Pogranicze polsko-słowacko-ukraińskie

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE

STATISTICAL OFFICE IN RZESZÓW

PORÓWNANIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL COMPARISONS

POGRANICZE

POLSKO‐SŁOWACKO‐UKRAIŃSKIE

POLISH‐SLOVAKIAN‐UKRAINIAN

BORDERLAND

RZESZÓW 2009

Zespół redakcyjny

Editorial board

Przewodniczący: Marek Cierpiał-Wolan, Ján Cuper, Semen Matkowski

Presidents:

Członkowie: Barbara Błachut, Ol'ga Chovanova, Edmund Czarski, Galina Grynyk, Juraj Horkay,

Members:

Krzysztof Jakóbik, Zlata Jakubovie, Michaił Kolimbrowski, Ján Kozoň, Maria Motyl,

Kazimierz Tucki, Božena Vrábľová, Elżbieta Wojnar

Redakcja, projekt okładki, opracowanie graficzne i skład komputerowy:

Editing, cover design, graphic design and setting:

Zespół pracowników Wydziału Analiz i Opracowań Zbiorczych oraz Ośrodka Badań Obszarów

Transgranicznych i Statystyki Euroregionalnej Urzędu Statystycznego w Rzeszowie

Staff of Analyses and Aggregated Studies Division and the Centre of Transborder Areas Surveys and

Statistics for Euroregions of Statistical Office in Rzeszów

Prosimy o podanie źródła przy publikowaniu danych US

When publishing SO data please indicate source

ISBN 978-83-7406-119-3

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE

ul. Jana III Sobieskiego 10, 35-959 Rzeszów

tel.: +48 17 8535210; fax: +48 17 8535157

e-mail: SekretariatUSRze@stat.gov.pl

Przekazujemy do rąk Państwa publikację „Pogranicze polsko-słowacko-ukraińskie”

poświęconą problematyce obszarów transgranicznych.

Celem opracowania jest porównanie potencjałów społecznych i gospodarczych

sąsiadujących ze sobą obszarów przygranicznych:

• Polski – województw: lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego i śląskiego;

• Słowacji – regionów: bańskobystrzyckiego, koszyckiego, preszowskiego i żylińskiego oraz

• Ukrainy – obwodów: lwowskiego, wołyńskiego, zakarpackiego i iwano-frankowskiego.

Publikacja zawiera szereg informacji dotyczących między innymi sytuacji

demograficznej, ochrony środowiska, rynku pracy, podmiotów gospodarki narodowej,

produktu krajowego brutto, rolnictwa, turystyki. Zakres czasowy opracowania obejmuje

głównie lata 2006 i 2007.

Dokonywanie porównań ułatwiają zamieszczone w publikacji wskaźniki w części

tabelarycznej oraz prezentacja graficzna w postaci map i wykresów.

Wyjaśnienia odnoszące się do prezentowanych danych Czytelnik może znaleźć

w uwagach ogólnych zamieszczonych na początku publikacji oraz przed każdym działem

tematycznym.

Mamy

nadzieję, że publikacja okaże się użytecznym źródłem informacji dla wielu

instytucji i osób zainteresowanych prezentowaną tematyką.

Będziemy wdzięczni za uwagi i sugestie, które mogłyby posłużyć udoskonaleniu

kolejnych edycji opracowania.

Dyrektor

Urzędu Statystycznego

we Lwowie

Semen Matkowski

Dyrektor

Urzędu Statystycznego

w Preszowie

Ján Cuper

Dyrektor

Urzędu Statystycznego

w Rzeszowie

Marek Cierpiał-Wolan

Rzeszów, lipiec 2009 r.

We are pleased to present the publication “Polish-Slovakian-Ukrainian Borderland”

devoted to transborder areas issues.

The purpose of this publication is to compare social and economic potential of

neighbouring areas of:

• Poland – Lubelskie, Małopolskie, Podkarpackie and Śląskie voivodships,

• Slovakia – Banskobystricky, Košický, Prešovský and Žilinský regions as well as

• Ukraine – L'viv, Volyn, Zakarpattia and Ivano-Frankivs'k regions.

The publication highlights information concerning, among other things, demographic

situation, environmental protection, labour market, entities of the national economy, gross

domestic product, agriculture and tourism. Time period covers chiefly the years 2006 and

2007.

Making comparisons is facilitated by indicators presented in the tabular part as well

as by maps and graphs.

Data are provided with explanations which can be found in the general notes given at

the beginning of the book and before each thematic chapter.

We hope that the publication will prove to be a useful source of information both for

individuals and institutions interested in this subject matter.

We would welcome any remarks and suggestions that could contribute to improving

further editions.

Director

of the Statistical Office

in Lviv

Semen Matkovskyi

Director

of the Regional Office

of the SOSR in Prešov

Ján Cuper

Director

of the Statistical Office

in Rzeszów

Marek Cierpiał-Wolan

PRZEDMOWA ... PREFACE ...

x 3-4

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH ... SYMBOLS ...

x 7

WAŻNIEJSZE SKRÓTY ... MAJOR ABBREVIATIONS ...

x 8

WPROWADZENIE

INTRODUCTION

wersja polska ... Polish version ...

x 9

wersja angielska ... English version ...

x 11

UWAGI OGÓLNE ... GENERAL NOTES ...

x 13

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZJAWISK

SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH

GENERAL DESCRIPTION OF SOCIO-

-ECONOMIC PHENOMENA

wersja polska ... Polish version ...

x 15

wersja angielska ... English version ...

x 20

WYBRANE DANE NA TLE KRAJÓW ...

SELECTED DATA COMPARED TO

THE COUNTRIES ...

I 25

WYBRANE DANE I WSKAŹNIKI ... SELECTED DATA AND INDICATORS ...

II 30

POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ

AREA AND POPULATION

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 34

Powierzchnia i ludność ... Area and population ...

1 36

Ludność według wieku ... Population by age ...

2 47

Ruch naturalny i migracje ludności ... Vital statistics and migration of population ...

3 58

Ważniejsze współczynniki demograficzne ... Major demographic rates ...

4 70

Zgony według wybranych przyczyn ... Deaths by selected causes ...

5 71

STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA

ENVIRONMENTAL PROTECTION

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 72

Parki narodowe i krajobrazowe w 2007 r. ... National and landscape parks in 2007 ...

1(6) 74

Ważniejsze dane o leśnictwie ... Major data on forestry ...

2(7) 76

Emisja przemysłowych zanieczyszczeń

powietrza ... Emission of industrial air pollutants ...

3(8) 86

Odpady ... Waste ...

4(9) 96

RYNEK PRACY. WYNAGRODZENIA

LABOUR MARKET. WAGES AND

SALARIES

Uwagi do działu ... Notes to the chapter...

x 103

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15

lat i więcej ...

Economic activity of the population aged 15

and more ... 1(10) 107

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15

lat i więcej według wieku ...

Economic activity of the population aged 15

and more by age ... 2(11) 111

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15

lat i więcej według poziomu wykształcenia...

Economic activity of the population aged 15

and more by educational level ... 3(12) 116

Pracujący według rodzajów działalności ... Employed persons by kind of activity ... 4(13) 121

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto

według rodzajów działalności ...

Average monthly gross wages and salaries by

kind of activity ... 5(14) 126

PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ

ENTITIES OF THE NATIONAL ECONOMY

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 130

Podmioty gospodarki narodowej według

rodzajów działalności ...

