Maria Tarnowska, Waldemar
Szlachcic
Akta organizacji młodzieżowych z lat
1945-1948 w Archiwum Komitetu
Wojewódzkiego Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej w
Olsztynie
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 197-212
W a ld e m a r Szlachcic, M a r i a T a rn o w s k a
AKTA ORGANIZACJI MŁODZIEŻOWYCH Z LAT 1945— 1948
W ARCHIWUM KOMITETU WOJEWÓDZKIEGO POLSKIEJ
ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ W OLSZTYNIE
W zasobie a k to w y m A rc h iw u m K o m itetu W ojewódzkiego P olskiej Z je d noczonej P a r tii Robotniczej w Olsztynie, oprócz a k t p a r ty jn y c h z la t 1945— —1948, zn ajd u ją się a k ta działających na tere n ie w ojew ództw a olsztyńskiego n astęp u jący ch organizacji m łodzieżowych: Z arząd u W ojewódzkiego Z w iązku W alki M łodych w Olsztynie, Z arząd u W ojewódzkiego Ziwiązku Młodzieży W iej skiej „Wici” w Olsztynie, W ojew ódzkiego K o m ite tu O rganizacji Młodzieży T o w arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego w Olsztynie, Z w iązku Młodzieży Demo kraty czn ej K o m ite tu Jedności Młodzieży Polskiej w Olsztynie
O rganizacje młodzieżowe na W arm ii i M azu rach p o w s ta w a ły głów nie w w y n ik u in ic jaty w y m łodych członków p a rtii politycznych bądź p rzybyłych a k ty w istó w organizacji młodzieżow ych z in n y ch regionów k ra ju .
Ja k o pierw szy pow stał M azurski Z w iązek Młodzieży W iejskiej „Wici” , n a stępnie Z w iązek W alki Młodych, k tó ry obok h a rc e rs tw a b y ł najliczniejszą i n ajb a rd zie j upolitycznioną organizacją młodzieżową. Z u w ag i na w aru n k i, w jak ich p ra co w ały organizacje młodzieżowe, rozw ijano przede w szystkim działalność polityczną, społeczno-gospodarczą i ośw iato w o -k u ltu rałn o -sp o rto w ą. O rganizacje te w y w ie rały rów nież p ew ien w p ły w na decyzje w sp ra w a ch r e gionu, np. poprzez ra d n y ch do ra d narodow ych. P o n ad to w spó łp raco w ały ze Z w iązkiem Sam opomocy Chłopskiej w org an izo w an iu przysposobienia r o l n i czego, pom ocy sąsiedzkiej, - k u rsó w szkoleniowych, w p rz ep ro w ad zan iu akcji siew nych i żn iw n y ch itp.2
S ta n zachow ania a k t organizacji młodzieżow ych nie odzw ierciedla
cało-1 D z i a ł a l n o ś ć o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w y c h p o w i ą z a n a b y ł a ś c i ś l e z d z i a ł a l n o ś c i ą p a r t i i p o l i t y c z n y c h , d l a t e g o t e ż u z u p e ł n i e n i e m s z c z u p ł e j b a z y ź r ó d ł o w e j z e s p o ł ó w p o s z c z e g ó l n y c h o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w y c h s ą a k t a p a r t i i p o l i t y c z n y c h . P o m o c n e p r z y k w e r e n d z i e a r c h i w a l n e j m o g ą b y ć n a s t ę p u j ą c e w y d a w n i c t w a : A . J a n o w s k i , Z . S z c z y g i e l s k i , C e n t r a l n e A r c h i w u m К С P Z P R . i n f o r m a t o r , W a r s z a w a 1978; W . S z l a c h c i c , M . T a r n o w s k a , A k t a P o l s k i e j P a r t i i R o b o t n i c z e j io z a s o b i e a k t o w y m A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e , K o m u n i k a t y M a z u r s k o - W a r m i ń s k i e ( d a l e j K M W ) , 1977, n r 3— 4, s s . 