Z
agadnienia z krĊgu autopromocji ponow-nie staáy siĊ przedmiotem reß eksji podczas trzeciej ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyáa siĊ w Centrum Informacji Nauko-wej i Biblioteki Akademickiej1. Wydarzenie zo-staáo zorganizowane przez Zakáad Lingwistyki Tekstu i Dyskursu Instytutu JĊzyka Polskiego im. Ireny Bajerowej Uniwersytetu ĝląskiego w Katowicach oraz Oddziaá Katowicki To-warzystwa MiáoĞników JĊzyka Polskiego. Do udziaáu w konferencji zaproszono uczestników z wielu krajowych oĞrodków akademickich reprezentujących róĪne dyscypliny naukowe, dziĊki czemu zagadnienia autopromocji i kre-acji wizerunku medialnego zostaáy zinterpreto-wane wszechstronnie.Na początku gáos zabraáy mgr Ewelina Tyc i mgr Aleksandra Kalisz. Organizatorki przy-witaáy zgromadzonych prelegentów i goĞci, a takĪe przypomniaáy historiĊ dotychczasowych konferencji z tego cyklu. Dr Ewa Biáas-Pleszak z ramienia Oddziaáu Katowickiego Towarzy-stwa MiáoĞników JĊzyka Polskiego równieĪ przywitaáa zebranych uczestników i goĞci, zaĞ
kierująca Zakáadem Lingwistyki Tekstu i Dys-kursu prof. zw. dr hab. BoĪena Witosz krótkim wstĊpem wprowadziáa sáuchaczy w problema-tykĊ konferencji.
Pierwszą sekcjĊ naukową otworzyáa dr hab. Iwona Loewe, która wraz z mgr Tyc moderowa-áa dyskusjĊ i przebieg konferencji. Obrady roz-począá prof. zw. dr hab. Michael Fleischer (Uni-wersytet Wrocáawski), który wygáosiá referat pt.
Konstruktywny charakter image’u osobowoĞci.
Autor w swojej analizie odwoáaá siĊ do zaáoĪeĔ paradygmatu konstruktywistycznego, wedáug którego kognitywne obiekty stanowią konstruk-ty kulturowe, zatem wyobraĪenia czy schema-ty w ludzkim umyĞle podlegają nieustannym przeobraĪeniom wynikającym z otaczającego je kontekstu kulturowego. W referacie podjĊto próbĊ rekonstrukcji image’u i autoimage’u in-dywidualnej osobowoĞci w jej Ğrodowisku so-cjalnym. Badacz zauwaĪyá, Īe ksztaát projekto-wanych wizerunków jest zaleĪny od osób, które je tworzą. W rezultacie jeden czáowiek posiada wiele wizerunków – kaĪdy jest prawdziwy (we-dle czynnoĞci poznawczych obserwatorów),
Sprawozdanie z III Interdyscyplinarnej Konferencji
Naukowej „Autopromocja, autoprezentacja,
wizerunek w mediach masowych. Teoria
i praktyka”, Katowice, 2 marca 2016
Alicja Bronder, Magdalena Wojtyka
1 Zob. sprawozdania z dwóch poprzednich konferencji z tego cyklu: E. Tyc, Dyskurs autopromocyjny i jego
wspóáczesne odmiany, „Studia Medioznawcze” 2014, nr 2, s. 235, http://sm.id.uw.edu.pl/Numery/2014_2_57/tyc.
pdf [dostĊp: 19.03.2016]; B. Pukalska, Dyskurs autopromocyjny dawniej i dziĞ, „Studia Medioznawcze” 2015, nr 4, s. 123, http://sm.id.uw.edu.pl/Numery/2015_4_63/pelny.pdf [dostĊp: 19.03.2016].
114
Alicja Bronder, Magdalena Wojtykalecz Īaden nie jest realny (nie jest odbiciem rze-czywistej osoby).
Jako druga wystąpiáa dr Annette Siemes (Uniwersytet Wrocáawski), która przedstawiáa referat pt. Powstanie (auto)wizerunku w
kontek-Ğcie biograÞ i medialnej i rozwoju technologii.
