A N N A L E S
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A
VOL. XXV (2) SECTIO EE 2007
*Zakład Rozrodu Trzody ChlewnejInstytutu Rolnictwa w Szumen (Bułgaria) **Katedra Hodowli i U ytkowania Zwierz t
Wydział Nauk Rolniczych w Zamo ciu Akademii Rolniczej w Lublinie 22-400 Zamo , ul. Szczebrzeska 102
e-mail: bszostak@wnr.edu.pl
YORDAN MARCHEV*, BOGDAN SZOSTAK**
Jałowienie loch w zale no ci od systemu
utrzymania i sezonu
The opening periods of sows depending on conditions of rearing system and season
Streszczenie. Celem pracy było okre lenie wpływu systemu utrzymania i sezonu na długo
okre-su jałowienia loch (okres od odsadzenia prosi t do wyst pienia pierwszej rui). Analiz obj to 69 loch, z których 35 stanowiły lochy rasy dunajskiej białej, a 34 lochy rasy białej zwisłouchej. W zale no ci od systemu utrzymania były podzielone na trzy grupy: I – lochy utrzymywane indy-widualnie, II – lochy utrzymywane grupowo, III – lochy utrzymywane grupowo z indywidualnymi miejscami do ywienia. Stwierdzono tendencj do wydłu ania si okresu jałowienia u loch utrzy-mywanych grupowo. Ró nica w długo ci jałowienia loch utrzyutrzy-mywanych grupowo i indywidual-nie wynosiła 1,54 dnia i była statystyczindywidual-nie indywidual-nieistotna. Stwierdzono istotny wpływ sezonu na kształtowanie si okresu jałowienia. Najkrótszy okres jałowienia u loch wyst pował jesieni (6,2–6,3 dnia), a najdłu szy latem (8,3–8,8 dnia).
Słowa kluczowe: lochy, jałowienie, system utrzymania
WST P
Okres jałowienia loch mo e mie znacz cy wpływ na skracanie b d te wydłu anie cyklu rozrodczego, a to z kolei na intensywno wykorzystania loch w stadzie. Liczba otrzymanych prosi t od jednej lochy w ci gu roku jest jednym z głównych czynników wpływaj cych na opłacalno produkcji [Okularczyk 2004]. W warunkach ferm wielko-stadnych okres jałowienia bywa cz sto wydłu ony [Aumaitre i in. 1976, Katzarov i in. 2002, Matysiak i Sosnowska 2005]. Wysoki potencjał rozrodczy loch mo e by w pełni wykorzystany tylko przy wła ciwej organizacji rozrodu i zapewnieniu zwierz tom
opty-Y. Marchev, B. Szostak 28
malnych warunków rodowiskowych [Udała i in. 2003]. Zwi kszenie liczby prosi t od-chowanych od jednej lochy w ci gu roku staje si coraz trudniejsze, co wynika z niskiej odziedziczalno ci tej cechy oraz osi gni tego ju wysokiego poziomu płodno ci loch. Zrozumiałym jest wi c poszukiwanie innych mo liwo ci fizjologicznych i rodowisko-wych do zwi kszenia plenno ci loch [Czarnecki i in. 1991, Gajewczyk i Jasek 2000, Matysiak i in. 2004, Rz sa i in. 2005].
Celem pracy było dokonanie analizy okresu jałowienia loch oraz okre lenie wpływu systemu utrzymania i sezonu na kształtowanie si tej cechy.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono w fermie do wiadczalnej Instytutu Rolniczego w Szumen, w Bułgarii. Analiz obj to 69 loch, z których 35 stanowiły lochy rasy dunajskiej białej, a 34 lochy rasy białej zwisłouchej. W zale no ci od systemu utrzymania były one podzie-lone na trzy grupy. Lochy w grupie I utrzymywano w kojcach indywidualnych o po-wierzchni 1,2 m2, w grupie II – w kojcach grupowych po 8 szt., na powierzchni 2 m2 na 1 szt., a lochy w grupie III utrzymywano w kojcach grupowych z indywidualnymi miej-scami do karmienia, po 8 szt., na powierzchni podłogi 2 m2 na szt. W poszczególnych grupach do wiadczalnych lochy były wyrównane pod wzgl dem kolejno ci cykli rozrod-czych. Wykrywanie rui przeprowadzano dwukrotnie w ci gu dnia, wykorzystuj c w tym celu knura próbnika, który miał bezpo redni kontakt z lochami (przebywał w kojcu z lochami 20 min). Lochy ywiono standardowymi mieszankami pełnoporcjowymi prze-znaczonymi dla kategorii loch lu nych. Oprosienia loch rozkładały si równomiernie w ci gu roku, a długo okresu laktacji w analizowanej fermie wynosiła 28–30 dni.
