NR 852 EKONOMICZNE PROBLEMY USàUG NR 117 2015
KRYSTYNA POLAēSKA
Szkoáa Gáówna Handlowa w Warszawie1
ROLA KAPITAáU SPOáECZNEGO W GOSPODARCE CYFROWEJ – NOWE TENDENCJE ROZWOJOWE
Streszczenie
Celem artykuáu jest okreĞlenie Ĩródeá i charakteru kapitaáu spoáecznego w gospo-darce cyfrowej w Ğwietle pojawiających siĊ tendencji rozwojowych. Na wstĊpie zdefi-niowano pojĊcia gospodarki cyfrowej i kapitaáu spoáecznego. NastĊpnie na podstawie literatury wypunktowano kluczowe zagadnienia, które aktualnie wydają siĊ mieü naj-istotniejszy wpáyw na rozwój gospodarki cyfrowej. Trzy z tych tendencji rozwojowych omówiono szerzej, wskazując w konkluzji na ich uzaleĪnienie od kapitaáu spoáecznego. Sáowa kluczowe: gospodarka cyfrowa, kapitaá spoáeczny, cloud computing, sieci spo-áecznoĞciowe.
Wprowadzenie
Wspóáczesna gospodarka Ğwiatowa stanĊáa wobec trzech generalnych wy-zwaĔ: globalnego charakteru stosunków ekonomiczno-spoáecznych, sieciowej struktury komunikacji i cyfrowych strumieni informacji generowanych, przetwa-rzanych, udostĊpnianych i przechowywanych dziĊki coraz wiĊkszym i taĔszym zasobom pamiĊci.
Gospodarka cyfrowa, utoĪsamiana czĊsto z gospodarką elektroniczną, wyko-rzystuje sieci elektroniczne do przeprowadzania transakcji, poszukiwania informa-cji i kontrahentów ewentualnych transakinforma-cji, ale teĪ do obrotu dobrami cyfrowymi. Struktura sieciowa sáuĪy przede wszystkim do pomnaĪania relacji wykorzystywa-nych bezpoĞrednio w celach biznesowych, jak równieĪ ksztaátowania odpowiednich
1
warunków do prowadzenia biznesu. Chodzi tu nie tylko o relacje miĊdzy stronami kontraktu, ale takĪe o tworzenie i doskonalenie nowych produktów z udziaáem kon-sumentów, dynamiczne ksztaátowanie cen, globalizacjĊ rynków niszowych.
Nieodáącznym zagadnieniem gospodarki cyfrowej jest darmowoĞü (pozorna lub faktyczna) dóbr dostĊpnych w Internecie. Koncepcja gospodarki daru (Gift
Economy) wprowadziáa pewne zamieszanie do klasycznego myĞlenia o ekonomii,
biznesie i wymianie towarowej. Wydaje siĊ jednak, Īe nie ma moĪliwoĞci elimina-cji z otoczenia cyfrowego potrzeby wspóádzielenia i wspóátworzenia przez spoáecz-noĞü nowych dóbr cyfrowych. Istotne natomiast jest ustalenie, jak dalece darmo-woĞü moĪe „bezkarnie” penetrowaü rynek, na którym wiĊkszoĞü dóbr ma swoją konkretną postaü i wartoĞü. To jednak wykracza poza ramy tego artykuáu.
