• Nie Znaleziono Wyników

Słownik polszczyzny XVI wieku.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Słownik polszczyzny XVI wieku."

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

Słownik polszczyzny XVI wieku.

Biuletyn Polonistyczny 5/14, 5-9

(2)

X. I N S T Y T U T B A D A r f L I T E R A C K I C H P A N

SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU 1

P r a c e n a d " S ł o w n i k i e m p o l s z c z y z n y XVI w i e k u ” z o s t a ł y z a p o ­ c z ą t k o w a n e j e s i e n i ą 1949 r o k u . J a k o p i e r w s z e r o z p o c z ę ł y d z i a ­ ł a l n o ś ć z b i e r a c k ą z e s p o ł y l e k s y k o g r a f i e z n e w K r a k o w i e , T o r u n i u i W r o c ł a w i u , w r o k p ó ź n i e j p o w s t a ł z e s p ó ł p o z n a ń s k i . G r o m a d z e n i e m a t e r i a ł u do « S ł o w n i k a ” p o l e g a ł o n a p e ł n e j e k s - c e r p c j i ( w y r a z po w y r a z i e ) w y t y p o w a n y c h z a b y t k ó w XVI w i e k u (w n i e l i c z n y c h w y p a d k a c h o g r a n i c z o n o s i ę do o p r a c o w a n i a 5 0 % ,w z g l ę ­ d n i e 2 0 # t e k s t u o b s z e r n e g o u t w o r u ) . T a k a m e t o d a p r a c y b y ł a k o n s e k w e n c j ą p r z y j ę t e j k o n c e p c j i " S ł o w n i k a ” , w e d ł u g k t ó r e j m i a ł on n i e t y l k o i n f o r m o w a ó o i s t n i e n i u w t e k s t a c h XVI w i e k u j a ­ k i e g o ś w y r a z u , j e g o o d m i a n e k f o n e t y c z n y c h , f o r m f l e k s y j n y c h , z n a c z e ń i p o ł ą c z e ń f r a z e o l o g i c z n y c h , a l e r ó w n i e ż o p a t r y w a ć t e i n f o r m a c j e d a n y m i l i c z b o w y m i w s k a z u j ą c y m i n a c z ę s t o t l i w o ś ć p o ­ s z c z e g ó l n y c h z j a w i s k j ę z y k o w y c h i j e j z m i a n y n a p r z e s t r z e n i w i e k u . S t ą d m e t o d a p e ł n e j e k s c e r p c j i w y ty p o w a n y o h t e k s t ó w , s t ą d t e ż o b s z e r n y k a n o n ź r ó d e ł , d o b r a n y c h t a k , by m ógł byó u z n a n y z a r z e c z y w i ś c i e r e p r e z e n t a c y j n y p r z e k r ó j p r z e z p i ś m i e n n i c t w o p o l s k i e XVI w i e k u , u w z g l ę d n i a j ą c y m o ż l i w i e w s z y s t k i e t y p y t e k ­ s t ó w z e w s z y s t k i c h o k r e s ó w s t u l e c i a . P r a c e z b i e r a c k i e t r w a ł y 11 l a t i z a k o ń c z y ł y s i ę j e s i e n i ą 1 96 0 r o k u ( p o tym t e r m i n i e o p r a c o w a n o j u ż t y l k o k i l k a zab yt kó w) . 0 w y n i k a c h p r a c y mogą ś w i a d c z y ć n a s t ę p u j ą c e l i c z b y : O p r a co w an o o g ó ł e m 205 u t w o r ó w . L i c z b a t a r o z k ł a d a s i ę w n a ­ s t ę p u j ą c y s p o s ó b n a p o s z c z e g ó l n e 2 5 - l e c i a XVI w i e k u : l a t a 1 5 0 1 - 1 5 2 5 12 ut w or ów ” 1 5 2 6 - 1 5 5 0 32 u t w o r y ” 1 5 5 1 - 1 5 7 5 70 ut w o r ó w ” 1 5 7 6 - 1 6 0 0 91 u t w o r ó w O p r a co w an e t e k s t y s k ł a d a ł y s i ę z o k o ł o 7 750 000 wyr azó w i t y l e ż k a r t e k z a w i e r a j ą k a r t o t e k i m a t e r i a ł o w e " S ł o w n i k a ” . Aby. d a ć m o żn oś ć o c e n y w i e l k o ś c i w y k o n a n e j p r a c y , podamy p r z y k ł a d o ­ wo, ż e ” P a n T a d e u s z ” ( b e z E p i l o g u ) s k ł a d a s i ę z o k o ł o 66 3 7 0 wyrazów - a w i ę c c a ł o ś ć o p r a c o w a n y c h t e k s t ó w j e s t m n i e j w i ę c e j 1 1 7 r a z y w i ę k s z a od t e g o p o e m a t u .