429— 446; W . S z l a c h c i c , M . T a r n o w s k a , A k t a P o l s k i e j P a r t i i S o c j a l i s t y c z n e j w z a s o b i e a k t o w y m A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e , i b i d e m , 1978, n r 4, s s . 549—566. W a r c h i w a c h w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o n i e z a c h o w a ł y s i ę a k t a o r g a n i z a c j i Z w i ą z k u H a r c e r s t w a P o l s k i e g o z l a t 1945— 1948. O o d b i c i u s p r a w m ł o d z i e ż o w y c h w a k t a c h o r g a n ó w a d m i n i s t r a c j i p a ń s t w o w e j i s a m o r z ą d o w e j m ó w i ą w y d a w n i c t w a : Z i e m i e Z a c h o d n i e i P ó ł n o c n e w l a t a c h 1945— 1949. I n f o r m a t o r o m a t e r i a ł a c h a r c h i w a l n y c h , t . l , A r c h i w a c e n t r a l n e , W a r s z a w a 1976; M . T a r n o w s k a , M a t e r i a ł y ź r ó d ł o w e a r c h i w ó w p a ń s t w o w y c h w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o d o d z i e j ó w W a r m i i i M a z u r w l a t a c h 1945— 1950, K M W , 1975, n r 1, s s . 31— 64. 2 к. N o w o s i e l s k a , K s z t a ł t o w a n i e s i ę j e d n o l i t e g o f r o n t u o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w y c h W a r m i i i M a z u r ' w l a t a c h 1945— 2946, w : R u c h m ł o d z i e ż o w y n a W a r m i i i M a z u r a c h 1945— 1957, O l s z t y n 1978.
198 W a ld e m a r Szlachcic — M a r ia Tarnowska
kształtu d zia łaln o śc i3. P rz y o pracow yw aniu działalności tych organizacji szcze gólnie dotkliw ie odczuwa sią b ra k k o n k re tn e j d okum entacji z konferencji, plenum , posiedzeń prezydium , se k re ta ria tu oraz k o m pletnych spraw ozdań z p racy zarządów wojewódzkich, ja k i podległych zarządów terenow ych.
Celem a rty k u łu jest sc h a ra k tery zo w an ie pod w zględem sta n u zachowania, ja k i treści akt, poszczególnych zespołów a rch iw aln y ch organizacji młodzieżo wych, om ów ionych w kolejności zgodnej z u k ład em tych zespołów w in w e n ta rzu archiw alnym .
ZARZĄD W OJEW Ó DZKI ZW IĄZKU W A LK I MŁODYCH W OLSZTYNIE 1945— 1948
55 jednostek arch iw a ln y c h (dalej j.a.)
Początki działalności Z arządu W ojewódzkiego Z w iązku W alki Młodych w Olsztynie nie m a ją pełnej d o kum entacji aktow ej. Za d atę założenia p ierw szej kom órki Z w iązku W alki M łodych na tere n ie m iasta Olsztyna, k tó ra sa m orzutnie przekształciła się w Z arząd W ojewódzki Zw iązku W alki Młodych, uw aża się 25 czerw ca 1945 ro k u 4. T eren em działania Z w iązku był cały Okręg M azurski, obejm ujący wów czas 19 pow iatów . P ierw sza organizacja pow iatow a Z w iązku W alki M łodych pow stała w O stródzie 10 lipca 1945 roku, n astęp n e zorganizow ano w Nidzicy, Szczytnie, K ę trzy n ie i W ęgorzewie. Do k ońca 1945 ro k u istn ia ły już organizacje w e w szystkich p o w iatach O kręgu M azurskiego. W pierw szych m iesiącach sw ej działalności organizacja nie m iała sprecyzow a nego p ro g ram u działania. W czerw cu 1945 ro k u K om itet C e n tra ln y Polskiej P a rtii Robotniczej polecił opracow anie p ro g ram o w y ch podstaw p ra cy w m yśl zasad, że m a to być „masow a, b e zp arty jn a, samodzielna, polityczna i ideow o- -w ychow aw cza organizacja m łodzieży o c h ara k te rze ludow o-dem okratycznym , uznająca kierow niczą rolę klasy robotniczej w w alce n a ro d u o niepodległość, w odbudow ie k ra ju , dążąca do społeczeństw a bez w yzy sk u człowieka przez człow ieka” 5. P la n pracy d la zarządów kół Z w iązku W alki M łodych w O lsztyń- skiem przew id y w ał obok udziału w odbudowie, pomocy dla re p atria n tó w i m iejscowej ludności, także zad an ia w dziedzinie politycznej, udział w przy