Entities of the national economy by kind of

activity ... 1(15) 132

Podmioty gospodarki narodowej według

sektorów własności, wybranych form

prawnych oraz rodzajów działalności ...

Entities of the national economy by ownership

sectors, selected legal forms and kind of

activity ... 2(16) 138

Podmioty gospodarki narodowej według liczby

pracujących oraz rodzajów działalności ...

Entities of the national economy by number of

Tabl.

Table

Str.

Page

Podmioty gospodarki narodowej według

sek-torów własności i wybranych form prawnych

Entities of the national economy by sectors

and selected legal forms ... 4(18) 158

Podmioty gospodarki narodowej według liczby

pracujących oraz na 10 tys. ludności ...

Entities of the national economy by number of

employed persons and per 10 thous.

popu-lation ... 5(19) 169

Podmioty gospodarki narodowej według

wybranych rodzajów działalności ...

Entities of the national economy by selected

kind of activity ... 6(20) 179

MIESZKANIA

DWELLINGS

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 189

Mieszkania oddane do użytkowania ... Dwellings completed ... 1(21) 190

Mieszkania oddane do użytkowania według

liczby izb ... Dwellings completed by number of rooms ... 2(22) 200

TURYSTYKA

TOURISM

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 201

Turystyczne obiekty zbiorowego

zakwaterowa-nia według wybranych rodzajów obiektów ..

Collective tourist accommodation

establish-ments by selected kind of establishestablish-ments ... 1(23) 202

Turystyczne obiekty zbiorowego zakwatero-

wania ...

Collective tourist accommodation

establishments ... 2(24) 208

ROLNICTWO

AGRICULTURE

Uwagi do działu ... Notes to the chapter...

x 218

Użytkowanie gruntów ... Land use ... 1(25) 220

Powierzchnia zasiewów ... Sown area ... 2(26) 221

Zbiory i plony wybranych ziemiopłodów ... Selected crop production and yields ... 3(27) 222

Zwierzęta gospodarskie ... Livestock ... 4(28) 224

Produkcja wybranych produktów pochodzenia

zwierzęcego ... Production of selected animal products ... 5(29) 225

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE

PUBLIC SAFETY

Uwagi do działu ... Notes to the chapter ...

x 227

Przestępstwa stwierdzone w zakończonych

postępowaniach przygotowawczych ...

Ascertained crimes in completed preparatory

proceedings ...

1(30) 228

Wskaźniki wykrywalności sprawców prze-

stępstw stwierdzonych ...

Rates of detectability of delinquents in

ascertained crimes ... 2(31) 230

MAPY I WYKRESY

MAPS AND CHARTS

Str. Page

Podział administracyjny pogranicza

polsko-słowacko-ukraińskiego ...

Administrative division of the

Polish-Slovakian-Ukrainian borderland ...

24-25

Regiony pogranicza polsko-słowacko-ukraiń-

skiego ...

Regions of Polish-Slovakian-Ukrainian

borderland ...

24-25

Ludność na 1 km

w 2007 r... Population per 1 km

in 2007 ...

24-25

Struktura ludności według wieku w 2007 r. ... Structure of population by age in 2007 ...

24-25

Przyrost naturalny na 1000 ludności ... Natural increase per 1000 population ...

24-25

Saldo migracji na 1000 ludności ... Net migration per 1000 population ...

24-25

Udział gruntów leśnych w powierzchni ogólnej

w 2007 r. ... Share of forest land in total area in 2007 ...

24-25

Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca

w euro ... Gross domestic product per capita in euro ...

24-25

Stopa bezrobocia w % (wg BAEL) ... Unemployment rate in % (by LFS)...

24-25

Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto

w euro ...

Average monthly gross wages and salaries in

euro...

24-25

Mieszkania oddane do użytkowania na 1000

ludności ... Dwellings completed per 1000 population ...

24-25

Korzystający z noclegów w turystycznych

obiektach zbiorowego zakwaterowania na

1000 ludności w 2007 r. ...

Tourists accommodated in collective tourist

accommodation establishments per 1000

population in 2007 ...

24-25

Użytki rolne w % powierzchni ogólnej w 2007 r. Agricultural land

in % of total area in 2007 ....

24-25

Przestępstwa stwierdzone w zakończonych

postępowaniach przygotowawczych na 1000

ludności ...

Ascertained crimes in completed preparatory

proceedings per 1000 population ...

24-25

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

SYMBOLS

Kreska (—)

– zjawisko nie wystąpiło.

magnitude zero.

Zero: (0)

– zjawisko

istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

magnitude not zero, but less than 0,5 of a unit;

(0,0)

– zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

magnitude not zero, but less than 0,05 of a unit.

Kropka (.)

– zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

data not available or not reliable.

Znak x

– wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

not applicable.

Znak ∆ –

oznacza,

że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej

klasyfikacji; ich pełne nazwy podano na str. 14.

categories of applied classification are presented in abbreviated form; their

full names are given on page 14.

„W tym”

„Of which”

– oznacza,

że nie podaje się wszystkich składników sumy.

indicates that not all elements of the sum are given.

Comma (,)

– used in figures represents the decimal point.

tys.

thous.

= tysiąc

= thousand

mln =

milion

million

EUR =

euro

euro

PLN =

złoty

zloty

SKK =

korona

słowacka

Slovak koruna

UAH =hrywna

hryvnia

szt

pcs

= sztuka

= piece

kg =

kilogram

kilogram

dt =

decytona

deciton

t =

tona

tonne

km =

kilometr

kilometre

m

=

metr

kwadratowy

square metre

ha =

hektar

hectare

km

₌

_kilometr

_kwadratowy

square kilometre

NTS =

Nomenklatura

Jednostek

Terytorialnych do Celów

Statystycznych

NUTS

= Nomenclature of Territorial Units

for Statistics

EUROSTAT = Biuro Statystyczne Wspólnot

Europejskich

Statistical Office of the European

Communities

ISCED

= Międzynarodowa Standardowa

Klasyfikacja Edukacji

International Standard

Classification of Education

UE =

Unia

Europejska

EU

=European Union

UNESCO =

Organizacja

Narodów

Zjednoczonych do Spraw

Oświaty, Nauki i Kultury

United Nations Educational,

Scientific and Cultural

Organization

NBP

= Narodowy Bank Polski

National Bank of Poland

NBS

= Narodowy Bank Słowacji

National Bank of Slovakia

NBU

=Narodowy Bank Ukrainy

National Bank of Ukraine

BAEL =

Badanie

Aktywności

Ekonomicznej Ludności

LFS

=Labour Force Survey

WTO =

Światowa Organizacja Turystyki

World Tourism Organization

WHO =

Światowa Organizacja Zdrowia

W ostatnich latach daje się zauważyć rosnące zainteresowanie obszarami

transgranicznymi, zarówno w aspekcie polityki regionalnej, jak też rozwoju współpracy

pomiędzy regionami sąsiadujących ze sobą państw. Dotyczy to zarazem kontaktów w sferze

społeczno-kulturowej, gospodarczej oraz współpracy regionalnych i lokalnych samorządów.