(3)

R ó w n o l e g l e z k o n t y n u o w a n i e m p r a c e k s c e r p o y j n y c h p r z y g o t o w a n o w o k r e s i e od c z e r w c a 1953 do g r u d n i a 1 9 5 4 , n a p o d s t a w i e g o t o w e j wówczas c z ę ś c i m a t e r i a ł ó w , Z e s z y t p r ó b n y " S ł o w n i k a " . P r ó o z k i l ­ k u d z i e s i ę c i u h a s e ł s ł o w n i k o w y c h z a w i e r a on o b s z e r n y w s t ę p , o m a ­ w i a j ą c y k o n c e p c j ę " S ł o w n i k a " , o r a z p r z e d r u k w e w n ę t r z n y c h n o r m a ­ tywów - i n s t r u k c j i z b i e r a c k i e j i r e d a k c y j n e j , a t a k ż e l i s t ę k a ­ nonu ź r ó d e ł . Z e s z y t p r ó b n y u k a z a ł s i ę d r u k i e m w g r u d n i u 1 95 6 r o ­ p ku • W y n i k i s z e r o k i e j d y s k u s j i n a d n i m , w k t ó r e j b r a l i u d z i a ł j ę z y k o z n a w c y p o l s c y i z a g r a n i c z n i , z o s t a ł y o p u b l i k o w a n e c z ę ś ­ c io w o w c z a s o p i s m a c h n a u k o w y c h , c z ę ś c i o w o w o s o b n e j b r o s z u r z e , W i ę k s z o ś ć p o s t u l a t ó w d y s k u t a n t ó w z o s t a ł a u w z g l ę d n i o n a w d a l s z e j p r a c y n a d " S ł o w n i k i e m " , J a k j u ż p o w i e d z i e l i ś m y , o k r e s p r a c z b i e r a c k i c h z a k o ń c z y ł s i ę w z a s a d z i e j e s i e n i ą 1 9 6 0 r o k u . T e r a z p r z y s z ł a k o l e j n a o s t a ­ t e c z n e j u ż , n i e p r ó b n e p r a c e r e d a k c y j n e . P o s t a n o w i o n o , ż e wobec i s t n i e n i a k i l k u z e s p o ł ó w l e k s y k o g r a f i e z n y c h b ę d z i e s i ę o p r a c o ­ wywać po k i l k a k o l e j n y c h l i t e r a l f a b e t u j e d n o c z e ś n i e , r o z p o c z y ­ n a j ą c od s e r i i A B C ć D. W p a ź d z i e r n i k u 1 96 0 r o k u z e s p o ł y wy­ m i e n i ł y m i ę d z y s o b ą o d p o w i e d n i e c z ę ś c i k a r t o t e k m a t e r i a ł o w y c h i w r e z u l t a o i e c a ł y m a t e r i a ł l i t e r y A z n a l a z ł s i ę w z e s p o l e k r a k o w s k i m , B - w p o z n a ń s k i m , CĆ - w t o r u ń s k i m , D - w z e s p o ł a c h w r o c ł a w s k i c h . M a t e r i a ł l i t e r A-D o b e j m u j e o g ó ł e m o k o ł o 1 , 2 mi­ l i o n a k a r t e k , o d n o s z ą c y o h s i ę do o k o ł o 10 t y s i ę c y h a s e ł . Pomi­ n i em y t u o m ó w i e n i e n i e c i e k a w y c h , c h oć żmudnych i d ł u g o t r w a ł y c h , c z y n n o ś c i k o n t r o l n y c h i p o r z ą d k o w y c h , k t ó r e t o w a r z y s z y ł y wymia­ n i e m a t e r i a ł ó w , i p r z e j d z i e m y do p r z e d s t a w i e n i a r o z p o c z ę t y c h j u ż w k o ń c u 1 960 r o k u p r a o r e d a k c y j n y c h . P o c z ą t k i b y ł y , j a k z a w s z e , t r u d n e . D o ś w i a d c z e n i e u z y s k a n e p r z y o p r a ć o w y w a n i u Z e s z y t u p r ó b n e g o b y ł o o c z y w i ś c i e b a r d z o po ­ m o c n e , a l e n i e można z a p o m i n a ć , ż e o b e c n i e m a t e r i a ł k a r t k o w y h a s e ł b y ł j u ż k i l k a k r o t n i e o b s z e r n i e j s z y , a c h o ć z a s a d n i c z a k o n c e p c j a : " S ł o w n i k a " n i e z m i e n i ł a s i ę , t o j e d n a k s z o z e g ó ł o w a i n s t r u k c j a r e d a k c y j n a u l e g ł a w w i e l u p u n k t a c h k o n i e o z n y m p r z e k s z t a ł c e n i o m ( m . i n , w w y n i k u d y s k u s j i n a d Z e s z y t e m próbnym) i w t r a k c i e p r a c y u l e g a ł a n i m p r z e z j a k i ś c z a s j e s z c z e d a l e j . O k r e s t e n mamy j u ż p o z a s o b ą . T r z y z e b r a n i a K o m i t e t u R e d a k o y j - n e g o " S ł o w n i k a " i p r z e d s t a w i c i e l i z e s p o ł ó w l e k s y k o g r a f i e z n y c h p o ś w i ę c o n e p r z e d y s k u t o w a n i u o p r a c o w a n y c h h a s e ł d o p r o w a d z i ł y do - 6

