Warszawa - Bródno Stare, Grodzisko "Zagórki", St. 15, AZP 55-67/16

Olga Lipińska,Sylwia Małachowska

Warszawa - Bródno Stare, Grodzisko

"Zagórki", St. 15, AZP 55-67/16

Informator Archeologiczny : badania 24, 88-89

за Wczesne średniowiecze

Z w arstw рога obiektam i pochodzi znaczna część m ateriału ceramicznego, kości zwierzęce w większości pocięte oraz. nożyk żelazny, kulka szklana i gliniana, gwoździe żelazne, osełki kam ienne oraz sercowa ty grocik krzemienny.

W stępnie osadę przy grodową, należałoby datować n a XII — XIII w. Materia! zabytkowy i doku m en tacja zn ajdują się w zbiorach M uzeum Okręgowego w Białym stoku.

Badania będą kontynuow ane.

I Usarzów. gm, Lipnik patrz epoka brązu

Wabcz, gm . S toln o woj. t o ­ ru ń sk ie S t. 1 AZP 3 3 -4 3 /1

U n iw e rsy te t M iko łaja K o p ern ik a I n s ty tu t A rcheologii i E tn o g ra fii w T oruniu

B adania prowadzili m gr m gr Wojciech C hudziak (kierownik badań) i Paweł G urtowski oraz Ja c e k Bojarski [autor spraw ozdania). Drugi sezon b ad ań . Grodzisko wczesnośredniowieczne „Poganka". (X-XI wiek]·

Po rocznej przerwie wznowiono b ad a n ia sondażowe. Założono trzy wykopy każdy o w ym ia­ rac h 1 x 3 m wzdłuż dwóch osi, poprowadzonych zgodnie z kierunkam i św iata. Głównym celem b ad a ń było uzyskanie dodatkowych danych n a tem at ch a rak te ru zabudowy w nętrza grodu i zweryfikowanie ustaleń, dotyczących chronologii całego obiektu.

Odkryto naw arstw ienia kulturow e, których układ świadczy o kolistym typie u k ła d u b u ­ dow nictw a mieszkalnego, koncentrującego się wokół pustego m ajdanu.

W wykopie IX, zlokalizowanym n a styku w ału z m ajdanem w części w schodniej, (obok wykopu VI z roku 1989), wyeksplorowano warstwy, odkrytego w roku poprzednim obiektu m ieszkalnego — uchwycono Jego zasięg w k ierunku południowym. Wykop VII. założony w p a r­ tii północnej podwala, dostarczył pozostałości obiektu prawdopodobnie o ch arak terze gospo­ darczym (wskazuje n a to sposób zalegania warstw, ja k również m ateriał ceram iczny — prze­ m ieszany i niejednolity). Miąższość tego obiektu wynosiła ponad 2 m.

Nowych danych n a tem at grodziska dostarczył wykop VIIi, zlokaliowany w obniżonej zachodniej części m ajdanu — n a sty k u z walem. Natrafiono w nim na obiekt m ieszkalny — półziem iankę, datow aną n a podstawie wydobytego m ateriału ceram icznego n a 2 poł. X w ieku. W w arstw ie tej odkryto pozostałości drew nianych ścian b u dynku. Obiekt ten, podobnie Jak omówione wyżej obiekty, zlokalizowane w w ykopach VI, VII i [X, przykrywała w arstw a spalenizny, stanow iąca rez u ltat nagiego końca funkcjonow ania grodu n a przełomie X i XI w ieku. Nad tą w arstw ą natrafiono n a ślady drugiego poziomu osadniczego, którego chronologię ustalono n a podstaw ie fragmentów naczyń n a 3 i 4 ćwierć XI wieku. Z poziomu tego pobrano do analizy próbki C1’.

Materiały i dokum entacja znajdują się w Instytucie Archeologii i Etnografii UMK w Toruniu. I Wałków, gm. Osjaków woj. sieradzkie St. 3 patrz okres rzymski

W arszawa — Bródno S tare Grodzisko „Zagórki" S t. 15 AZP 5 5 - 6 7 /1 6 ______________

Państw owe M uzeum Archeologiczne w W arszawie

B adania weryfikacyjne prowadziła mgr Olga Lipińska przy współpracy m gr Sylwii Małachowskiej. Finansow ał Konserwator Zabytków Archeo­ logicznych m .st. Warszawy. Drugi sezon badań. Grodzisko w czesnośre­ dniowieczne [pol. X — pol. XI w.)