3 O g r o m n ą s t r a t ą d l a n a u k i j e s t b r a k z a c h o w a n y c h m a t e r i a ł ó w a r c h i w a l n y c h o d z i a ł a l n o ś c i w i e l u z a a n g a ż o w a n y c h c z ł o n k ó w p o s z c z e g ó l n y c h o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w y c h , t a k i c h j a k Z W M — J ó z e f B a l c e r e k , W i t o l d B a r t n i k o w s k i , M a c i e j D e n i s z c z u k , J a n i n a G u l b i c k a , Z d z i s ł a w F i b i c h , Z d z i s ł a w F i i i c k i , H e n r y k G a r s t k a , I r e n a K o z ł o w s k a , J e r z y K r a s o w s k i , C z e s ł a w a K w i e c i ń s k a , L e s z e k K w i e c i ń s k i , T a d e u s z M a ł k o w s k i , K a z i m i e r z O g r y c z a k , L e s z e k P a r c z e w s k i , W a c ł a w S z e k - s z t e ł o , Z y g m u n t W i n t e r , „ W i c i ” — H e n r y k D ą b e k , O M T U R — Z d z i s ł a w B u r y , ' Z M D — I r e n a B i a ł o b ł o c k a , J a d w i g a B o ń c z a k , B a r b a r a J a k u b o w s k a , T a d e u s z S o k o ł o w s k i , L e o n S z m e j k a . K a r t o t e k a w e r y f i k a c y j n a p o l e g ł y c h w w a l c e o w ł a d z ą l u d o w ą n a M a z u r a c h i W a r m i i , p r z e c h o w y w a n a w A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e , z a w i e r a 156 n a z w i s k , w t y m 66 o s ó b , k t ó r e n i e p r z e k r o c z y ł y 25 r o k u ż y c i a . W ś r ó d p o l e g ł y c h z n a j d u j ą s i ą n a z w i s k a z e t w u e m o w c ó w : L u c j a A n a t o l a k , E u g e n i u s z B a ń k o w s k i , H e n r y k W e s o ł o w s k i i E d m u n d Ż u c h o w s k i . 4 A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e ( w s z y s t k i e p o d a w a n e n i ż e j d a n e , d o t y c z ą c e i n w e n t a r z y a r c h i w a l n y c h i s y g n a t u r a k t , o d n o s z ą s i ą d o z a s o b u t e g o ż A r c h i w u m ) , W s t ą p d o z e s p o ł u Z a r z ą d u W o j e w ó d z k i e g o Z w i ą z k u W a l k i M ł o d y c h w O l s z t y n i e , s . 2. S k ł a d Z a r z ą d u p r z e d s t a w i a ł s i ą n a s t ą p u j ą c o : p r z e w o d n i c z ą c y — K a z i m i e r z B ł a s z c z y ń s k i , s e k r e t a r z — W a n d a F i n d o r , k i e r o w n i k W y d z i a ł u O r g a n i z a c y j n e g o — R o m a n G ó r s k i , k i e r o w n i k W y d z i a ł u G o s p o d a r c z e g o — S t e f a n R u c h l e w i c z . O d V I I I 1945 r . p r z e w o d n i c z ą c y m Z a r z ą d u b y ł Z d z i s ł a w F i b i c h . 5 K . N o w o s i e l s k a , U d z i a ł o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w y c h u> ż y c i u - p o l i t y c z n y m W a r m i i i M a z u r (1945— 1948), К M W , 1974, n r 4, s . 437.