Dane o długo ci okresu jałowienia loch (okres od odsadzenia prosi t do wyst pienia pierwszej rui) rejestrowano w dokumentacji hodowlanej i przechowywano w archiwum fermy. Zebrane wyniki opracowano statystycznie, stosuj c jednoczynnikow analiz wariancji, okre laj c kształtowanie si okresu jałowienia w zale no ci od systemu utrzymania loch i sezonu.
WYNIKI I DYSKUSJA
Zarówno lochy rasy dunajskiej białej, jak i białej zwisłouchej utrzymywane indywi-dualnie charakteryzowały si najkrótszym okresem jałowienia (tab. 1). redni okres jałowienia dla loch rasy dunajskiej białej w tej grupie wynosił 7,35 dnia, a dla loch rasy białej zwisłouchej – 6,71. Najdłu szy okres jałowienia stwierdzono u loch utrzymywa-nych grupowo i wynosił on 8,78 dnia u loch rasy dunajskiej białej i 8,25 dnia u loch rasy białej zwisłouchej. Najwy sz ró nic w redniej długo ci jałowienia loch stwierdzono pomi dzy lochami rasy białej zwisłouchej utrzymywanymi indywidualnie i grupowo. Wynosiła ona 1,54 dnia i chocia była statystycznie nieistotna, to potwierdziła tendencj , jak wykazały lochy rasy dunajskiej białej. Grupowe utrzymanie loch z indywidualnymi miejscami do ywienia miało równie nieistotny wpływ na długo okresu jałowienia, aczkolwiek okres ten był krótszy w porównaniu z grupowym utrzymaniem. Podobne tendencje stwierdzili inni autorzy [Backus et al. 1997], którzy odnotowali krótszy okres
JAŁOWIENIE LOCH W ZALE NO CI OD SYSTEMU UTRZYMANIA I SEZONU 29 jałowienia o 0,7–1,1 dnia u loch utrzymywanych w indywidualnych kojcach i kojcach grupowych z indywidualnymi miejscami do ywienia ni u loch utrzymywanych grupo-wo. Nieco gorsze wyniki przy grupowym utrzymaniu loch wi si zapewne z wi kszym stresem zwi zanym z ustaleniem hierarchii w stadzie tu po odsadzeniu i ł czeniu loch w nowe grupy. Lochy utrzymywane w kojcach grupowych wykazuj podwy szony poziom kortyzolu do momentu ustalenia hierarchii w grupie [Zi cik 2004]. W do wiadczeniu nad wpływem stymulowanego stresu indukowanego wielokrotnym podawaniem ACTH na ruj i owulacj u niektórych loch stwierdzono przedłu enie długo ci cyklu o 2,5 dnia w stosunku do kontroli [Razdan et al. 2004].
