Biuletyn Polonistyczny 7/20, 58-79
O d c z y ty naukowe w IB L ( s t r e s z c z e n ia )
Dr S te fan T r e u g u t t i Nowa monografia Słowackiego na t l e tr a d y c ji (21 lis to p a d a 1963 r . )
Ostatnim chronologicznie ujęciem syntetycznym tw órczości Słowackiego je s t monografia p ió ra francuskiego badacza p ro f· Jean B o u r r illy "La jeunesse de Ju le s Słow acki", P aris 1960. Mo n o g ra fia t a d z ie li s ię na część poświęconą życiu poety i część poświęconą d z ie łu i obejmuje okres 1809-1833* zatrzym ując się na a n a liz ie "K ordiana", Pracę p ro f, B o u r r illy wypada rozpatry wać z k ilk u na raz punktów w idzenia i oceny·
Najpierw cenić nale ży , szczególnie wysoko, ro lę inform acyj ną i popularyzacyjną na gruncie francuskim .
N ie zale żnie od tego francuska k siążk a o młodym Słowackim przedstaw ia samodzielne w artości in te rp re ta cy jn e w s k a li mono-
g r a fis ty k i i badań p o lsk ic h . Szczególnie w sferze badania psy c h o lo g ii tw órczości Słowackiego in te g ra c ja przeżyć i podniet zewnętrznych w je d n o lite universum poetyckie wyobraźni i s iły kreacyjnej dokonana zo s ta ła wzorowo.
Monografia t a - j e ż e l i id z ie o za ło że n ia metodyczne - konty nuuje i ro zw ija zgodnie z nowym stanem wiedzy tę l in i ę badawczą, k tó rą swego czasu zapoczątkował w badaniach nad Słowackim Anto n i M ałecki,a k tó ra doprowadziła do fundam entalnej syntezy J u liu sza K le in e ra, Więcejs praca badacza francuskiego,sądząc po efek c ie dotychczasowym, w pewien sposób wyczerpuje problemowo ten typ u ję c ia "ży c ia i d z ie ł", k tóry powstał na gruncie pozytywisty cznej in te r p r e ta c ji twórcy i tw órczości. Początkiem było prymi tywne o bjaśnienie życia poprzez d z ie ła i d z ie ł poprzez życie tw órcy,na końcu mamy precyzyjnie zarysowaną indywidualność psy chologiczną na t le epoki. Razem z przyrostem wiedzy o epoce,
razem z rozwojem metod badania psychologii tw órczości, posuwa się proces in d y w id u a liza c ji bohatera a o n o g ra fii, w naszym wypadku Słowackiego· Proces te n , szerszy n iż światopoglądowe
założenia badaczy, odrywa de facto twórcę od ideowego życia czasu, ujmuje go w interpretacy jny nawias, rozrywa struktu raln e zw iązki ze świadomością zbiorową· D zieje się to nawet wówczas, gdy ów indywidualny bohater m onografii n ajb ard zie j wzorowo umieszczony je s t "na t le " h is t o r ii, nawet wówczas, gdy jego położenie na ideowej i społecznej mapie je s t okreś lone. W t e j s y tu a c ji in te re su jące , jako in s p ira c ja in te le k tu a ln a , n ie zaś jako wzór metodyczny, wydaje się sięg n ięc ie do przedpozytywistycznych prób syntetyzowania twórcy i h is t o r ii: do
ocen Krasińskiego i Norwida. Szczególnie o s ta tn ia zdaje się mieć niezwykle dużą wartość, właśnie dlatego, że twórczość S ło wackiego n ie je s t d la Norwida pytaniem o indywidualne oblicze poety, je s t natom iast pytaniem o w ielkie procesy świadomości na rodowej, których Słowacki był koniecznym - i indywidualnym -
świadectwem.
Dr Kazimierz B a r t o s z y ń s k i : 0 amorfizmie gawę dy - uwagi na marginesie "Pamiątek Soplicy" (5 grudnia 1963 r . )
Szkic K.Bartoszyńskiego zmierza do a n a lizy - na m ateriale "Pamiątek Soplicy" - niektórych cech gatunku gawędy, szczególnie wyraźnie opozycyjnych wobec właściwości innych odmian prozy nar racyjnej XIX wieku (zwłaszcza powieści "re a lis ty c z n e j" ) t a zara zem mających, jak się zdaje, swe odpowiedniki w pewnych typach prozy XX-wiecznej. Chodzi tu o problem tzw. am orficzności,prze
jaw iające j się m .in . w strukturze czasowej Soplicowego cyklu i w tym, co można by nazwać jego "inform atyw nością".
Cykl S oplicy, którego ogniwa tworzące swoistą całość można by drogą odpowiednich dedukcji uporządkować chronologicznie, nie stanowi układu o uw idocznionej, funkcjonującej w utworze sukce— sywności. J e ś li uporządkowanie sukcesywne, uwydatnienie chrono lo g ii i przyczynowości uważać za środki u łatw iające o rie n tację w świecie przedstawionym w utworze epickim, to cykl gawęd środkami tymi posługuje s ię w niew ielkim tylko stopniu, sugerując raczej synchronię n iż następstwo; budując raczej swój "ś w ia t",n iż
stwa-rz a ją c ilu z ję rozwoju i procesu; n ie u k ład ając s ię jednak w je d n o lity "system" wiedzy o epoce.
Ze sprawą struk tu ry czasowej cyklu gawęd wiąże s ię b lis k o zagadnienie "typu in fo rm a c ji" w.nim występujących. W tekstach gawędowych w iele elementów powtarza s ię w ie lo k ro tn ie , w iele natom iast pojaw ia s ię "niespodziew anie", n ie z a le żn ie od ja k ic h ś reguł organizujących, reguł zapewniających "dobry odbiór" tek s tu . W związku z tym można tekstow i gawędowemu przypisać dużą am plitudę inform atyw ności, i co id z ie z tym w parze, dużą am p litu d ę re d un dancji. Innymi słowy, występuje w gawędzie pewna biegunowość: obok fragmentów banalnych ( i stąd "n ie in te re su ją- cych") zn a jd u ją s ię w n ie j p a r tie nie przygotowane żadnym ocze kiwaniem - niezbędnym do wytworzenia zainteresow ania.
Zasygnalizowane tu w łaściw ości te kstu gawędowego pozostają w związku z charakterystycznym d la gawędy ukształtowaniem r e la c j i między narratorem a (przedstawionym) odbiorcą, ze społeczną
/
ja k o ś c ią tr e ś c i przez gawędę komunikowanych, wreszcie z proce sem re c e p c ji gawędy. Tekst o bardzo zmiennym stopniu nieprzewi- dywalności i stąd w w ielu m iejscach "n ie ja sn y " zakłada jako wa runek swej komunikatywności dużą b lisk o ść kręgu wiedzy nadawcy i odbiorcy, ewentualnie w ielokrotne ponawianie s ię ic h "gawędo wego" kontaktu. Zakłada te ż pewien konformizm, obiegowość - w danym środowisku - przekazywanych tr e ś c i. U rzeczywistego zaś
(n ie przedstawionego) odbiorcy p o s tu lu je ta k i typ lektury,w któ rym przysw ojenie sobie danej fazy te k stu uwarunkowane je s t czę sto »przez znajomość fa z p ó źn ie j szych,a więc lek tu rę n ie lin e a rn ą , dokonującą .nawrotów, w ielokrotną.