Szczególną rolę w tym względzie odgrywają procesy integracyjne w Europie, przystąpienie

Polski do Unii Europejskiej oraz strefy Schengen. Istotne znaczenie dla wspierania rozwoju

regionalnego oraz współpracy transgranicznej ma odpowiednie zaplecze informacyjne,

pomocne przy podejmowaniu decyzji różnym instytucjom i jednostkom, między innymi

samorządowym, naukowym, otoczenia biznesu, czy też przedsiębiorcom.

Opracowanie "Pogranicze polsko-słowacko-ukraińskie" jest kolejnym krokiem

podejmowanym przez statystykę publiczną na drodze do utworzenia spójnej bazy

informacyjnej dla obszarów transgranicznych. Poświęcone jest porównaniu społecznych

i ekonomicznych potencjałów terenów przygranicznych Polski, Słowacji i Ukrainy, a więc

dwóch krajów należących do Unii Europejskiej i strefy Schengen oraz kraju znajdującego się

po zewnętrznej stronie granicy unijnej, podejmującego jednakże działania dla osiągnięcia

celów integracji europejskiej. Podczas analizy takiego obszaru napotkano na wiele

problemów, wynikających przede wszystkim z różnic metodologicznych pomiędzy badaniami

statystycznymi prowadzonymi w poszczególnych krajach, jak również z dostępności (lub

braku) danych na podobnych poziomach klasyfikacji przestrzennej (Nomenklatura Jednostek

Terytorialnych do Celów Statystycznych – NUTS).

W publikacji zaprezentowano informacje o następujących obszarach:

- po stronie polskiej – województwa: lubelskie, podkarpackie, małopolskie i śląskie;

- po stronie słowackiej – Środkowa i Wschodnia Słowacja, na którą składają się

odpowiednio regiony bańskobystrzycki i żyliński oraz preszowski i koszycki (czyli Stredné

Slovensko – Banskobystrický kraj i Žilinský kraj oraz Východné Slovensko – Prešovský

kraj i Košický kraj);

- po

stronie

ukraińskiej – obwody: lwowski, wołyński i zakarpacki, a także

iwano-frankowski, który wprawdzie nie leży bezpośrednio przy granicy z Polską, ale najkrótsza

odległość dzieląca go od tej granicy jest mniejsza od 50 km.

Dane statystyczne prezentowane są przede wszystkim na poziomie NUTS 2, ale

także NUTS 3 i 4. W Polsce są to odpowiednio województwa, podregiony (jednostki

nieadministracyjne) oraz powiaty i miasta na prawach powiatu. W Słowacji na poziomie

NUTS 2 utworzono umowne jednostki nieadministracyjne, NUTS 3 to regiony (po słowacku

"kraje") odpowiadające pod względem funkcjonalno-administracyjnym polskim województwom,

a NUTS 4 to odpowiedniki powiatów (po słowacku "okresy"). W przypadku Ukrainy dane

przedstawiono dla obwodów oraz rejonów i miast na prawach rejonów (które odpowiadają

polskim województwom oraz powiatom i miastom na prawach powiatu), brak jest jednostek

pośrednich.

W opracowaniu scharakteryzowano szereg zagadnień związanych z procesami

społecznymi i gospodarczymi, w szczególności zjawiska demograficzne, ochronę

środowiska, rynek pracy, poziom wynagrodzeń, podmioty gospodarki narodowej, bazę

noclegową turystyki i jej wykorzystanie przez turystów krajowych i zagranicznych, rolnictwo

oraz produkt krajowy brutto.

Publikacja powinna przyczynić się do lepszego poznania pogranicza

polsko-słowacko-ukraińskiego, dalszego rozkwitu współpracy transgranicznej na różnych

płaszczyznach, a zarazem efektywniejszego kreowania rozwoju społeczno-gospodarczego

na omawianych obszarach.

Recent years have seen a growing interest in transborder areas, both in regional

policy and development of cooperation between regions of neighbouring countries.

It concerns relations in socio-cultural, economic sphere and, at the same time, cooperation of

regional and local self-governments. Integration processes in Europe, Poland’s accession to

the European Union and Schengen Area are of particular significance in this respect.

A

respective information base for supporting regional development and transborder

cooperation is very important as well since it assists various institutions and units, principally

self-government, scientific and business units, or entrepreneurs, in taking decisions.

The publication „Polish-Slovakian-Ukrainian Borderland” is another step made by

public statistics towards creation of a consistent information base for transborder areas.

It provides comparisons of social and economic potential of border areas of Poland, Slovakia

and Ukraine, that is two countries belonging to the European Union and Schengen Area, and

one country which is situated on the outside of the Union’s border but makes efforts to

achieve European integration aims. During analysis several problems have been

encountered. They resulted chiefly from methodological differences in statistical surveys

carried out in individual countries, as well as from availability (or non-availability) of data on

similar levels of spatial classification (The Nomenclature of Territorial Units for Statistics –

NUTS).

The publication presents information on the following areas:

- in Poland – Lubelskie, Podkarpackie, Małopolskie and Śląskie voivodships;

- in Slovakia – Central and Eastern Slovakia, which consists, respectively, of

Bansko-bystricky and Žilinský regions as well as Prešovský and Košický regions (that is Stredné

Slovensko – Banskobystrický kraj and Žilinský kraj as well as Východné Slovensko –

Prešovský kraj and Košický kraj);

- in Ukraine – L'viv, Volyn and Zakarpattia regions, as well as Ivano-Frankivs'k region,

which is not situated immediately by the border with Poland, though the shortest distance

which separates it from this border is less than 50 km.

Statistical data are provided primarily on the NUTS 2 level, but also on the NUTS 3

and 4 levels. In Poland this corresponds to voivodships, subregions (non-administrative

units) as well as powiats and cities-powiats respectively. In Slovakia, conventional

non-administrative units have been created on the NUTS 2 level, NUTS 3 are regions (“kraje” in

Slovakian) which corresponds, in respect of functionality and administration, to Polish

voivodships, and NUTS 4 are equivalent to powiats (“okresy” in Slovakian). As regards

Ukraine, data were presented for regions and districts as well as cities-districts (which

correspond to Polish voivodships as well as powiats and cities-powiats); other units were not

established.

The book describes a number of social and economic issues, principally demographic

phenomena, environmental protection, labour market, wages and salaries, entities of the

national economy, tourist accommodation establishments and their usage by domestic and

foreign tourists, agriculture and gross domestic product.

The publication should broaden knowledge of the Polish-Slovakian-Ukrainian

borderland, contribute to further progress in transborder cooperation in various areas, and, at

the same time, shape socio-economic development in discussed areas more effectively.

1. Dane zamieszczone w publikacji podano

w każdorazowym podziale administracyjnym.

Jeśli nie zaznaczono inaczej – dane

przed-stawiono według stanu w dniu 31 XII. Dotyczy

to danych o powierzchni ogólnej, obszarów

chronionych, liczby ludności, podmiotów

gospo-darki narodowej, pracujących według rodzajów

działalności.

2. Prezentowane dane – jeśli nie zaznaczono

inaczej – dotyczą całej gospodarki narodowej,

tj.

wszystkich podmiotów zlokalizowanych na

danym terenie, bez względu na formy

orga-nizacyjne i formy własności.

3. Dane według rodzajów działalności

pre-zentuje się w oparciu o Europejską Klasyfikację

Działalności, wydawnictwo Urzędu

Statystycz-nego Wspólnot Europejskich EUROSTAT –

„Nomenclature des Activités de Communauté

Européenne – NACE rev. 1.1”.