GospodarkĊ cyfrową najproĞciej moĪna scharakteryzowaü poprzez wskazanie 12 obszarów róĪniących ją od gospodarki materialnej, czyli tzw. 12 reguá Tapscotta (Tapscott 1998, s. 52–82):
1) duĪy komponent wiedzy w produkcie (np. inteligentne domy, karty páat-nicze i karty dostĊpu, inteligentne telefony);
2) zastosowanie technologii cyfrowej – uĪycie informacji w postaci binarnej; 3) wirtualizacja – odwzorowanie przedmiotów fizycznych w przestrzeni wir-tualnej (np. wirtualna tablica informacyjna, wirtualne przedsiĊbiorstwo, wirtualny sklep; wirtualna gieáda, wirtualna rzeczywistoĞü z awatarami); 4) molekularyzacja – odejĞcie od systemów zhierarchizowanych w
przedsiĊ-biorstwie do luĨnej struktury związku molekuá (poszczególnych pracow-ników), gdzie kaĪda molekuáa stanowi niezbĊdny element caáoĞci;
5) praca w sieci / integracja – dotyczy wykorzystania nie tylko Internetu, ale takĪe sieci tworzonych w celu uáatwienia komunikacji miĊdzy czáonkami grup branĪowych, narodowych i in. mających wpáyw na tzw. efekt skali w ich dziaáaniu;
6) eliminacja poĞredników i funkcji poĞredniczących w procesie wymiany gospodarczej w sensie materialnym; roĞnie przy tym rola poĞredników w wymianie informacji;
7) konwergencja mediów komunikowania, technologii informacyjnych i in-frastruktury do áącznoĞci zarówno przewodowej, jak i bezprzewodowej. W jej wyniku nastĊpuje przejmowanie funkcji rozproszonych urządzeĔ w nowym doskonalszym urządzeniu lub wyposaĪanie mediów tradycyj-nych w nowe funkcje, co w efekcie prowadzi do powstawania nowych usáug (Azua 2009, s. 202);
8) innowacyjnoĞü – jako siáa sprawcza rozwoju wszystkich aspektów Īycia spoáecznego i gospodarczego;
9) prosumpcja – zanik podziaáu miĊdzy konsumentem i producentem; w konsekwencji nastĊpuje proces integracji twórcy i odbiorcy, którego
egzemplifikacją jest wspóátworzenie i wspóádzielenie treĞci przez caáą spoáecznoĞü;
10) dziaáanie w czasie rzeczywistym – czyli bez zbĊdnych opóĨnieĔ strony kontraktu komunikują siĊ miĊdzy sobą;
11) globalizacja – transakcje miĊdzy kontrahentami zachodzą bez wzglĊdu na dzielącą ich odlegáoĞü;
12) stan zagroĪenia i niestabilnoĞü systemów polityczno-gospodarczych – to efekt globalizacji, áatwego przepáywu nowych idei, ale teĪ lĊków, niepo-kojów, konfliktów i ruchów spoáecznych. àatwoĞü, z jaką moĪna dowie-dzieü siĊ, a nawet zobaczyü, jak wygląda Īycie spoáecznoĞci w odlegáych miejscach i kulturach, sprzyja porównaniom. Nie zawsze jednak w ich wyniku powielane są dobre wzorce, bo rozumienie dobra w stosunkach spoáeczno-gospodarczych moĪe byü bardzo róĪne.
W kontekĞcie tak rozumianej gospodarki cyfrowej przedstawione zostanie zagadnienie kapitaáu spoáecznego, jednego z filarów ekonomii instytucjonalnej.
