Gospodarowanie odpadami komunalnymi biodegradowalnymi w wojewdztwie lubuskim

(1)

JANUSZ ADAMCZYK, ROBERT DYLEWSKI

GOSPODAROWANIE ODPADAMI KOMUNALNYMI BIODEGRADOWALNYMI W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM

Streszczenie

W artykule poddano ocenie retrospektywnej realizacjĊ celów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 oraz zapisów Wojewódzkiego Planu Gospodarki Od-padami w województwie lubuskim, ze szczególnym uwzglĊdnieniem gospodarowania odpadami komunalnymi biodegradowalnymi. Omówiono regulacje prawne w Unii Europejskiej i Polsce w zakresie gospodarowania bioodpadami oraz zaproponowa-no rozwiązania systemu zbiórki odpadów biodegradowalnych.

Słowa kluczowe: odpady biodegradowalne, bioodpady, gospodarowanie odpadami

1. WstĊp

Odpady są nieodłącznym elementem egzystencji ludzkiej w zakresie bytowania jak i działalności gospodarczej. Problem ich unieszkodliwiania w warunkach polskich z racji opóźnień technologicznych co do tego sektora gospodarki staje się niemal „wyzwaniem” w stosunku do założeń legislacyjnych Komisji Wspólnot Europejskich.

W Polsce stosunkowo niedawno przestał obowiązywać Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010), z racji uchwalenia nowego Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014 [18]. KPGO 2010 wskazywał na hierarchię postępowania z odpadami jak również wyznaczał istotne cele szczegółowe dotyczące odpadów komunalnych:

1) objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców, najpóźniej do końca 2007 r.,

2) zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania określono w KPGO 2010, najpóźniej do końca 2007 r., 3) zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na

składowiska odpadów, aby nie było składowanych: a. w 2010 r. więcej niż 75 %,

b. w 2013 r. więcej niż 50 %,

c. w 2020 r. więcej niż 35 % masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,

4) zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 85% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,

5) zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady komunalne, do maksymalnie 200 do końca 2014 r.

Zapisy planu KPGO 2010 dotyczące odpadów biodegradowalnych, przywołane powyżej, były w głównej mierze uwarunkowane regulacjami prawnymi w zakresie gospodarowania tymi

(2)

Gospodarowanie odpadami komunalnymi biodegradowalnymi w 6

odpadami w Unii Europejskiej, sformułowanymi w art. 5. Dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 roku w sprawie składowania odpadów

odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Zarówno odpady zielone jak i kuchenne s

wchodzić mogą: odpady roślinne pochodz odpady z ogrodów (np. ścięta trawa, chwasty, li

i domu (odpady kuchenne) np. odpady po owocach i warzywach, resztki produktów mlecznych, resztki jedzenia natury roślinnej, fusy po kawie i

chleb, itp. Do odpadów ulegaj oraz odpady papierowe.

członkowskim uzyskanie okresu przej udziałów procentowych dotycz składowiska [2].

Rysunek 1. MieszkaĔcy województw (terenów miejskich i wiejskich) obj

Źródło: Opracowanie własne na podstawie [9]

Założenie objęcia zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców kraju do roku 2007 nie zostało zrealizowane, odsetek ten kształtował si poziomie 73,9%. W kolejnych latach udział procentowy wzrastał i wynosił odpowiednio w roku

Janusz Adamczyk, Robert Dylewski

Gospodarowanie odpadami komunalnymi biodegradowalnymi w województwie lubuskim

odpadami w Unii Europejskiej, sformułowanymi w art. 5. Dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 w sprawie składowania odpadów. Odpady ulegające biodegradacji s

rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Zarówno odpady zielone jak i kuchenne są zaliczane do odpadów biodegradowalnych. W ich skład

: odpady roślinne pochodzące z pielęgnacji terenów zielonych (od

ścięta trawa, chwasty, liście, ścięte gałęzie, drewno, itp.) i odpady z kuchni i domu (odpady kuchenne) np. odpady po owocach i warzywach, resztki produktów mlecznych, ślinnej, fusy po kawie i herbacie razem z filtrem papierowym, stary chleb, itp. Do odpadów ulegających biodegradacji zalicza się także osady z oczyszczalni

