czwarto-rz~d i stropowe utwory podloza czwartorz~du.
Legenda i syntetyczne profile stratygraficzne
Wydzielenia przedstawione na poszczegolnych arku-szach Sq uj~te w odpowiadajqce sobie legendy. Legenda wersji B dla arkusza Wrodaw zawiera 21 wydzielen, ark. Nysa - 39, ark. lelenia Gora -72, ark. Walbrzych -75, ark. Klodzko - 90. Oprocz nich wyznaczono kilkanascie dodatkowych wydzielen dla przekrojow i profili, obrazujq-cych bqdi wydzielenia syntetyczne (zcalone), bqdi wydzie-lenia utworow wgl~bnych, nie ukazanych na plaszczyinie
ci~cia, a pojawiajqcych si~ w przekrojach.
Wydzielenia umieszczone w legendzie byly w razie potrze-by grupowane w wkksze jednostki strukturalne (tak np. postq-piono ze skalami sudeckich masywow granitoidowych).
Legenda wersji A zawiera na ogol szeroko rozbudowane
Przeglqd Geologiczny, vol. 45, nr 11, 1997
wydzielenia czwartorz~dowe. Najwi~cej wydzielen przed-stawiono w legendzie ark. Walbrzych (34) - dla obszaru przedsudeckiego, najmniej w legendzie ark. Klodzko (19) - dla stosunkowo ubogiego w utwory czwartorz~dowe
obszaru Sudetow W schodnich.
Dla uzytkownika mapy, slabiej zaznajomionego z budo-Wq geologicznq Sudetow, bardzo pozyteczne Sq syntetyczne profile stratygraficzne, znacznie szerzej rozbudowane niz na mapach innych rejonow Polski. Zawierajq one informacje dotyczqce miqzszosci i skladu litologicznego poszczegolnych wydzielen, niekiedy rowniez kilkuwariantowe (gdy dana for-macja byla roznie reprezentowana w poszczegolnych jedno-stkach strukturalnych). Arkusze wersji A zawierajq od jednego do trzech syntetycznych profili stratygraficznych czwartorz~du
dla rozniqcych si~ od siebie rejonow.
Dodatkowo umieszczono w wersji B schematyczne
pro-file waryscyjskich masywow magmowych z informacjami o datowaniach wieku radiometrycznego odmian petrografi-cznych w poszczegolnych masywach, jakie do daty opraco-wania mapy zostaly opublikowane.
Tresc mapy
Mapa geologiczna wersji B przedstawia syntetyczny obraz powierzchni rzeczywistej (na obszarze Sudetow) i powierzchni podczwartorz~dowej na obszarze przedsudec-kim. Na powierzchni tej wydzielono - idqc od zachodu ku wschodowi - nast~pujqce glowne jednostki strukturalne: metamorfik izerski wraz z odpowiadajqcq mu seriq Kowar, masyw granitowy Karkonoszy wraz ze wschodniq okrYWq, metamorfik kaczawski, synklinorium polnocnosudeckie i srodsudeckie, strzegomski masyw granitoidowy, blok so-wiogorski, struktur~ bardzkq, metamorfik Gor Bystrzyc-kich, Orlickich i Lqdka-Snieznika, row Nysy Klodzkiej oraz wieloelementowy metamorfik bloku przedsudeckiego, jak rowniez wie1e mniejszychjednostek (ryc. ID). Mapa obj~la
takZe brzezne elementy monokliny przedsudeckiej wraz z depresjq slqsko-opolskq, na ogol przykryte mlodokeno-zoicznymi (miocensko-pliocenskimi) seriami osadow.
Seryjna mapa geologiczna 1 : 200 000 wnosi novum w wielu dziedzinach - w zakresie stratygrafii i definicji petro-graficznych, a w mniejszym zakresie - i tektoniki. Glownq zaletq mapy jest jednakjej syntetycznosc: mozliwosc prze-sledzenia poszczegolnych kompleksow litostratygraficz-nych na calym obszarze Sudetow, to jest od arkusza do arkusza, co zostalo dotrzymane dzi~ki jednolitosci symbo-liki i - na ogol- jednolitosci barw. Utrzymanie jednoli-tosci symboliki nie bylo (z punktu widzenia redaktora regionalnego) rzeCZq latwq, gdyz mapa powstawala na prze-strzeni kilkunastu lat, w czasie ktorych wciqz dochodzily nowe materialy wyjsciowe i zmienialy si~ koncepcje, zwla-szcza dotyczqce wieku i petrogenezy serii zmetamorfizowa-nych. W wielu przypadkach, wobec roznorodnosci poglqdow, trzeba bylo stosowac consensus, ktory bywa tylko srodkiem
zast~pczym przy zblizaniu si~ do obiektywnej prawdy.
