AUTOR DO KORESPONDENCJI
dr n. med. Wiktor Stopyra, MW-med Szpital Okulistyczny, ul. Dobrego Pasterza 207, 31-416 Kraków, e-mail: wiktorstopyra@gmail.com
WSTĘP
Nie miał racji Wilhelm II Hohenzollern, ostatni cesarz niemiecki i król Prus, wypowiadając słynne słowa: „Uważam, że samochód to zjawisko przejściowe. Wierzę w konia”. Auto stało się artykułem powszechnego użytku, a nie tylko chwilo-wą modą. Jazda samochodem jest szybka i komfortowa, a po zniesieniu wewnętrznych granic Unii Europejskiej odległe dotąd kraje są jeszcze łatwiej osiągalne. Podróżujemy więcej, dalej i częściej. Przemierzamy setki, a nawet tysiące kilome-trów za kierownicą. Musimy jednak spełniać określone wa-runki zdrowotne, w szczególności dotyczące narządu wzro-ku. Od dawna dylematem było sprawiedliwe skonstruowanie minimalnych wymagań co do parametrów okulistycznych, jakimi musi się wykazać kierowca, aby mógł bezpiecznie po-ruszać się po drodze [1, 2]. Każde państwo ma w tym zakresie określone wymagania [3]. W Polsce jest to Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. 2019, poz. 1659) [4]. Jednym z priorytetów Unii Europejskiej (EU) było ujednolicenie
obo-wiązującego prawa w krajach członkowskich, dlatego podjęto próbę stworzenia wspólnych rekomendacji w wielu dziedzi-nach. Jedną z nich jest transport, w tym transport samocho-dowy. W celu usystematyzowania przepisów dotyczących pra-wa jazdy 20 grudnia 2006 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wydały Dyrektywę 2006/126/WE [5].
OMÓWIENIE
W Polsce okulistyczne badanie do prawa jazdy powinno obejmować:
– dokładny wywiad (przebyte choroby, urazy i operacje oczu, korzystanie z okularów bądź soczewek kontaktowych), – ostrość wzroku bez korekcji i z korekcją,
– obuoczną ostrość wzroku po korekcji, – pole widzenia,
– rozpoznawanie barw, – widzenie obuoczne.
W uzasadnionych przypadkach okulistyczne badanie do prawa jazdy może obejmować dodatkowo:
– widzenie zmierzchowe,
STRESZCZENIE
Do kierowania pojazdem mechanicznym wymagane jest wyka-zanie się stosownymi umiejętnościami technicznymi i wiedzą, jak również odpowiednim zdrowiem, zwłaszcza narządu wzro-ku. Właściwe kryteria parametrów wzrokowych obowiązują-ce kierowców zatwierdza w Polsobowiązują-ce Minister Zdrowia. W ciągu ostatnich pięciu lat trzykrotnie zmieniały się wytyczne lekarskie obowiązujące osoby ubiegające się i posiadające prawo jazdy. Usiłowano przede wszystkim dostosować krajowe przepisy do rekomendacji Unii Europejskiej. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, na ile ten plan został zrealizowany. Przedstawiono minimalne kryteria okulistyczne aktualnie obowiązujące w Pol-sce kierowców i kandydatów na kierowców. Oparto się na wy-tycznych zawartch w obowiązującym Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich
osób ubiegających się o uprawnienia do kierownia pojazdami i kierowców. Wyniki porównano z ostatnimi rekomendacjami Unii Europejskiej zaktualizowanymi 22 lipca 2018 r. Analizowa-no także Analizowa-normy obowiązujące w kilku najważniejszych krajach europejskich (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Hisz-pania, Szwajcaria), a także w wybranych stanach amerykańskich (Kalifornia, Nowy Jork, Floryda, Teksas, Illinois, Dystrykt Ko-lumbii) oraz w innych światowych mocarstwach (Japonia, Ka-nada, Australia, Izrael, Indie, Meksyk). Rozpatrywano najistot-niejsze funkcje narządu wzroku, takie jak ostrość wzroku, pole widzenia, rozpoznawanie barw, widzenie obuoczne, wrażliwość na olśnienie, widzenie zmierzchowe i poczucie kontrastu. Wyni-ki zebrano w stosownych tabelach.