1. Kapitaá spoáeczny w dobie Internetu
NajczĊĞciej kapitaá spoáeczny rozumiany jest jako zbiór norm i relacji spo-áecznych, który wpáywa na sposób funkcjonowania jednostki w grupie spoáecznej i w spoáeczeĔstwie. OkreĞlenie „kapitaá spoáeczny” wiąĪe siĊ z wartoĞciami, które powstają wtedy, gdy ludzie podzielają to samo poczucie toĪsamoĞci, mają do siebie zaufanie i potrafią zrobiü coĞ dla innych. A zatem kapitaá spoáeczny wpáywa na spoáeczny, polityczny i gospodarczy charakter spoáeczeĔstwa. Inaczej mówiąc, kapitaá spoáeczny to „sieci, normy i zaufanie spoáeczne uáatwiające koordynacjĊ i wspóápracĊ dla wspólnego dobra w ramach organizacji spoáecznej” (Putnam 1995, s. 67). Kapitaá spoáeczny moĪe byü teĪ rozumiany jako „suma rzeczywistych i po-tencjalnych zasobów wynikających z przynaleĪnoĞci do grupy i związane z tym posiadanie trwaáej sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych powiązaĔ opar-tych na znajomoĞciach i uznaniu” (Bourdieu 1986, s. 248). Bourdieu w swej defini-cji wskazywaá wiĊc na korzyĞci i moĪliwoĞci, jakie wynikają z tytuáu przynaleĪno-Ğci do róĪnego rodzaju grup spoáecznych. W literaturze odnaleĨü moĪna teĪ pogląd, Īe kapitaá spoáeczny powstaje dziĊki relacjom miĊdzy aktorami (osobami lub orga-nizacjami gospodarczymi), a relacje te są oparte na wáadzy, zaufaniu i normach (Coleman 1990, s. 300). Oznacza to, Īe korzyĞci, jakie czáowiek czerpie z dostĊp-nych mu wiĊzi spoáeczdostĊp-nych, gromadzone są jako kapitaá spoáeczny. Inny klasyk instytucjonalizmu Putnam uwaĪaá, Īe kapitaá spoáeczny to po prostu zasada wza-jemnoĞci w stosunkach miĊdzyludzkich opartych na sieci powiązaĔ, normach etycznych i zaufaniu spoáecznym (Putnam 1995, op. cit.).
Istotną determinantą kapitaáu spoáecznego jest gĊstoĞü powiązaĔ miĊdzy czáonkami spoáecznoĞci – im wiĊcej ich pomiĊdzy odlegáymi sobie osobami w sen-sie statusu materialnego, wyksztaácenia, wieku, pokrewieĔstwa, tym rzadsza sen-sieü powiązaĔ i wiĊcej w niej dziur strukturalnych. Posáugując siĊ pojĊciem dziur struk-turalnych (structural hole), Burt táumaczyá, w jaki sposób stają siĊ one Ĩródáem kapitaáu spoáecznego. OtóĪ dziury strukturalne powodują powstawanie niepowta-rzających siĊ Ĩródeá informacji, które zawierają informacje bardziej dodatkowe niĪ nakáadające siĊ na uzyskiwane z pozostaáych dostĊpnych Ĩródeá (Burt 2008, s. 34– 37). Stąd im mniej dziur strukturalnych wewnątrz sieci spoáecznej, tym uboĪszy kapitaá spoáeczny. Bart uwaĪaá, Īe wzglĊdny brak wiĊzi, przejawiający siĊ w istnie-niu dziur strukturalnych, uáatwia mobilnoĞü indywidualną i przenikanie równieĪ do innych sieci spoáecznych. GĊste sieci spoáeczne mają tendencjĊ do przekazywania zbĊdnych informacji, natomiast sáabsze wiĊzi mogą byü Ĩródáem nowej wiedzy i zasobów. W kontekĞcie spoáecznoĞci wirtualnych zgromadzonych w popularnych serwisach spoáecznoĞciowych zasada ta znajduje szereg potwierdzeĔ. DostĊpne na stronie gáównej dowolnego serwisu spoáecznoĞciowego posty i komentarze osób nie tylko zaprzyjaĨnionych, ale takĪe ich przyjacióá pozwalają na dostĊp do informacji dotychczas niedostĊpnych z pozycji wąskiej grupy przyjacióá, najczĊĞciej o zbliĪo-nych poglądach, zasadach moralzbliĪo-nych i poczuciu estetyki.
Jednym z mierników kapitaáu spoáecznego jest poziom zaufania rozumianego najczĊĞciej za Fukuyamą jako „(…) mechanizm oparty na zaáoĪeniu, Īe innych czáonków danej spoáecznoĞci cechuje uczciwe i kooperatywne zachowanie oparte na wspólnie wyznawanych normach” (Fukuyama 1997, s. 38).