(4)

-o s t a t e c z n e g -o u s t a l e n i a z a s a d r e d a k c y j n y c h " S ł -o w n i k a ” o r a z do j e d n o l i t o ś c i i c h r o z u m i e n i a i s t o s o w a n i a . R e z u l t a t e m d o t y c h c z a s o w e j p r a c y r e d a k c y j n e j j e s t , p o z a omó­ wionym j u ż s z c z e g ó ł o w y m u s t a l e n i e m j e j z a s a d , o p r a c o w a n i e o k o ł o 65 0 h a s e ł . N i e j e s t t o w i e l e , a l e n i e można z a p o m i n a ć , ż e c h o ­ d z i t u o o k r e s " r o z r u c h u ” , w pewnym s e n s i e j e s z c z e d o ś w i a d c z a l ­ n y , i ż e op r ac o w y w an o d o t ą d ś w i a d o m i e p r a w i e w y ł ą c z n i e h a s ł a o b o g a t e j , p r z y n a j m n i e j k i l k u s e t k a r t k o w e j d o k u m e n t a c j i , j a k o n a j ­ h a r d z i e j i n s t r u k t y w n e , gdy t y m c z a s e m p r z y t ł a c z a j ą c a w i ę k s z o ś ć w y r a zó w j e s t z a ś w i a d c z o n a w n a s z y m m a t e r i a l e z a l e d w i e r a z l u b k i l k a r a z y . D l a t e g o t e ż t e r m i n u k o ń c z e n i a p r a c r e d a k c y j n y c h n a d c z ę ś c i ą " S ł o w n i k a ” o b e j m u j ą c ą l i t e r y A - D , u s t a l o n y n a k o - n i e o 1 9 6 3 r o k u , j e s t n a j z u p e ł n i e j r e a l n y . P i e r w s z e tomy " S ł o w n i k a ” po wi nn y u k a z a ć s i ę d r u k i e m w 1965 r o k u . B ę d z i e on wydawany w dwu s e r i a c h , r ó w n o c z e ś n i e o p r a c o w y ­ w a n y c h . P i e r w s z a o b e j m u j e w y r a z y p o s p o l i t e , d r u g a - i m i o n a w ł a ­ s n e i i c h d e r y w a t y . R ó w n o c z e ś n i e z p i e r w s z y m tomem " S ł o w n i k a " u k a ż e s i ę j e g o z e s z y t — a w ł a ś c i w i e tom — w s t ę p n y , z a w i e r a j ą c y s z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e o m e t o d z i e o p r a c o w a n i a " S ł o w n i k a " i s p o ­ s o b i e k o r z y s t a n i a z n i e g o o r a z w y c z e r p u j ą c e d a n e o p o s z c z e g ó l ­ n y c h z a b y t k a c h , k t ó r e w e s z ł y w s k ł a d k a n o n u ź r ó d e ł , i o i c h a u t o r a c h . Tom t e n z n a j d u j e s i ę j u ż w o p r a c o w a n i u . W t e j c h w i l i n i e można j e s z c z e o k r e ś l i ć ś c i ś l e r o z m i a r u " S ł o w n i k a " , c h o ć l i c z b a d w u d z i e s t u k i l k u t y s i ą o s t r o n i c o w y c h tomów w y d a j e s i ę d o ś ć p r a w d o p o d o b n a . N i e można t a k samo o k r e ś ­ l i ć d a t y j e g o u k o ń c z e n i a , a l e w ol n o s i ę s p o d z i e w a ć , ż e o s t a t n i tom " S ł o w n i k a " z o s t a n i e o d d a n y do d r u k u n a j p ó ź n i e j z końcem 1975 r o k u , a u k a ż e s i ę w r o k u 1977* D l a d o p e ł n i e n i a i n f o r m a c j i o p r a c a c h n a d " S ł o w n i k i e m " wspom­ ni m y j e s z c z e o I n d e k s i e z b i o r c z y m . J e s t t o k a r t o t e k a z a w i e r a ­ j ą c a d l a k a ż d e g o h a s ł a i n f o r m a c j e o l i c z b i e j e g o w y s t ą p i e ń w p o s z c z e g ó l n y c h o p r a c o w a n y c h p r z e z n a s z a b y t k a c h . I n d e k s t e n s p o r z ą d z o n o d l a w e w n ę t r z n y c h c e l ó w k o n t r o l n y c h i d l a u m o ż l i w i e ­ n i a s p o r z ą d z a n i a o d s y ł a c z y m i ę d z y h a s ł o w y c h , a l e u ż y t e c z n o ś ć j e ­ go j e s t o w i e l e w i ę k s z a . Z n a j d u j e s i ę on w l o k a l u z e s p o ł u l e k ­ s y k o g r a f i c z n e g o w T o r u n i u i j e s t d o s t ę p n y d l a k a ż d e g o p r a c o w n i ­ k a n a u k o w e g o , pod w a r u n k i e m , ż e f a k t k o r z y s t a n i a z n i e g o z o s t a ­ n i e p o k w i t o w a n y w o p u b l i k o w a n e j p r a c y . W m i a r ę p o s t ę p u p r a c 7