Pod pojęciem „Przemysł” zgrupowano sekcje:

„Górnictwo”, „Przetwórstwo przemysłowe” oraz

„Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię

elek-tryczną, gaz, wodę”.

Usługi rynkowe dotyczą sekcji: „Handel

hur-towy i detaliczny; naprawa pojazdów

samocho-dowych, motocykli oraz artykułów użytku

oso-bistego i domowego”, „Hotele i restauracje”,

„Tran-sport, gospodarka magazynowa i łączność”,

„Pośrednictwo finansowe”, „Obsługa

nierucho-mości, wynajem i usługi związane z

prowadze-niem działalności gospodarczej”, „Działalność

usługowa komunalna, społeczna i indywidualna,

pozostała” oraz „Gospodarstwa domowe

zatrud-niające pracowników”.

Usługi nierynkowe obejmują sekcje:

„Admini-stracja publiczna i obrona narodowa;

obowiąz-kowe ubezpieczenia społeczne i powszechne

ubezpieczenia zdrowotne”, „Edukacja” oraz

„Ochrona zdrowia i pomoc społeczna”.

4. Produkt krajowy brutto (PKB) przedstawia

końcowy rezultat działalności wszystkich

pod-miotów gospodarki narodowej.

PKB wyrażony w PPS – Purchasing Power

Standard (standard siły nabywczej), czyli we

wspólnej umownej walucie, umożliwia – poprzez

eliminację wpływu cen – bezpośrednie

porównanie wolumenów PKB różnych krajów.

Szczegółowe informacje na temat stosowanej

metodologii można znaleźć w „Regional Accounts

Methods: gross value added and gross fixed

capital formation by activity", EUROSTAT, 1995.

1. Data in the publication are presented

according to the administrative division in a given

period.

Unless otherwise indicated, data are presented

as of 31 XII. This pertains to total and protected

areas, population, entities of the national

economy, employed persons by kind of activity.

2. Presented data, unless otherwise indicated,

concern the entire national economy, i.e., all

units located on a given territory regardless of

organizational and ownership forms.

3. Data by kinds of activities are presented in

accordance with the European Classification of

Activities – the publication of the Statistical

Of-fice of the European Communities EUROSTAT

“Nomenclature des Activités de Communauté

Européenne – NACE rev. 1.1”.

The item “Industry” covers sections ”Mining”,

“Manufacturing” and “Electricity, gas and water

supply”.

Market services concern sections: “Wholesale

and retail trade; repair of motor vehicles

motor-cycles and personal and household goods”,

“Hotels and restaurants”, “Transport, storage

and communication”, “Financial intermediation”,

“Real estate, renting and business activities”,

“Other community, social and personal service

activities” and “Private households with

employ-ed persons”.

Non-market services concern sections:

“Public administration and defence; compulsory

social security”, “Education” and “Health and

social work”.

4. Gross domestic product (GDP) presents

the final result of the activity of all entities of the

national economy.

GDP expressed in PPS (Purchasing Power

Standard), i.e. in artificial common conventional

currency,

enables direct comparisons of GDP

volumes of different countries through the

elimination of differences in the prices levels.

Details of the methodology used can be found in

“Regional Accounts Methods: gross value added

and gross fixed capital formation by activity”,

EUROSTAT, 1995.

5. Przy przeliczeniach na 1 mieszkańca (1000

ludności itp.) danych według stanu w końcu roku

przyjęto liczbę ludności według stanu w dniu

31 XII, a przy przeliczeniach danych

charaktery-zujących wielkość zjawiska w ciągu roku (np.

ruch naturalny ludności) – według stanu w dniu

30 VI.

6. Niektóre dane liczbowe zostały podane na

podstawie danych nieostatecznych i mogą ulec

zmianie w następnych publikacjach Urzędu

Statystycznego.

7. Ze względu na elektroniczną technikę

przetwarzania danych, w niektórych

przy-padkach sumy składników mogą się różnić od

podanych wielkości „ogółem”.

8. Wyjaśnienia dotyczące podstawowych pojęć

i metod opracowania danych liczbowych

za-mieszczono w uwagach do poszczególnych

działów. Rozszerzone wyjaśnienia dotyczące

poszczególnych dziedzin statystyki Czytelnik

znajdzie w publikacjach tematycznych Urzędów

Statystycznych.

9.

W publikacji zastosowano skróty nazw

niektórych sekcji; zestawienie zastosowanych

skrótów i pełnych nazw podaje się poniżej:

5. When computing per capita data (1000

population, etc.) as of the end of a year, the

number of the population as of 31 XII was

adopted, whereas for data describing the

magnitude of a phenomenon within a year (e.g.,

vital statistics) – as of 30 VI.

6.

Some data are given on the basis of

preliminary data and may change in subsequent

publications of the Statistical Office.

7.

Due to the electronic method of data

processing, in some cases sums of components

can differ from the amount given in the item

“total”.

8. Explanations concerning basic definitions

and methods of compiling statistical data are

enumerated in the notes to individual chapters.

More detailed information pertaining to particular

fields of statistics can be found in subject matter

publications of Statistical Offices.

9.

The names of some NACE rev. 1.1

classification levels used in the publication have

been abbreviated; the list of abbreviations used

and their full names is given below:

skrót abbreviation

pełna nazwa full name

Handel i naprawy

Trade and repair

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów

samochodowych, motocykli oraz artykułów

użytku osobistego i domowego

Wholesale and retail trade; repair of motor

vehicles, motorcycles and personal and

house-hold goods

Obsługa nieruchomości i firm

Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi

zwią-zane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Real estate, renting and business activities

Administracja publiczna i obrona narodowa;

obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i

zdro-wotne

10.

W wyniku zastosowania dokładniejszych

metod obliczeniowych, w 2006 roku uaktualnione

zostały informacje dotyczące powierzchni Polski

oraz jednostek podziału terytorialnego.

Administracja publiczna i obrona narodowa;

obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i

pow-szechne ubezpieczenie zdrowotne

Public administration and defence; compulsory

social security

10.

As a result of using more precise

measuring methods, in 2006 updates were

made to the information on the territory of

Poland and units of territorial division.

SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH

-ECONOMIC PHENOMENA

Obszar pogranicza polsko-słowackiego, biorąc pod uwagę jednostki na poziomie

NUTS 2, a więc województwa podkarpackie, małopolskie i śląskie oraz Wschodnią

i Środkową Słowację obejmuje 77,4 tys. km

_{, w tym większość przypada na stronę polską}

(ok. 59%). Województwa graniczące ze Słowacją zajmują 14,5% powierzchni Polski,

a wymieniona część Słowacji stanowi ok. 65% powierzchni całego kraju. Należy przy tym

zaznaczyć, że na poziomie NUTS 2 w Polsce jest 16 regionów, natomiast na Słowacji – 4.

Trzeba też dodać, że powierzchnia Polski jest sześciokrotnie większa niż powierzchnia

Słowacji, a liczba ludności – siedmiokrotnie. Omawiany obszar zamieszkiwany jest przez

niecałe 13 mln ludności, w tym ponad ¾ zamieszkuje po stronie polskiej.