W tym też artykule widnieje zapis umożliwiają członkowskim uzyskanie okresu przejściowego w zakresie konieczności uzyskania zało udziałów procentowych dotyczący ilości kierowanych odpadów biodegradowalnych na

cy województw (terenów miejskich i wiejskich) objĊci zorganizowan odpadów komunalnych w 2009 r.

ródło: Opracowanie własne na podstawie [9].

cia zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich ców kraju do roku 2007 nie zostało zrealizowane, odsetek ten kształtował si

kolejnych latach udział procentowy wzrastał i wynosił odpowiednio w roku województwie lubuskim

odpadami w Unii Europejskiej, sformułowanymi w art. 5. Dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 ce biodegradacji są to rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów.

zaliczane do odpadów biodegradowalnych. W ich skład gnacji terenów zielonych (odpady zielone) – zie, drewno, itp.) i odpady z kuchni i domu (odpady kuchenne) np. odpady po owocach i warzywach, resztki produktów mlecznych, herbacie razem z filtrem papierowym, stary e osady z oczyszczalni ścieków liwiający państwom ci uzyskania założonych ci kierowanych odpadów biodegradowalnych na

ci zorganizowaną zbiórką

cia zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich ców kraju do roku 2007 nie zostało zrealizowane, odsetek ten kształtował się na kolejnych latach udział procentowy wzrastał i wynosił odpowiednio w roku

(3)

7

2008–76,3% oraz w 2009–79,1% [9]. W poszczególnych województwach sytuacja jest bardzo zróżnicowana (patrz rys. 1), ale w żadnym województwie w 2009 roku, czyli dwa lata po założonym terminie, nie objęto wszystkich mieszkańców zorganizowaną zbiórką odpadów. W województwie lubuskim na terenach wiejskich tylko 84,1% mieszkańców miało w 2007 roku podpisaną umowę na świadczenie usług usuwania odpadów komunalnych. Jedynie tereny miejskie w tym okresie miały zbliżony do wytycznych poziom zawartych umów (98,5%) [1]. Wypełnienie merytorycznego założenia, sformułowanego w planie, a dotyczącego zmniejszenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów zostało scedowane na najniższy poziom podziału administracyjnego – gminy [13]. Ocena realizacji tego założenia na stan obecnej wiedzy (na dzień 10.04.2011 r.) jest niemożliwa ze względu na brak danych statystycznych.

W artykule poddano ocenie retrospektywnej realizację celów KPGO 2010 oraz zapisów Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami w województwie lubuskim, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarowania odpadami komunalnymi biodegradowalnymi. Ze względu na brak jednoznacznej definicji pojęcia bioodpadów w ustawodawstwie polskim [12] w dalszej części opracowania ten rodzaj odpadu zostanie omówiony w szerszym kontekście odpadów biodegradowalnych (patrz: definicja odpadów biodegradowalnych i bioodpadów). Bioodpady są to odpady ogrodowe i parkowe, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, restauracji, placówek zbiorowego żywienia i handlu detalicznego oraz porównywalne odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego. Bioodpady nie obejmują odpadów leśnych ani rolnych i nie należy ich mylić z szerszym pojęciem „odpadów ulegających biodegradacji”, do których należą także inne materiały ulegające biodegradacji, takie jak drewno, papier, karton czy szlam kanalizacyjny. W Unii Europejskiej używa się pojęcia bioodpadów w odniesieniu również do odpadów organicznych ulegających rozkładowi biologicznemu ale w węższym zakresie.