Technologie informacyjno-komunikacyjne przyczyniają siĊ do utrzymywania dobrych relacji spoáecznych, a tym samym budowania zaufania, uáatwiają wzajem-ne kontakty i pielĊgnowanie powiązaĔ spoáecznych. Przestrzeganie norm w spo-áecznoĞciach wykorzystujących elektroniczne kanaáy komunikacji nie jest juĪ tak oczywiste. Technologie cyfrowe oraz przestrzeĔ wirtualna stanowią nowe wyzwa-nie zarówno dla etyków, socjologów, jak i dla ekonomistów. Dotychczasowe normy spoáeczne staáy siĊ bowiem niedopasowane do nowych przejawów aktywnoĞci czáowieka. Przykáadowo normy przyjĊte w serwisach spoáecznoĞciowych są tylko pozornie wirtualnym odwzorowaniem tych rzeczywistych. W cyberprzestrzeni o wiele áatwiej jednak zbudowaü sobie faászywą toĪsamoĞü lub wejĞü w posiadanie cudzej, áatwiej prowokowaü lub wykreowaü nierzeczywiste byty. ĝwiadomoĞü za-groĪeĔ wynikających z wykorzystania wspóáczesnych technologii, a jednoczeĞnie konsekwentne budowanie zaufania drogą rekomendacji i uwierzytelniania w sieci to jedyny sposób gromadzenia kapitaáu spoáecznego w wirtualnym Ğwiecie (PolaĔska 2013b, s. 72).
Na początku nowego tysiąclecia poglądy na temat wpáywu Internetu na kapitaá spoáeczny podąĪaáy w trzech kierunkach: 1) Internet dokona transformacji kapitaáu spoáecznego, dla którego stanie siĊ tanim i áatwo dostĊpnym kanaáem komunikacji,
2) Internet bĊdzie powodowaá pomniejszanie kapitaáu spoáecznego, skutecznie kon-kurując o czas i zainteresowanie z uczestnictwem w Īyciu spoáecznoĞci lokalnej, 3) Internet budując podstawy do zaangaĪowania spoáecznego i uspoáecznienia, bĊdzie pomocny w rozwoju kapitaáu spoáecznego (Quan-Haase, Wellman 2004, s. 116). Te trzy z pozoru odrĊbne kierunki nie wykluczają siĊ, a wrĊcz przeciwnie – razem siĊ uzupeániając, ksztaátują dzisiejsze spojrzenie na rolĊ sieci w komunikowaniu spo-áecznym i wpáywie na kondycjĊ kapitaáu spoáecznego.
2. Nowe trendy w gospodarce cyfrowej
Wedáug analiz OECD mobilnoĞü, cloud computing, sieci spoáecznoĞciowe, czujniki sieciowe (sensor-nets) i analizy big data to dziĞ najistotniejsze trendy w gospodarce cyfrowej. Wspólnie tendencje te umoĪliwiają powstanie „smart2 wszystkiego” (np. poáączeĔ sieciowych, domów, procesów biznesowych, energii, zdrowia, transportu i rządu3), jak równieĪ powodują wzmocnienie pozycji nowo-czesnego przedsiĊbiorstwa, Ğwiadomych konsumentów i caáego spoáeczeĔstwa (OECD 2014, s. 26).
SpoĞród tych piĊciu trendów szczególne znaczenie w kontekĞcie rozwoju kapitaáu spoáecznego mają trzy: mobilnoĞü, cloud computing i sieci spoáecznoĞcio-we.