Pogranicze

polsko-ukraińskie, w skład którego wchodzą województwa lubelskie

i podkarpackie oraz obwody wołyński, lwowski i zakarpacki, a także iwano-frankowski

obejmuje obszar 111,6 tys. km

_{, w tym większość przypada na stronę ukraińską (ponad}

61%). Województwa graniczące z Ukrainą zajmują 13,7% powierzchni Polski, a wymienione

obwody stanowią 11,4% powierzchni całej Ukrainy. Powierzchnia Ukrainy jest prawie

dwukrotnie większa od Polski i ponad 12 razy większa od Słowacji. Natomiast liczba

mieszkańców Ukrainy jest o prawie 22% większa niż Polski i 8,6 razy większa niż Słowacji.

Omawiany obszar pogranicza polsko-ukraińskiego zamieszkiwany jest przez ponad 10 mln

ludności, w tym ponad 59% zamieszkuje po stronie ukraińskiej.

Przeciętna gęstość zaludnienia jest znacznie większa na pograniczu

polsko-słowackim (168 osób/km

_{) niż na pograniczu polsko-ukraińskim (94 osoby/km}

_{). Występuje}

dość duże zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi regionami pod względem liczby osób

przypadających na 1 km

_{: od 51 w obwodzie wołyńskim do 216 w województwie małopolskim}

i 377 w śląskim. W pozostałych omawianych regionach gęstość zaludnienia jest mniej

zróżnicowana i kształtuje się na poziomie od 83 osób/km

_{(w Środkowej Słowacji) do 118}

osób/km

_{(w województwie podkarpackim).}

Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 ludności w 2007 roku w Polsce i na

Słowacji był taki sam i wyniósł 0,1, podczas gdy na Ukrainie był ujemny i wyniósł -6,2. Wśród

analizowanych regionów największy przyrost naturalny wystąpił we Wschodniej Słowacji,

gdzie osiągnął wartość 2,6, natomiast najniższy wskaźnik był w obwodzie lwowskim (-2,9).

W województwach podkarpackim i małopolskim przyrost naturalny był dodatni i kształtował

się na zbliżonym poziomie (odpowiednio 1,5 i 1,4), zaś w śląskim i lubelskim – ujemny

(odpowiednio -0,8 i -0,7). Należy zauważyć, że przyrost naturalny we wszystkich

opisywanych obwodach ukraińskich był ujemny (od -2,9 w lwowskim do -1,4 na 1000

ludności w wołyńskim), z wyjątkiem obwodu zakarpackiego, gdzie był dodatni i wyniósł

0,2 na 1000 ludności.

Na badanym obszarze występuje też pewne zróżnicowanie ze względu na strukturę

wiekową populacji. Udział ludności w wieku od 15 do 64 lat mieścił się w przedziale od

67,4% w obwodzie wołyńskim do 72,1% w województwie śląskim. Z kolei odsetek dzieci

i młodzieży w wieku od 0 do 14 lat na obszarach pogranicza po stronie polskiej wyniósł od

14,1% w województwie śląskim do 16,8% w podkarpackim. W Środkowej Słowacji

kształtował się na poziomie 16,1%, a we Wschodniej Słowacji – 18,5%. Natomiast po stronie

ukraińskiej zróżnicowany był od 15,9% w obwodzie lwowskim do 18,7% w zakarpackim.

Największy udział ludności w wieku 65 lat i więcej występował w obwodzie lwowskim

(14,7%), a najmniejszy w zakarpackim (11,4%).

Porównując medianę wieku ludności zamieszkującej omawiane regiony polskiej strefy

przygranicznej należy zauważyć, że stosunkowo młode osoby mieszkały w województwach

podkarpackim i małopolskim. W 2007 roku połowa mieszkańców tych województw nie

osiągnęła wieku odpowiednio 35 i 36 lat. Najwyższa mediana wieku ludności występowała

w województwie śląskim – 39 lat, a w lubelskim wyniosła 37 lat. Wiek środkowy ludności

w Polsce wynosił 37 lat. Mediana wieku ludności we Wschodniej Słowacji wyniosła 33 lata

i była zarazem najniższą wśród omawianych regionów. Warto zaznaczyć, że wiek środkowy

mieszkańców Słowacji wynosił 38 lat. Z kolei wiek środkowy ludności w omawianych

obwodach ukraińskich kształtował się od 34 lat w zakarpackim przez 35 lat w wołyńskim

i 36 lat w iwano-frankowskim do 37 lat w obwodzie lwowskim.

Analizując zjawisko migracji występujące na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

w 2007 roku, odnotowano ujemne saldo we wszystkich jego regionach, z wyjątkiem

województwa małopolskiego (gdzie wyniosło 0,8 na 1000 ludności). Najbardziej niekorzystne

saldo odnotowano w województwach lubelskim (-2,6 na 1000 ludności) i śląskim (-2,1).

W województwie podkarpackim saldo migracji wyniosło -1,5 na 1000 ludności, w obwodzie

zakarpackim -1,3, we Wschodniej Słowacji -1,1, a w obwodzie lwowskim -0,5. W Środkowej

Słowacji oraz w obwodach iwano-frankowskim i wołyńskim saldo migracji było jednakowe

i wyniosło -0,1 na 1000 ludności. W porównaniu z rokiem 2006 saldo migracji uległo

poprawie we wszystkich rozważanych regionach, z wyjątkiem obwodu lwowskiego, gdzie

saldo było podobne, oraz Wschodniej Słowacji, w której nastąpiło pogorszenie

analizowanego wskaźnika (z -0,9).

Pomiędzy omawianymi regionami występują pewne różnice w strukturze pracujących

według rodzaju działalności. Największy odsetek osób pracujących w rolnictwie występował

w województwie lubelskim (36,8%), a następnie w obwodach zakarpackim i

iwano-frankowskim (odpowiednio 26,4% i 24,2%) oraz w województwie podkarpackim (23,5%).

Z kolei w Środkowej i Wschodniej Słowacji, w województwie śląskim i w obwodzie lwowskim

udział ten był niewielki – odpowiednio: 5,2%, 5,1%, 4,4% i 3,7%. Natomiast w przemyśle

największy odsetek pracujących występował w województwie śląskim (31,4%), Środkowej

Słowacji (28,4%), Wschodniej Słowacji (26,1%), w województwie podkarpackim (24,3%)

i w obwodzie lwowskim (23,5%). Regiony pogranicza polsko-słowacko-ukraińskiego

charak-teryzowały się także zróżnicowaniem pod względem udziału osób pracujących w usługach

rynkowych – od 25,3% w obwodzie wołyńskim do 40,4% w województwie śląskim.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2007 roku w Polsce (706 euro) było

nieco wyższe niż na Słowacji (650 euro). Po stronie polskiej najwyższe było w województwie

śląskim – 723 euro, a najniższe w podkarpackim – 597 euro, podczas gdy we Wschodniej

Słowacji wyniosło 582 euro, a w Środkowej Słowacji – 578 euro. Przeciętne miesięczne

wynagrodzenie brutto na Ukrainie było relatywnie niskie i wyniosło 195 euro. Należy jednak

zaznaczyć, że dane te nie uwzględniają siły nabywczej walut krajowych. W analizowanych

obwodach przeciętne wynagrodzenie było niższe od średniej krajowej; przy czym najwyższe

było w obwodach iwano-frankowskim i lwowskim – 171 euro, a najniższe w wołyńskim – 146

euro. Warto dodać, że największy wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto

w porównaniu z rokiem 2006 wystąpił na Ukrainie – o 18,9%. W Polsce i na Słowacji w tym

samym okresie odnotowano wzrost wynagrodzeń o ok. 11%.

