168 SPRAWOZDANIA
PIOTR MAGIER
Katedra Pedagogiki Ogólnej w Instytucie Pedagogiki KUL
SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ
„ANTROPOLOGIA I ANTROPOLOGICZNE PODSTAWY
W PEDAGOGICE OGÓLNEJ”
LUBLIN–D þABROWICA, 11-14 CZERWCA 2007 ROKU
W dniach 11-14 czerwca 2007 roku w D þabrowicy ko"o Lublina odby"a sieþ Ogól-nopolska Konferencja Naukowa pt. „Antropologia i antropologiczne podstawy w pedagogice ogólnej”. Konferencja zorganizowana zosta"a przez pracowników Katedry Pedagogiki Ogólnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Paw"a II, pod patronatem Zespo"u Pedagogiki Ogólnej Komitetu Badan´ Pedagogicznych Pol-skiej Akademii Nauk. Organizacja konferencji stanowi"a element projektu badaw-czego podjeþtego przez Katedreþ Pedagogiki Ogólnej KUL, dotycz þacego okres´lenia funkcji aksjologii w pedagogice. Punktem wyjs´cia dla obrad konferencyjnych by"a teza mówi þaca o koniecznos´ci tworzenia systemu wiedzy pedagogicznej w oparciu o wiedz þa antropologiczn þa. Za"ozúono, zúe okres´lony obraz natury ludzkiej decyduje o podstawowych tres´ciach zarówno samego procesu wychowania (celach, metodach wychowania), jak i o teorii pedagogiki. Uczestnicy konferencji starali sieþ od-powiedziec´ na nasteþpuj þace pytania: Kim jest cz"owiek? Jaka jest jego istota? Ku czemu zd þazúa? Jakie jest jego miejsce i rola w rzeczywistos´ci spo"eczno-przy-rodniczej? Nadmienic´ nalezúy, izú projektowane s þa dalsze, cykliczne konferencje podejmuj þace wyzúej wymieniony zakres tematyczny.
W konferencji uczestniczy"o oko"o czterdziestu naukowców z rózúnych os´rodków akademickich w Polsce. Reprezentowane by"y nasteþpuj þace uczelnie: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Akademia Podlaska, Akademia S´wieþtokrzyska, Pan´stwowa Wyzúsza Szko"a Zawodowa im. Jana Paw"a II w Bia"ej Podlaskiej, Uniwersytet Jagiellon´ski, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Uniwersytet ódzki, Uniwersytet Miko"aja Kopernika, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Szczecin´ski, Uniwersytet S´l þaski, Uniwersytet Zielonogórski, Wyzúsza Szko"a Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw"a II oraz Wydzia" Zamiejscowy Nauk o Spo"eczen´stwie Katolickiego Uniwer-sytetu Lubelskiego Jana Paw"a II w Stalowej Woli.
Obrady prowadzone by"y w formie plenarnej. Przyjeþta formu"a obrad dopuszcza"a mozúliwos´c´ zadawania pytan´ prelegentom bezpos´rednio po kazúdym wyg"oszonym referacie. Po zakon´czeniu kazúdej czeþs´ci obrad przewidziana zosta"a dyskusja. Wyst þapienia uczestników podzielone zosta"y na nasteþpuj þace grupy tematyczne:
169
SPRAWOZDANIA
1 – Antropologiczne podstawy pedagogiki; 2 – Antropologia pedagogiczna i kultu-rowa; 3 – Antropologia a aksjologia; 4 – Antropologia podstaw i dziedzin wycho-wania; 5 – Implikacje praktyczne personologii pedagogicznej i perspektywy.
W ramach wymienionych wyzúej grup tematycznych zaprezentowane wyst þapienia dotyczy"y nasteþpuj þacych zagadnien´ szczegó"owych:
(1) Funkcji antropologii w budowaniu wiedzy (teorii) pedagogicznej. Zosta"y tu zaprezentowane nasteþpuj þace referaty: „Za"ozúenia antropologiczne przyjmowane w rózúnych typach dyskursów o edukacji” – prof. T. Hejnicka-Bezwin´ska; „Post-modernistyczna wizja cz"owieka. Kontekst pedagogiczny” – prof. H. Gajdamowicz; „Aksjologiczny «mechanizm» zúycia duchowego – studia z zakresu antropologii filozoficzno-pedagogicznej z perspektywy filozofii kultury Bogdana Nawroczyn´-skiego” – prof. K. Ablewicz; „Pedagogika ogólna w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie «Jaka pedagogika i dla jakiego cz"owieka?»” – prof. R. Leppert; „Antro-pologiczne konteksty intencjonalnos´ci wychowania” – dr A. Wróbel; „Antropolo-giczno-etyczne aspekty dalekowschodnich sztuk walki wobec problemów wspó"czes-nej pedagogiki w Polsce” – dr S. Nikitin; „Refleksja nad sposobami komunikowania wartos´ci” – dr A. Królikowska; „Wychowanie w drodze od platon´skiej idei do egzystencjalnej fenomenologii” – dr U. Morszczen´ska; „Cz"owiek w dos´wiadczeniu wielowymiarowej transcendencji – propozycja antropologii pedagogicznej” – dr K. Wron´ska; „Antropologiczny aspekt teorii aktu i mozúnos´ci” – mgr M. Ryszkowski. (2) Chrzes´cijan´skiego i katolickiego rozumienia istoty cz"owieka. Wyg"oszone tu zosta"y referaty: „Osoba ludzka wobec wartos´ci w s´wietle chrzes´cijan´skiego wychowania” – ks. prof. M. Rusiecki; „Teologiczny wymiar integralnego wycho-wania osoby w mys´li Jana Paw"a II” – prof. A. Rynio; „Potencjalnos´c´ podmiotu wychowania w perspektywie antropologii katolickiej” – prof. J. Kostkiewicz; „Homo patiens w antropologii egzystencjalnej i antropologii chrzes´cijan´skiej” – dr A. Lendzion.