Badaczka objĊáa obserwacjami dwie biograÞ e medialne naukowców, których dzieliáa znacząca róĪnica wieku. Istotnym spostrzeĪeniem okaza-áo siĊ wskazanie zaleĪnoĞci miĊdzy biograÞ ami medialnymi a relacją czáowieka i spoáeczeĔstwa z mediami – wspóáczeĞnie znacznie wiĊkszą rolĊ w jej konstrukcji odgrywają, obok prac i dokonaĔ naukowych, takie elementy jak za-mieszczane w mediach masowych zdjĊcia, ma-teriaáy multimedialne, wywiady itp. Prelegentka uwydatniáa swoistą ewolucjĊ w tworzeniu wize-runków medialnych naukowców, ukazując tym samym ich wyrazistą obecnoĞü w mediach.
Wizerunek twórcy pomiĊdzy paradygmatem romantycznym a nowymi mediami. Przykáad Charlotte Roche i Michaáa Witkowskiego,
au-torstwa dr Agnieszki Jeziorskiej-WiĞniewskiej (Uniwersytet Warszawski), to kolejny referat wygáoszony podczas pierwszej sesji konferen-cji. Badaczka poĞwiĊciáa swoje wystąpienie analizie wizerunku medialnego dwóch wspó á-czesnych pisarzy-skandalistów: Charlotte Roche i Michaáa Witkowskiego. Prelegentka omówiáa obrane przez nich strategie autopromocyjne, odwoáujące siĊ do paradygmatu romantyczne-go. Dodatkowym uzupeánieniem takiej kreacji wizerunku jest estetyka geniuszu – w jej Ğwietle pisarz staje siĊ dla odbiorców swoistym prze-wodnikiem, wskazuje odmienny, innowacyjny sposób postrzegania Ğwiata.
Temat wizerunku uniwersytetu w Polsce podjąá dr Michaá Grech (Uniwersytet Wro-cáawski). Autor w referacie pt. Autoprezentacja
a wizerunek uniwersytetów w Polsce
przedsta-wiá wyniki swoich badaĔ dotyczących odbioru wizerunku uczelni. Z wystąpienia prelegenta uczestnicy konferencji mogli siĊ dowiedzieü, Īe stereotyp uczelni okazuje siĊ bardzo zbliĪony w róĪnych grupach spoáecznych i zostaje oparty
na takich kategoriach, jak nauka, wyksztaácenie, tradycja itp. Badacz wskazaá równieĪ cechy, które róĪnicują odbiór poszczególnych uniwer-sytetów w Polsce, jednak podkreĞliá obecnoĞü wielu elementów wspólnych, wspóátworzących wizerunek uczelni wyĪszej w potocznej Ğwiado-moĞci wspólnoty komunikacyjnej.
Ostatni referat w pierwszej sesji konferencji wygáosiáa dr Ewa Ficek (Uniwersytet ĝląski). Prelegentka w wystąpieniu zatytuáowanym
Me-dialne kreacje doradców (przypadek dyskursu kulinarnego) poddaáa rozwaĪaniom strategie
autoprezentacyjne przyjmowane przez gospo-darzy programów kulinarnych. Autorka wyró Ī-niáa istotne elementy wizerunku, takie jak wy-razista podmiotowoĞü, indywidualny styl bycia i wypowiedzi, w tym specyÞ czny jĊzyk i dobór leksyki, prezencjĊ postaci czy dobór odpowied-niego otoczenia i scenograÞ i. RozwaĪania zo-staáy zilustrowane przykáadami pochodzącymi z róĪnych tekstów polskiego dyskursu kulinar-nego, co pozwoliáo przedstawiü wszechstronnie realizowany wizerunek medialnych doradców. Pierwszą czĊĞü konferencji zamknĊáa inspirują-ca dyskusja na temat wygáoszonych referatów. Gáos zabrali m.in. prof. Witosz oraz dr hab. Ja-cek Warchala. Prelegenci odnieĞli siĊ do zada-nych im pytaĔ, przybliĪając sáuchaczom poru-szone w debacie kwestie.