SŁOWA KLUCZOWE: prawo jazdy, ostrość wzroku, pole widze-nia, widzenie obuoczne.
Aktualne normy okulistyczne dla kierowców – jak Polska wypada
na tle innych państw?
Wiktor Stopyra
Szpital Okulistyczny MW-med w Krakowie
www.klinikaoczna.plWebsite:
DOI:
https://doi.org/10.5114/ko.2020.98947
KLINIKA OCZNA 2020, 122
Otrzymano: 03.04.2020 Zaakceptowano: 22.04.2020
– wrażliwość na olśnienie, – poczucie kontrastu.
Załącznik nr 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. (Dz. U. 2019, poz. 1659) w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców dokładnie określa normy okulistyczne w tej dziedzinie [4].
Szczegółowe kryteria okulistyczne obowiązujące kierow-ców i kandydatów na kierowkierow-ców dla poszczególnych kategorii prawa jazdy zebrano w tabelach I i II.
W Unii Europejskiej zagadnienia związane z prawem jazdy dokładnie reguluje Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Eu-ropejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (z późniejszymi poprawkami – ostatnia z 22.07.2018 r.), której załącznik III precyzyjnie określa mini-malne wymagania dotyczące fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania pojazdami o napędzie silnikowym [5]. Szczegó-łowe parametry okulistyczne dla kandydatów oraz kierowców zalecane przez EU przedstawiono w tabelach III i IV.
Należy podkreślić, że EU nie narzuca krajom bezwzględ-nie jednolitych kryteriów zdrowotnych dla kierowców i kan-dydatów na kierowców. Co więcej, pkt 5 wspomnianego załącznika mówi, że wymagania ustanowione przez poszcze-gólne państwa członkowskie w odniesieniu do wydawania lub przedłużania terminu ważności prawa jazdy mogą być bar-dziej rygorystyczne niż te, które są w nim wymienione [5]. Dlatego w tabeli V zebrano wymagania okulistyczne obowią-zujące w największych krajach EU (Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania) oraz w Wielkiej Brytanii, która do 31 stycznia 2020 r. była członkiem EU, a także w Szwajcarii [3, 6–8].
Jak zatem Polska wypada na tle największych potęg euro-pejskich? Należy przyznać, że obowiązujące u nas badanie oku-listyczne do prawa jazdy jest bardzo szczegółowe. Wymagane są nie tylko ostrość wzroku, pole widzenia i widzenie obuoczne, lecz także rozpoznawanie barw, a w uzasadnionych przypad-kach dodatkowo widzenie zmierzchowe i test na olśnienie [4]. W większości krajów unijnych (również w Polsce) wymaga-na ostrość wzroku dla kierowców pojazdów kategorii A i B to obuocznie 0,5 na tablicach Snellena [3, 4, 6, 7]. Znacząco od tej wartości odbiegają jedynie Włochy, gdzie wymagana jest pełna ostrość wzroku w oku lepszym [3]. Jest to ewenement na skalę światową – jedynie w Turcji obowiązują równie surowe prze-pisy [9]. Ciekawostką jest podwójny standard badania ostrości wzroku obowiązujący w Wielkiej Brytanii, gdzie należy prawi-dłowo odczytać tablicę rejestracyjną z 20 m lub – co brzmi bar-dziej profesjonalnie – wykazać się obuoczną ostrością wzroku nie mniejszą niż 6/12 [7, 10]. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z zaleceniami EU w Europie powszechna jest możliwość ubie-gania się o prawo jazdy kategorii A i B przez osoby jednoocz-ne [3–7]. Polska Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2015 r. również dostosowała się do tych wytycznych [11]. Wcześniej dla kierowców pojazdów kategorii A wymaga-ne było prawidłowe widzenie obuoczA wymaga-ne [12].