O statn ia część szkicu dotyka trudnej sprawy a n a lo g ii gawędo- wości i pewny&b. te n d e n c ji strukturalnych e p ik i XX w ., występują
cych szczególnie w tzw . p ro zie "psy cho lo g icznej". Chodzi tu n ie
t
ty le o podstawową d la nowbczesnfej e p ik i zasadę ukazywania św iata przez pryzmat świadomości je d n o s tk i, i l e o częste w wymienionym ty p ie prozy zacie ranie przejawów s e le k c ji i kompozycji m ate riału powieściowego. Analogie gawędy i prozy nowoczesnej odnotowuje się tu jako analogie s tru k tu ra ln e , ze świadomością oczywistych, g łę bokich ró żn ic fu n k c ji, ja k ie p e łn ić mogą podobne struk tury fo r malne w czasach Rzewuskiego i w wieku XX. Obydwu jednak omawia nym grupom utworów epickich przeciw staw ić można te n sam człon
opozycyjny: zarówno gawęda, ja k nowoczesna proza "psychologicz na" stanowi antytezę pow ieści "k la s y c zn e j", zbudowanej na zasa dach s u k c e s ji, s e le k c ji elementów, o d s ła n ia jąc e j ja k ie ś wyraź nie określone "dyrektywy porządku św iata przedstawionego"·
P ro f. Maria D ł u s к a : Kłopoty z prozą poetycką
(19 grudnia 1963 r . )
Referat p t . "Kłopoty z prozą poetycką" rozw ija dalszy ciąg problem atyki dotyczącej pogranicza prozy poetyckiej i w iersza, a postawionej przez autorkę po raz pierwszy w arty kule "Między prozą a wierszem" ("Pam iętnik L ite r a c k i", r.L IV 1963, z .2 ).
Tym razem zagadnieniem centralnym je s t poetycki tok anaforycz- ny, jego zastosowanie w p ro zie poetyckiej drug ie j połowy w.XIX,
»
okresu modernizmu i obecnie, a także jego funkcja w p o e z ji wy mienionych okresów aż do czasów najnowszych.
Autorka staw ia te zę , że tok anaforyczny,. mający w ielką tr a dycję w retoryce klasy czne j, a także n asze j, tak r e lig ijn e j, ja k św ie ck ie j, w wymienionym okresie zm ienił swoją funkcję ar tystyczną. Że mianowicie z jednego z naczelnych środków k s z ta ł towania prozy poetyckiej jako ta k ie j i nadawania je j wysokiej rangi artystycznej przeszedł ju ż w naszych czasach (po Żerom skim) do k a te g o rii środków specjalnych,nadających danemu utwo rowi lub fragmentowi s ty l patetyczny lub nawet służący n ie k ie dy do charakterystyki indyw idualności (Parandowski).
Bez ta k ie j lub podobnej szczegółowej motywacji tok anafo- ryczny je s t odbierany współcześnie jako natrętny i graniczący z komizmem. (Obok tego zaznacza się w zrastająca r o la konstruk tywna toku anaforycznego w iersza). 0 i l e w okresie pozytywizmu
(Konopnicka) tok anaforyczny w w ierszu n a le ża ł do środków sty listy czny ch stosowanych na kanwie w iersza i ty lk o drugoplanowo w sp ółd zia łał z w yrazistością wersów i s tr o f, z którym i zresztą mógł się także rozbiegać, o ty le u poetów współczesnych można
s ię spotkać z tendencją do posługiw ania się tokiem anaforycz- nym jako pewnego stopnia środkiem wersyfikacyjnego kształtow a n ia utworu.
Autorka a n a liz u je d la przykładu wiersze z ostatniego zbio ru T.Różewicza ("N ić w płaszczu Prospera").
Na zakończenie re fe ra t omawia pewne ekstrawagancje lit e r a c k ie (Macedoński), wynikające w łaśnie z te n d e n cji do posługiwa n ia się powtórzeniami jako środkami k szta łtu jąc y m i w iersz.
Mgr Janusz S ł a w i ń s k i : Problemy "s z tu k i in te rp re t a c ji" w badaniu h isto ry czn o lite ra ck im (9 stycznia 1964 r . ) 1. R eferat omawiał m ożliw ości i granice takiego procederu ba
dawczego, k tóry głównym swoim przedmiotem czyni utwory, k tó ry od nich zaczyna i na nich kończy. Dwa są główne usiłow a n ia "s z tu k i in te r p r e ta c ji" w je j rozmaitych współczesnych kierunkach: poszukiwanie w indywidualnym przekazie lit e r a c kim- ja k ie jś ostatecznej zasady porządkującej oraz poszukiwa n ie w takim przekazie w artości i znaczeń niepowtarzalnych i osobliv/ych.
2. Żywe zainteresow anie, ja k ie otacza w la ta c h o sta tn ic h meto dologiczne problemy "s z tu k i in te rp re ta c ji",m a , ja k się zda je , dwa - całkow icie odrębne, a nawet przeciwstawne powody· Dla jednych "sztuka in te r p r e ta c ji" otw iera nowe perspektywy poznawcze jako metoda pozw alająca uchwycić to , co w rzeczy w isto ści p o d leg łe j histo ry czno lite rack ie m u badaniu je s t n a j b a rd z ie j pewne, oczywiste i konkretne· Program te j metody
je s t wyrazem n ie u fn o śc i wobec ogólnych k a te g o rii stosowanych w t e o r ii d z ie ła i w t e o r ii procesu h is t orycznoliterackiego· Je st związany z n ie ch ęcią do ty p o lo g ii, k tó re j przeciw staw ia nastaw ienie in d y w id u alizu jące . Dla innych znów - "sztuka in te r p r e ta c ji" je s t godna najwyższego poparcia z powodów zasad niczo odmiennych. Umożliwia ona - w o p in ii reprezentantów te go stanowiska - ta k i język badawczy,który je s t fu n k cjo n aln ie n a jb liż s z y językowi samej s ztu k i lit e r a c k ie j. In te rp re ta c ja m iałaby być swego rod zaju monologiem lirycznym osnutym wokół innego monologu, skrystalizowanego w utworze. Ta dwojaka mo tywacja występuje z pe łną w yrazistością w n a jb a rd zie j chyba wpływowej pracy teoretycznej o "sztuce in te r p r e ta c ji" , mia
nowicie w tytułow ej rozprawie k s ią ż k i Emila S taig era "Die Kunst der In te rp re ta tio n " (1955)· "Sztuka in te r p r e ta c ji"
je s t d la S taig e ra podstawowym procederem nauki o lite r a tu r z e , s i ł ą zdolną skutecznie przeciw działać spekulatywności i
ab-atrak cy jn o ści historyczno- i teoretycznoliteracjcich u sta le ń · Z d ru g ie j strony S taig e r podkreśla, że proceder ten dotyczy przedm iotu, k tó ry - w od różnieniu od. innych obiektów p rzy c ią gających uwagę historyków lite r a tu r y - je s t wartość i owalny w subiektywnej perspektywie badacza· S ta ig e r, którego św iato pogląd i z a ło że n ia .te o re ty c z n o lite ra c k ie ukształtow ały się pod wpływem f i l o z o f i i e g zy ste n c ja lis ty c zn e j, sformułował wa runek podwójnej "autenty czności": "autentyczności" samego przedmiotu in te r p r e ta c ji i "autentyczności" podmiotowego p rze ży cia.