Według wyników Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w 2007 roku

najwyższą średnioroczną stopę bezrobocia odnotowano na Słowacji – 11,0%.

W analizowanych obszarach tego kraju była jeszcze wyższa (o około 4 pkt proc.). Należy

podkreślić, że w porównaniu z rokiem poprzednim w obu regionach występowała tendencja

spadkowa. Niższa stopa bezrobocia była w województwach podkarpackim i lubelskim

i kształtowała się na poziomie zbliżonym do średniej krajowej (9,6%), a jeszcze

niższa w małopolskim i śląskim, gdzie wyniosła odpowiednio 8,5% i 8,1%. W badanym

okresie również w Polsce wystąpił widoczny spadek stopy bezrobocia (o 4,2 pkt proc.). Po

stronie ukraińskiej najwyższa stopa bezrobocia była w obwodzie wołyńskim i wynosiła 8,1%,

a najniższa w zakarpackim – 6,3%. W dwóch pozostałych obwodach iwano-frankowskim

i lwowskim wyniosła odpowiednio: 8,0% i 7,7%.

Ważnym zagadnieniem przy charakterystyce obszarów pogranicza jest

zagospodarowanie ich powierzchni. Odsetek powierzchni przeznaczonej pod użytki rolne był

zróżnicowany w poszczególnych regionach. Największy odsetek tych gruntów występował

po stronie polskiej i kształtował się na wysokim poziomie: 71,3% powierzchni

w województwie lubelskim i 61,8% w małopolskim. W pozostałych dwóch województwach,

tj. podkarpackim i śląskim, udział użytków rolnych w powierzchni ogólnej wynosił

odpowiednio 54,8% i 53,0%. Należy zaznaczyć, że 61,1% powierzchni ogólnej Polski

stanowiły użytki rolne. Natomiast po stronie ukraińskiej odsetek powierzchni użytków rolnych

był również wysoki, jednak niższy (z wyjątkiem obwodu lwowskiego) niż w analizowanych

województwach w Polsce. Największy odsetek użytków rolnych występował w obwodzie

lwowskim (58,1%), wołyńskim (52,3%), a następnie w iwano-frankowskim (45,5%). Odsetek

użytków rolnych dla Ukrainy wynosił 69,1% ogólnej powierzchni (a więc był o 8 pkt proc.

wyższy niż w przypadku Polski) i był około dwukrotnie wyższy niż w obwodzie zakarpackim

(35,5%). Powierzchnia użytków rolnych we Wschodniej Słowacji wynosiła 45,9%,

a w Środkowej Słowacji – 40,9%. Użytki rolne na Słowacji stanowiły 49,5% powierzchni

ogólnej.

Charakterystyczne dla omawianych regionów są występujące duże tereny zalesione.

Znaczny udział gruntów leśnych w powierzchni ogólnej występuje po stronie ukraińskiej: od

31,8% w obwodach lwowskim i wołyńskim, przez 45,7% w iwano-frankowskim do 56,8%

w zakarpackim. Duże zalesienie występowało również po stronie słowackiej – 45,0% we

Wschodniej Słowacji i 51,8% w Środkowej Słowacji. Po stronie polskiej najbardziej zalesione

było województwo podkarpackie, gdzie grunty leśne stanowiły ponad 37% powierzchni

ogólnej województwa oraz śląskie – 32,6% (w Polsce 29,6% powierzchni kraju). Stosunkowo

mniejszy był udział gruntów leśnych w województwach małopolskim i lubelskim (odpowiednio

28,8% i 22,9% powierzchni ogólnej). Na pograniczu występują także liczne obszary prawnie

chronione ze względu na walory przyrodnicze, czyli parki narodowe, parki krajobrazowe,

rezerwaty przyrody. Istnieje tutaj jedyny w Europie trójstronny rezerwat biosfery –

Międzynarodowy Rezerwat Biosfery “Karpaty Wschodnie”, powołany przez UNESCO w 1992

roku. W jego skład wchodzą: Bieszczadzki Park Narodowy w Polsce, Park Narodowy

Połoniny na Słowacji i Użański Park Narodowy na Ukrainie.

Walory naturalne stanowią istotny potencjał dla rozwoju turystyki. Pogranicze

polsko-słowackie ma lepiej rozwiniętą bazę turystyczną, mierzoną liczbą turystycznych obiektów

zbiorowego zakwaterowania oraz miejsc noclegowych w tych obiektach, niż pogranicze

polsko-ukraińskie. Na pograniczu polsko-słowackim jest ich więcej o ponad połowę.

Przyjeżdża tutaj również znacznie więcej turystów – w 2007 roku z noclegów skorzystało

trzykrotnie więcej turystów niż na pograniczu polsko-ukraińskim. Stosunkowo najwięcej

noclegów turystom zagranicznym udzielono we Wschodniej i Środkowej Słowacji

(odpowiednio 44% i 39% ogółu udzielonych noclegów w danym regionie), a także

w województwie małopolskim (ponad 28%). Wskaźnik ten w obwodzie lwowskim

i województwie śląskim wynosił około 16%, w obwodzie zakarpackim – 14%, a w woje-

wództwach lubelskim i podkarpackim około 11%.

Wartość produktu krajowego brutto wytworzonego w 2005 roku w województwach

lubelskim, podkarpackim, małopolskim i śląskim łącznie wyniosła 69,1 mld euro (co stanowiło

28,3% PKB Polski), a we Wschodniej i Środkowej Słowacji – 15,5 mld euro (40,2% PKB

Słowacji). PKB wytworzony w obwodach iwano-frankowskim, lwowskim, wołyńskim

i zakarpackim wyniósł łącznie 6,3 mld euro w 2005 roku (7,6% PKB Ukrainy). Najczęściej

stosowanym syntetycznym miernikiem poziomu rozwoju gospodarczego, który świadczy

o stopie życiowej ludności, jest PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Biorąc pod uwagę

wysokość tego wskaźnika w 2005 roku korzystnie wypadła Słowacja – 7100 euro na

1 mieszkańca, w Polsce wyniósł 6400 euro, a na Ukrainie – 1467 euro. Należy jednak

podkreślić, że dane te nie uwzględniają siły nabywczej walut krajowych. W omawianych

regionach pogranicza PKB na 1 mieszkańca był również zróżnicowany. Jedynym regionem

spośród wszystkich analizowanych, w którym wartość tego wskaźnika przekraczała średnią

krajową (o 7,8%) było województwo śląskie. W pozostałych województwach był on niższy od

wskaźnika dla Polski: w małopolskim o 14,1%, a w podkarpackim i lubelskim – o 31,3%.

W omawianych regionach słowackich PKB na 1 mieszkańca również był niższy od

wskaźnika krajowego: dla Środkowej Słowacji – o 22,5%, dla Wschodniej Słowacji –

o 28,2%. W analizowanych obwodach ukraińskich wartość tego wskaźnika także była niższa

od przeciętnej dla Ukrainy: w zakarpackim – o 42,7%, lwowskim – o 29,0%, wołyńskim –

o 28,6%, iwano-frankowskim – o 26,2%.