Obecnie samochód jest popularny pod każdą szerokością geograficzną. Każdy kraj indywidualnie określa minimalne wymagania wzrokowe dla kierowców [3, 9, 13]. Dane z wy-branych sześciu stanów USA oraz z Kanady, Japonii, Australii, Izraela, Meksyku i Indii zebrano w tabelach VI i VII.
W USA w sprawie kierowców nie ma zaleceń federalnych na wzór EU. Każdy stan ma własne wymagania [3, 13].
Naj-Tabela I. Kryteria okulistyczne obowiązujące w Polsce kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T Kryteria okulistyczne
Osoby Ubiegające się lub posiadające prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T Ostrość wzroku Obuocznie nie mniej niż 0,5 po korekcji
Korekcja Bez ograniczeń: okularowa, soczewkami kontaktowymi lub wewnątrzgałkowymi, pod warunkiem dobrej tolerancji i adaptacji do korekcji
Rozpoznawanie barw Nie jest wymagane
Pole widzenia Obuocznie powinno wynosić co najmniej 120°, a jego zakres powinien wynosić co najmniej 50° na lewo i na prawo oraz 20° w górę i w dół, w obrębie 20° od punktu fiksacji bez żadnych ubytków (w przypadku jaskry lub zmian zwyrodnieniowych siatkówki wymagane badanie perymetryczne, w pozostałych przypadkach wystarczające badanie metodą konfrontacyjną)
Widzenie
obuoczne W przypadku stwierdzenia jednooczności można orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, pod następującymi warunkami:– ostrość wzroku oka widzącego wynosi nie mniej niż 0,5 z korekcją – pole widzenia oka widzącego wynosi co najmniej 120°, a jego zakres wynosi co najmniej 50° na lewo i na prawo oraz 20° w górę
i w dół, w obrębie 20° od punktu fiksacji bez żadnych ubytków (w przypadku jaskry lub zmian zwyrodnieniowych siatkówki wymagane badanie perymetryczne, w pozostałych przypadkach wystarczające badanie metodą konfrontacyjną)
– od powstania jednooczności lub diplopii upłynęło co najmniej 6 miesięcy Widzenie
zmierzchowe Nie jest wymagane (wykonuje się, jeżeli osoba badana ma wszczepione soczewki wewnątrzgałkowe, jest po laserowej korekcji wzroku lub z innych powodów wynikających z badania lekarskiego) Wrażliwość
na olśnienie Nie jest wymagane (wykonuje się, jeżeli osoba badana ma wszczepione soczewki wewnątrzgałkowe, jest po laserowej korekcji wzroku lub z innych powodów wynikających z badania lekarskiego) Poczucie kontrastu Nie jest wymagane (wykonuje się, jeżeli osoba badana ma wszczepione soczewki wewnątrzgałkowe, jest po laserowej korekcji wzroku lub z innych powodów wynikających z badania lekarskiego, przy czym brak odchyleń w zakresie badania widzenia zmierzchowego jest równoznaczny z prawidłowym wynikiem badania poczucia kontrastu)
Tabela II. Kryteria okulistyczne obowiązujące w Polsce kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E, pozwolenie na kierowanie tramwajem, pojazdem uprzywilejowanym lub przewożącym wartości pieniężne, a także instruktorów techniki jazdy i wykonujących przewóz drogowy lub pracę na stanowisku kierowcy
Kryteria okulistyczne
Osoby – Ubiegające się lub posiadające prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E, pozwolenie na kierowanie tramwajem – Występujące o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie
ważności tego zezwolenia
– Podlegające badaniom na podstawie art. 39j ust. 1 albo art. 39m ustawy o transporcie drogowym (wykonujący przewóz drogowy lub pracę na stanowisku kierowcy)