3# Dla programu "s z tu k i in te r p r e ta c ji" b ard zie j jeszcze charak- ' terystyczna je s t inna opozycja: pomiędzy immanentnym i kon-
tekstualnym podejściem do indywidualnego tworu lite ra c k ie g o . Pomiędzy przekonaniem, że zrozumieć i w yjaśnić konkretność utworu można ty lk o i w yłącznie w terminach te j konkretności, a przekonaniem że należy ją tłumaczyć w terminach właściwych układom wyższego n iż ona rzędu. Referat p o d ją ł próbę krytycz nej oceny pierwszego przekonania i związanej z nim prakty ki in te rp re ta c y jn e j·
Autor wychodzi z za ło że n ia , że katego ria kontekstu stanowi kluczową kategorię metodologiczną w szelkiej "s z tu k i in te rp re t a c ji" · Każda in te rp re ta c ja je s t bowiem usiłowaniem odnalezie n ia układu o d n ie sie n ia, wobec którego badamy obiekt ujaw nia swoją semantykę·
Konkretne d z ie ło lite r a c k ie , pozostające przedmiotem in te r p r e ta c ji, je s t usytuowane wobec trzech równoczesnych u k ła dów od niesie nia:
a) znajduje się w swoim macierzystym kontekście historyczno lite ra c k im jako składnik pewnej synchronii h is to ry c z n o li te ra c k ie j i jako określony moment w przebiegu procesu h i storycznoliterackiego ,
b) znajduje się w kontekście k u ltu ry lite r a c k ie j in te rp re ta to ra na t le jego w rażliw o ści, gustów i zapatrywań,
c) kontekst stanowią d la owego d z ie ła również te normy i po s tu la ty , które g ło s i in te rp re ta to r, gdy u s iłu je p ły w a ć na kierunek biegu zdarzeń lite r a c k ic h .
4. Pierwszy typ to in t erpr e tac j a h is t o ry c zn o lit eracka, w yjaśnia jąc a pojedynczy utwór jako indyw idualną inicjaty w ę zrelatyw
i-zowaną do pewnych ponadindywidualnych konwencji,kodów i sy stemów znaczeniowych· Kontekst je s t potrzebny, ponieważ u- m ożliw ia określenie tego, co w indywidualnym przedsięw zię c iu lite ra c k im je s t w łaściw ie niewyprowadzalne z kontekstu. W ogóle wydaje s ię , że doświadczenia "s z tu k i in te r p r e ta c ji" powinny być szerzej n iż dotąd wyzyskane w t e o r ii procesu h i sto ry czn o lite ra ck ie g o . Proces ten rozpatrywany i opisywany w term inach tego rzędu, co prąd lit e r a c k i, konwencja, gatu nek, system w ersyfikacyjny i t p . , jaw i się w po staci przebie
gu c iąg łe g o . Natomiast rozpatrywany jako przybywanie i nara sta n ie indywidualnych i niepow tarzalnych ro zstrzy gnięć l i t e rackich ukazuje swoją drugą stronę - n ie c ią g ło ś ć .· Doświad czenia "s z tu k i in te r p r e ta c ji" , o d sła n iające tę drugą stronę, mogą stanowić is to tn y współczynnik d iale k ty czn e j w iz ji pro
cesu h is to ry c z n o lite ra c k ie g o , w k tó re j przedstaw ia s ię on jako gra c ią g ło ś c i i n ie c ią g ło ś c i.
D rugi typ in te r p r e ta c ji utworu lite ra c k ie g o określamy jako sztukę in te r p r e ta c ji w węższym sensie. Polega ona na k o n fro n ta c ji d z ie ła ze stanem k u ltu ry lite r a c k ie j badacza.
0
Wysiłek jego skierowany je s t na odkrycie a n a lo g ii i podo bieństw , które spraw iają, że utwór te n może być "przełożony" na odmienne od niego konwencje i poetyki histo ry czne .
Trzeci typ omawianego procederu określono jako in te rp re ta c ję k ry ty c zn o lite ra c k ą. Je st to in te rp re ta c ja indyw idual nego utworu dokonywana z punktu w idzenia postulatów i id ea łów , które zgłasza krytyk wobec współczesności lit e r a c k ie j.
Takie są trz y możliwe "po etyki" s ztu k i in te r p r e ta c ji. Każda z n ic h zawiera oczywiście w s ta n ie mniej lub b a rd zie j utajonym dwie po zo stałe . Ale każda ma te ż własną wyrazi stość i sp e łn ia odrębne zadania.
♦
* *
W d ru g ie j części zebrania mgr Jan Prokop (IBL Kraków) za prezentował przykładową in te rp re ta c ję w iersza Stanisław a Gro—
Dr Zbigniew Ż a b i с k i : Spór о realizm w krytyce "Kuź n icy " (23.1.1964 r . )
W odczycie omówiono jeden ty lk o spośród problemów porusza- •nych przez autora w o bszerniejszej pracy ">Kuźnica< i je j prog
ram lit e r a c k i" (praca oddana do wydawnictwa). Równocześnie
jed-»
nak był to problem centralny d la określenia poglądów ideowo- estetycznych grupy "K uźnicy". · Swój p o s tu la t lite r a tu r y nowego realizm u pismo formuł>wało poprzez szereg wyraźnych i ostrych
o p o zy cji. Powodowało to zatem nieporozum ienia nieuchronne i w pewnym sensie konieczne.
Zespół wspomnianych o p o zy c ji, ja k i zrekonstruować można z wypowiedzi krytycznych Żółkiew skiego, K otta, Matuszewskiego, Brandysa i innych członków zespołu redakcyjnego, sprowadza się w ogólnym zarysie .do następujących przeciwstawień: realizm n ie
i
je s t naturalizm em , "małym realizm em ", pow ieścią "drobno-natura- lis ty c z n ą ", krótko mówiąc - re alizm n ie je s t weryzmem. Rea lizm n ie je s t psychologizmem. Realizm n ie je s t także ekspresjo- nizmem, tym b a rd zie j - surrealizmem. Kośćcem filo zo fic zn y m utwo ru realistycznego nie może być dogmatyka k a to lic k a ,n ie może nim być również la ic k a , lecz ponadhistoryczna m oralistyka typu
Mai-/
raux i Conrada. Kośćcem tym n ie może być także egzystencjalizm , n ie może nim być wreszcie freu'dyzm. F ilo z o fia lite r a tu r y r e a li stycznej polega na tym, że człowiek traktowany je s t w n ie j jako indywiduum społeczne i history czne, związane z grupą, podległo prawom s y tu a c ji d ziejo w ej. J e ś li oprze się idee własne na mate- r ia lis ty c z n e j t e o r ii rozwoju społeczeństwa i jego k u ltu ry ,
uzys-»
ka s ię zarazem szeroką perspektywę h isto ry czn ą, k tó ra wyklucza k a ta stro fic zn y pesymizm.