Akta o rg a n iz a c ji młodzieżowych z la t 1945—1948 199
gotow aniu re fe re n d u m , w spółpracę w zap ew n ien iu bezpieczeństw a przez w stę pow anie w szeregi Ochotniczej R ezerw y Milicji O byw atelskiej i Milicji Oby w atelsk iej oraz dalsze pow iększanie s ta n u organizacyjnego. Szczególny udział p rzy p ad ł członkom Z w iązku W alki M łodych w p row adzeniu akcji w yborczej dc S ejm u U staw odaw czego w 1947 ro k u oraz akcji k ształto w an ia się jednoli tego c h a ra k te ru organizacji młodzieżowych W arm ii i M azur w lata ch 1945— 1948.
Z achow ane w A rc h iw u m K o m itetu W ojewódzkiego P olskiej Zjednoczonej P a rtii Robotniczej a k ta Z arządu W ojewódzkiego Zw iązku W alki M łodych w Ol sztynie uporząd k o w an e zostały w g n a stęp u jącej s tr u k tu r y organizacyjnej: K onferencje, P len u m , K om isja R ew izyjna, P rezydium , S e k re ta ria t, W ydział O rganizacyjny, W ydział W ychow aw czo-O św iatow y, W ydział W ychow ania F i zycznego i P rzysposobienia Wojskowego, W ydział W iejski, R e fe ra t P erso n al- ПУ, W ydział A dm inistracyjno-G ospodarczy.
I. K o n feren cje W ojew ódzkie 1947— 1948 (1 j. a.)
I Z jazd Z arząd u W ojewódzkiego Z w iązku W alki M łodych w O lsztynie odbył się 21—22 w rześnia 1947 roku. Szczególną w artość posiada zachow ana d o k u m en tacja zjazdu 6: protokół oraz spraw ozdanie Z arząd u Wojewódzkiego, obejm ujące okres od 25 czerw ca 1945 do 21 w rześnia 1947 roku. S praw ozdanie to dostarcza isto tn y ch d an y ch do sp ra w organizacyjnych, fo rm działalności, udziału członków organizacji w uroczystościach państw ow ych, akcji w y b o r czej. O m aw iane spraw ozdanie zaw ie ra też słowa k ry ty k i pod adresem 27 m ie sięcy działalności organizacji.
U zupełnieniem sp raw o zd an ia są głosy w dyskusji przew odniczących za rządów pow iatow ych. Z achow ana lista obecności i w ykaz delegatów n a I K o n feren cję W ojewódzką, u w zględniające fu n k cje i pochodzenie społeczne, do s tarczają in fo rm acji o obsadzie p erso n aln ej zarządów pow iatow ych- oraz sk ła dzie socjalnym .
O stan ie liczbow ym organizacji in fo rm u je zestaw ienie, uw zględniające liczbę członków w poszczególnych pow iatach. P ro to k ó ł zjazdu podaje skład now ych w ładz w ojew ódzkich 7.