2. Regulacje prawne gospodarowania odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzglĊdnieniem odpadów biodegradowalnych

Problem gospodarowania bioodpadami w Unii Europejskiej okazuje się być istotnym z racji skali zjawiska. Szacuje się, że na obszarze państw członkowskich rocznie powstaje ok. 130 mln Mg bioodpadów rocznie [6]. Uregulowania legislacyjne Unii Europejskiej w zakresie gospodarowania tymi odpadami zostały sformułowane w przywołanej wcześniej Dyrektywie Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 roku w sprawie składowania odpadów oraz w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 w sprawie odpadów, która zawiera szczegółowe przepisy dotyczące docelowych wartości bioodpadów poddanych recyklingowi [4]. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze Ĩródeł odnawialnych uznaje bioodpady za paliwo „odnawialne” nie powodujące zwiększenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery w wyniku ich termicznego unieszkodliwiania [5]. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli nawiązuje do procedury wydawania zezwoleń instalacjom przetwarzania bioodpadów i ich kontroli, zapis dotyczy zakładów biologicznego przetwarzania odpadów organicznych o mocy przerobowej przekraczającej 50 Mg dziennie [3].

Komisja Wspólnot Europejskich w 2008 roku opublikowała również Zieloną Księgę, w której Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management

(4)

Gospodarowanie odpadami komunalnymi biodegradowalnymi w województwie lubuskim 8

zawarto ogólne informacje dotyczące aktualnych działań politycznych w zakresie gospodarowania bioodpadami oraz nowe wyniki badań naukowych w tej dziedzinie [16].

Państwa członkowskie są prawnie zobowiązane do optymalizacji przetwarzania bioodpadów zgodnie z określonymi warunkami. W art. 4 dotyczącym hierarchii postępowania z odpadami stwierdzono, że najlepszym rozwiązaniem jest zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie ponowne ich wykorzystanie, recykling i odzysk energii [4]. Składowanie oraz spalanie z niskim odzyskiem energii uznano za rozwiązanie najgorsze dla środowiska [6].

W Polsce od 2001 roku nadrzędną ustawą regulującą zagadnienia gospodarowania odpadami komunalnymi biodegradowalnymi jest ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 – tekst jednolity z póź. zm.) oraz ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243 – tekst jednolity), można byłoby również wymienić ustawę z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638 z póź. zm.), która odwołuje się do odpadów opakowaniowych biodegradowalnych. Wymienione ustawy regulują podstawowe jak i szczegółowe zagadnienia gospodarowania odpadami na terytorium Polski, transponują one zapisy dyrektyw „odpadowych” [12, 13, 14].

Regulacje prawne Parlamentu Europejskiego jednoznacznie określają obowiązek sporządzenia oraz dokonywania przeglądów krajowych planów gospodarek odpadami w tym również odpadów biodegradowalnych (art. 26) przynajmniej co pięć lat [4]. Warunek ten można uznać za spełniony w Polsce z racji uchwalenia kolejnego planu KPGO 2014 (grudzień 2010 r.) w okresie czterech lat od ostatnio uchwalonego KPGO 2010 (grudzień 2006 r.). Państwa Członkowskie są zobligowane do przedstawiania Komisji oceny skuteczności realizacji założeń KPGO. Zgodnie z Dyrektywą ramową w sprawie odpadów wybór metod przetwarzania odpadów należy wyjaśnić i uzasadnić w krajowych lub regionalnych planach gospodarki odpadami i programach zapobiegania powstawaniu odpadów. Zapis ten jest szczególnie istotny w odniesieniu do omawianych odpadów biodegradowalnych z racji dużej ilości występowania ich w tzw. koszu na odpady polskich gospodarstw domowych. W odczuciu autorów problem w Polsce nie sprowadza się tylko do braku instalacji biologicznego unieszkodliwiania odpadów, ale przede wszystkim do konieczności reorganizacji systemu zbiórki odpadów, polegającej na wprowadzeniu wśród odpadów zbieranych selektywnie pojemnika na odpady biodegradowalne lub też zastosowaniu zbiórki odpadów w systemie dwupojemnikowym oraz na elementarnej edukacji społeczeństwa w tym zakresie.

3. Odpady biodegradowlane w województwie lubuskim

1. Obecnie na terenie województwa lubuskiego funkcjonują trzy zakłady zagospodarowania odpadów w Długoszynie, Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze posiadające linie sortownicze (sortownie odpadów z selektywnego zbierania i odpadów zmieszanych) oraz instalacje do zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji. Poza powyższymi zakładami, istnieje również kompostownia odpadów w Nowej Soli [1].

