121 Rozszczep podniebienia pierwotnego i wtórnego
należy do najczęściej występujących wad rozwojo-wych twarzoczaszki. Leczenie rozszczepów wyma-ga długiego, wielospecjalistycznego postępowania, współpracy m.in. pediatry, neonatologa, chirurga plastyka, ortodonty, logopedy, foniatry i protetyka (1, 2, 3, 4). Leczenie protetyczne jest końcowym etapem rehabilitacji i polega na uzupełnieniu braku-jących struktur anatomicznych, przywróceniu pra-widłowej funkcji żucia i mowy oraz zabezpieczeniu pacjenta przed powstaniem wtórnych dysfunkcji układu stomatognatycznego. Poprzez przywróce-nie funkcji mowy, żucia, poprawę estetyki twarzy leczenie protetyczne podnosi jakość życia pacjen-tów, powoduje poprawę ich stanu psychicznego i umożliwia lepsze kontakty z otoczeniem (3, 4, 5). Wybór metody leczenia protetycznego jest uzależ-niony od warunków miejscowych, istniejących w
jamie ustnej po zakończonym leczeniu chirurgicz-no-ortodontycznym (2, 3, 4, 6, 7, 8).
Morfologia rozszczepów jest niepowtarzal-na i różnorodniepowtarzal-na. Powoduje to poważne trudno-ści w konwencjonalnym leczeniu protetycznym. Problemy terapeutyczne stwarzają szczeliny roz-szczepu, ruchoma kość przysieczna, ruchome frag-menty podłoża śluzówkowego, blizny po zabiegach operacyjnych, niski przyczep wargi górnej, niepra-widłowy przebieg czerwieni wargowej, wzmożone napięcie mięśnia okrężnego ust, skrócenie wargi górnej, zaburzenia dotyczące zębów – wrodzony brak zawiązków zębów, ustawienie zębów w łuku, występowanie zębów atypowych, obecność zębów nadliczbowych czy zaburzenia mineralizacji zę-bów. Najczęściej rozszczepom towarzyszy zgryz otwarty, krzyżowy, głęboki, niedorozwój szczęki czy przodozgryz (9).
Streszczenie
W pracy przedstawiono sposób rehabilitacji pro-tetycznej pacjenta z rozszczepem podniebienia pier-wotnego i wtórnego z zastosowaniem umocowanej za pomocą precyzyjnych elementów retencyjnych protezy szkieletowej.
Zastosowanie niekonwencjonalnej protezy szkieletowej w
rehabilitacji protetycznej pacjenta z rozszczepem podniebienia
(opis przypadku)
Prosthetic rehabilitation of patient with cleft palate using unconventional
removable denture: A case report
Magdalena Żółtak-Staroń
1, Renata Szymańska-Kozula
2, Zdzisław Bereznowski
11 Z Katedry i Zakładu Protetyki Stomatologicznej GUM 2 Z Gdańskiego Centrum Stomatologicznego
Kierownik: dr hab. n. med. Z. Bereznowski, prof. ndzw. GUM
Summary
The article illustrates prosthetic rehabilitation of pa-tient with cleft palate using removable partial denture with extracoronal precision attachments.
HASŁA INDEKSOWE:
rozszczep podniebienia, leczenie protetyczne KEY WORDS:cleft palate, prosthetic treatment
M. Żółtak-Staroń i inni
122 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2011, LXI, 2
W artykule przedstawiono opis przypadku czenia protetycznego pacjenta po rozszczepie le-wostronnym podniebienia pierwotnego i wtórnego. Leczenie przeprowadzono w Poradni Protetyki i Implantoprotetyki Stomatologicznej SCS GUMed. Pacjent lat 18 zgłosił się do poradni w 2007r. po zakończonym leczeniu ortodontycznym. Operację plastyczną rozszczepu wargi przebył w dzieciń-stwie mając 0.5 roku, operację zamknięcia rozsz-czepu podniebienia w wieku 1,5 roku. W wieku 4 lat, ze względu na brak mowy, wykonano kolejną operację rozszczepu podniebienia polegającą na wydłużeniu podniebienia miękkiego. Leczenie or-todontyczne u pacjenta rozpoczęto w wieku 5 lat. Przez siedem lat pacjent leczony był z zastosowa-niem aparatów ruchomych. Od 12 roku życia pa-cjent był leczony aparatem stałym. Leczenie orto-dontyczne zakończono w 2007 r. Po zdjęciu aparatu pacjentowi wykonano płytkę retencyjną.
Badanie zewnątrzustne wykazało zaburzenie sy-metrii twarzy spowodowane blizną pooperacyjną w okolicy podnosowej i wargi górnej po stronie le-wej, skrócenie wargi górnej, wzmożone napięcie mięśnia okrężnego ust.
Na podstawie badania wewnątrzustnego stwier-dzono stan po rozszczepie wargi, wyrostka i pod-niebienia po stronie lewej, brak zębów 22, 24. Ząb 23 przesunął się w miejsce zęba 24 pozostawiając lukę dla trzech zębów. Stwierdzono również zgryz otwarty w odcinku przednim, zgryz krzyżowy po stronie lewej oraz niezgodność linii pośrodkowej górnego i dolnego łuku zębowego. W okolicy
roz-szczepu stwierdzono duży ubytek kości wyrostka zębodołowego, przy zachowanej ciągłości tkanki kostnej, spłycenie przedsionka jamy ustnej pokry-tej pooperacyjną bliznowaciejącą błoną śluzową (ryc. 1). Stan uzębienia i przyzębia bez zastrzeżeń. Higiena jamy ustnej idealna.