Podsumowując, można stwierdzić, że pomiędzy regionami pogranicza

polsko-słowacko-ukraińskiego występują zarówno pewne podobieństwa jak i różnice. W dużej

mierze wynikają one z warunków geograficzno-przyrodniczych, uwarunkowań

prawno-organizacyjnych i społeczno-politycznych, czy też w pewnym stopniu historycznych. Można

zauważyć, że pogranicze polsko-słowackie jest lepiej rozwinięte pod względem

społeczno-gospodarczym i posiada znacznie lepiej rozwiniętą infrastrukturę niż pogranicze

polsko-ukraińskie. Odzwierciedleniem tego jest między innymi większa gęstość zaludnienia, większy

odsetek osób pracujących w przemyśle i usługach rynkowych, bardziej rozwinięta turystyka.

Niekorzystnym zjawiskiem występującym na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim był

ujemny przyrost naturalny odnotowany we wszystkich obwodach ukraińskich, z wyjątkiem

zakarpackiego, a także w województwach śląskim i lubelskim oraz Środkowej Słowacji.

Zjawisku temu towarzyszyło ujemne saldo migracji występujące we wszystkich

analizowanych regionach, z wyjątkiem województwa małopolskiego.

Regiony pogranicza polsko-słowacko-ukraińskiego posiadają znaczny potencjał

rozwojowy. Unikatowe i różnorodne warunki przyrodnicze, krajobrazowe czy kulturowe

stwarzają między innymi możliwość rozwoju turystyki.

Ważne jest, aby dynamika i stopień

wykorzystania istniejących możliwości wpływał na zmniejszenie niekorzystnych dysproporcji

w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego istniejących nie tylko między regionami

pogranicza, ale także w stosunku do pozostałych obszarów poszczególnych krajów.

SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH

-ECONOMIC PHENOMENA

Taking into consideration units on the NUTS 2 level, that is Podkarpackie,

Małopolskie and Śląskie voivodships, as well as East and Central Slovakia, the

Polish-Slovakian borderland occupies 77.4 thousand sq km of area, with most of it lying in the

Polish part (around 59%). The voivodships which border on Slovakia occupy 14.5% of

Poland’s area, and Slovakia’s part, which was mentioned above, occupies about 65% the

country’s total area. It should be noted, that in Poland there are 16 regions on the NUTS 2

level whereas in Slovakia there are 4 regions. What seems to be also important is that

Poland’s area is six times greater than Slovakia’s area, and the number of population is

seven times higher. The discussed area is inhabited by nearly 13 millions of population, of

which three fourths reside in the Polish part.

The Polish-Ukrainian borderland, which comprises Lubelskie and Podkarpackie

voivodships as well as L'viv, Volyn and Zakarpattia regions, and also Ivano-Frankivs'k region,

occupies 111.6 thousand sq km of area, of which the majority is in the Ukrainian part (over

61%). The Voivodships bordering on Ukraine occupy 13.7% of Poland’s area, and the

mentioned regions constitute 11.4% of Ukraine’s total area. Ukraine’s area is almost two

times greater than Poland’s and nearly 12 times greater than Slovakia’s area. The number of

Ukraine’s population is almost 22% higher than Poland’s and 8.6 times higher than

Slovakia’s. The discussed Polish-Ukrainian borderland area is inhabited by over 10 millions

of population, of which 59% reside in the Ukrainian part.

An average population density is considerably higher in the Polish-Slovakian

borderland (168 persons per sq km) than in the Polish-Ukrainian borderland (94 person per

sq km). A relatively great variety in terms of the number of population per 1 sq km is

observed between regions: from 51 in Volyn region to 216 in Małopolskie voivodship and 377

in Śląskie voivodship. In other discussed regions, population density is less different and

stands at the level from 83 person per sq km (in Central Slovakia) to 118 persons per sq km

(in Podkarpackie voivodship).

Natural increase calculated per 1000 population was equal in Poland and Slovakia in

2007 and amounted to 0.1, whereas in Ukraine it was negative and amounted to -6.2. The

highest natural increase among discussed regions was in East Slovakia – 2.6, and the lowest

was in L'viv region (-2,9). In Podkarpackie and Małopolskie voivodships this rate was positive

and stood at similar level (1.5 and 1.4 respectively), whereas in Śląskie and Lubelskie

voivodships it was negative (-0.8 and -0.7 respectively). It should be pointed that the natural

increase was negative in all Ukrainian regions (from -2.9 in L'viv region to -1.4 per 1000

population in Volyn region), except Zakarpattia region, where it was positive and came to 0.2

per 1000 population.

The age structure of population is also different to some extent in the surveyed area.

The share of population aged 15-64 was from 67.4% in Volyn region to 72.1% in Śląskie

voivodship. The proportion of children and youth aged 0-14 in the Polish part of the

borderland was from 14.1% in Śląskie voivodship to 16.8% in Podkarpackie voivodship,

while in Central and East Slovakia it was 16.1% and 18.5% respectively. In the Ukrainian

part it stood at the level from 15.9% in L’viv region to 18.7% in Zakarpattia region. The

highest share of population aged 65 and over was in L’viv region (14.7%) and the lowest in

Zakarpattia region (11.4%).

When comparing median age of population living in the Polish part of the borderland

it is worth noting that relatively young persons were residing in Podkarpackie and

Małopolskie voivodships. In 2007 half of the inhabitants of these voivodships was under the

age of 35 and 36 respectively. The highest median age of population was in Śląskie

voivodship – 39 years, and Lubelskie voivodship was 37 years. For Poland, it was 37 years.

Median age of population in East Slovakia was 33 years and it was, at the same time, the

lowest one among the discussed regions. It should be pointed that the median age of

population in Slovakia was 38 years. As to the median age of population in Ukrainian

regions, it was 34 years in Zakarpattia region, 35 years in Volyn region, 36 in

Ivano-Frankivs'k region and 37 in L’viv region.

An analysis of migration in the Polish-Slovakian-Ukrainian borderland in 2007 showed

a negative net migration in all its regions except Małopolskie voivodship (0,8 per 1000

population). The lowest net migration was reported in Lubelskie voivodship (-2,6 per 1000

population) and Śląskie voivodship (-2,1). In Podkarpackie voivodship the net migration was

-1,5 per 1000 population, in Zakarpattia region -1,3, in East Slovakia -1,1, and in L’viv region

-0,5. In Central Slovakia, as well as in Ivano-Frankivs'k and Volyn regions the net migration

was equal and amounted to -0,1 per 1000 population. In comparison with 2006, the net

migration improved in all regions except for L’viv region, where it was similar, and East

Slovakia, where it declined (from -0.9).

There are some differences in the structure of employed persons between discussed

regions. The highest proportion of persons employed in agriculture was in Lubelskie

voivodship (36.8%), then in Zakarpattia and Ivano-Frankivs'k regions (26.4% and 24.2%

respectively), and Podkarpackie voivodship (23.5%), whereas in Central and East Slovakia,

Śląskie voivodship and L’viv region this proportion was low – 5,2%, 5,1%, 4,4%, and 3,7%

respectively. In industry, the highest proportion of persons employed was in Śląskie

voivodship (31,4%), Central Slovakia (28,4%), East Slovakia (26.1%), Podkarpackie

voivodship (24.3%) and L’viv region (23.5%). The proportion of persons employed in market

services was also different in the regions of the Polish-Slovakian-Ukrainian borderland – from

25.3% in Volyn region to 40.4% in Śląskie voivodship.

