Eugeniusz Foltyn
Dzierżysław, st. I, gm. Kietrz, woj.
opolskie, AZP
102-37/-Informator Archeologiczny : badania 26, 1-2
EPOKA KAM IENIA
P ALEO LIT I M EZO LIT
D z ie r ż y s ła w , s t. I W ojewódzki K o n se rw a to r Z abytków g m . K ie tr z , w oj. o p o ls k ie w Opolu
A Z P 1 0 2 -3 7 /—
B adania prowadzi! m gr Eugeniusz Fołtyn (autor spraw ozdania). F i nansow ane przez U rząd M iasta i Gm iny Kietrz. Szósty sezon badań. Górny paleolit.
W okresie od 3 VIII do 4 IX 1992 r. prowadzone były ratow nicze badania wykopalisko we, do udziału w których zaproszono specjalistów z różnych dyscyplin naukowych. Bada nia podjęto ze względu na trw ające w obrębie Czarnej Góry roboty ziemne, związane z budową kom unalnego wysypiska śmieci dla gminy Kietrz, grożące w perspektyw ie całko witym zniszczeniem stanowiska.
Zgodnie z porządkiem prac, na południowym stoku Czarnej Góry założono 2 wykopy oddalone od siebie o ok. 20 m, o łącznej powierzchni 180 m2. Eksplorację prowadzono do gł. ok. 2 m licząc od powierzchni gru n tu . Dla uzyskania informacji o niżej leżących osadach i dla potrzeb charakterystyki geomorfologicznej rejonu stanow iska dodatkowo wykonano szereg wierceń na gł. ponad 6 m.
Z obserwacji naw arstw ień w wykopach wynika, iż na południowym zboczu Czarnej Góry zalegąją m iąższe osady dełu wialń o-kolu wiał ne огаг eoliczne. Pomiędzy nim i na uwagę zasługuje częściowo zniszczony, ale wyraźnie widoczny poziom glebowy, złożony z dwóch odpowiadąjących sobie gleb — pseudo- i stagnoglejowej, będący pierw otnym zło żem zabytków. Poziom ten uczestniczył w stru k tu ra c h i procesach peryglacjałnych — palsy, inwolucje, kliny mrozowe, kilka typów soliflukcji, co może oznaczać, że je s t on od nich starszy. Tym samym jego wiek można, z pewnym zastrzeżeniem , oceniać jako przed-? ew entual nie wczesnointerpleniglacj alny.
O dkryto 848 zabytków kam iennych, na które skladąją się: 22 rdzenie i fragm., 404 odłupki, 92 wióry/wiórki, 268 fragm. term icznych konkrecji surowych, okruchów i odpad ków, okruch ze skam ieliną oraz 61 narzędzi i odpadków z ich produkcji. Pośród tych ostatnich wyróżniono ostrza liściowate, zgrzebła, wiórowce, rylce plus rylczaki, odłupki i wióry retuszow ane, narzędzia wnękowe i zębate, rakiety, półtylczaki, łuszczenie, nóż-na- cinak, przekluwacz, drapacze? oraz tłuczki krzem ienne.
Do najbardziej intrygujących, wręcz spektakularnych znalezisk należą 2 o strza liścio w ate wiórowe typu jerzmanowickiego. W arte odnotow ania są: nóż-nacinak łuskany na w ierzchołku n a stronę spodnią, rylec klinow aty połączony ze zgrzebłem i rodzaj wiórowego
2 Paleolit i mezolit
(wiórowcowego) ostrza. Godny uwagi je st także zestaw zgrzebeł wykonanych na fragm. ostrzy liściowatych szeleckich.
P lanuje się kontynuację badań.
K o stk o w ice, st. 1 „ K ru c z a S k a la ” M uzeum A rcheologiczne i E tn o g ra-g m , K r o c z y c e , w o j. c z ę s t o - ficzne w Łodzi
c h o w s k ie A Z P 9 1 -5 2 /—
Badania prowadził K. Cyrek przy współudziale T. Madeyskiej, M. Cyrek i M. Olędzkiego. Finansow ane przez M uzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi i Państw ow ą Służbę O chrony Zabytków w Częstochowie. Czw arty sezon badań. Ślady osadnictw a z paleolitu schyłkowego, późnego okresu rzymskiego i średniowiecza.
Stanow isko leży w szczytowej partii wzgórza Łysak wchodzącego w skład Skał Kro czy ckich. P ozostałości różnoczasow ego o sad n ictw a odkryto pod naw isem skalnym , w schronisku oraz w zawalonej częściowo jaskini. Tegoroczne wykopy, powiększające prze badany obszar do 94 m2, zakończyły wykopaliska n a tym stanow isku.
Pod naw isem skończono eksplorację odkrytych w przypowierzchniowej partii namuli- ska jam kulturow ych z późnego średniowiecza oraz późnego okresu rzymskiego. W odróż nieniu od krótkotrw ałych obozowisk średniowiecznych, w późnym okresie rzym skim is t n iała tu ta j osada. Świadczy o tym przede wszystkim solidna konstrukcja stałych obiektów kulturow ych oraz spore ilości fragm. dużych i grubościennych naczyń zasobowych. Wyko py odsłoniły, jak się wydaje, tylko fragm . osady położony bezpośrednio u podnóża Kruczej Skały, n ato m iast pozostała jej część znajduje się niżej na stoku doliny.
W głębszych partiach nam uliska odsłonięto kolejne skupisko płytek wapiennych w to w arzystwie słabo zachowanych węgielków drzewnych. O biekt ten należy do jednego z 3 poziomów osadnictw a schyłków o paleolitycznego. Były to krótkotrw ałe obozowiska zakła dane przez grupy o magdaleńskiej tradycji kulturow ej w późnym plejstocenie, w straty g ra ficznie uchw ytnym następstw ie czasowym od Böllingu po Najmłodszy Dryas.
Badania w Kruczej Skale są elem entem interdyscyplinarnego program u dotyczącego osadnictw a pradziejowego w Skatach Kroczyekich.
K ra k ó w , s t. В 1/92, u l. S p a d z i- U niw ersytet Jag iello ń sk i In s ty tu t Ar-s t a cheologii
A Z P 102 -5 6 /—
Badania prowadził d r K rzysztof Sobczyk. Finansow ane przez U ni w ersytet Jagielloński oraz K om itet Badań Naukowych (grant prof, dr. hab. Bolesława G intera). C zternasty sezon badań prowadzonych z przerw am i od 1968 r. Stanow isko kulturow e górnopaleolityczne {kompleks wschodniograwecki, w tym K ostenkien oraz kompleks oryniacki).
Celem badań w sezonie 1992 było odsłonięcie południowo-zachodniej peryferii obozo w iska łowców m am utów (kontynuacja sezonów 1989, 1991) odkrytego przypadkowo w 1967 r. i badanego w 1. 1968-1971. Przebadano obszar 9 m2, odslaniąjąc duże nagrom a dzenia kości m amucich, stanow iących południow o-zachodnią peryferię obozowiska sprzed 20 tys. łat. Kości nie układały się w yraźnie w jakieś kręgi, być może uległy rozproszeniu w wyniku silnej so li fiu kej i, będąc pierw otnie kolejną budowlą m ieszkalną lub ogrodzeniem strefy mieszkalnej. Mogły również tworzyć rodząj śm ietniska kości m am ucich nie nadają cych się do budowy szałasów lub być ich nagrom adzeniem jako rodzaj zapasów w celach