2. W województwie lubuskim stałych odpadów komunalnych w 2009 roku „wytworzono” 362 kg/(M*a), znacznie przekraczając średnią krajową 316 kg/(M*a) w tym zakresie. Województwo lubuskie wraz z nieznacznie wyprzedzającym je woj. zachodniopomorskim oraz dolnośląskim jest na czele niechlubnej listy województw w kraju o najwyższym ilościowym

(5)

E STOWARZYSZENIE ZARZ

wskaźniku masowym odpadów komunalnych (patrz rys. 2). J

województwo lubuskie w tym samym roku poddało biologicznemu unieszkodliwianiu ok. 38 tys. Mg odpadów co stanowi ponad 7,4% odpadów z obszaru całego kraju. W kontek

województw w Polsce ilo

z najwyższych. Województwo lubuskie na czele z województwem mazowieckim, dolnośląskim są regionami, w których poddaje si

unieszkodliwiania [9]. Jak wy

odpadami jest bardzo kontrastowe, z jednej strony „wytwarzane” s

masowych odpadów komunalnych, a z drugiej odsetek odpadów poddawanych procesowi biologicznego rozkładu jest jednym z n

Rysunek 2. Odpady komunalne wytworzone w poszczególnych województwach w 2009 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie [9]

Cytując za WPGO,

wytworzonych w 2007 roku najwy

ulegające biodegradacji, łącznie 25%, przy czym na terenach miejskich jest to 26,8% a na terenach wiejskich – 16,6%. Uwzglę

biodegradowalnych) odpady z piel

ulegających biodegradacji wzrasta do 27,3 % (patrz tab. 1 i rys. w zestawieniu papier i tektur

procentowy tych odpadów kształtował si w przeliczeniu na jednego mieszka

POLS

niku masowym odpadów komunalnych (patrz rys. 2). Jednocześnie należ

województwo lubuskie w tym samym roku poddało biologicznemu unieszkodliwianiu ok. 38 tys. Mg odpadów co stanowi ponad 7,4% odpadów z obszaru całego kraju. W kontekś

województw w Polsce ilość odpadów poddanych biologicznemu rozkładowi jest jedn szych. Województwo lubuskie na czele z województwem mazowieckim,

regionami, w których poddaje się największe ilości odpadów tej metodzie unieszkodliwiania [9]. Jak wyżej przedstawiono, omawiane województwo w zakresie gospodarki odpadami jest bardzo kontrastowe, z jednej strony „wytwarzane” są jedne z najwy

masowych odpadów komunalnych, a z drugiej odsetek odpadów poddawanych procesowi biologicznego rozkładu jest jednym z najwyższych w kraju.

Odpady komunalne wytworzone w poszczególnych województwach w 2009 r. ródło: Opracowanie własne na podstawie [9].

w województwie lubuskim w zmieszanych odpadach stałych wytworzonych w 2007 roku najwyższy udział procentowo-wagowy stanowiły odpady

ącznie 25%, przy czym na terenach miejskich jest to 26,8% a na terenach %. Uwzględniając dodatkowo w tej ilości (z definicji bioodpadów i odpadów ) odpady z pielęgnacji terenów zielonych (2,3%) udział procentowy odpadów cych biodegradacji wzrasta do 27,3 % (patrz tab. 1 i rys. 3). Gdyby uwzgl

zestawieniu papier i tekturę (tylko z definicji odpadów biodegradowalnych

procentowy tych odpadów kształtował się na poziomie ok. 48%, stąd w województwie lubuskim przeliczeniu na jednego mieszkańca w ciągu 2007 roku powstało ok. 182 kg o

9

nie należy zaznaczyć, że województwo lubuskie w tym samym roku poddało biologicznemu unieszkodliwianiu ok. 38 tys. Mg odpadów co stanowi ponad 7,4% odpadów z obszaru całego kraju. W kontekście wszystkich rozkładowi jest jedną szych. Województwo lubuskie na czele z województwem mazowieckim, śląskim oraz

ci odpadów tej metodzie , omawiane województwo w zakresie gospodarki jedne z najwyższych ilości masowych odpadów komunalnych, a z drugiej odsetek odpadów poddawanych procesowi