MobilnoĞü uzyskana dziĊki áącznoĞci bezprzewodowej umoĪliwia przeprowa-dzanie transakcji poprzez Internet niezaleĪnie od miejsca pobytu (w tym: páatnoĞci mobilne, m-bankowoĞü, m-zakupy, rezerwacje i rejestracje mobilne itp.) oraz udo-stĊpnia usáugi nawigacyjne. Smartfony jako urządzenia dostĊpowe do wspóácze-snych technologii informacyjno-komunikacyjnych są wyposaĪane w coraz wiĊcej funkcji uĪytkowych i stają siĊ równoczeĞnie „mobilnym identyfikatorem” wáaĞci-ciela w sieci. UĪytkownik moĪe byü áatwo rozpoznawalny (szczególnie wtedy, gdy zintegrowane zostają w jednym urządzeniu róĪne usáugi wymagające rejestracji). Potwierdzona wielostronnie osobowoĞü sieciowa uĪytkownika wzbudza wiĊksze zaufanie. RównieĪ to, Īe uĪytkownik decyduje siĊ na personalizacjĊ swojego urzą-dzenia, wynika z jego zaufania do wykorzystywanych aplikacji i serwisów. A jak juĪ wczeĞniej zaznaczono, zaufanie to gáówny filar kapitaáu spoáecznego. Mobil-noĞü moĪe zatem prowadziü do powiĊkszania kapitaáu spoáecznego w sieci.
Cloud computing polega na odpáatnym udostĊpnianiu jako usáugi
zaawanso-wanej infrastruktury informatycznej, z moĪliwoĞcią wzbogacenia jej o zestaw opro-gramowania narzĊdziowego (platformy) oraz oproopro-gramowania biurowego, które dostĊpne są z kaĪdego miejsca na ziemi pod warunkiem posiadania dostĊpu do
2
Inteligentnego, mądrego. 3
Internetu. Zakup dotyczy wykorzystania (a nie wáasnoĞci) udostĊpnionych zaso-bów. Cloud computing moĪe znacząco ograniczyü koszty i záoĪonoĞü infrastruktury informatycznej pojedynczych przedsiĊbiorstw, a jednoczeĞnie przyczyniü siĊ do optymalizacji jej wykorzystania oraz poprawy jakoĞci usáug. Zastosowanie cloud
computingu pozwala wyeliminowaü etap budowania infrastruktury, co powoduje,
Īe moĪna znacznie skróciü cykl rozwoju produktów i usáug. W ramach cloud
com-putingu wyróĪniü moĪna kilka form Ğwiadczenia tej usáugi, jak np.:
– CaaS (Communications as a Service) – udostĊpnianie platformy wykorzy-stywanej jako komunikacyjne Ğrodowisko pracy dla klienta;
– PaaS (Platform as a Service) – udostĊpnianie infrastruktury wraz z zesta-wem oprogramowania narzĊdziowego;
– IaaS (Infrastructure as a Service) – udostĊpnianie samej infrastruktury technicznej;
– DBaaS (Database as a Service) – udostĊpnianie przestrzeni do magazyno-wania danych;
– SaaS (Software as a Service) – udostĊpnianie infrastruktury technicznej wraz ze zbiorem programów aplikacyjnych.
Usáugi cloud computing to model biznesowy wysoce skalowalny, elastycznie dopasowujący siĊ do zmiennych potrzeb uĪytkowników i dostosowany do nowych warunków ekonomicznych, w których coraz wiĊkszą rolĊ odgrywa Internet jako uniwersalna i globalna przestrzeĔ komunikowania (PolaĔska 2013a, s. 157).
Pomimo tylu istotnych zalet cloud computing nie jest w naszym kraju zbyt
popularny, przynajmniej wĞród przedsiĊbiorstw spoza sektora finansowego; tylko 6% spoĞród nich korzystaáo z jakiejkolwiek usáugi oferowanej w chmurze oblicze-niowej (tabela 1). W porównaniu z Finlandią, gdzie w 2014 r. aĪ 51% takich przed-siĊbiorstw wykorzystywaáo cloud computing, polskie przedprzed-siĊbiorstwa są bardzo zachowawcze. Powodem mogą byü obawy co do bezpieczeĔstwa zasobów firmy (brak zaufania) lub brak gotowoĞci do wprowadzenia tego typu innowacji (pozo-stawanie w krĊgu podobnie postĊpujących podmiotów gospodarczych komunikują-cych siĊ w ramach silnych sieci powiązaĔ, które nie dostarczają nowych informacji i impulsów do zmian).