B adania zostały wznowione w roku 1989 z inicjatywy Obywatelskiego Komitetu do Spraw Rewaloryzacji G rodziska n a Bródnie. Wspólnie z Konserwatorem Zabytków m ia sta stoł. W ar­ szawy i Państwowym M uzeum Archeologicznym opracowany został program ratow ania pozo­ stałości grodziska. Kluczowym elem entem tego program u je s t odtworzenie przebiegu wałów w terenie. P lanuje się nadsypanle części zniszczonych do wysokości parti najlepiej zachow a­ nych oraz usunięcie licznych dziur i ubytków. Wymagało to przeprow adzenia weryfikacji przebiegu wałów w najbardziej zniszczonych partiach grodziska.

W 1989 r. wytyczono rów sondażowy o wym iarach 15 x 2,5 m w części w schodniej, w m iej­ scu gdzie powinien przebiegać wal m niejszego członu grodu (według koncepcji jego dwuczłono- wości). O trzym any rezultat był całkowicie negatywny. Nikłość w arstw y kulturow ej zdaje się potw ierdzać inform ację, że część terenu, na którym znajduje się grodzisko, została zniszczona przez wywózkę ziemi pod budowę pobliskiego fortu w okresie przed 1 wojną światową.

W 1990 r. wytyczono 3 rowy sondażowe w części południowo-wschodniej i wschodniej większego członu grodu. Obejmowały one część m ajdanu i wał. Wykop n r l o w ym iarach 11.5 x 2.5 m założono w części południowo-wschodniej, gdzie wal był Jeszcze częściowo widoczny. O dsłonięto w arstw ę rozsyp i skową w alu, lecz bez konstrukcji. Zachowały się Jedynie luźno leżące kam ienie ze śladam i przepalenia, oraz szczątki spalonego drew na długości kilku centy­

Informator Archeologiczny J 990 89

metrów. Wykop n r 2 o w ym iarach 12,0 x 2,5 m wytyczono w części w schodniej w odległości 10,6 m od wykopu n r 1. Okazał się on całkowicie jałowy; ze względu n a zupełnie zniszczoną pierw otną stratygrafię, przebadano go fragm entarycznie. Wykop n r 3 znajdow ał się między rowami 1 1 2, w odległości 6,5 m od krawędzi w schodniej wykopu 1. W ymiary rowu wynosiły 12,0 x 1,5 m. Założono go w m iejscu dom niem anego lu k u sk rętu waiu z południowego w scho­ d u n a w schód. Przebadano tylko 4 środkowe metry, w których zachow ała się n ietk n ięta stratygrafia (od 4-go do 8-go m etra licząc od strony m ajdanu). Na tej niewielkiej przestrzeni uchw ycono w arstw y rozsyplskowe walu analogiczne do odsłoniętych w wykopie n r 1. B rak było jedynie kam ieni, które w tym sondażu w ogóle nie występowały. Uchwycenie w arstw y rozsypis- kowej w ału w wykopie n r 3 pozwoliło n a prześledzenie łu k u jego sk rętu w stro n ę w schodnią. Będzie to miało zasadnicze znaczenie przy pracach n ad rekonstrukcją zniszczonych parti um ocnień grodu bródnowskiego. Znaczny stopień dew astacji terenu, na którym mlal się znajdow ać drugi, dom niem any jego człon nie pozwala n a jednoznaczne rozstrzygnięcie sporu, czy gród bródnow ski miał m niejsze wymiary niż zakładano i czy był dwu, czy jednoczlonowy. Na korzyść tej ostatniej hipotezy mogłaby przemawiać nikła w arstw a kulturow a w Jego części w ew nętrznej. Je j szczupłość rzu ca się w oczy mimo stopnia zniszczenia m ajdanu.

R easum ując, b ad a n ia prowadzone w latach 1989 i 1990 nie stwierdziły istnienia drugiego członu grodu bródnowskiego.