W odczycie spróbowano również o k re ś lić in sp ira to rs k ą r o lę , ja k ą wobec przedstawionego ześpołu poglądów odegrały tezy Georga Lukacsą. Is to tn y je s t t u t a j f a k t, że.autorzy "Kuźnicy" o d c zy ta li w Lukacsowskiej krytyce naturalizm u przede wszystkim po tępien ie
drobiazgowego ojaisy^ania codzienności, co im pomogło odciąć się od kanonu weryzmu, a tym samym otworzyć fu rtk ę d la m ożliwości spotkania między realifcmem i poszczególnymi tendencjami tzw. awangardy.
P og łęb ianiu się nieporozumień p rze c iw d zia ła ł jednakże anty- normatywistyczny historyzm , leżący u podstaw marksistowskiego poglądu zespołu "K uźnicy". O strzeżenia w t e j mierze formułował wyraźnie Żółkiew ski. Toteż zarówno z ogólnoteoretycznych, jak
i z praktycznych, recenzenckich wypowiedzi "Kuźnicy" n ie dałoby s ię zrekonstruować jakiegokolw iek katalogu technik i konwencji lite r a c k ic h określających postulowany "w ie lk i re a lizm ".
P u b lic y śc i "Kuźnicy" występowali nie jednokrotnie w obronie s z tu k i, uchodzącej za "awangardową", co otw ierało szansę spotka n ia między "realizmem" a "awangardą". Zapleczem tego rodzaju p o lit y k i było n ie u ję te jeszcze w pełne form uły teoretyczne,lecz w yraźnie odczuwane przekonanie, i ż k u ltu ra współczesna stanowi
jedność, a zatem nie' można potępiać w sposób ryczałtow y wszel k ic h te n d e n c ji, pojaw iających s ię w lite r a tu r z e i sztuce Zacho du. Do takiego wniosku s k ła n ia ła "K uźnicę" również i obserwacja aktualnych sporów w środowisku komunistów francuskich (Aragon, Hervé, Garaudy) i rad zie ck ich .
Z ałożenie to przyjmowała "K uźnica" w la ta c h 194-5-1948.Otwie ra ło ono drogę do antydogmatycznej p o lity k i k u ltu r a ln e j,mimo i ż równocześnie pismo nie p o tr a fiło zbudować ta k ie j t e o r ii realizmu, k tó ra uw zględniałaby wszystkie w nioski, płynące z owej p o lit y k i.
Sprawozdania z podróży naukowej za granicę
Sprawozdanie z podróży naukowej do N iem ieckiej R ep ubliki Fe d e ralne j (2 7 .1 . - 7*Ш И964- r . ) .
Na zaproszenie Tow. im.Heinego w DtLsseldorfie wyjechałem do NRF w celu wygłoszenia wykładów. Ogółem wygłosiłem w NR? 13 wy kładów w następujących m iastach: Dortmund, D üsseldorf,G öttingen, Marburg, H eidelberg, Frankfurt/M , Monachium, Hamburg i Wupper t a l .
Tematy wykładów: Heine i Polska, Dramaty Z.K rasińskiego,
Mickiewicz na Krymie, O rie ntalizm po lskich romantyków oraz Studia polonistyczne w Polsce.
P r o f . W acław K u b a c k i I n s t y t u t B adań L it e r a c k ic h
Sprawozdanie z podróży naukowej do F ra n c ji (22.X .1963 -16.1.1964 r . )
W okresie mego trzym iesięcznego pobytu we F ra n c ji prowadzi łem jako stypendysta École P ratique des Hautes Études s tu d ia po b ib lio te k a c h , związane z tematem mojej pracy h a b ilita c y jn e j
("Programy i dyskusje lite r a c k ie w krytyce dw udziestolecia mię dzywojennego" ·
Zainteresowania moje sk u p iły się na trzech zagadnieniach podstawowych»
1. Współczesna problematyka metodologiczna badań lite r a c k ic h , 2. N ajw ybitniejsze m anifestacje k ry ty k i lite r a c k ie j po r.1918
oraz dyskusje lite r a c k ie i artystyczne we F ra n c ji w lata ch 1935-1936,
3. Teoretyczna i socjologiczna problematyka współczesnej k u ltu ry masowej.
Dr Zbigniew Żabicki
Adiunkt In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h Sprawozdanie z podróży naukowej do Wiednia (1 2 .X I I . 1963 -18.1.1964 r . )
Wyjazd n a s tą p ił w ramach stypendium przyznanego przez In s ty t u t S law isty k i w W iedniu. Pobyt poświęcony był własnym badaniom naukowym z zakresu językoznawstwa ogólnego porównawczego, indo-
europejskiego i slawistycznego oraz poszukiwaniom w archiwach śladów zatargu Jana Baudoina de Courtenay z w ł a d z a m i a u s tria c k i
m i, na skutek którego m usiał po 1897-1900 r . opuścić Kraków.
Uzyskałam inform acje na temat kierunków panujących na Uniwer sytecie Wiedeńskim w lin g w isty ce , a w szczególności w slaw istyce, słuchałam odpowiednich wykładów, konfrontowałam własne przekona n ia naukowe ze szkołą wiedeńską w zakresie badań nad, sk ład n ią i
semantyką. W Wiedniu napisałam , w związku z dawniejszymi pomysła m i, szkic arty kułu o czasie złożonym z miec w języku polskim .
Dr Krystyna Pisarkowa In s ty tu t Badań L ite rac k ic h
Sprawozdanie z podróży naukowej do Lwowa (14.X.-21.X. 1963 г.) Na wniosek Towarzystwa im . M.Konopnickiej , d z ię k i poparciu M inisterstw a K ultury i S z tu k i, przebywałem w dn. 14—21.X. 1963r . we Lwowie w celu przeprowadzenia kwerend archiwalnych dotyczą
cych spuścizny rękopiśm iennej i pierwodruków M.Konopnickiej oraz zebrani a dokumentów i in fo rm a c ji związanych z pobytem p is a r k i
we Lwowie. }
Poszukiwania dokumentów zo s ta ły zaprojektowane w ten sposób, że przydzielona mi do pomocy mgr H alina Sławińska p o d ję ła s ię od wiedzenia m iejsc upamiętnionych przez Konopnicką, ja zaś z a ją łem się pracą archiw alną.
A rchiw alia p o lsk ie we Lwowie są tak ogromne, że ze względu na k r ó tk i czas pobytu wypadło zrezygnować z kwerend czasopiś- miennych, przeprowadzając ty lk o k ilk a najniezbędniejszych, i
ograniczyć s ię do prac archiwalnych w zbiorach rękopiśmiennych dawnego Ossolineum (d ziś B-ka Naukowa M inisterstw a K ultury) i B ib lio te k i U niw ersyteckiej.