6 Z a r z ą d W o j e w ó d z k i Z w i ą z k u W a l k i M ł o d y c h w O l s z t y n i e ( d a l e j Z W Z W M ) , 43/1/1. S p r a - w o z d a n i e k r y t y c z n i e o c e n i a ł o d o t y c h c z a s o w ą d z i a ł a l n o ś ć : . . W y s z c z e g ó l n i o n a w s p r a w o z d a n i u n a s z a p r a c a m i a ł a o p r ó c z d o r o b k u i w i e l k i e n i e d o m a g a n i a , k t ó r e w y n i k a ł y z b r a k u p r a c y i d e - o l o g i c z n o - w y c h o w a w c z e j n a s z y c h c z ł o n k ó w i b r a k u s y s t e m a t y c z n e j p r a c y o r g a n i z a c y j n e j ” . W a k t a c h z a c h o w a ł o s i ę s t a t y s t y c z n e z e s t a w i e n i e , u w z g l ę d n i a j ą c e n a s t ę p u j ą c e d a n e : L i c z b a L i c z b a L i c z b a d e - L i c z b a L i c z b a L i c z b a d e -P o w i a t c z ł o n - d e l e g a t ó w l e g e t ó w n a P o w i a t c z ł o n - d e l e g a t ó w l e g a t ó w n a k 6 w n a Z j a z d Z j a z d W o - k($w n a Z j a z d Z j a z d W o -K r a j o w y j e w ó d z k i K r a j o w y j e w ó d z k i B a r t o s z y c e 200 13 O l s z t y n p o w . 164 7 B i s k u p i e c 364 10 O l s z t y n m 147 5 B r a n i e w o 361 2 6 O r n e t a 182 5 G i ż y c k o 266 11 O s t r ó d a 300 12 G ó r o w o I ł a w . 177 12 P a s ł ę k 212 9 K ę t r z y n 477 17 P i s z 183 8 L i d z b a r k 233 13 S u s z 779 20 M o r ą g 219 16 S z c z y t n o 268 7 M r ą g o w o 387 13 W ę g o r z e w o 158 6 N i d z i c a 570 15 7 P r z e w o d n i c z ą c ą Z a r z ą d u W o j e w ó d z k i e g o z o s t a ł a Z o f i a S t a r o s . W s k ł a d p r e z y d i u m p o n a d t o w e s z l i : Z b i g n i e w Z i a c h , K a z i m i e r z W r z e s i ń s k i . J a n i n a G u l b i c k a , K a z i m i e r z B r z y s k i .
200 W a ld e m a r Szlachcic - M a r ia Tarnowska
Z d o kum entacji II K onferencji W ojew ódzkiej w 1948 ro k u zachow ały sif; wyłącznie kw estionariusze delegatów.
II. P le n u m Z arządu W ojewódzkiego 1947 (1 j. a.)
Zachow ał się jed y n ie protokół z rozszerzonego p len u m Z arządu W ojew ódz kiego z 25 p aździernika 1947 roku, na któ ry m , oprócz re fe ra tó w ideologicz nych, omówiono I e ta p realizacji um ow y o w sp ó łp racy O rganizacji Młodzie ży T o w arzystw a U n iw e rsy tetu Robotniczego i Zw iązku W alki M łodych oraz sp raw ę Z jazdu K rajow ego Z w iązku W alki M ło d y c h 8.
III. K om isja R ew izyjna 1947 (1 j. a.)
Protokół z pierw szego posiedzenia K om isji R ew izyjnej przy Zarządzie W ojewódzkim Z w iązku W alki M łodych w O lsztynie z 22 w rześn ia 1947 roku in fo rm u je jed y n ie o w yborze przew odniczącego K omisji. D alszych protokołów b ra k *.
IV. P rezy d iu m Zarządu Wojewódzkiego 1947—1948 (1 i. a.)
Z achow ane protokoły posiedzeń prezydium , z w y ją tk ie m I posiedzenia z 22 w rześnia 1947 roku, n a k tó ry m w y b ra n o przew odniczącą Z arząd u W oje wódzkiego Zw iązku W alki Młodych, Zofię Staros, dotyczą w yłącznie I półro cza 1948 roku. T em atem posiedzenia b yły przede w szystkim sp ra w y o rg an iza cyjne, tro sk a o wzm ocnienie k o n ta k tu z o rganizacjam i w terenie, ocena pracy Z arząd u Wojewódzkiego, ja k i zarządów pow iatow ych, akcja w yborcza, s p r a w y szkoleniowe. N a szczególne podkreślenie zasługuje protokół z posiedzenia prezydium z 31 m arca 1948 roku, na k tó ry m dokonano w n ik liw ej oceny s y t u acji w organizacji Zw iązku W alki M łodych 10.
V. S e k re ta ria t 1945—1948 (6 j. a.)
A k ta S e k re ta ria tu in fo rm u ją o w sp ó łp racy organizacji młodzieżowych. Już w paźd ziern ik u 1945 ro k u p o w stała W ojew ódzka K om isja P orozum iew aw cza O rganizacji Młodzieżowych. 26 sierp n ia 1947 ro k u odbyło się I posiedzenie Szótstki Politycznej O rganizacji Młodzieży T ow arzy stw a U n iw e rsy tetu R obot niczego i Zw iązku W alki Młodych. O m aw iane b y ły wówczas, o czym św iadczy zachow any protokół, s p ra w y w spółpracy, ustalono p lan w spólnych posiedzeń. Uznano, że palącą potrzebą jest w ychow anie m łodych k a d r spółdzielczych.