Kolejnym trendem rozwojowym w gospodarce cyfrowej są sieci spoáeczno-Ğciowe, a wáaĞciwie ich innowacyjne zastosowania w sferach niebiznesowych.
Stosunkowo nowy nurt w myĞleniu o sieciach spoáecznoĞciowych to idea Otwartego Rządu (Open Government), w której „najistotniejszym zaáoĪeniem jest udostĊpnianie obywatelom informacji i danych bĊdących w posiadaniu jednostek publicznych” (Sobczak, Kulisiewicz 2014, s. 4).
Model organizacji serwisów instytucji rządowych typu Open Government w wiĊkszoĞci przybiera formĊ spoáecznoĞciową i poza dostĊpem do Otwartych Da-nych (Open Data) oraz komunikowaniem sieciowym oferuje moĪliwoĞü
wspóátwo-rzenia przez obywateli nowych rozwiązaĔ aplikacyjnych i ich wspóádzielenia w ramach spoáecznoĞci (PapiĔska-Kacperek, PolaĔska 2015).
Tabela 1 Udziaá przedsiĊbiorstw (spoza sektora finansowego o wielkoĞci powyĪej 10 zatrudnionych)
korzystających z usáug cloud computing w Unii Europejskiej w 2014 r. wg kraju i wybra-nych rodzajów usáugi (w %)
Kraj Usáuga CC W tym np.:
CaaS PaaS IaaS DBaaS SaaS
Finlandia 51 33 20 19 27 20 Wáochy 40 35 16 11 13 13 Szwecja 39 22 12 17 26 15 Dania 38 24 16 21 26 18 Holandia 28 15 11 18 17 14 Irlandia 28 16 10 10 20 7 Wlk. Brytania 24 12 7 10 17 6 Chorwacja 22 19 12 10 11 11 Belgia 21 11 7 10 13 7 UE (گ28) 19 12 6 7 10 6 Sáowacja 19 16 9 6 7 10 Malta 17 10 5 8 10 3 Czechy 15 12 6 5 6 5 Estonia 15 9 6 3 6 7 Sáowenia 15 10 5 6 7 5 Hiszpania 14 9 4 8 10 3 Litwa 13 9 5 6 7 6 Luksemburg 13 6 4 5 8 2 Portugalia 13 10 5 4 6 4 Austria 12 6 4 4 6 3 Francja 12 7 4 6 7 3 Niemcy 11 5 2 4 6 3 Cypr 10 7 4 3 7 2 Buágaria 8 6 4 4 4 4 Grecja 8 5 2 3 4 2 WĊgry 8 5 3 3 4 3 àotwa 6 3 2 3 3 3 Polska 6 4 2 2 3 2 Rumunia 5 4 2 2 2 2
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie EUROSTAT (2015).
Budowanie kapitaáu spoáecznego w sieciach spoáecznoĞciowych nastĊpuje poprzez tworzenie powiązaĔ z innymi czáonkami spoáecznoĞci w formie sieci boga-tej w dziury strukturalne. Wspóátworzenie aplikacji wykorzystujących Otwarte Dane, zaangaĪowanie w sprawy lokalnej spoáecznoĞci, dostĊpnoĞü blogów i forów skupionych wokóá jednostek samorządowych sprzyja nawiązywaniu nowych, odle-gáych znajomoĞci oraz budowaniu zaufania miĊdzy obywatelami a samorządem.