Wie1e okreslen stratygraficznych dotyczqcych serii zmetamorfizowanych uleglo modyfikacji od czasu wydania tych map; pierwszy z arkuszy (ark. lelenia Gora) ukazal si~
18lat temu. Modyfikacja ta byla mozliwa dzi~ki wykonaniu, zwlaszcza w latach dziewi~cdziesiqtych, duzych ilosci ana-liz wieku radiometrycznego, glownie w laboratoriach zagra-nicznych. Nie zmienia to jednak rysunku umieszczonego na mapie, ktory jest trwalym rezultatem pracy kartografow.
Seryj-na mapa geologiczSeryj-na 1 : 200 000 jest niew'ltpliwie nowym przybliZeniem syntetycznego obrazu Dolnego Slqska.
Przeglqd Geo[ogiczny, vo!. 45, nr 11, 1997 Objasnienia
Dla poszczegolnych arkuszy mapy 1 : 200000 zostaly opracowane teksty objasniajqce autorstwa: Szalamachy i in. (1995) - ark. lelenia Oora, Szalamachy & Szalamachy (1996) - ark. Walbrzych, Cymermana (1996) - ark. Klo-dzko, Badury i in. (1996) -ark. Nysa, jak rowniez dla ark. Wroclaw - autorstwa Badury i in. (1997). Tresc objasnien obejmuje zarowno wersj~ A mapy (czwartorz~dowq), jak i B (bez utworow czwartorz~dowych). Objasnienia zostaly sporzqdzone w kilka lub kilkanascie lat po opublikowaniu map, dzi~ki czemu wykorzystujq one nOWSZq literatur~ na-ukowq i w wielu miejscach zawierajq uzupelnienia lub
aktu-alizacj~ danych umieszczonych na mapach, a m.in.
odmlodzenia proterozoicznych serii na podstawie badan izotopowych. Objasnienia zawierajq zwkzle opisy kazdego z wydzielen mapy oraz skrocony opis tektoniki wedlug
przyj~tych podzialow najednostki strukturalne, jak rowniez
wykazy literatury. Obj~tosc objasnienjest rz~du 60 stron.
Autorzy
Stworzenie pi~ciu omawianych tu arkuszy mapy Dolne-go Slqska w skali 1 : 200 000 przez jedenastoosobowy zespol autorski bylo mozliwe dzi~ki zsumowaniu i zsyntety -zowaniu pracy wielu geologow-kartografow Oddzialu Do-Inoslqskiego PlO, ktorzy na przestrzeni 40 lat wykonali szczegolowe (w skali 1 : 25000 i 1 : 50000) mapy geologi-czne. Niektorzy z nich calq SWq zawodowq dzialalnosc, od dyplomu do emerytury, poswi~cili kartografii tworzqc w terenie mapy geologiczne - metryki Ziemi - podstawowy czynnik rozpoznawania geosfery. Szczegolnie wielki wklad wniesli tu koledzy z oddzialu: B. i Z. Berezowscy (autorzy lub wspolautorzy 23 arkuszy, glownie na obszarze synkli-norium polnocnosudeckiego i zachodniego przedpola Sude-tow), M. i 1. Szalamachowie (16 arkuszy map na obszarze metamorfiku izerskiego, masywu Karkonoszy i ich wschod-niej okrywy), 1. Milewicz (8 arkuszy z obszaru synklinorium polnocnosudeckiego), K. i S. Kuralowie oraz M. Wa1czak-Augustyniak (po 8 arkuszy z obszaru bloku przedsudeckie-go), Z. Cymerman (8 arkuszy z obszaru metamorfiku Lqdka-Snieznika i Oor Bystrzyckich oraz Oor Sowich), S. Cwojdzinski, A. Orocholski, H. Teisseyre i inni.
Te irodlowe prace Sq wymienione w skorowidzach przy legendzie kazdego z arkuszy mapy 1 : 200000 (najobfitszy wykaz przy ark. lelenia Oora zawiera 52 pozycje). Mapom edycji 1 : 200 000 mozna wi~c bez uszczerbku nadac miano
Summa cartographiae.
Literatura
BADURA J., BOBINSKI W. & PRZYBYLSKI B. 1996 - Ob-jasnienia do mapy geologicznej Polski 1 : 200 000, ark. Nysa. Panstw. Inst. Geol.
BADURA 1. & PRZYBYLSKI B. 1996 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. A, ark. Wroclaw. Panstw. Inst. Geol. BADURA J., PRZYBYLSKI B., MACIEJEWSKI S., CYMER-MAN Z. & SIEMIi\TKOWSKI J. 1997 - Objasnienia do ma-py geologicznej Polski 1 : 200000, ark. Wroclaw. Panstw. Inst. Geol. (w druku)
BERG G. 1935 - Geologische Ubersichtskarte von Deut-schland 1 : 200000, Bl. Hirschberg. Preuss. Geol. L.-A., Berlin. BOSSOWSKI A., SAWICKI L. & WRONSKI 1. 1981- Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. B, ark. Walbrzych. Inst. Geol.