Dalszym etap em jednoczenia organizacji m łodzieżowych było powołanie 3 g ru d n ia 1947 ro k u W ojewódzkiej K om isji W spółpracy O rganizacji Młodzie żowych. Zachow any protokół w skazuje, że I zebranie W ojew ódzkiej Komisji W spółpracy odbyło się w atm osferze zrozum ienia doniosłości zadań, jakie s ta nęły przed K om isją wobec zagadnienia jednoczenia organizacji młodzieżowych. W sk ład W ojewódzkiej K om isji W spółpracy weszli przew odniczący poszczegól nych organizacji oraz po 2 pełnom ocnych członków p rezy d iu m każdej o rg a nizacji. S e k re ta rze m K om isji została przew odnicząca Z arząd u W ojewódzkiego Zw iązku W alki M łodych, Zofia S taro s n .
8 Z W Z W M , 43 /1Ш . 9 I b i d e m , 4 3 /Ш /1 . 10 I b i d e m , 43 /IV/1. 11 S k ł a d W o j e w ó d z k i e j K o m i s j i W s p ó ł p r a c y : Z o f i a S t a r o s — p r z e w o d n i c z ą c a z a r z ą d u w o j e w ó d z k i e g o Z W M , T a d e u s z S o k o ł o w s k i — p r e z e s Z a r z ą d u W o j e w ó d z k i e g o Z w i ą z k u M ł o d z i e ż y D e m o k r a t y c z n e j , J a n S t e l m a c h — w i c e p r e z e s Z M W „ W i c i ” , M i e c z y s ł a w C h w a l i ń s k i — p r z e w o d n i c z ą c y K W O M T U R , J a n i n a G u l b i c k a — c z ł o n e k p r e z y d i u m Z W Z W M , K a z i m i e r z W r z e s i ń s k i —
Akta o rg a n iz a cj i młodzieżowych z la t 1945—1948 2 01 S p ra w y sp o rtu w odnego były tem a te m posiedzeń W ojewódzkiej K om isji W spółpracy w d niach 2 i 3 k w ie tn ia 1948 r o k u 12. W s ta n ie zdekom pletow anym zachow ały się rów nież okólniki i in stru k cje Z arząd u W ojewódzkiego z la t 1947—1948 w s p ra w ie z ad ań pow iatow ych szóstek młodzieżowych, realizacji zadań organizacyjnych, szkoleniowych, p ra cy św ietlic oraz udziału członków w obchodach uroczystości p ań stw o w y ch oraz im p rezach sportow ych.
Z okólników i in stru k cji, nad esłan y ch przez Z arząd Główny, n a zasygnali zow anie zasługują tek s ty protokołów o rozciągnięciu u m ow y o w spółpracy Z w iązku W alki Młodych, O rganizacji Młodzieży T o w arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego i Zw iązku Młodzieży W iejskiej „W ici” rów nież n a Z w iązek M ło dzieży D em okratycznej, pow ołanie G łów nej K om isji W spółpracy o raz w oje w ódzkich i p ow iatow ych kom isji współpracy. P r o je k t um o w y o w spółpracy między o rganizacjam i młodzieżowym i inform uje, że realizację w spólnych za d a ń zam ierzano uzyskać poprzez uzgadnianie stanow isk, o d byw anie r e g u la r nych zebrań, dyskusji ideow ych, organizow anie kursów , w y m ian ę dośw iad czeń, w spólne im prezy, wycieczki, w y m ian ę m ate ria łó w redakcy jn y ch , pow o łanie specjalnych kom isji d la o p racow ania poszczególnych problem ów m ło dzieżowych.