Podsumowanie
Z piĊciu najwaĪniejszych wspóáczeĞnie trendów w gospodarce cyfrowej we-dáug OECD, trzy kryją w sobie szczególny potencjaá do tworzenia kapitaáu spoáecz-nego tak dla jednostki, jak i spoáecznoĞci, w której ona funkcjonuje. MobilnoĞü jest potencjalnym Ĩródáem zaufania. Rozwój sieci spoáecznoĞciowych zostaá oĪywiony udostĊpnieniem otwartych danych znajdujących siĊ w zasobach urzĊdów admini-stracji publicznej, co daje szanse na powiĊkszanie dziur strukturalnych w komuni-kowaniu z i miĊdzy obywatelami. Natomiast w deficycie kapitaáu spoáecznego upa-trywaü moĪna przyczyn sáabego rozwoju cloud computingu w polskich przedsiĊ-biorstwach, co oznacza koniecznoĞü pobudzania rozwoju kapitaáu spoáecznego áącznikowego.
Literatura
1. Azua M. (2009), The social factor: Innovate, Ignite, and Win Through Mass
Col-laboration and Social Networking, IBM Press, Indianapolis.
2. Bourdieu P. (1986), The Forms of Capital, in: Handbook of theory and research
for the sociology of education, ed. John G. Richardson, Greenwood Press, New
York.
3. Burt R.S. (2008), Structural Holes Versus Network Closure as Social Capital (s. 31–56) in: Social capital: theory and research, ed. by N. Lin, K. Cook, R.S. Burt, Transaction Publishers, New Brunswick.
4. Coleman J.S. (1990), Foundations of Social Theory, Harvard University Press, Cambridge.
5. EUROSTAT (2015),
http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_cicce_use&lang=en. 6. Fukuyama F. (1997), Zaufanie. Kapitaá spoáeczny a droga do dobrobytu, WN
PWN, Warszawa–Wrocáaw.
7. Ng I.C.L. (2014), Creating New Markets in the Digital Economy, University Print-ing House, Cambridge.
8. OECD (2014), Measuring the Digital Economy: A New Perspective, OECD Pub-lishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264221796-en [19.12.2014].
9. PapiĔska-Kacperek J., PolaĔska K. (2015), Inicjatywy Open Government Data, „Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych”, w druku.
10. PolaĔska K. (2013a), New trends in the electronic economy, „NierównoĞci spo-áeczne a wzrost gospodarczy”, Rzeszów, Zeszyt 36, s. 150–160.
11. PolaĔska K. (2013b), Sieci spoáecznoĞciowe. Wybrane zagadnienia ekonomiczno-
12. Putnam R.D. (1995), Bowling Alone: America’s Declining Social Capital, „Journal of Democracy”, Vol. 6, Issue 1, s. 65–78.
13. Quan-Haase A., Wellman B. (2004), How does the Internet affect social capital?, in: Social Capital and Information Technology, ed. by Marleen Huysman, Volker Wulf, The MIT Press, Cambridge.
14. Sobczak A., Kulisiewicz T. (2014), Analiza rozwiązaĔ technologicznych
pomoc-nych przy budowie Otwartego Rządu i ponownym wykorzystaniu informacji pu-blicznej. Jak zacząü?, OĞrodek Studiów nad Cyfrowym PaĔstwem, àódĨ.
15. Tapscott D. (1998), Gospodarka cyfrowa. Nadzieje i niepokoje Ery ĝwiadomoĞci
Systemowej, Business Press, Warszawa.
THE ROLE OF SOCIAL CAPITAL IN DIGITAL ECONOMY – NEW TRENDS
Summary
The aim of this article is to identify sources and nature of social capital in digital economy in the light of recent developments. At the beginning the concepts of digital economy and social capital are defined. Then, on the basis of literature we classify key issues which currently appear to have the most significant impact on the development of digital economy. Three of these developments are discussed in more detail and their implications for social capital are indicated.
Keywords: digital economy, social capital, cloud computing, social network.