Odpady komunalne wytworzone w poszczególnych województwach w 2009 r.

w województwie lubuskim w zmieszanych odpadach stałych wagowy stanowiły odpady kuchenne cznie 25%, przy czym na terenach miejskich jest to 26,8% a na terenach bioodpadów i odpadów gnacji terenów zielonych (2,3%) udział procentowy odpadów 3). Gdyby uwzględnić jeszcze tylko z definicji odpadów biodegradowalnych) to udział województwie lubuskim gu 2007 roku powstało ok. 182 kg odpadów Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management

(6)

biodegradowalnych [1]. Fakt ten jest o tyle istotny, że ani w planie krajowym (KPGO 2014) ani w wojewódzkim nie ma odniesienia systemowego (wskazującego na konieczność zmiany sposobu zbiórki) do tej grupy odpadów, widnieje tylko notacja dotycząca konieczności selektywnego gromadzenia odpadów zielonych z pielęgnacji terenów zielonych. Innymi słowy w WPGO sugeruje się selektywne gromadzenie niewielkiej ilości odpadów biodegradowalnych bo stanowiących tylko 2,3% ogólnej masy wytwarzanych odpadów [1]. Natomiast w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów zachęca się państwa członkowskie do selektywnego zbierania i recyklingu bioodpadów [4]. Brak zapisu w wymienionych wyżej planach, jest o tyle niezrozumiały, że nawet w dużo wcześniej opublikowanym Programie Wykonawczym do II Polityki Ekologicznej PaĔstwa na lata 2002–2010 widnieje notacja, że do końca roku 2006 powinien był zostać opracowany, a do roku 2010 wdrożony przez jednostki samorządowe system dwupojemnikowy (z wydzieleniem frakcji organicznej) zbiórki odpadów domowych i dostarczania odpadów organicznych do kompostowni [10].

Tabela 1 Szacunkowy skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych wytworzonych w województwie lubuskim w roku 2007

L.p. Wyszczególnienie Tereny Razem miejskie wiejskie tys. Mg % tys. Mg % tys. Mg % 1. Odpady kuchenne ulegające

biodegradacji 77,8 26,8 10,4 16,6 88,2 25,0 2. Odpady z pielęgnacji terenów

zielonych 5,8 2,0 2,2 3,6 8,0 2,3 3. Papier i tektura 64,2 22,1 9,2 14,8 73,4 20,8 4. Opakowania wielomateriałowe 23,8 8,2 3,6 5,8 27,4 7,8 5. Tworzywa sztuczne 44,2 15,2 8,2 13,1 52,4 14,8 6. Szkło 25,0 8,6 5,2 8,3 30,2 8,5 7. Metal 14,5 5,0 3,1 5,0 17,6 5,0 8. Odzież, tekstylia 4,6 1,6 0,9 1,4 5,5 1,6 9. Drewno 4,4 1,5 1,0 1,6 5,4 1,5 10. Odpady niebezpieczne 1,5 0,5 0,4 0,6 1,9 0,5 11. Odpady mineralne, w tym frakcja

popiołowa 24,7 8,5 18,2 29,2 42,9 12,2 Razem w województwie 290,5 100,0 62,4 100,0 352,9 100,0

Na 1 mieszkaĔca (Mg) 0,450 0,172 0,350

(7)

E STOWARZYSZENIE ZARZ

Zestawienia statystyczne (GUS) nie przedstawiaj

odpadów biodegradowalnych na terenie Polski, poniewa selektywny „u źródła”. Pojawiaj

województwa lubuskiego. Ju

biodegradowalnych w systemie wielopojemnikowym „u Międzyrzecz i Sulęcin, ale sytuacja ta nie została uwzgl

Rysunek 3. Szacunkowy skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych wytworzonych w wo

Źródło: Opracowanie własne na podstawie [1] Jak wcześniej wspomniano,

komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów przerzucono na gminy. Niestety nie każda gmina jest w stanie „ud

wynikające z realizacji zadań

krajowym gospodarki odpadami, stał si

Obszar województwa lubuskiego został podzielony wg WPGO na pi Zagospodarowania Odpadów (ZZO), w ka

• mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych, • składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych,

• kompostowanie odpadów z piel

Na terenie województwa lubuskiego, bilans sumaryczny istniej zagospodarowania odpadów ulegaj

40 tys. Mg. Zważywszy na warto

Mg), problem niedoinwestowania jest znaczny i b w krótkim okresie czasu.