Warunki anatomiczne podłoża protetycznego uniemożliwiły podjęcie leczenia implantologicz-nego jak również wykonanie klasyczimplantologicz-nego mostu protetycznego. Zaplanowano więc wykonanie bez-klamrowej protezy szkieletowej z elementami pre-cyzyjnymi – zasuwami f-my Bredent (ryc. 2a, b).
Ryc. 1. Stan przed leczeniem protetycznym. Ryc. 2 a,b,c, Uzupełnienia protetyczne zastosowane w rehabilitacji protetycznej.
Protezy szkieletowe
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2011, LXI, 2 123
Zakotwiczenie protezy zaplanowano na trzech zę-bach filarowych 16, 13 i 26, na których wykonano korony metalowo-ceramiczne z matrycami zasuw zlokalizowanymi na podniebiennych powierzch-niach koron (ryc. 2c, d). Uzyskano korzystny efekt funkcjonalny i estetyczny (ryc. 3, 4). Zastosowanie
precyzyjnych elementów retencyjnych zapewniło dobrą retencję i stabilizację protezy na podłożu oraz komfort jej użytkowania.
Po czterech latach użytkowania uzupełnienia protetycznego nie stwierdzono jakichkolwiek uszkodzeń konstrukcji protezy, retencja protezy jest nadal zadawalająca. Nie stwierdzono również żadnych zmian patologicznych w podłożu protety-cznym. Znaczącym czynnikiem w utrzymaniu do-brej kondycji podłoża protetycznego i całej jamy
ustnej jest utrzymanie przez pacjenta doskonałej hi-gieny jamy ustnej i stałe, co pół roku wizyty kon-trolne w gabinecie stomatologicznym.
Podsumowanie
Rehabilitacja protetyczna pacjentów z rozsz-czepami wargi, podniebienia pierwotnego i wtór-nego ze względu na złożony charakter zaburzeń morfologicznych w większości przypadków stwa-rza poważne problemy w planowaniu i wykonaniu konwencjonalnych uzupełnień protetycznych. W przypadkach braku możliwości rehabilitacji pro-tetycznej z zastosowaniem protez stałych wykona-nie protezy szkieletowej z zastosowawykona-niem wykona- niekon-wencjonalnych zakotwiczeń protezy powinno być metodą z wyboru. Zastosowanie elementów pre-cyzyjnych do utrzymania protezy szkieletowej na podłożu protetycznym w sposób istotny poprawia funkcję protezy oraz efekt estetyczny leczenia, co ma ogromne znaczenie dla poprawy stanu psycho-somatycznego pacjenta (10).
Piśmiennictwo
1. Siwiecki K., Wiejek J.: Doświadczenia własne w kompleksowym leczeniu rozszczepów podniebie-nia pierwotnego i wtórnego. Rocznik Med., 1997, V, 2, 133-138.
2. Panna-Babicz B., Matraszek H.: Protetyczna reha-bilitacja pacjentów z rozszczepem podniebienia– przypadki własne. Implantoprotetyka. 2005, VI, 4 9-12.
3. Bartkowski S. B.: Chirurgia szczękowo-twarzowa. CMUJ, Kraków 1996.
Ryc. 3. Zdjęcie wewnątrzustne z zacementowanymi ko-ronami protetycznymi.
Ryc. 4. Zdjęcie wewnątrzustne z protezą szkieletową.
M. Żółtak-Staroń i inni
124 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2011, LXI, 2
4. Szpringer– Nodzak M.: Stomatologia wieku rozwo-jowego. PZWL, Warszawa 1993.
5. Kamińska A., Bregula L.: Leczenie protetyczne pa-cjentów dorosłych z rozszczepami. TPS, 2006, 34--36.
6. Stós B., Chowaniec A.: Protetyczna rehabilitacja pacjentów dorosłych po rozszczepach podniebienia pierwotnego i wtórnego. Protet. Stomatol., 1997, XLVII, 4, 221-224.
7. Prośba-Mackiewicz M. i wsp.: Leczenie protetycz-ne pacjentów z rozszczepami podniebienia. Część I – zasady leczenia. Protet. Stomatol., 1994, XLIV, 6, 326-328.
8. Prośba -Mackiewicz M. i wsp.: Leczenie protetycz-ne z rozszczepami podniebienia. Część II – opis
przypadków. Protet. Stomatol., 1994, XLIV, 6, 329--333.
9. Dobies K., Biedrzycki A., Rodak K.: Pooperacyjne leczenie protetyczne (przypadki własne). Protet. Stomatol., 1997, XLVII, 2, 101-105.
10. Koczorowski R., Dorocka-Bobkowska B.: Alter na-tywne metody rehabilitacji protetycznej pacjen-tów z rozszczepami wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia. Magazyn Stomatologiczny, 2001, 7-8, 121-126.
Zaakceptowano do druku: 27.I.2011 r.
Adres autorów: 80-208 Gdańsk, ul. E. Orzeszkowej 18. © Zarząd Główny PTS 2011.