Drugi panel sesji naukowej otworzyá dr hab. prof. UWM Maciej Kledzik (Uniwersytet War-miĔsko-Mazurski) referatem JĊzyk publicznych
wystąpieĔ Marka Edelmana, Jerzego Urbana i Daniela Passenta (w ramach obszaru badaw-czego: Ewolucja jĊzyka osobniczego postaci medialnych). Autor przedstawiá biograÞ Ċ trzech
tytularnych postaci, podkreĞlając istotne wyda-rzenia z ich Īycia, które mogáy mieü wpáyw na kreacjĊ ich przyszáych wystąpieĔ publicznych.
KwestiĊ róĪnorodnych przekazów wojennych w dyskursie publicznym poruszyá dr Zbigniew Bednarek (Uniwersytet àódzki) w wystąpieniu pt. Narracje wojenne i obrazy konß iktów
kultu-rowo-politycznych: istota funkcjonowania w me-diach a wpáyw na funkcjonowanie spoáeczeĔstw.
115
Sprawozdanie z III Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej „Autopromocja…
Autor poddaá analizie sposób przedstawiania w mediach czterech wybranych konß iktów: wojny w BoĞni i Hercegowinie, wojny w Zato-ce Perskiej, wojny na Ukrainie oraz zamachów terrorystycznych w Turcji. Badacz podkreĞliá, Īe narracje wojenne stosowane w przekazach me-dialnych mają duĪy wpáyw na odbiór oraz sób rozumienia i oceniania konß iktu przez spo-áeczeĔstwo, co mogáoby zostaü wykorzystane do prób manipulacji wspólnotą komunikacyjną.
W toku obrad nie pominiĊto takĪe problemu dyskursu religijnego w Polsce. Dr Adam Warze-cha (Uniwersytet ĝląski) wygáosiá referat zatytu-áowany Indywidualizacja, deinstytucjonalizacja
i mediatyzacja religijnoĞci i dyskursu religijnego w Polsce. Prelegent, wykorzystując zaáoĪenia
teorii krytycznej analizy dyskursu, zadaá istotne pytania badawcze dotyczące tego, w co i w jaki sposób Polacy wierzą oraz jak ta wiara przekáada siĊ na ich Īycie codzienne. Badacz opará swoje analizy na danych statystycznych GUS, CBOS i innych instytucji przeprowadzających badania ankietowe. W referacie podkreĞlono zaleĪnoĞü miĊdzy religijnoĞcią Polaków (jej wzrostem lub spadkiem) a znaczącymi wydarzeniami z Īycia koĞcioáa. Warzecha zauwaĪyá, Īe choü potencjaá komunikacyjny KoĞcioáa jest bardzo wysoki, to liczba wiernych praktykujących maleje, co wią-Īe siĊ z potrzebą zmiany strategii sposobu mó-wienia o wierze i jej aspektach.
NastĊpnie dr Beata Duda oraz dr Wioletta Wilczek (Uniwersytet ĝląski) poddaáy analizie róĪne aspekty wydĨwiĊku medialnego coming outu ks. Krzysztofa Charamsy. W wyst ąpie-niu pt. RóĪne oblicza ks. Charamsy. OddĨwiĊk
medialny po coming oucie duchownego
autor-ki zaprezentowaáy strategie autoprezentacyj-ne przyjĊte przez ksiĊdza w jego aktywnoĞci w mediach publicznych. Badaczki objĊáy ob-serwacją zarówno teksty publikowane w prasie, jak i wywiady internetowe i telewizyjne. Prele-gentki zauwaĪyáy, Īe Ğwiadoma kreacja wize-runku ks. Charamsy odwoáuje siĊ do strategii retorycznych, jak równieĪ do prób manipulo-wania sáuchaczem, oraz zawiera elementy
ka-zania – poczynione rozwaĪania zawieraáy przy-káady obrazujące wysnute w toku wywodu tezy. WaĪną czĊĞcią referatu byáo przeanalizowanie reakcji odbiorców na coming out ks. Charamsy, a takĪe podkreĞlenie, Īe po upáywie czasu za-interesowanie duchownym w mediach zmalaáo, co w poáączeniu z obraną strategią autopromo-cyjną potwierdza, Īe omówione wystąpienie ksiĊdza nosiáo znamiona skandalu.
