Agnieszka M. Bąbel, Agata
Grabowska-Kuniczuk
Wstęp
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej 14, 3-4
7 t # M S Seria XIV 2008
Wstęp
P
rezentow ana obecnie Łaskawem u C zytelnikow i seria rocznika „N apis” zawiera prace przedstaw ione na interdyscyplinarnej konferencji naukow ej, która odbyła się w Kielcach od 6 do 8 maja 2008 roku. Spotkanie pod hasłem Krzywe zwierciadłona gościńcu. Literacka satyra, karykatura, groteska zgrom adziło badaczy różnych dyscyplin
(m iędzy innym i filologii polskiej i angielskiej, m edioznaw stw a, psychologii), których zainteresow ania skupiają się w okół tem atu kom izm u, h u m o ru i śmieszności. W spół organizatoram i konferencji byli: Pracow nia Literatury O kolicznościow ej i U żytkow ej Instytutu Literatury Polskiej W ydziału Polonistyki U n iw ersytetu Warszawskiego; In stytut Badań Literackich Polskiej Akadem ii N a u k w Warszawie; Wydział Filologiczny oraz Wydział N a u k H um anistycznych i Społecznych Szkoły Wyższej Psychologii Spo łecznej w Warszawie; Instytut Filologii Polskiej na Wydziale H um anistyczn ym U n i w ersytetu H um anistyczno-P rzyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, a także Towarzystwo Literackie im. Adama M ickiewicza. O brady odbywały się w D o m u Śro dow isk Twórczych — Pałacu Tomasza Zielińskiego w Kielcach. W konferencji wzięło udział 33 referentów — przedstawicieli ośrodków akadem ickich z całego kraju.
K onferencję otworzył przedstawiciel kieleckich organizatorów, prof. d r hab. W ie sław C aban, dziekan Wydziału H um anistycznego U JK (obecnie pro rekto r tej uczelni). Wykład inauguracyjny Społeczeństwo śmiechu wygłosił p ro f dr hab. K rzysztof Kłosiński (SWPS).
Pierw szy dzień obrad pośw ięcony był zjawiskom h u m o ru i kom izm u w literaturze staropolskiej oraz oświeceniowej — dom inow ała tem atyka sowizdrzalska (od „świata frantów i sow izdrzałów ” do ethosu rycerskiego w dram acie sowizdrzalskim ) i zjawisko kom izm u. Rozważane były głów nie zagadnienia satyry i h u m o ru , rów nież czarnego, w okolicznościowej literaturze politycznej.
R eferaty wygłoszone we środę 7 maja koncentrow ały się w okół p rob lem ó w m iędzy innym i karykatury i ironii w literaturze X IX oraz początku X X w ieku — badacze p re zentow ali w izerunki literatów pod pręgierzem satyry, rozprawiali o hum orystycznym oswajaniu grozy czy analizowali ironiczny język maski.
4 W stęp
W ystąpienia zaprezentow ane ostatniego dnia konferencji pośw ięcono dowcipow i, ironii i satyrze w literaturze oraz kulturze w spółczesnej — od ironii i autoironii u Z b i gniew a H erb erta czy Stanisława Barańczaka oraz pastiszów pieśni dziadow skich, przez dow cip polityczny w P R L -u , po dyskusyjny rodzaj poczucia h u m o ru prezentow any przez telewizyjne sitcomy. Trzydniow e obrady zam knął wykład prof. dra hab. Tadeusza Rachwała O zabawianiu, a spotkanie posum ow ało wystąpienie prof. dra hab. Janusza M aciejewskiego, przew odniczącego K om itetu O rganizacyjnego Konferencji.
W perspektywie badawczej znalazły się zarów no teksty literackie z dziedziny litera tury wysokiej, ja k i popularnej czy folkloru, a także z obszarów pogranicznych gatun ków literackich bądź form parateatralnych. M ateriału do analizy dostarczyły rów nież przekazy dokum entalne (pam iętniki, w spom nienia, prasa). A utorzy nie kusili się raczej 0 tw orzenie nowych, ogólnych definicji pojęć „k om izm u”, „h u m o ru ” czy „śm ieszno ści” (choć mieli wyraźną św iadom ość potrzeby takich ustaleń, a także w iedzę na tem at istnienia w ielu różnych teorii w obrębie tych zagadnień, i często powoływali się na nie które z nich). Koncentrow ali się na badaniu w kontekście historycznym i społecznym strategii kom unikow ania się (ze szczególnym uw zględnieniem takich form ja k ironia, satyra, groteska, karykatura czy parodia), a także analizow aniu konkretnych sytuacji kom icznych i funkcji, jakie pełnią one w danej kulturze.
Z e w zględu na ogrom ne zainteresow anie, jak im w środow isku polskiej h u m a n i styki cieszyło się kieleckie spotkanie, redaktorzy zdecydowali się uzupełnić m ateriały
p o k o n fe re n c y jn e, w k o m p o n o w u ją c w całość to m u g ru p ę te k stó w w y b ra n y c h sp o śró d
licznie nadesłanych artykułów autorstw a badaczy, którzy nie uczestniczyli w sam ych obradach.
R óżnorodność wykorzystywanego m ateriału i usytuow anie problem atyki projektu na obszarze łączącym różne dyscypliny badawcze pozw oliły na pełniejsze poznanie 1 zrozum ienie tych w ażnych aspektów ludzkich zachow ań społecznych, jak im i są h u m or, kom izm i śm ieszność w kulturze na przestrzeni w ielu wieków.
Serdecznie zapraszamy do spojrzenia na świat literatury, odbijający się i opalizujący w tafli różnorako ukształtowanego zwierciadła słów, życząc jednocześnie miłej lektury.