W Ossolineum przejrzałem ok. 300 pudeł i teczek następują cych zespołów: Archiwum Pawlikowskich, W olskich, B ruchnalskich, Orkana oraz te c zk i z dokumentami carskiej cenzury z la t 1878-1888. Zaw ierają one korespondencję i rękopisy utworów, w tym lic z n e in e d ita , fo to g ra fie i ry sunk i. W B ib lio te c e Uniwersyteckiej przejrzałem zbiory rękopiśmienne uczonych i artystów oraz a rc h i wum T .Piniego.
Do głównych efektów poszukiwań w tym zbiorze zaliczono odna le z ie n ie re je s tru lis tó w .Konopnickiej i Orzeszkowej oraz auto grafu nieznanej i n ig d zie n ie drukowanej 50-śtronicowej noweli Orzeszkowej "Dawna h is to r ia " .
Dokonałem wypisów z rękopisów i korespondencji różnych p isa rzy .
Jednocześnie odkryłem ślady dalszych poszukiwań, a mianowi c ie część rękopisów Konopnickiej i Orzeszkowej, ja k wynika z a d n o ta c ji w księgach inwentarzowych b ib lio te k lwowskich, zo stała w 1939 r . przekazana Wileńskiemu Towarzystwu P rz y ja c ió ł Nauk.
Część ta zawiera, jak potwierdza to inform acja uzyskana z W iliù, lic z n e rękopisy utworów i lis tó w Konopnickiej i je j lite r a c k ic h p r z y ja c ió ł.
Mgr H alina Sławińska wykonała z d ję c ia tych obiektów, które dotyczyły pobytu poetki we Lwowie, a także osób związanych z je j tw órczością; b ra ła te ż u d z ia ł w pracy archiw aln e j.
Zbyt k r ó tk i czas pobytu n ie pozwolił na pog łęb ie nie poszuki wań. Nawiązane kontakty z polonistam i lwowskimi, pozw alają mieć n a d z ie ję , że poszukiwania te będą kontynuowane na m iejscu.
Wyjazd do Lwowa był podwójnie pożyteczny: pozw olił zo rie n to wać s ię w archiwach i b ib lio te k a c h Lwowa, odnaleźć w iele cennych
i nieznanych dokumentów lite r a tu r y p o ls k ie j i ukazać drogę do poszukiwań dalszych dokumentów, dotyczących K onopnickiej,O rzesz kowej oraz innych p isa rzy d ru g ie j połowy XIX w.
Dr Jan Baculewski
Dyrektor B ib lio te k i Uniwersytetu Warszawskiego
Mgr H alina Sławińska
Wydawnictwa naukowe IBL w r.1963
W roku 1963 ukazały s ię następujące pozycje z planu wydawni czego In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h PAN:
I . H is to ria i Teoria L ite ra tu ry . S tu d ia . Państwowy In s ty tu t Wy dawniczy. Warszawa
a) Podseria: H is to ria L ite ra tu ry
1. T.1: K. W y k a , "Pan Tadeusz". C z .I: S tu d ia o poema c ie . C z .II: S tud ia o tekście
2. T.8: K. B a r t o s z y ń s k i , 0 powieściach Fryde ryka Skarbka. Warszawa 1963
3. T.9: H. Z a w o , r s k a , 0 nową sztukę. P olskie progra my artystyczne la t 1917-1922. Warszawa 1963
b) Podseria: Tćoria lit e r a t u r y *
4-. T.3: Z. K o p c z y ń s k a , L. P s z c z o ł o w - s к a , 0 wierszu romantycznym. Warszawa 1963
I I . A rchiviim L ite ra c k ie . Ossolineum. Wrocław
I I I . B ib lio te k a Pisarzów P o lsk ich , Ossolineum, Wrocław
6. S e ria B# nr 12: Wyrazy p o lsk ie w "Słowniku łacińsko- p o lak im" Jana Mączyńskiego. (Lexicon latino-polonicum
ex optim is la tin a e linguae s c rip to rib u s concinnatum, Regiomonti 1564). Część druga: P-Z. Opracował Wł. K u r a s z k i e w i c z · Opis b ib lio g ra fic z n y : Wł. К o r o t a j · Wrocław 1963
7. S eria B, nr .13: W alerian Nekanda T r e p k a , ' Liber ge ne ratio nis plebeanorum. ("L ibe r chamorum"). Część I : Wstępy wydawców i te k s t. Część I I : Przypisy rzeczowe.
Indeksy. W ydali: Wł, D w o r z a c z ' e k , J , B a r - t y ś , Zb, K u c ł o w i c z . Uwagi o pisow ni i fone tyce opracował K. Z i e r h o f f e r . Wrocław 1963 IV , Teatr Polskiego Oświecenia. Państwowy In s ty tu t Wydawniczy.
Warszawa
8. Józe f W y b i c k i , Utwory dramatyczne. W ybrał,opra cował i wstępem o patrzy ł R. K a l e t a , Warszawa 1963 V, Z Dziejów Form Artystycznych w L ite ra tu rze P o ls k ie j. Osso
lineum . Wrocław. (S eria realizow ana wespół z Katedrą T eorii L ite ra tu ry UW)
9. T .I: Z t e o r ii i h is t o r ii lite r a tu r y . Prace poświęcone V Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w S o f ii. Pod redakcją K. B u d z y k a . Wrocław 1963
V I. Po z as ery j ne
10, Dramaty sta ro p o lsk ie . A nto lo g ia. Opracował J . L e -w a ń s к i . Tom V: Scena d-worska -wieku X V II, Tom VI: Dramaty r e lig ijn e sceny masowej - Interm edia - Tragedia, komedie interm edialne i interm edia scen dworskich -
Z dram aturgii F ra n c ji i Włoch. Przypisy opracował J . L e w a ń s k i . Państwowy In s ty tu t Wydawniczy. Warsza wa 1963
11, Józe f Ignacy K r a s z e w s k i , T e o fil L e n a r t o w i c z , Korespondencja, Do druku przygotował i ko mentarzem o patrzył W,Danek. Ossolineum. Wrocław 1963
12, P ię ć d z ie s ią t la t tw órczości M arii Dąbrowskiej, Referaty - i m ate riały S e s ji Naukowej, Pod redakcją E. К o r z e
-n i e w s k i e j · Państwowy I-n s ty tu t Wydaw-niczy· War
szawa 1963 · *
13* Piśmiennictwo sta ro p o lsk ie . Opracował zespół pod k ie rownictwem R. P o l l a k a . Hasła ogólne i anonimo we. Zespół a u to rsk i: T. W i t c z a k , D. M a n i e w -
s к a oraz: J · G y b e r t o w i c z , A. S a d k o w s k i , I . T e r e s i ń s k a , W. W e n d l a n d - P i e r z c h l e w i c z o w a . B ib lio g r a fia lit e r a t u ry p o ls k ie j "Nowy K orbut"· Państwowy In s ty tu t Wydawni czy· Warszawa 1963
14. P olonia Typographica s a e c u li sedecim i. Z biór podobizn zasobu drukarskiego tło c z n i po lsk ich XVI' s tu le c ia · Ze szyt I I : Jan H a lle r· 1505-1523· Opracował К. P i e - k a r s k i · Redaktor: A. K a w e c k a - G r y c z o - w a. Wydanie drugie, przejrzane· Ossolineum· Wrocław 1963· (Zrealizowano przy w spółudziale B ib lio te k i Naro dowej )
15· Polska b ib lio g r a fia lite ra c k a za rok 1957· Opracował Zespół Poznańskiej Pracowni B ib lio g ra fic z n e j In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h PAN· Zespół a u to rsk i: kierow nik prac S t. V r t e r - W i e r c z y ń s k i · Referent ro c zn i ka: J . P o r m a n o w i c z · Państwowe Wydawnictwo Naukowe· Łódź-Warszawa 1962 ·