POLS

Zestawienia statystyczne (GUS) nie przedstawiają wyników ilości selektywnie gromadzon odpadów biodegradowalnych na terenie Polski, ponieważ nie są one zbierane w

ródła”. Pojawiają się tylko nieliczne inicjatywy samorządów gminnych na terenie województwa lubuskiego. Już w 2004 roku w CZG 12 wdrożono system zbiórki odpadów biodegradowalnych w systemie wielopojemnikowym „u źródła” w gminie Dę

cin, ale sytuacja ta nie została uwzględniona w ewidencji statystycznej [

Szacunkowy skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych wytworzonych w województwie lubuskim w roku 2007 ródło: Opracowanie własne na podstawie [1].

niej wspomniano, obowiązek wypełnienia założeń zmniejszenia ilo

cych biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów przerzucono na da gmina jest w stanie „udźwignąć” zwiększające się obciąż

ealizacji zadań własnych, stąd też nierozwiązany dotychczas problem na szczeblu krajowym gospodarki odpadami, stał się istotnym problemem na szczeblu lokalnym.

Obszar województwa lubuskiego został podzielony wg WPGO na pi w (ZZO), w każdym zakładzie powinny funkcjonować:

biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych, składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych,

kompostowanie odpadów z pielęgnacji terenów zielonych [7, 1].

Na terenie województwa lubuskiego, bilans sumaryczny istnieją

zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji w zakresie mocy przerobowych wynosi ok. ywszy na wartość brakujących mocy przerobowych kompostowni (ok. 1 Mg), problem niedoinwestowania jest znaczny i będzie raczej niemożliwy do zniwelowania

11

ci selektywnie gromadzonych one zbierane w sposób gminnych na terenie ono system zbiórki odpadów ródła” w gminie Dębno, Kostrzyn, ewidencji statystycznej [9, 15].

Szacunkowy skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) jewództwie lubuskim w roku 2007

zmniejszenia ilości odpadów cych biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów przerzucono na obciążenia finansowe zany dotychczas problem na szczeblu istotnym problemem na szczeblu lokalnym.

Obszar województwa lubuskiego został podzielony wg WPGO na pięć Zakładów dym zakładzie powinny funkcjonować:

biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych,

Na terenie województwa lubuskiego, bilans sumaryczny istniejących instalacji cych biodegradacji w zakresie mocy przerobowych wynosi ok. cych mocy przerobowych kompostowni (ok. 130 tys. liwy do zniwelowania Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management

(8)

4. Wnioski

Zasadność podjęcia tematu selektywnego gromadzenia odpadów biodegradowalnych opiera się o wyniki badań różnicy jakości kompostu z odpadów zmieszanych a selektywnie gromadzonych. Te pierwsze są w większym stopniu zanieczyszczone tworzywami sztucznymi, szkłem, a zwłaszcza charakteryzuje je większa zawartość metali ciężkich [8]. Dodatkową korzyścią środowiskową w wypadku zastosowania kompostowników przydomowych jest eliminacja transportu odpadów do i z kompostowni oraz eliminacja z tym związanej emisji do atmosfery.