– Wymienione w art. 34 ust. 1 (wykonujący międzynarodowy przewóz drogowy) lub w art. 117 ust. 4 (instruktorzy techniki jazdy) ustawy o transporcie drogowym
Ostrość wzroku – Obuocznie nie mniej niż 0,8 po korekcji
– Oka lepiej widzącego nie mniej niż 0,8 i oka gorzej widzącego nie mniej niż 0,1 po korekcji
Korekcja – Rodzaj korekcji bez ograniczeń: okularowa, soczewkami kontaktowymi, soczewkami wewnątrzgałkowymi, pod warunkiem dobrej tolerancji i adaptacji do korekcji
– Dopuszczalna wielkość korekcji ±8,0 D
Rozpoznawanie barw Prawidłowe rozpoznawanie barwy czerwonej, zielonej, żółtej
Pole widzenia Obuocznie co najmniej 160°, a jego zakres powinien wynosić co najmniej 70° na lewo i prawo oraz 30° w górę i w dół, w obrębie kąta 30° od punktu fiksacji nie powinny występować żadne ubytki
Widzenie obuoczne W przypadku stwierdzenia znacznej i nagłej utraty możliwości widzenia na jedno oko można orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, pod następującymi warunkami:
– od powstania znacznej utraty możliwości widzenia na jedno oko upłynęło co najmniej 6 miesięcy – przedstawienie opinii lekarza okulisty potwierdzającej adaptację
Diplopia jest przeciwwskazaniem do kierowania ww. pojazdami Widzenie zmierzchowe Prawidłowe
Wrażliwość na olśnienie Prawidłowa
Poczucie kontrastu Brak odchyleń w zakresie badania widzenia zmierzchowego jest równoznaczny z prawidłowym wynikiem badania poczucia kontrastu
Tabela III. Kryteria okulistyczne rekomendowane przez Unię Europejską dla kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, BE
Kryteria okulistyczne Osoby Ubiegające się lub posiadające prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, BE Ostrość wzroku Obuocznie nie mniej niż 0,5 po korekcji
Korekcja Bez ograniczeń: okularowa, soczewkami kontaktowymi lub wewnątrzgałkowymi. W przypadku wykrycia lub zgłoszenia postępującej choroby oczu prawo jazdy może zostać wydane lub jego okres ważności może zostać przedłużony z zastrzeżeniem, że osoba ubiegająca się o to podda się regularnemu badaniu przez kompetentny organ medyczny
Rozpoznawanie barw Nie jest wymagane
Pole widzenia Obuocznie powinno wynosić w poziomie co najmniej 120°, a jego zakres powinien wynosić co najmniej 50° na lewo i na prawo oraz 20° w górę i w dół, w obrębie 20° od punktu fiksacji bez żadnych ubytków
Widzenie obuoczne W przypadku stwierdzenia jednooczności można orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, pod następującymi warunkami: – ostrość wzroku oka widzącego wynosi nie mniej niż 0,5 z korekcją
– pole widzenia oka widzącego wynosi co najmniej 120°, a jego zakres wynosi co najmniej 50° na lewo i na prawo oraz 20° w górę i w dół, w obrębie 20° od punktu fiksacji bez żadnych ubytków
– przedstawienie opinii lekarza okulisty potwierdzającej adaptację do jednooczności
– od powstania znacznej utraty możliwości widzenia na jedno oko upłynął czas umożliwiający adaptację (np. 6 miesięcy) Widzenie zmierzchowe Nie jest wymagane (ale może być zlecone jako badanie pomocnicze u osoby, u której rozważane jest wydanie prawa jazdy,
pomimo że nie spełnia kryterium ostrości wzroku)
Wrażliwość na olśnienie Nie jest wymagane (ale może być zlecone jako badanie pomocnicze u osoby, u której rozważane jest wydanie prawa jazdy, pomimo że nie spełnia kryterium ostrości wzroku)
Poczucie kontrastu Nie jest wymagane (ale może być zlecone jako badanie pomocnicze u osoby, u której rozważane jest wydanie prawa jazdy, pomimo że nie spełnia kryterium ostrości wzroku)