Popoáudniową sesjĊ obrad zamknąá referat mgr. Mateusza Flonta (Uniwersytet JagielloĔski) pt. Autokreacja buntownika w artykuáach
wstĊp-nych w polskich fanzinach subkultur punków i metalowców. Badacz rozpocząá swoją analizĊ
od przybliĪenia, czym są fanziny oraz jaką rolĊ odgrywają w nich artykuáy wstĊpne. W poczy-nionych rozwaĪaniach istotny okazaá siĊ kon-tekst kulturowy: specyÞ ka subkultur punków oraz metalowców. Prelegent, poddając analizie artykuáy wstĊpne z fanzinów, zaprezentowaá wi-doczne w tekstach aspekty rzeczywistoĞci, prze-ciwko którym buntują siĊ autorzy tej grupy spo-áecznej. Autor zwróciá równieĪ uwagĊ na fakt, Īe tematyka poruszona w rozwaĪaniach wymaga szerokich badaĔ interdyscyplinarnych.
Po ostatnim wystąpieniu drugiej sesji rozpo-czĊáa siĊ oĪywiona dyskusja, w której gáos zabrali m.in. prof. Witosz, dr hab. Loewe, prof. Fleischer i dr hab. Warchala. Odpowiedzi prelegentów przyniosáy wiele istotnych spostrzeĪeĔ, co z pew-noĞcią zainspiruje ich do dalszych badaĔ.
Po przerwie obiadowej rozpoczĊáa siĊ trze-cia, ostatnia sesja konferencji. Jako pierwszy zabraá gáos dr Mariusz Wszoáek (Uniwersytet Wrocáawski), prezentując referat pt. Typologia
reklamy wiodącej. Autor przedstawiá przyjĊte
w medioznawstwie ustalenia związane z teorią reklamy, m.in. wskazaá na peánione przez nią funkcje oraz jej powiązanie z wizerunkiem i ko-munikacją. Kontekstem rozwaĪaĔ byáy równieĪ tradycyjne kategoryzacje reklamy stanowiące ujĊcia wewnątrzsystemowe. Po przybliĪeniu za-áoĪeĔ badawczych prelegent wskazaá istotne ele-menty reklamy wiodącej oraz zaprezentowaá wáa-sną propozycjĊ jej typologii, wyróĪniając reklamĊ
116
Alicja Bronder, Magdalena Wojtykaimage’ową, subwersywną, storytelling, reklamĊ typu reality show, reklamĊ lustrzaną oraz rekla-mĊ ukrytą. RozwaĪania autora byáy zilustrowane wieloma przykáadami, co dodatkowo podkreĞliáo omawiany aspekt reklamy.
Zagadnieniem crowdfundingu zajĊáa siĊ dr Barbara Orzeá (Uniwersytet ĝląski). Badacz-ka wygáosiáa referat „WyróĪnij siĊ lub zgiĔ”.
Crowdfunding a kontekst autopromocji, w
któ-rym przedstawiáa analizĊ form internetowych zbiórek pieniĊdzy, uwydatniając ich charak-terystyczne cechy. Prelegentka na wybranych przykáadach zaczerpniĊtych z polskich portali crowdfundingowych przedstawiáa aspekty po-szczególnych projektów, zwracając szczególną uwagĊ na elementy, które miaáy wpáyw na za-koĔczenie zbiórki sukcesem. Swoje wystąpienie badaczka zakoĔczyáa wytypowaniem gáównych elementów, które decydują o powodzeniu akcji crowdfundingowej, takich jak przekonująco opisana historia, innowacyjnoĞü projektu, wia-rygodnoĞü i rozpoznawalnoĞü autora, a takĪe interesujące opracowanie graÞ czne.
NastĊpna prelegentka – mgr Karolina àapiĔ-ska (Uniwersytet ĝląski) – wygáosiáa referat pt.