(3) Wybranych kategorii antropologicznych w pedagogice i ich funkcji; zapre-zentowano tu referaty: „Pojeþcie godnos´ci cz"owieka w dyskusjach pedagogicznych, uwagi metodologiczne” – ks. prof. A. Bronk, dr M. Walczak, mgr A. Salamucha; „Osoba i wartos´c´ w pedagogice ogólnej” – ks. prof. M. Nowak; „Uczestnictwo w cz"owieczen´stwie innego z´ród"em motywacji w samowychowaniu” – dr J. Horow-ski; „Wspó"brzmienie samotnos´ci i wspólnotowos´ci w osobie a proces wychowania” – dr M. Wa"ejko; „Poczucie koherencji osób osadzonych w zak"adach karnych” – M. Dudek; Cz"owiek w sytuacji pomocy. Analiza dwóch narracji” – dr E. Siar-kiewicz; „Metafora «drogi» i heurystyka «bycia w drodze» jako sposób ujmowania antropologicznych pryncypiów” – dr J. Gara.
(4) Analizy wybranych kierunków w pedagogice w aspekcie ich za"ozúen´ antropo-logicznych. Wyg"oszone zosta"y tutaj referaty: „Podstawy antropologiczne pedagogiki personalistycznej” – dr B. Kieres´; „Hessenowska koncepcja wychowania moralnego” – K. K. Przybycien´; „Integralne wychowanie cz"owieka w ujeþciu o. Jacka Woro-nieckiego” – dr J. Karczewska; „Koncepcja cz"owieka w «Rozrywkach dla m"odziezúy rzemies´lniczej» Stanis"awa Jachowicza” – dr M. Kowalik; „Czy koncepcja pedagogiki sokratejskiej mozúe byc´ podstaw þa pedagogiki europejskiej? Rozwazúania w konteks´cie problemów antropologicznych” – dr B. Jod"owska.
170 SPRAWOZDANIA
(5) Tres´ci antropologii w wybranych subdyscyplinach pedagogicznych. Tytu"y referatów: „Sytuacja aksjologiczna nauczycieli w Polsce w okresie transformacji w s´wietle badan´ autobiograficznych. Porównanie pokoleniowe” – prof. W. Drózúka; „Koniecznos´c´ antropologii dla pedagogiki medialnej” – ks. dr J. Mi þaso; „Antro-pologiczne podstawy edukacji zdrowotnej” – dr B. Wolny; „Antro„Antro-pologiczne podstawy w pedagogice ogólnej na Bia"orusi” – dr E. Konovaluk; „Wychowanie we wspó"czesnej rodzinie polskiej” – dr A. Kieszkowska; „Odkrywanie wartos´ci uczenia sieþ przez studentów miasta przygranicznego” – dr M. Olejarz.
Pedagogika ogólna, okres´lona jako dyscyplina prowadz þaca badania metaprzedmio-towe (a wieþc na wysokim stopniu ogólnos´ci, z cechuj þac þa j þa postaw þa krytyczn þa), mozúe s"uzúyc´ jako teoretyczna p"aszczyzna dyskusji i porozumienia w aspekcie podstawowych dla pedagogiki problemów. Niew þatpliwie bazowe problemy pedagogiki dotycz þa zarówno tres´ci antropologicznych, jak i aksjologicznych. W tym konteks´cie Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Antropologia i antropologiczne podstawy w pedagogice ogólnej” stanowi element wspomnianego krytycznego, ale i rozu-miej þacego namys"u nad zagadnieniami funkcji antropologii w konstruowaniu wiedzy pedagogicznej; jej znaczenie polega na stworzeniu mozúliwos´ci dla prezentacji badan´ nad antropologicznymi przestankami pedagogiki prowadzonych w Polsce.
Prezentowane referaty, jak równiezú tres´c´ dyskusji wskazywa"y na dwa sposoby rozwi þazania problemu relacji pedagogika–antropologia (filozoficzna, kulturowa). Wed"ug pierwszej propozycji istotne wydaje sieþ przyjeþcie okres´lonego obrazu cz"owieka (osoby) dla stworzenia koherentnego, funkcjonalnego (w sensie prak-tycznym – wychowawczym) i prawdziwego (adekwatnego) systemu wiedzy pedago-gicznej; wed"ug drugiej istotne wydaj þa sieþ analizy metaprzedmiotowe, maj þace za przedmiot b þadz´ okres´lone pojeþcia i tezy, b þadz´ koncepcje antropologiczne i ich krytyczn þa oceneþ tres´ciow þa i metodologiczn þa.
Dope"nieniem analiz na poziomie ogólnym by"y referaty dotycz þace zagadnien´ szczegó"owych w zakresie antropologicznych aspektów edukacji, w odniesieniu do kontekstów: kulturowych, narodowos´ciowych, spo"ecznych. Poruszano problemy: edukacji w warunkach kulturowo-spo"ecznych Bia"orusi, specyfiki edukacyjnej spo"ecznos´ci przygranicznych, spo"ecznos´ci osób osadzonych w zak"adach karnych, jak i grupy zawodowej nauczycieli.