16. Poiska b ib lio g r a fia lite r a c k a za rok 1958· Opracował Zespół Poznańskiej Pracowni B ib lio g ra fic z n e j In s ty tu tu Badań L ite rack ich PAN. Referent rocznika: B. K a r e - l u s ó w n a . Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Łódi- Warszawa 1963
17· Bolesław P r u s , K ro n ik i· Tom X I I I · Opracował
Z. S z w e y k o w s k i · Państwowy In s ty tu t Wydawni czy. Warszawa 1963
18. Słownik współczesnych p isarzy p o ls k ic h . Opracował zes p ó ł pod redakcją E· K ó r z e n i e w s k i e j · Zespół a u to rsk i: Z. B i ł e k , M· B r y k a l s k a , J . Oz β- ό h o w s к a, J. K ą d z i e l a , E. K o r z e n i e w- s k a , P. L i c h o d z i e j e w s k - a , R. L o t h , J. S t r a d e c k i , B. W i n k l o w a . Tom I : A-I
B ib lio g r a fia lite r a tu r y p o ls k ie j "Nowy K orbut". Pań stwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa 1963
19· S tu d ia z dawnej lite r a tu r y c z e s k ie j, słow ackiej i p o l s k ie j. Poświęcone V Międzynarodowemu Kongresowi Slaw i stów w S o f ii. Pod redakcją K. B u d z y k a i J . H r a b а к a przy w spółudziale W. R o s z k o w -
s k i e j - S y k a ł o w e j i A. S i e c z k o w s k i e g o . (S tu d ia o s ta r s i ćeske, slovenské a pol- ské lite r a tu r e . Venovane y.Meźinarodnimu Sjezdu S lavi- s tû V S o f ii. Ossolineum. Warszawa-Praha 1963· (Z r e a li zowane wespół z Ustav pro Óeskou L ite ra tu ru ÖSAV)
20. T ekstologia w krajach sło w iańskich.Z b iór referatów opra cowanych przez członków K o b is ji Edytorsko-Tekstologicz- nej V Międzynarodowego Kongresu Slaw istów . Pod .redakcją K. G ó r s ' k i e g o . Ossolineum. Wrocław 1963
21. W iersz. Podstawowe kategorie opisu. Część I : Rytmika. Praca zbiorowa pod redakcją J . W o r o n c z a k a . - Poetyka. Zarys encyklopedyczny. D zia ł I I I î W ersyfikacja. Tom I I ; W iersze. Część I . Ossolineum. Wrocław 1963
22. Wypowiedzi o języku i s ty lu w okresie staropolskim .(D o połowy X V III w .). Tom I I î Słow nik, Opr ас o wał a J . P u -
z y n i n a . Wypowiedzi o języku i s ty lu w okresie sta?- ropolskim . (Do połowy X V III w .). Tomy I - I I . Opracowały B. O t w i n o w s k a i J. P u z y n i n a . Osso
lineum Wrocław 1963
23. Z p o lsk ic h studiów slaw istycznych. S e ria 2; Nauka o l i te ra tu rz e . Prace na V Międzynarodowy Kongres Slawistów w S o f ii 1963· Redaktor; J . M a g n u s z e w s k i . Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
V II. Czasopisma
24. "Pam iętnik L ite r a c k i" , Czasopismo kw artalne poświęcone h is t o r ii i kry t yce lite r a tu r y p o ls k ie j .Redaktor naczel ny: B. Z a k r z e w s k i . Rocznik LIV, zeszyt 1. Ossolineum. Warszawa-Wrocław 1963
25. D itto . - Rocznik LIV, zeszyt 2 . Ossolineum. Warszawa- Wrocław 1963· (Na V Międzynarodowy Kongres S law istów ‘w S o f ii, w rzesień 1963)
26. D itto . - Rocznik LIV, zeszyt 3· Ossolineum. Warszawa- Wrocław 1963
27. D itto . - Rocznik LIV, zeszyt 4. Ossolineum. Warszawa- Wrocław 196З
28. "B iu le ty n P olonistyczny". Redaktor H. W o 1 p e . Ze szyt 16. Warszawa, kwiecień 1963
29. D itto . - Zeszyt 17· Warszawa, czerwiec 1963'
30. D itto . - Zeszyt 18. Warszawa, wrzesień*1963· (Numer po święcony V Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w S o fii). Łącznie wykonano - 1 032,42 ark, wyd.
z czego rozpraw naukowych,
wydawnictw edytorskich i b ib lio g ra fic zn y c h - 876,02 a.w.
. periodyków - 136,40 a.w.
1 032,42 a.w.
Plan wydawniczy In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h PAN na rok 1964
I . S e ria: H is to ria i Teoria L ite ra tu ry
1. J.T rznad e l, Twórczość Leśmiana. (Próba przekroju)
s
2. B.Zakrzewski,"Tygodnik L iteracki".M ono g rafia czasopisma 3. S.T reugutt, "Beniow ski". Monografia poematu
4. Z .Ż a b ic k i,Z problemów id e o lo g ii i e stety ki pozytywizmu 5. M.Żmigrodzka, E liz a Orzeszkowa. I
6. Zbiorowa (red.nauk. M.R.Mayenowa), Poetyka i matematyka. S tu d ia .
I I . S eria: S tud ia S taropolskie
7. T .M ikulski (red.nauk. D.Maniewska i T .W itczak), Rzeczy staro polskie
8. H.Kapełuś, Stanisław z Bochnie, Kleryka Królewski I I I . S e ria: S tudia z Okresu Oświecenia
IV. S e ria: B ib lio te k a Pisarzów Polskich
10. W ł.Kuraszkiewicz (re d .n a u k .), M.Reja "P o s ty lla ". I : Wstępy, I I : Fototypia
11. K.Górski (о р г .), Tzw. "Rękopis D om inikański". C z .I: Fotokopia rękopisu, wstępy wydawców
V. S e ria: Archiwum L ite ra c k ie
12. Zbiorowa (red.nauk. S t.P ig o ń ), M iscellanea d ru g ie j połowy XIX wieku
V I. S eria: Książka w Dawnej K ulturze P o lsk ie j
13. J.R udnicka, B ib lio g r a fia pow ieści p o ls k ie j XVII i X V III wieku
14. Zbiorowa (red.nauk. A.Gryczowa i J.L ew ański), B ib lio g r a fia dramatu staropolskiego. » I
V II. S e ria : P olonia Typographica S ae culi Sedecimi
15. H.Bułhak (о р г .) , Druga drukarnia F lo ria n a Unglera (1521-1535). I
V I I I . S eria: Z Dziejów Form Artystycznych w L ite ra tu rze P o lsk ie j 16. T.Kostkiewiczowa, Model lir y k i sentymentalnej w poe
z j i Franciszka Karpińskiego
17· A.Okopień-Sławińska, Wiersze nieregularne w p o e z ji M ickiew icza, Słowackiego i Norwida
IX . Poetyka. Zarys Encyklopedyczny
18. Zbiorowa (red.nauk. M.R.Mayenowa), S tro fik a X. Pozaseryjne
19· Zbiorowa (red.nacz. K.Budzyk), "Nowy K orbut". T .I: Piśmiennictwo staro p o lsk ie . O z.2 i 3. - T .II: P iś miennictwo okresu Oświecenia. Cz.1
20. Zbiorowa (red.nauk. E.Korzeniewska), Słownik współ czesnych p isarzy p o lsk ic h . Cz.2 i 3
21. Zbiorowa, Polska b ib lio g r a fia lite ra c k a za rok 1959 22. Zbiorowa (red.nauk. K .G órski), Słownik języka Adama
M ickiew icza. I I
X I· Czasopisma
24. B.Zakrzewski (r e d .n a c z .), "Pam iętnik L ite ra c k i” 25· H.Wolpe (re d .n a c z .), "B iu le ty n P o lonistyczny".