Tabela IV. Kryteria okulistyczne rekomendowane przez Unię Europejską dla kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii C1, C1E, C, CE, D1, D1E, D, DE
Kryteria okulistyczne Osoby Ubiegające się lub posiadające prawo jazdy kategorii C1, C1E, C, CE, D1, D1E, D, DE Ostrość wzroku Oka lepiej widzącego nie mniej niż 0,8 i oka gorzej widzącego nie mniej niż 0,1 po korekcji
Korekcja – Rodzaj korekcji bez ograniczeń: okularowa, soczewkami kontaktowymi, soczewkami wewnątrzgałkowymi, pod warunkiem ich dobrej tolerancji
– Dopuszczalna wielkość korekcji ±8,0 D Rozpoznawanie barw Nie jest wymagane
Pole widzenia Obuocznie w poziomie co najmniej 160°, a jego zakres powinien wynosić co najmniej 70° na lewo i prawo oraz 30° w górę i w dół, w obrębie kąta 30° od punktu fiksacji nie powinny występować żadne ubytki
Widzenie obuoczne W przypadku stwierdzenia znacznej i nagłej utraty możliwości widzenia na jedno oko można orzec brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami, pod następującymi warunkami:
– przedstawienie opinii lekarza okulisty potwierdzającej adaptację do jednooczności
– od powstania znacznej utraty możliwości widzenia na jedno oko upłynął czas umożliwiający adaptację (np. 6 miesięcy) Diplopia jest przeciwwskazaniem do kierowania ww. pojazdami
Widzenie zmierzchowe Nie jest wymagane Wrażliwość na olśnienie Nie jest wymagane Poczucie kontrastu Prawidłowe
Tabela V. Kryteria okulistyczne obowiązujące w wybranych krajach europejskich kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, BE
Kraj Ostrość wzroku Pole widzenia Widzenie obuoczne Inne
Niemcy Oko lepsze ≥ 0,5
Oko słabsze ≥ 0,2 Centralne 30° bez ubytkówPoziomo ≥ 120° U jednoocznych oko lepsze ≥ 0,6
Francja Obuocznie ≥ 0,5 W prawo ≥ 60°
W lewo ≥ 60° Do góry ≥ 30° W dół ≥ 30°
U jednoocznych oko lepsze ≥ 0,6 Widzenie zmierzchowe wymagane
Włochy Obuocznie 1,0
Oko słabsze ≥ 0,2 Prawidłowe (wystarczająco ≥ 120° w poziomie) Rozpoznawanie barwy czerwonej, zielonej i żółtej Widzenie zmierzchowe wymagane Hiszpania Obuocznie ≥ 0,5 Prawidłowe U jednoocznych wyjątkowo, jeśli
oko lepsze ≥ 0,6 Wielka Brytania Obuocznie ≥ 0,5 lub odczytanie
tablicy rejestracyjnej z 20 m Poziomo ≥ 120°W prawo ≥ 50° W lewo ≥ 50° Centralne 20° bez ubytków
U jednoocznych konieczne prawidłowe pole widzenia oraz udokumentowana adaptacja do jednooczności
Szwajcaria Obuocznie ≥ 0,63 Poziomo ≥ 140° U jednoocznych oko lepsze ≥ 0,8 Diplopia niedopuszczalna
Tabela VI. Kryteria okulistyczne obowiązujące w wybranych stanach amerykańskich kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii B Stan Ostrość wzroku Pole widzenia Widzenie obuoczne Inne
Dystrykt
Kolumbii Oko słabsze ≥ 0,3Oko lepsze ≥ 0,5 Poziomo ≥ 130° Postrzeganie barwy czerwonej, zielonej i żółtej u kandydatów na kierowców Floryda Oko lepsze ≥ 0,5
Oko słabsze ≥ 0,1 Poziomo ≥ 130° Illinois Obuocznie ≥ 0,5 Obuocznie ≥ 140°
Jedno oko ≥ 105° Kalifornia Oko lepsze ≥ 0,5
Oko słabsze ≥ 0,3 Nie jest wymagane Nowy Jork Oko lepsze ≥ 0,5 Poziomo ≥ 140°
Tabela VII. Kryteria okulistyczne obowiązujące w wybranych krajach pozaeu-ropejskich kandydatów na kierowców i kierowców posiadających prawo jazdy kategorii B
Kraj Ostrość wzroku Pole widzenia Australia Obuocznie ≥ 0,5 Poziomo ≥ 120° Indie Obuocznie ≥ 0,33 Nie jest wymagane
Izrael Obuocznie ≥ 0,5 Poziomo ≥ 120°