Bardzo ciekawe światło n a dzieje osadnictw a tego obszaru rzuca stratygrafia najniżej położonych w arstw w wykopie n r 1. Odsłonięto tam w arstw ę szarej, sypkiej ziemi z d u żą ilością węgla drzewnego a także z m ateriałem ceramicznym 1 szczątkam i zwierzęcymi. Zalegała ona poniżej w arstw y rozsypiskowej w ału. Świadczy to dowodnie, że gród nie powstał n a surow ym korzeniu lecz. że w ydm a n a której go wzniesiono była zam ieszkana ju ż wcześniej. Część ceram iki z w arstw y «szarej’ pochodzi z okresu starszego niż wczesne średniowiecze, je d n a k pozostały m ateriał je s t analogiczny do znanego z osady bródnowski ej badanej w la tac h 1950- 52 i 1961-66 przez p. doc. d r K. Muslanowicz i d ra B. G erlacha. W świetle o sta tn ic h b ad a n należałoby przypuszczać, że o sa d a ta zajmowała również teren wydmy, n a której później w zniesiono gród. Wielkość i bogactwo osady w zestaw ieniu z ubóstw em grodu i szczupłością jego wymiarów zdają się sugerow ać, że mógł on pełnić funkcję refuglum .

I

Z a ją czk i, gm . J u c h n o w ie c woj. b ia ło sto ck ie S t. I AZP

4 2 - 8 7 /2 ____________________

Polska A kadem ia N auk

In sty tu t Historii K ultury M aterialnej Zakład Epoki Metali

Podlaska Ekspedycja Archeologiczna B adania prowadził m gr D ariusz K rasnodębski — pracownik PEA, Paul Berford — stypendysta Insty tu tu Archeologii Uniwersytetu W arszaws­ kiego, U rszula J a ro siń sk a — geolog oraz stu d e n tk a IA UW Ewa Pokrant. Finansow ał WKZ w Białym stoku. Pierwszy sezon b ad ań . Grodzisko w czesno średniow ieczne.

Grodzisko zlokalizowane Jest n a niewielkim wyniesieniu znajdującym się n a dnie doliny zalewowej Narwil, w odległości ок. i km n a północ od obecnego n u rtu rzeki. O biekt ten ma średnicę ok. 30 m, regularny prawie okrągły kształt i wysokość ok. 80 cm — 1 m w sto su n k u do otaczających go łąk.

B adania n a tym stanow isku podjęte zostały z inicjatywy dr. Zbigniewa Kobylińskiego, jako jed en z elem entów działalności Podlaskiej Ekspedycji Archeologicznej. Celem ich było rozpo­ znan ie funkcji oraz chronologii tego obiektu, istotnych z p u n k tu widzenia tła osadniczego dla badanego od kilku sezonów przez PEA stanow iska w H aćkach, gm. Bielsk Podlaski. W stępnym etapem , przed przystąpieniem do właściwych b ad ań , było w ykonanie dokładnego p lanu sta n o ­ w iska w raz z otaczającym je terenem . Plan ten ujawnił kilka różnic w topografii w s to su n k u do m apy 1 : 25 000 oraz p lan u grodziska w ykonanego w 1979 r. przez inż. J . Felm anna. D okładne b ad a n ia powierzchniowe ujawniły także istnienie bardzo rozległego kom pleksu osad d atow a­ nych n a okres od początków wczesnego średniowiecza (VII-VIII w.?) — o sa d a położona najdalej n a zachód od grodziska, aż do okresu średniowiecza (XII-XIII?) n a osad ach otaczających bezpośrednio w zniesienie grodziska. Działania terenowe rozbite zostały n a dwa etapy. Pierwszy z nich odbył się w m aju 1 czerwcu i prace skoncentrow ały się wówczas n a terenie grodziska, gdzie otw arto dwa wykopy. J e d e n z nich przecinał stanow isko po osi W-E i m ial w ym iary 22 m x 2 m. Założony on został w celu spraw dzenia układów stratygraficznych w części środkowej oraz n a w ale i w fosie grodziska. Drugi z wykopów wytyczono nad niewielkim zagłębieniem w południow o-w schodniej części w zniesienia sugerującym istnienie w tym m iejscu jakiegoś obiektu. W pierwszym z wykopów odsłonięto układ w arstw o grubości ок. 1 m i długości ok, 3 m tw orzących nasyp w alu. nie uzyskując je d n ak odpowiedzi n a pytanie dotyczące jego k o n ­ strukcji. Öd stro n y w ew nętrznej natrafiono na niewielkie zagłębienie, które może być rowem oblegającym w nętrze grodziska. W ypełnisko jego zawierało m ateriał starożytny (opracowanie