Z najnowszych wydawco tw In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h Jó ze f Ignacy Kraszewski, T e o fil Lenartowicz: Korespondencja·
Do druku przygotował i komentarzem o patrzy ł W.Danek. Osso lineum .
344 lis t y zawarte w zbiorze (z czego 129 lis tó w Kraszewskie go i 215 Lenartow icza), pochodzące z l a t 1857-1886, stanowią jedyny w swoim rod zaju "dwugłos" dwu p isa rzy , których serdecz na p rz y ja źń , trw ająca około 30 l a t , o p ie ra ła s ię w łaściw ie ty
l-%
ko na korespondencji. L is ty te ukazują obu p is a rzy w nowym, innym n iż dotychczas św ie tle .
Teksty zaopatrzone są w obszerne przypisy wydawcy, u ła tw ia jące lek tu rę i wzbogacające wiedzę c zy te ln ik a o epoce.
P ię ć d z ie s ią t la t tw órczości M arii Dąbrowskiej. Referaty i mate r ia ły S e s ji Naukowej. Pod redakcją E.K orzeniew skiej. Indek sy u ło ży ła A.Piorunowa. Państwowy In s ty tu t Wydawniczy.
Tom przedstaw ia dorobek S e s ji Naukowej zorganizowanej przez In s ty tu t Badań L ite ra c k ic h w dniach 15-20 maja 1962 r . d la ucz czenia 50-lecia tw órczości lite r a c k ie j M a rii Dąbrowskiej.
Zasadniczy trzo n k s ię g i tworzą te ksty 19 referatów wygło szonych na S e s ji bądź na n ią przygotowanych, ułożonych w dwu d zia ła c h : 1 . 0 tw órczości M arii Dąbrowskiej, 2. Recepcja twór czości M arii Dąbrowskiej. Obok n ich znajdujemy teksty przemówień wstępnych wygłoszonych na S e s ji, najciekawsze głosy dyskusyjne
i kronikę S e s ji, a w części m ateriałow ej - b ib lio g r a fię opowia dań, p u b lic y s ty k i społeczno-politycznej i przekładów d z ie ł p i sa rk i na ję z y k i obce oraz indeksy: nazwisk i tytułów , utworów Dąbrowskiej i czasopism.
Piśmiennictwo sta ro p o lsk ie . Opracował Zespół pod kierownictwem R .P o llak a: T.W itczak, D.Maniewska oraz J.C ybertow icz,
A.öajkow ski, I.T e re sińsk a, W.Wendland-Pierzchlewiczowa·
Pierwszy wolumen b ib lio g r a f ii lite r a tu r y p o ls k ie j "Nowy Kor b u t", stanow iącej kontynuację czterotomowego kompendium Gabrie
la Korbuta p t . "L ite ra tu ra p o ls k a ". Obecna edycja, przejm ując ze swego wzoru zasadnicze zgrupowanie danych dotyczących jedne go p isarza w trzech d zia ła c h : życiorys, wykaz tw órczości, zesta w ienie opracowań, przekracza ośm iokrotnie "starego Korbuta" pod względem o b ję to ś c i. Tom 1 "Piśm iennictw a staropolskiego" obej muje h asła ogólne i anonimowe. L ite ra tu ra opracowań w tym tomie sięga chronologicznie po rok 1962.
Pozostałe dwa tomy "Piśm iennictw a staropolskiego" ukażą się w roku 1964.
P olonia Typographica s a e c u li sedecim i. Z biór podobizn zasobu ty pograficznego tło c z n i po lsk ich XVI s tu le c ia . Zeszyt I I : Jan H a lle r . 1505-1525* Opracował K .P ie k a rsk i, fiedaktor A.Kawec- ka-Gryczowa. Wydanie d ru g ie , prze jrzan e . Ossolineum.
Je s t to wznowienie zb ioru podobizn zasobu drukarskiego kra kowskiej tło c z n i Jana H alle ra do r.1509, wydanego w r.1937
przez Kazim ierza Piekarskiego. Wydany przez IBL w r.1962 zeszyt IV s e r ii P olonia Typographica, zaw ierający podobizny klocków z okresu po roku 1509* daje łą c z n ie z obecnie wznowionym zeszytem całość zasobów należących do tło c z n i H a lle ra .
Kazim ierz Wyka: "Pan Tadeusz". Część I : S tudia o poemacie.
Część I I : S tud ia o te k śc ie . Indeks opracowała A.Piorunowa. Państwowy In s ty tu t Wydawniczy.
Tom 1 podse r ii H is to ria L ite ra tu ry s e r ii H is to ria i Teoria L ite ra tu ry przynosi rozprawy poświęcone arcy d zie łu M ickiew icza, rozpoczęte przez autora w r.1955* z o k a z ji 100-lecia śm ierci poety, w w iększości napisane w okresie o sta tn ic h dwóch l a t .
Autor nazywa te rozprawy ciągiem studiów "skupiających s ię wokół dwóch ośrodków, które wyznaczają dwie p a r tie niniejsze g o zbioru: p o e m a t i t e k s t " . Je st to wielowątkowa monografj jl poematu, ukazująca w iele n ie znanych dotąd zagadnień związanych
z dziejam i powstania i zaw artością artystyczną tego, w łaściw ie c ią g le jeszcze mało znanego, utworu.
0 bogactwie w arsztatu naukowego autora świadczą obszerne, szeroko udokumentowane przypisy oraz zawartość indeksu nazwisk i cytowanych utworów.
Praca, p ió ra dawnego wychowanka, a obecnie profesora Uni wersytetu Ja g ie llo ń sk ie g o , z o s ta ła dedykowana "Almae M atri Ja-
g ie llo n ic a e " z o k a z ji je j 600-lecia.
Wypowiedzi o języku i s ty lu w okresie staropolskim (do połowy X V III w ,). Tom I I : Słow nik. Opracowała J.P uzynina. Pod re dakcją M.R.Mayenowej. Recenzent: Z.Klemensiewicz. O sso li neum.