Japonia Obuocznie ≥ 0,7
Oko słabsze ≥ 0,3 Poziomo ≥ 150°
Kanada Obuocznie ≥ 0,4 Poziomo ≥ 120°
Meksyk Obuocznie ≥ 0,8 częściej jednak jako minimalna ostrość wzroku wymieniane
jest 20/40 (0,5), choć w niektórych stanach dopuszczalna jest niższa wartość po spełnieniu dodatkowych warunków. Ba-danie pola widzenia nie jest obligatoryjne w każdym stanie – przykładem może być Kalifornia. Prawidłowe postrzega-nie barw może być wymagane w postrzega-niektórych stanach (Teksas, Dystrykt Kolumbii), ale tylko u kandydatów na kierowców [3, 13]. Warto zwrócić uwagę, że wśród najpotężniejszych państw świata występują spore różnice parametru ostrości wzroku obowiązującego kierowców – od 6/18 w Indiach po-przez 20/50 (0,4) w Kanadzie do 0,7 w Japonii, a nawet 20/25 (0,8) w Meksyku [9, 13]. Pole widzenia jest już znacznie mniej zróżnicowane i zazwyczaj wymagane jest w poziomie w za-kresie co najmniej 120°, choć w Japonii musi być większe, tj. co najmniej 150° [13].
PODSUMOWANIE
Obowiązujące w Polsce minimalne wymagania w zakresie parametrów narządu wzroku wynikające z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców są ściśle zintegrowane z zaleceniami EU zawartymi w ostatniej poprawce Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/126/WE w sprawie praw jazdy.
W pozostałych krajach europejskich z nielicznymi wyjątka-mi wymagania dla kierowców są zbliżone do obowiązujących w Polsce, co jest związane z rekomendacjami unijnymi. Spo-re rozbieżności można jednak zaobserwować w pozostałych państwach świata, co może wynikać z różnych tradycji kultu-rowych odległych od siebie krajów.
OŚWIADCZENIE
Autor deklaruje brak konfliktu interesów.
Piśmiennictwo
1. Stopyra W. Orzecznictwo okulistyczne. Wyd. 4. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2019; 1-357. 2. Stopyra W. Czy prawo jazdy tylko dla osób z dobrym wzrokiem? Magazyn Lekarza Okulisty 2019; 13: 95-100.
3. Bron A, Visvanathan A, Thelen U i wsp. International vision requirements for driver licensing and disability pensions: using a mile-stone approach in characterization of progressive eye disease. Clin Ophthalmol 2010; 4: 1361-1369.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Dziennik Ustaw z 2019 r. poz. 1659.
5. Directive 2006/126/EC of the European Parlament and of the Council of 20 December 2006 on driving licence. Official Journal of the European Union Document 02006L0126-20180722.
6. Wilhelm H. Vision and car driving ability. Ther Umsch 2011; 68: 243-247.
7. Rees GB. Vision standards for driving: what ophthalmologist need to know. Eye Volume 2015; 29: 719-720.
8. Merour A, Favrat B, Borruat FX i wsp. Requirements on vision for driving: to see more clearly. Rev Med Suisse 2014; 10: 2252-2254. 9. Driving Eyesight Standards by Country. www.rhinocarhire.com.
10. Rae S, Latham K, Katsou MF. Meeting the UK driving vision standards with reduced contrast sensitivity. Eye (Lond) 2016; 30: 89-94. 11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań lekarskich osób
ubiegają-cych się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Dziennik Ustaw z 2015 r. poz. 2247.
12. Stopyra W. Wybrane zagadnienia z orzecznictwa w okulistyce – program edukacyjny Kompendium Okulistyki. Okulistyka 2013; 1: 1-24.
13. Vision Requirements for Driving Safety with Emphasis on Individual Assessment Report prepared for International Council of Ophthalmology. www.icoph.org.