(5)

-8 r e d a k o y j n y o h i n d e k s t e n b ę d z i e z a s t ę p o w a n y nowym, k t ó r y w y r ó ż ­ n i u ż y c i a w y r a z u w p r o z i e od u ż y d w p o e z j i i w y o d r ę b n i t o w a r z y ­ s z ą c e p o s z c z e g ó l n y m d z i e ł o m t e k s t y i n n o a u t o r s k i e , n a w e t d r o b n e . Na z a k o ń c z e n i e p o d a n y i n f o r m a c j e p e r s o n a l n e . P r ó c z k i e r o w n i ­ ków z e s p o ł ó w w s k ł a d P r a c o w n i " S ł o w n i k a p o l s z c z y z n y XVI w i e k u " w o h o d z i ł o 3 0 - 4 0 p r a c o w n i k ó w . Zmiany p e r s o n a l n e b y ł y s t o s u n k o w o n i e w i e l k i e i d u ż a c z ę ś ć c z ł o n k ó w P r a c o w n i ma j u ż z a s o b ą 1 0 - l e t - n i s t a ż p r a c y . O b e c n i e w s k ł a d P r a c o w n i u c h o d z i p i ę c i u k i e r o w ­ n i k ó w z e s p o ł ó w i 30 p r a c o w n i k ó w (w tym j e d e n n a p ó ł e t a c i e ) . A o t o s z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : K o l e g i u m r e d a k c y j n e : R e d a k t o r n a c z e l n y : p r o f . M a r i a R e n a t a Mayenowa. C z ł o n k o w i e k o l e g i u m r e d a k c y j n e g o : p r o f . p r o f . S t a n i s ł a w B ą k , S t e f a n H r a b e c , W ł a d y s ł a w K u r a s z k i e w i c z , S t a n i s ł a w R o s p o n d , Wi­ t o l d T a s z y c k i , d r . J e r z y W o r o n c z a k . Z e s p o ł y l e k s y k o g r a f i c z n e : 1 . Z e s p ó ł l e k s y k o g r a f i e z n y w K r a k o w i e , u l . M a n i f e s t u l i p c o ­ wego 6 . K i e r o w n i k : p r o f * W i t o l d T a s z y c k i . P r a c o w n i c y : M a r i a n B o r e o k i , T e r e s a C o g h e n , Wacław G a b e r l e , Anna K a r a s i o w a , d r M a r i a K a r p l u k ó w n a , K a z i m i e r a K li m k o w a , H a l i n a S ł a w i ń s k a , I r e n a Wąsówna, T e r e s a Z a w i s z y n a . 2 . Z e s p ó ł l e k s y k o g r a f i c z n y w P o z n a n i u , S t a r y R y n e k 7 6 - 7 9 . K i e r o w n i k : p r o f . W ł a d y s ł a w K u r a s z k i e w i c z . P r a c o w n i c y : d r B a r b a r a C e g ł o w a , K r y s t y n a N i z i o , d o c . S t a n i s ł a w S a s k i , L e o k a d i a Z d a n c e w i c z , B r o n i s ł a w a Z d r o j e w s k a , Z o f i a Z i e r - h o f f e r o w a . 3* Z e s p ó ł l e k s y k o g r a f i c z n y w T o r u n i u , F o s a S t a r o m i e j s k a 3 . K i e r o w n i k : p r o f . S t e f a n H r a b e c . P r a o o w n i c y : H a l i n a G ó r s k a , A l i n a L i n d a , M a r i a M a c i e j e w s k a , Da­ n u t a M o s z y ń s k a , d r F r a n c i s z e k P e p ł o w s k i , K r y s t y n a W i l c z e w s k a , Z d z i s ł a w Z a w a d z k i . 4 . Z e s p ó ł l e k s y k o g r a f i c z n y I we W r o c ł a w i u , R y n e k 9 - 1 1 . K i e r o w n i k : p r o f . S t a n i s ł a w R o s p o n d . P r a c o w n i c y : S t a n i s ł a w B e ł d o w s k i , K r y s t y n a C h ł ę d o w s k a , H e l e n a J a r o d z k a , J a d w i g a Z i ę b o w a .

(6)

9 -5« Z e s p ó ł l e k s y k o g r a f i e z n y I I we W r o c ł a w i u , R y n e k 9 - 1 1 . K i e r o w n i k : p r o f . S t a n i s ł a w B ą k . P r a c o w n i c y : A n d r z e j C i e ń s k i , T e r e s a K au fm an ow a, J a n i n a P e r e k o - w a , L u c y n a W o r o n c z a k o w a . P r z y p i s y : 1 P o p r z e d n i a i n f o r m a c j a o " S ł o w n i k u " z o s t a ł a u m i e s z c z o n a w 2 z e s z y c i e B i u l e t y n u ( c z e r w i e c 1 9 5 8 ) , s s . 5 - 6 , 1 1 - 1 4 .