Tabela 1. Wpływ systemu chowu na długo jałowienia loch rasy dunajskiej białej i białej zwisłouchej
Table 1. The influence of rearing system on the length of opening periods of female Danubian White pigs and Landrace sows
Dunajska biała Danubian White Biała zwisłoucha Landrace System chowu loch The rearing system
of sows rednia mean bł d error wsp. zmienno ci variation coefficient rednia mean bł d error wsp. zmienno ci variation coefficient Chów indywidualny Individual rearing 7,35 1,98 23,21 6,71 1,76 20,13 Chów grupowy Group rearing 8,78 1,92 24,18 8,25 2,01 26,19 Chów grupowy z in-dywidualnymi miej-scami do ywienia Group rearing with
individual feeding places
8,09 1,79 19,85 7,84 1,84 19,47
Tabela 2. Wpływ systemu chowu na długo jałowienia loch
Table 2. The influence of rearing system on the length of opening periods of sows System chowu loch
The rearing system of sows
I II III Razem Total Okres jałowienia (dni) Open periods of sows (days) szt. number % szt. number % szt. number % szt. number % 1–5 4 17,4 0 0,0 2 8,7 6 8,7 6–8 16 69,6 13 56,5 15 65,2 44 63,7 9–11 3 13,0 6 26,1 5 21,7 14 20,3 12–14 0 0,0 4 17,4 1 4,4 5 7,3 Razem Total 23 100 23 100 23 100 69 100
Tabela 3. Wpływ sezonu na długo jałowienia loch
Table 3. The influence of the season on the length on opening periods of sows Rasa
Breed dunajska biała
Danubian White biała zwisłoucha Landrace
Razem Total Sezon Season rednia mean error bł d wsp. zmienno ci variation coefficient rednia mean error bł d wsp. zmienno ci variation coefficient rednia mean error bł d wsp. zmienno ci variation coefficient Zima Winter 8,38 a 1,81 22,18 8,00a 1,76 24,31 8,19a 1,79 23,24 Wiosna Spring 6,83 1,67 17,64 7,67 1,72 19,19 7,25 1,69 18,41 Lato Summer 8,83b 1,94 24,06 8,33b 1,86 22,53 8,58b 1,90 23,29 Jesie Autumn 6,33ab 1,55 15,43 6,22ab 1,69 17,48 6,28ab 1,62 16,45
rednie w kolumnach oznaczone t sam liter ró ni si statystycznie istotnie przy P ≤ 0.01
JAŁ OWIENIE LOCH W ZALE NO CI OD SYSTEMU UTRZYMANIA I SEZONU 31 W tabeli 2 przedstawiono procentowy udział loch o ró nej długo ci jałowienia z po-szczególnych systemów utrzymania. W badanej populacji najwy szy odsetek loch wyka-zał ruj w 6–8 dni po odsadzeniu (63,7%). Od 9 do 11 dnia po odsadzeniu ruj wykawyka-zało 20,3% loch. Najlepiej wyniki te kształtowały si w grupie loch utrzymywanych indywi-dualnie, gdzie znacz ca wi kszo loch (69,6%) wykazała ruj w przedziale 6–8 dni. W tej grupie najpó niej stwierdzono ruj (w przedziale 9–11 dni) i wykazało j 13% loch. W ród loch utrzymywanych grupowo stosunkowo du y odsetek wykazał ruj w 12–14 dniu po odsadzeniu (17,4%).
W tabeli 3 przedstawiono wyniki charakteryzuj ce długo jałowienia loch rasy du-najskiej białej i białej zwisłouchej w zale no ci od sezonu. Dla obu analizowanych ras jesie okazała si najlepszym sezonem, o czym wiadcz krótkie okresy jałowienia loch: 6,33 dnia dla rasy dunajskiej białej i 6,22 dla białej zwisłouchej. Lato ze swoimi wyso-kimi temperaturami charakterystycznymi dla Bułgarii spowodowało opó nienie rui u loch rednio o około 2 dni w porównaniu z jesieni . Ró nice te s istotne przy P ≤ 0,01. Miesi ce zimowe były równie mniej korzystne w porównaniu z jesiennymi i ró nice w długo ci jałowienia loch dla tych sezonów okazały si istotne (P ≤ 0,01). Otrzymane wyniki okre laj ce wpływ sezonu na długo jałowienia loch potwierdzaj wcze niejsze nasze badania z tego zakresu [Szostak 2006].
WNIOSKI
1. Najdłu szy okres jałowienia stwierdzono u loch utrzymywanych grupowo (8,25– 8,78 dnia). Stosunkowo du y odsetek loch utrzymywanych grupowo wykazywał ruj w 12–14 dniu po odsadzeniu prosi t (17,4%).