Społeczeństwu w Polsce należałoby zaproponować możliwość podpisania umowy na usuwanie odpadów przynajmniej w dwóch wariantach. Pierwszy polegałby na konieczności usuwania odpadów selektywnie gromadzonych w systemie wielopojemnikowym (lub dwupojemnikowym) łącznie z selektywnie gromadzonymi bioodpadami (w systemie dwupojemnikowym z odpadami tzw. „mokrymi”). Druga możliwość dotyczyłaby częściowego dofinansowania zakupu kompostownika przez gminy, szczególnie dla indywidualnych klientów (domki jednorodzinne) lub też dla domów wielorodzinnych (jak ma to miejsce w Niemczech) i prowadzenia punktów selektywnego gromadzenia pozostałych odpadów [17]. W drugim wariancie (który można uznać za bardziej wymagający) należałoby zastosować system kontroli pojemników na odpady zmieszane i w razie stwierdzenia wrzucania do tych pojemników odpadów biodegradowalnych, nałożenie kary grzywny. Oczywiście pozostaje otwarte pytanie, w jaki sposób wyegzekwować ten stan poprawności funkcjonowania systemu w przypadku klientów grupowych (budynków wielorodzinnych)? Według autorów tego opracowania, wariant drugi systemu zbiórki odpadów ma największe szanse powodzenia tylko na osiedlach domów jednorodzinnych – wśród klientów indywidualnych. Powstały kompost byłby wykorzystywany na miejscu w ogrodach i/lub na terenach zielonych.

Nie można odwlekać w czasie reorganizacji systemu zbiórki i usuwania odpadów oraz związanej z tym elementarnej edukacji społeczeństwa. Wniosek ten wynika z konieczności realizacji założeń minimalnych wartości odzysku i recyklingu odpadów jakie narzuca Polsce Unia Europejska. Jednak wprowadzając ekonomiczny system zachęt (niższa cena za selektywne gromadzenie wszystkich odpadów, w tym biodegradowalnych) należałoby się spodziewać powodzenia przeprowadzonych zmian. Zastosowanie instrumentów ekonomicznych i kontroli realizacji obowiązków przyniosło efekty w wielu krajach Europy Zachodniej (średnio w UE składowane jest tylko 40 % bioodpadów [6]), a szczególnie w Niemczech.

(9)

13

Bibliografia

[1] Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2009–2012 z perspektywą na lata 2013–2020, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2010. [2] Dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 roku w sprawie składowania

odpadów, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.

[3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (wersja skodyfikowana), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.

[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 roku w sprawie odpadów, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.

[5] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze Ĩródeł odnawialnych, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.

[6] Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, kom (2010) 235, dotyczący przyszłego gospodarowania bioodpadami w Unii Europejskiej, SEK(2010) 577.

[7] Krajowy Plan Gospodarki odpadami – 2010.

[8] Manczarski P., Kompostowanie odpadów komunalnych, Forum Technologii Ochrony Środowiska, POLEKO 2007.

[9] Ochrona środowiska, GUS, Warszawa 2010.

[10] Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej PaĔstwa na lata 2002-2010, Rada Ministrów, Warszawa, 2002.

[11] Projekt Krajowego Planu Gospodarki Odpadami – 2014.

[12] Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 – tekst jednolity z póź. zm.).

[13] Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243 – tekst jednolity).

[14] Wspólny MiĊdzygminny Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638 z póź. zm.).Plan Gospodarki Odpadami dla Celowego Związku Gmin CZG-12, Długoszyn, 2004.

[16] Zielona Księga w sprawie gospodarowania bioodpadami w Unii Europejskiej {SEK(2008) 2936}, Komisja Wspólnot Europejskich.

[17] Żygadło M., Gospodarka odpadami komunalnymi, Wyd. Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce, 2002.

[18] Uchwała Nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2014" (M. P. Nr 101, poz. 1183).

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011

(10)

MANAGING BIODEGRADABLE MUNICIPAL WASTE IN THE LUBUSKIE VOIVODESHIP

Summary

The article evaluates the retrospective implementation of the aims of the National Plan for Waste Management 2010 as well as the entries of the Voivodeship Plan for Waste Management in the Lubuskie Voivodeship, with a special consideration of managing biodegradable municipal waste. The legal regulations in the European Union and Poland in terms of managing bio waste were described altogether with the proposal of the solutions for the system of biodegradable waste collection.

Keywords: biodegradable waste, bio waste, waste managing

Janusz Adamczyk

Wydział Ekonomii i Zarządzania Robert Dylewski

Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii Uniwersytet Zielonogórski

ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra e-mail: J.Adamczyk@wez.uz.zgora.pl