Medialne oblicza skandalu. Skandal jako strate-gia kreowania wizerunku. Badaczka
przedstawi-áa obszerne ustalenia dotyczące teorii skandalu, podaáa proponowane deÞ nicje oraz podkreĞliáa jego subiektywny wymiar. Autorka skupiáa siĊ na istotnych pytaniach dotyczących funkcjonowania skandalu w mediach. W wystąpieniu uwydatnio-no fakt, Īe skandal odgrywa waĪną rolĊ w me-diach oraz moĪe staü siĊ jednym ze sposobów kreowania wáasnego wizerunku, co czyni z niego specyÞ czną formĊ autoprezentacji.
W podobnym krĊgu tematycznym byá uloko-wany kolejny referat, autorstwa mgr Anny Wójciuk (Uniwersytet ĝląski). W wystąpieniu zatytuáowa-nym Agresywna autoprezentacja – medialny
wi-zerunek Magdaleny Gessler i Wojciecha Modesta Amaro badaczka wyróĪniáa formy agresji
stosowa-nej przez gospodarzy programów kulinarnych. Pre-legentka wskazaáa, Īe w zachowaniu przywoáanych postaci dominuje agresja sáowna, która przejawia
siĊ m.in. w wulgaryzmach, tonie rozkazującym, krzyku czy ironii. W referacie badaczka wydzie-liáa równieĪ dwie formy autoprezentacji – Magdy Gessler, która za pomocą rad i empatii równowaĪy swój wizerunek, oraz Wojciecha Modesta Amaro, który nie podejmuje tego typu dziaáaĔ, co w istot-ny sposób wpáywa na koĔcowy, agresywny image postaci. Prelegentka zasugerowaáa takĪe moĪliwoĞü wáączenia kontekstu páci w interpretacjĊ tych auto-prezentacyjnych strategii.
Trzecią sesjĊ obrad i zarazem czĊĞü meryto-ryczną konferencji zamknĊáa mgr Alicja Bronder (Uniwersytet ĝląski), która wygáosiáa referat pt.
Homo erectus – o sposobach kreowania wizerun-ku w serialu paradowizerun-kumentalnym. WypowiedĨ
poĞwiĊcono prezentacji wybranej strategii kreacji wizerunku postaci w przywoáanym tekĞcie tele-wizyjnym, oscylującej wokóá cechy determinu-jącej caáoĞü wzorca osobowoĞciowego – seksu-alnoĞci. Tak nacechowany wizerunek zostaá osią-gniĊty przez zastosowanie szeregu elementów konstrukcji gatunku w kaĪdym jego aspekcie, co zostaáo przez autorkĊ zobrazowane licznymi przykáadami. Tytuáowa metafora homo erectus oddaje specyÞ kĊ sposobu prezentacji czáowieka w obrĊbie przedstawionego komunikatu zyskują-cego w Polsce coraz wiĊkszą popularnoĞü.
Po ostatnim wystąpieniu rozpoczĊáa siĊ dys-kusja, podczas której gáos zabrali m.in. dr hab. Loewe, prof. Fleischer oraz dr Warzecha. Pre-legenci podjĊli dyskusjĊ, której efektem byáo wiele interesujących spostrzeĪeĔ. Na zakoĔcze-nie gáos zabraáy organizatorki konferencji, a ca-áoĞü wydarzenia podsumowaáa dr hab. Loewe, dziĊkując referentom i sáuchaczom za aktywne uczestnictwo oraz równoczeĞnie zapraszając do wziĊcia udziaáu w kolejnych edycjach konfe-rencji z cyklu „Autopromocja…”. Omówione wydarzenie okazaáo siĊ inspirującym spotka-niem naukowym zrzeszającym reprezentantów róĪnych dziedzin badawczych, co zaowocowaáo mnogoĞcią róĪnorodnych interpretacji i ujĊü zja-wiska autoprezentacji i wizerunku medialnego, bĊdących przyczynkiem i równoczeĞnie zachĊtą do podjĊcia dalszych obserwacji.