2. Jesie okazała si najkorzystniej wpływaj cym sezonem na kształtowanie si okresu jałowienia u loch. Dla rasy dunajskiej białej wynosił on 6,33 dnia, a dla białej zwisłouchej – 6,22 dnia. Miesi ce letnie istotnie wpłyn ły na opó nienie rui u loch, red-nio o około 2 dni w porównaniu z jesieni .
PI MIENNICTWO
Aumaitre A., Dagorn J., Legault C., Le Denmat M. 1976. Influence of farm management and breed type on sows conception-weaning interval and productivity in France. Livestock Production Science, 3, 75–83.
Backus G. B. C., Vermeer H. M., Roelofs P. F. M., Vessur P. C., Adams J. H. A., Binnendijk G. P., Smeets J. J., van der Peet-Schwering C. M., van der Wilt F. J. 1997. Comparative study of four housing systems for nonlactating sows. ASAE Proc. 5th Int. Symp. Livestok Environment. Bloomington, 273–279.
Czarnecki R., Delikator B., Palusi ski J., Kaw cka M. 1991. Termin oraz krotno krycia i una-sienniania loch. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 1, 116–124.
Gajewczyk P., Jasek S. 2000. Ocena u ytkowo ci rozpłodowej loszek miesza ców pbz x wbp stanowi cych całoroczny remont stada loch w fermie typu „Bisprol”. Biul. Nauk. Wyd. UWM Olsztyn, 7, 67–74.
Y. Marchev, B. Szostak 32
Katzarov V., Dragoev P., Szostak B., Yarkowa J. 2002. Ocena wybranych współczynników cha-rakteryzuj cych dzielno reprodukcyjn loch. Rocz. AR w Poznaniu, 29–33.
Matysiak B., Sosnowska A. 2005. Zale no wybranych czynników na długo okresu jałowienia loch w warunkach fermy przemysłowej. LXX Zjazd PTZ , komunikaty nauk. 86, Warszawa. Matysiak B., Pietruszka A., Owsianny J., Konik A. 2004. Wpływ długo ci jałowienia loch na
cechy ich u ytkowo ci rozrodczej. Pr. Mat. Zoot. 15, 173–174.
Okularczyk S. 2004. Tendencje w opłacalno ci produkcji trzody chlewnej w ostatnim trzynastole-ciu. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 72, 245–252.
Razdan P., Tummaruk P., Kindahl H., Rodriguez-Martinez H., Hulten F., Einarson S. 2004. Hor-monal profiles and embryo survival of sows subjected to induced stress, during days 13 and 14 of pregnancy. Anim. Rep. Sci. 81, 295–312.
Rz sa A., Pozna ski W., Klimkow S. 2005. Wpływ wybranych czynników na wyniki u ytkowo ci rozpłodowej loch. Rocz. Nauk. PTZ 3, 521–526.
Szostak B. 2006. Analiza okresu jałowienia loch i jego wpływu na płodno oraz mas miotu. III Mi dzynarodowa Konferencja – Zastosowanie osi gni naukowych z zakresu genetyki, roz-rodu, ywienia oraz jako ci tusz i mi sa w nowoczesnej produkcji wi ., Wyd. ATR Byd-goszcz, 122.
Udała J., Błaszyk B., G czarzewicz D. 2003. Fizjologiczne i praktyczne aspekty przebiegu cyklu rujowego u wi . Wie Jutra, 3 (56), 19–22.
Zi cik A., J. 2004. Zastosowanie osi gni bada podstawowych we współczesnej biotechnice rozrodu wi . Pr. Mat. Zoot. 15, 47–51.
Summary. The main aim of the survey was to determine the influence of the rearing system and
season on length of open periods of sows (weaning to first estrus interval). Sixty nine sows were analyzed: thirty five were Danubian White pigs and thirty four – Landrace sows. Depending on conditions of the rearing system they were divided into three groups I – individual system of sows, II – group systems, III – group systems with individual feeding places. A tendency was observed for the length of open periods of sows in group breeding to increase. The difference in the length of open periods of sows in group rearing and individual rearing was 1.54 day and it was not stati-stically significant. A significant effect of the season on the of open period was observed. The shortest length of open periods of sows was in autumn (6.2–6.3 days) and the longest in the sum-mer (8.3–8.8 days).