2 " S ł o w n i k p o l s z c z y z n y XVI w i e k u 11. Z e s z y t p r ó b n y . W roc ław 1 9 5 6 . 3 " S ł o w n i k p o l s z c z y z n y XVI w i e k u " . Uw agi i r e c e n z j e . W ar sz aw a 1 9 5 7 . Z WARSZTATU FILOLOGA-STATYSTYKA M e t o d a m i s t a t y s t y c z n y m i z a i n t e r e s o w a ł e m s i ę w p r z e k o n a n i u , ż e z a s t o s o w a n i e i c h w p r a c a c h l i t e r a t u r o z n a w c z y c h p o z w a l a , z j e d ­ n e j s t r o n y , n a w e r y f i k a c j ę s t a w i a n y c h t w i e r d z e ń , z d r u g i e j z a ś , n a r o z s z e r z e n i e z a k r e s u b a d a ń n a p r o b l e m y n i e p o r u s z a n e z r a ­ c j i b r a k u o d p o w i e d n i c h n a r z ę d z i b a d a w c z y c h . P i e r w s z e moje p r a c e w y ko na ne p r z y u ż y c i u t e c h n i k i s t a t y s t y c z ­ n e j d o t y c z y ł y w e r s y f i k a c j i . W a r t y k u l e "Z b a d a ń n a d w i e r s z e m B i e r n a t a z L u b l i n a " ( " P a m i ę t n i k L i t e r a c k i " , r . 49 ( 1 9 5 8 ) , z . 3 , s . 97 - 118) p r z e p r o w a d z i ł e m s t a t y s t y c z n y dowód t w i e r d z e n i a B r t i c k n e r a , s ł u s z n e g o , a l e n i e p o p a r t e g o a r g u m e n t a m i , ż e p i e r ­ w o t n a , n i e z n a n a nam o b e c n i e r e d a k c j a " E z o p a " B i e r n a t a z Lub­ l i n a p o d l e g ł a w XVI w. u n o w o c z e ś n i a j ą c y m p r z e r ó b k o m j ę z y k o w y m f od k t ó r y c h u c i e r p i a ł a m . i n . s y l a b i c z n a r e g u l a r n o ś ć w i e r s z a . R ó w n o c z e ś n i e j e d n a k d o w o d z i ł e m , ż e c z ę ś ó o d c h y l e ń od s y l a b i z m u ś c i s ł e g o t r z e b a p o l i c z y ć n a k a r b sa m eg o a u t o r a . P o d a ł e m t e ż c h a r a k t e r y s t y k ę i l o ś c i o w ą k i l k u i n n y c h c e c h w i e r s z a i j ę z y k a B i e r n a t a ( r y t m i k a k l a u z u l i , r y m , s z y k p r z y d a w k i , ś c i ą g n i ę t e i