Marek Gumkowski
"Maurycy Mochnacki. Program
kulturalny i myśl
krytycznoliteracka", Krystyna
Krzemień-Ojak, Warszawa 1975 :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 206
1976
/11 / KRZEMIEŃ-OJAK K ry sty n a : M aurycy M ochnacki. P ro g ra m k u ltu ra ln y i m yśl k r y ty c z n o lite ra c k a . W arszaw a 1975, PIW , PAN 1BL. H is to ria i T e o ria L ite r a tu r y . S tu d ia . T . 38, s s . 3 l6 , zł 5 0
,-D yskusje pom iędzy p rz e d sta w ic ie la m i dwóch obozów lite r a c k ic h - tzw . klasyków i rom antyków - b yły w pisane w s z e r s z y k o n te k st polem ik i p ró b p rz e w a rto ś c io w a n ia zag ad n ień k u ltu ry i jej zw iązków z n a ro d em , h is to r io - zofii i e s te ty k i. P o g lą d y M ochnackiego b yły n a jra d y k a ln ie jsz y m p rzejaw em p rzedpow staniow ego ru c h u in te le k tu a ln e g o , w którym d o s trz e c m ożna wy ra ź n e zw iązki z filo zo fią n iem ieck ą (S c h le g ló w , S c h e llin g a , S c h ille ra i in n y c h ). D robiazgow a a n a liz a w ypow iedzi k ry ty c z n o lite ra c k ic h M ochna ck ieg o , od 1825-1831 r . , pokazuje w sz y stk ie kontekstow e u w ik łan ia i w ie lop łaszczy zn o w e konsekw encje te j m y śli.
B P /6 1 /4 9 M .G .
/11/ KRZYŻAK H a lin a : F u n k cia sty liz a c v in a p rz y słó w w "P am iętniku M ro czk a" J . l . K ra s z e w s k ie g o . "R ocznik N aukow o-D ydaktyczny" WSP K raków z . 56. P r a c e H is to ry c z n o lite ra c k ie VI, K raków 1975, s . 7 9 -8 9 .
A rtykuł w skazuje n a fa k t, że w om aw ianej p o w ie ści K ra szew sk ieg o p rz y sło w ia funkcjonują jako jeden z elem entów re a liz m u , w y ra ż a ją ce g o się w maksymalnym z b liżen iu r z e c z y w is to ś c i pow ieściow ej do rz e c z y w is to ś c i h is to ry c z n e j. W n a r r a c j i p ie rw szo o so b o w ej "P am iętn ik a" funkcjonują one p rz e d e w szystkim jako czynnik k om entujący. D zięki tym kom entarzom s y l w etka n a r r a t o r a , o so b y , sy tu a cje u z y sk u ją p e łn ie js z e o ś w ie tle n ie . C z ę ść p rz y słó w n o s i p iętno gnomów, s e n te n c ji, r e f le k s ji, a ic h u ży cie n ie s p r o w adza się tylko do s y tu a c ji, którym to w a rz y s z ą w te k ś c ie . P r a c a nie je s t pełnym k atalogiem p rz y s łó w : w ybrane z o sta ły jedynie t e , k tó re w ydawały się n a jb a rd z ie j re p re z e n ta ty w n e . K o n stru k cje p rz y sło w io w e , konkluduje a u to rk a , z b liży ły języ k b o h ate ró w do mowy p o to cz n ej i p o d k re ś liły kon k re tn o ś ć o b ra z o w a n ia , z a ś celow e naśladow nictw o mowy p o to czn ej to f o r ma p a s tis z u zasto so w an a w p o w ie śc i.