The average monthly gross wages and salaries in 2007 were higher for Poland (706

euro) than for Slovakia (650 euro). In the Polish part it was the highest in Śląskie voivodship

– 723 euro, and the lowest in Podkarpackie voivodship – 597 euro, while in East Slovakia

and Central Slovakia, it was 582 and 578 euro respectively. The average monthly gross

wages and salaries in Ukraine were relatively low and stood at 195 euro. It should be noted,

though, that these data do not include purchasing power of national currencies. In the

analyzed Ukrainian regions, the average monthly gross wages and salaries were lower than

the country average; it was the highest in Ivano-Frankivs'k and L’viv regions – 171 euro, and

the lowest in Volyn region – 146 euro. It is worth adding that the highest rise in the average

monthly gross wages and salaries compared with 2006 was in Ukraine – of 18.9%. During

the same period, there was a rise of around 11% in Poland and Slovakia.

According to the Labour Force Survey, the highest annual average unemployment

rate in 2007 was in Slovakia – 11,0%. In the analysed regions of this country it was even

higher (nearly by 4 percentage points). It should be emphasised, that a decreasing tendency

was observed in both regions in comparison with the previous year. A lower unemployment

rate, and similar to the country average, was in Podkarpackie and Lubelskie voivodships

(9.6%), and even lower in Małopolskie and Śląskie voivodships, where it came to 8.5% and

8.1% respectively. In the analysed period, a significant drop in unemployment rate was also

observed in Poland (of 4.2 percentage points). In the Ukrainian part, the highest

unemployment rate was in Volyn region (8.1%) and the lowest one in Zakarpattia region

(6.3%). In the other two regions, Ivano-Frankivs'k and L’viv regions, it amounted to 8.0% and

7.7% respectively.

Land cover is another important issue in describing borderland area. The proportion

of area designed for agriculture land was different in individual regions. The highest

proportion of this land was in the Polish part: it amounted to 71.3% of the area in Lubelskie

voivodship and 61.8% in Małopolskie voivodship. In the other two voivodships, i.e.

Podkarpackie and Śląskie voivodships, the proportion of agricultural land in total area was

54.8% and 53.0% respectively. It should be noted that 61.1% of Poland’s total area is

agricultural land. In Ukraine, the proportion of agricultural land was high as well, though it

was lower than in the analyzed voivodships in Poland, except L’viv region. The highest

proportion of agricultural land was in L’viv region (58.1%), Volyn region (52.3%) and in

Ivano-Frankivs'k (45.5%). The proportion of agricultural land in Ukraine was 69.1% of total area

(thus it was by 8 percentage points higher than in Poland) and it was two times higher than in

Zakarpattia region (35.5%). Agricultural land in East Slovakia occupied 45.9% of land, and in

Central Slovakia – 40.9%. In Slovakia, 49.5% of total area was occupied by agricultural land.

Great wooded areas are typical for discussed areas. High proportion of forest land in

total area was in the Ukrainian part: from 31.8% in L’viv and Volyn regions, 45.7% in

Ivano-Frankivs'k to 56.8% in Zakarpattia region. High proportion of forest land was also in the

Slovakian part – 45.0% in East Slovakia and 51.8% in Central Slovakia. In the Polish part,

Podkarpackie and Śląskie voivodships were the most wooded ones with respectively over

37% and 32.6% of total land covered with forest land (in Poland 29.6% of country’s area).

Comparatively lower share of forest land was in Małopolskie and Lubelskie voivodships

(28.8% and 22.9% respectively). In the borderland there are also numerous areas legally

protected for natural values, that is national parks, landscape parks and nature reserves.

International Biosphere Reserve “East Carpathian Mountains” established by UNESCO in

1992, which is the only one tripartite reserve in Europe, is also located here. It comprises

Bieszczadzki National Park in Poland, Poloniny National Park in Slovakia and Uzhans'kyi

National Park in Ukraine.

Natural values shows great potential for tourism development. Tourist facilities,

measured with number of collective tourist accommodation establishments and bed places in

them, are better developed in the Polish-Slovakian borderland than in Polish-Ukrainian one.

Their number is over half as high as in the Polish-Slovakian borderland. The number of

tourists visiting this area is also substantially greater – in 2007 the number of overnight stays

was three times higher than in the Polish-Ukrainian borderland. A relatively highest number

of overnight stays to foreign tourists was in East and Central Slovakia (44% and 39% of all

overnight stays in these regions respectively), and in Małopolskie voivodship (over 28%). In

L’viv region and Śląskie voivodship this rate was about 16%, in Zakarpattia region – 14%,

and in Lubelskie and Podkarpackie voivodships around 11%.

The value of gross domestic product generated in 2005 in Lubelskie, Podkarpackie,

Małopolskie and Śląskie voivodships was 69.1 billion euro (which was 28.3% of Poland’s

GDP), and in East and Central Slovakia – 15.5 billion euro (40.2% of Slovakia’s GDP). GDP

generated in Ivano-Frankivs'k, L'viv, Volyn and Zakarpattia regions was 6.3 billion euro in

2005 in total (7.6% of Ukraine’s GDP). The most frequently used synthetic measure of

economic development, which reflects population living standard is GDP per 1 inhabitant.

Taking into account its level in 2005, Slovakia reported a favourable figure - 7100 euro per

1 inhabitant. In Poland, GDP stood at 6400 euro, and in Ukraine – 1467 euro. It should be

stressed, though, that that these data do not include purchasing power of national

currencies. In the discussed regions of the borderland, GDP per 1 inhabitant was also

different. The only region with the rate above the country’s average (by 7.8%) was Śląskie

voivodship. In other voivodships, it was lower than the average for Poland: by 14.1% in

Małopolskie voivodship and by 31.3% in Podkarpackie and Lubelskie voivodships. In the

presented Slovakian region, GDP per 1 inhabitant was also below country’s rate: in Central

Slovakia – by 22.5%, in East Slovakia by 28.2%. In the analysed Ukrainian regions this rate

was also lower than Ukrainian’s average - by 42.7% in Zakarpattia region, 29.0% in L'viv

region, 28.6% in Volyn region and 26.2% in Ivano-Frankivs'k region.

To sum up, it can be said that there are both similarities and differences between

regions of the Polish-Slovakian-Ukrainian borderland. In large extent this is due to

geographic-natural conditions, legal-organizational circumstances or, in some part, historical

ones. It can be noted that the Polish-Slovakian borderland is better socio-economically

developed and the standard of infrastructure is considerably higher than in the

Polish-Ukrainian borderland. It is reflected, among other things, in greater population density, higher

proportion of persons employed in industry and market services and higher level of tourism.

An adverse phenomenon observed in the Polish-Slovakian-Ukrainian borderland was a

negative natural increase in all Ukrainian regions except Zakarpattia region, and also in

Śląskie and Lubelskie voivodships and Central Slovakia. It was accompanied by negative

migration net observed in all analysed areas, except for Małopolskie voivodship.

The regions of the Polish-Slovakian-Ukrainian borderland possess considerable

developmental potential. A variety of unique natural, landscape and cultural conditions offer,

among other things, possibilities for tourism development. What is important is that dynamics

and degree of the use of existing possibilities should reduce disproportions in the

socio-economic development level that can be observed not only between regions of the

borderland, but also in relation to other areas of individual countries.