Przedmiotem Słownika, obejmującego okres do roku 1750 - po dobnie ja k analogicznego tomu obejmującego okres 1750-1800
("Ludzie Oświecenia o języku i s ty lu " , t . I I I , Warszawa 1958) - są wyrazy i formy, k tóre opatrzone były przez współczesnych ja kim iś k w alifik ato ram i poprawnościowymi lub sty listy c zn y m i. Ze brany m ateriał oparty je s t przede wszystkim na tekstach druko wanych z zakresu zwłaszcza gramatyk staro p o lskich , słowników i b i b l i i , a także lite r a tu r y p ię k n e j, r e lig ijn e j i s p e c ja ln e j.
Ze zbiorów rękopiśmiennych uwzględniono tylko n a jb a rd zie j znane. Tom I "Wypowiedzi", k tó ry ukaże się w la ta c h n a jb liżs z y c h , w opracowaniu B.Otwinowskiej, zawierać będzie te k sty .
Wyrazy p o ls k ie w "Słowniku łacińsko-polskim " Jana Mączyńskiego. (LeodLcon latino-polonicum ex optim is la tin a e ling uae s c rip to rib u s concinnatum, Regiomonti 1564). Część druga: P-Z. Opracował W ł.Kuraszkiew icz. Opis b ib lio g ra fic z n y : Wł.Koro- t a j . Redaktor naukowy: M.R.Mayenowa. Recenzent: H.Barycz. Ossolineum.
W 300 rocznicę wydania ukazuje się całość p u b lik a c ji ogło szonego w r.1564 przez Jana Mączyńskiego najstarszego słownika języka polskiego (część pierwsza p u b lik a c ji ukazała s ię w r . 1962). Tom zawiera indeks wyrazów p o lsk ich od lit e r y P (Pacha) do Ż (Żywy), z ich odmiankami graficznym i i gramatycznymi.
Helena Zaworska: O nową sztukę. P olskie programy artystyczne la t 1917-1922. Państwowy In s ty tu t Wydawniczy.
Tematem k s ią ż k i je s t - n a jo g ó ln ie j biorąc - zagadnienie kształtow ania się nowej świadomości artystycznej w Polsce po pierw szej w ojnie światowej. Ze względu na olbrzymie bogactwo obrazu przemian i wydarzeń składających się na proces tworzenia
podstaw s ztu k i dw udziestolecia autorka, zmuszona do wyboru określonego kręgu zagadnień i zjaw isk, zdecydowała się na przed staw ienie tych, które w pierwszych la ta c h powojennych zn a la zły wyraz w określonych programach artystycznych, w różnego rodza ju m anifestach, w d z ia ła ln o ś c i konkretnych grup artystycznych·
* M iscellanea z la t 1800-1850« Red.nauk. C z.Z go rze lski. O ssoli
neum·
K olejny tom s e r ii m ateriałowej Archiwum L ite ra c k ie ogłasza nieznane i nigdy przedtem n ie publikowane te ksty z pierw szej połowy XIX w·: wiersze i p io sn k i Tomasza Zana, m ate riały niemce- wiczowskie znajdujące s ię w B ib lio te c e P o lsk ie j i w Muzeum Mic kiew icza w Paryżu, te k s t komedii Ludwika Dmuszewskiego "Nasz J ó z io " , n ie drukowany paszkw il p o lity c zn y Kajetana Koźmiana p t· "P a rty za n t", lib r e tto opery p t . "Kalmora" К•Brodzińskiego i n ie znane m ate riały dotyczące życia i tw órczości tego poety, wresz c ie korespondencję Stefana Witwickiego z Józefem Korzeniowskim i innym i·
Słownik współczesnych p isa rzy p o lsk ic h · Opracował Zespół pod re dakcją Ewy K orzeniew skiej· Tom drugi: J-P· Państwowe Wydaw nictwo Naukowe·
Drugi wolumen tomu V wydawnictwa "Nowy Korbut" - B ib lio g ra f i i lite r a tu r y p o ls k ie j wg "L ite ra tu ry p o ls k ie j" G.Korbuta (wo
lumen pierwszy ukazał się w r.1963) obejmuje hasła osobowe na lit e r y : J (Jackiew icz Aleksander) do P (Pytlakowski Je rzy ). Jan Gawałkiewicz: B ib lio g r a fia "Pam iętnika L iterackiego"
1946-1962. Szk±cem "Powojenne d zie je >Pam iętnika Literackiegoc" poprze d ził B.Zakrzewski· Bezpłatny dodatek do zeszytu 1 ro
cznika LV "Pam iętnika L ite rack ie g o "· Ossolineum.
B ib lio g r a fia osiemnastu powojennych roczników "Pam iętnika L ite rack ie g o " stanowi kontynuację pracy Z o f ii Swidwińskiej p t· " B ib lio g r a fia >Pamiętnika L ite rack ie g o < i >Pam iętnika Towarzy stwa L iterackiego im. Adama M ickiewiczac· 1887-1939” (Warszawa 1948) i łą c z n ie z n ią daje pełny spis zawartości tego k w a rtaln i k a, k tó ry założony w roku 1902 przez Towarzystwo L ite ra c k ie im· Adama M ickiewicza, o siąg nął ju ż obecnie lic z b ę 54 roczników.
" B ib lio g r a fia ” omawia ro c z n ik i XXXVI-XL, kiedy ”Pam iętnik” był organem Towarzystwa L iterackiego im, A.M ickiew icza; ro c zn i k i XLI-XLII, wydawane w spólnie przez Towarzystwo i In s ty tu t Ba dań L ite ra c k ic h ; oraz ro c z n ik i X L III- L III, kiedy to "Pam iętnik” s ta ł się organem In s ty tu tu Badań L ite rac k ic h P o ls k ie j Akademii Nauk.
Na k arcie tytułow ej " B ib lio g r a fii" w idnieje dedykacja: "Pa m ięci Tadeusza M ikulskiego" - współredaktora "Pam iętnika" w la tach 1946-1949, w la ta c h 1950-1958 - redaktora naczelnego.
Jacek Trznadel: Twórczość Leśmiana. (Próba p rze k ro ju ). Państwo wy' In s ty tu t Wydawniczy.
Tom 10 p o d s e rii H is to ria L ite ra tu ry s e r ii H is to ria i Teoria L ite ra tu ry .
Monografia tw órczości Bolesława Leśmiana (1878-Л937) poprze dzona zo sta ła materiałowymi i filo lo g ic z n y m i pracami autora nad tw órczością tego poety (wstępy do tomów: B.Leśmian, "Szkice l i te ra c k ie ” oraz ”Utwory rozproszone. L is ty ” ). Obecnie wydany tom, stanowiący najobszerniejsze z dotychczasowych opracowanie twór czości Leśmiana, ukazuje je j problemy filo z o fic z n e , ta k ie ja k stosunek do ży cia i śm ie rci, do żywotnych elementów k u ltu ry , a także sprawy specyficznie poetyckie, jak stosunek do fo lk lo r u , do tr a d y c ji symbolizmu it p . Autor charakteryzuje twórczość poe ty na szerokim t le komparatystycznym.