n i e ś c i ą g n i ę t e f o r m y zaimków d z i e r ż a w c z y o h ) , c z ę ś c i o w o w p o ­ r ó w n a n i u z i n n y m i u t w o r a m i XVI w. i omówiłem p r z y k ł a d o w o t e c h ­ n i k ę o b l i c z a n i a n i e k t ó r y c h z a s t o s o w a n y c h w s k a ź n i k ó w s t a t y s t y c z ­ n y c h . Na d a n y c h s t a t y s t y c z n y c h b y ł r ó w n i e ż o p a r t y mój r e f e r a t " E l e m e n t y ś r e d n i o w i e c z n e w w e r s y f i k a c j i p o l s k i e j XVI w i e k u i i c h p r z e m i a n y " ( " Z p o l s k i c h s t u d i ó w s l a w i s t y c z n y c h " . P r a c e

Cytaty

Powiązane dokumenty

203v marg (14); A gdy przyſzedł cżás bitwy/ wywiedli woyſko ludzi BielKron 57v; z obu ſtron bitwá iednáko trwáłá áż ie noc rozwiodłá BielKron 105v; z kthoremu [!] muſieli

FalZioł I 10a, I 10b, 11a, 16c, 22d, 41c (20); pokorá á ſćiſnienie vmyſlu náſſego ieſt iákoby płaſtr ná ránę ziątrzoną wyſtępkow náſſich á máſć ná wſſytki

»obraz czynić« [szyk zmienny] (10): A chceſz ieſztze dáley ſlyſzec/ iáko Pan Bog wſzelkiego tzłowieká przeklina/ ktory tzyni Obras obrzydzenie Boſkie KrowObr

»chować na [czyim] chlebie; uchowany chlebem« [szyk zmienny] (2; 1): yakom ya nyechowal Czlowyeka nyesnayomego szczudzey szyemye (w) wszwoyem domu y naszwem Chlebe [...] thako

liczyć za kogo, za co (15): Niewieſz iż to źwierzę [kota] wſzyſcy chwalimy/ Zá Bogá ſobie licżymy BierEz G2v; BielŻyw 30; Ieſt ten zamek ták wielki/ iż by y też mógł

W połączeniach szeregowych (5): Potym rozmáite gry/ gonienia/ zápaſy/ y kuglárſtwo/ ktho co vmiał/ vkázowano BielKron 375v, 414v; Bustarii, Szermierze álbo gońce byli/ którzi

»ku gniewu, gniew, do gniewu, w gniew przywieść (a. zapalać się) gniewem, od gniewu, w gniew, w gniewie; rozpalać gniew, gniewem; (roz)pali (się) (a. zapala się) gniew; rozpalony

W porównaniach (40): FalZioł V 9; Iako dym ginie/ tak y oni niechay zginą [sicut deficit fumus, deficiant] WróbŻołt 67/3; RejPs 30, 97, 153; Snaidz podobno ſam wyleci Niż