1168
CIUK E. 1954 - Przeglqdowa mapa geologicma Polski 1 : 300000, wyd. B, ark. Zgorzelec. Panstw. Inst. Geol.
CIUK E. & KRYGOWSKI B. 1952 - Przeglqdowa mapa geolo
-giczna Polski 1 : 300000, wyd. A, ark. Zgorzelec. Panstw. Inst. Geol.
CYMERMAN Z. 1996 - Objasnienia do mapy geologicznej Polski 1 : 200000, ark. Klodzko. Panstw. Inst. Geol.
DOKTOROWICZ-HREBNICKI S. 1948 - Przeglqdowa mapa geologiczna Polski 1 : 300 000, wyd. A, ark. Walbrzych.
Panstw. Inst. Geol.
DOKTOROWICZ-HREBNICKI S. 1954 - Przeglqdowa mapa geologiczna Polski 1 : 300000, wyd. B, ark. Opole. Panstw. Inst. Geol.
DOKTOROWICZ-HREBNICKI S. 1954 - Przeglqdowa mapa geologiczna Polski 1 : 300000, wyd. B, ark. Walbrzych. Panstw.
Inst. Geol.
DOKTOROWICZ-HREBNICKI S. & KLIMASZEWSKI M.
1950 - Przeglqdowa mapa geologiczna Polski 1 : 300 000, wyd. A, ark. Opole. Panstw. Inst. Geol.
GIERWIELANIEC 1. 1955 - Przeglqdowa mapa geologiczna Polski 1 : 300000, wyd. B, ark. Wroclaw. Panstw. Inst. Geol. GROCHOLSKI A., SA WICKI L. & WRONSKI J. 1981 - Ma-pa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. A., ark. Walbrzych. Inst. Geol.
Instrukcja w sprawie zestawiania i przygotowania do wydania map geologicmych i map kopalin uzytecznych w skali 1 : 200000,1958 -Inst. Geol.
KLIMASZEWSKI M. & KRYGOWSKI B. 1950 - Przeglqdo-wa mapa geologiczna Polski 1 : 300000, wyd. A, ark. Wroclaw. Panstw. Inst. Geol.
KOSCIOWKO H. 1988 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 00, wyd. B, ark. Nysa. Inst. Geol.
KRASON J. & SOKOLOWSKI 1. 1966 - Mapa geologiczna Sudet6w i obszaru przedsudeckiego 1 : 500 000. Inst. Geol. MEISTER E. & FISCHER G. 1936 - Geologische
Ubersichtskarte von Deutschland 1: 200 000, Bl. Schweidnitz.
Preuss. Geol. L.-A., Berlin.
MILEWICZJ., SZALAMACHA1. & SZALAMACHAM. 1989 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. A, ark. Jele-nia G6ra. Inst. Geol.
MILEWICZ 1., SZALAMACHA 1. & SZALAMACHA M. 1989 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. B, ark. Jele-nia G6ra. Inst. Geol.
SA WICK! L. 1960a - Mapa geologicmaPolski w skali 1 : 200 000, ark. Klodzko i mapa eksploatowanych kopalin budowlanych Polski 1 : 100 ro:>, ark. Klodzko. CAG.
SAWICKI L. 1960b - Wyniki dyskusji nad realizacjq mapy w skali 1 : 200000. CAG.
SAWICKI L. 1967 - Mapa geologiczna regionu dolnoslqskie-go (bez utwor6w czwartorz~dowych) 1 : 200 000. Inst. Geol. SA WICKI L. 1988a - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000, wyd. A, ark. Klodzko. Inst. Geol.
SAWICKI L. 1988b - Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. B, ark. Klodzko. Inst. Geol.
SAWICKI L. 1995 - Mapa geologiczna regionu dolnoslqskie-go z przyleglymi obszarami Czech i Niemiec 1 : 100000. Panstw. Inst. Geol.
SA WICKI L. 1996 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000, wyd. B, ark. Wroclaw. Panstw. Inst. Geol.
SZALAMACHA M. & SZALAMACHA 1. 1996 - Obja§nienia do mapy geologicmej Polski 1 : 200000, ark. Walbrzych. PaIistw. Inst. Geol.
SZALAMACHA M., SZALAMACHA J. & MILEWICZ 1. 1995 - Objasnienia do mapy geologicznej Polski 1 : 200 000, ark. Jelenia G6ra. Panstw. Inst. Geol.
TEISSEYRE H. (bez daty, przypuszczalnie 1954) - Mapa geo-logiczna Sudet6w i ich p6lnocnego przedpola 1 : 250 000, (r~ko pis w zbiorach autora).
WRONSKI J. & KOSCIOWKO H. 1988 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000, wyd. A, ark. Nysa. Inst. Geol.