P o n ad to zachowało się sporo okólników , dotyczących w yborów do w ładz Z w iązku W alki M łodych w 1947 roku, w y m ian y legitym acji, w spółzaw odni ctw a i w sp ó łp racy ze Z w iązkiem Sam opom ocy C h ło p s k ie jI3.
Działalności organizacji m łodzieżowych na tere n ie szkół, a m ato rsk ich zes połów tea tra ln y ch , b ibliotek ruch o m y ch dotyczą odpisy okólników M inistra K u ltu r y i S ztuki oraz inn y ch in sty tu c ji c en traln y c h I4.
Nie p rzed staw ia n ato m ias t w iększej w artości badaw czej zachow ana ko resp o n d en cja S e k re ta ria tu , z w y ją tk ie m sp raw o zd an ia Z arząd u W ojew ódzkie go w O lsztynie z 7 listopada 1947 roku, in form ującego o liczbie członków Zw iązku W alki M łodych w P P R (246) oraz w ORMO (506) 15.
VI. W ydział O rg an izacy jn y 1945—1948 (7 j. a.)
W ydział O rganizacyjny zajm ow ał się p ra cą poszczególnych zarządów po w iatow ych. D bał o w łaściw ą realizację założeń polityczno-organizacyjnych, dążył do w łączenia w szeregi organizacji m łodzieży z różnych środow isk. Od pow iad ał za p lanow ą obsługę, kontrolę i udzielanie pomocy w p ra cy zarządów terenow ych.
K iero w n ik am i W ydziału byli kolejno: R om an G órski, K azim ierz Ogryczak, K azim ierz W rzesiński oraz Z bigniew Z iach 1S.
Z tego dość szerokiego zak re su d ziałania zachow ało się zaledw ie 7 j. a. B ra k k o m pletnych sp raw o zd ań u tr u d n ia odtw orzenie k o lejn y ch etapów d z ia łalności organizacji. Spraw o zd an ie z p racy Z arządu W ojew ódzkiego za lipiec 1947 ro k u info rm u je, że organizacja liczyła w ty m okresie 5384 członków, w ty m 1100 członków to młodzież robotnicza, 3409 — młodzież w iejska, 197 —
c z ł o n e k p r e z y d i u m Z W Z W M , B a r b a r a J a k u b o w s k a — c z ł o n e k p r e z y d i u m Z M D , E d w a r d 5 y - g i d a — c z ł o n e k p r e z y d i u m Z M D , E d w a r d M a t r a s — c z ł o n e k p r e z y d i u m Z M W „ W i c i ” , W a c ł a w S z c z e p k o w s k i — c z ł o n e k p r e z y d i u m Z M W „ W i c i ” , J a n u s z S o ł t y k i e w i c z — c z ł o n e k K W O M T U ł t . W ł a d y s ł a w G ł a d y s z e w s k i — s e k r e t a r z K W O M T U R . 12 Z W Z W M , 43/V/2. 13 I b i d e m , 43/V/3—4. 14 I b i d e m , 43/V/5. 15 I b i d e m , 43/V/6. 16 W s t ę p d o z e s p o ł u , s . 9.
202 W a l d e m a r Szlachcic - M a r ia Tarnowska
szkolna, 506 — urzędnicy i 172 bez zawodu. Ogółem p raco w ały 274 koła, w tym 228 wiejskie, 9 fabrycznych, 5 szkolnych oraz 32 terenow e (do k tó ry ch zali czono w szystkie pozostałe koła).
Danych o liczbie członków oraz o trudnościach w p racy zarządów pow iato w ych dostarcza o p racow ana przez Z arząd W ojewódzki Z w iązku W alki Mło dych analiza p ra cy zarządów pow iatow ych z 20 listopada 1947 roku.
Z uw agi n a niekom pletność d okum entacji spraw ozdaw czej szczególną w a r tość posiada zachow any te k s t m eld u n k u Ziemi Olsztyńskiej na K ra jo w y Zjazd Z w iązku W alki M łodych z 28 listopada 1947 roku. U jęto w ty m m eld u n k u głów ne etap y p racy organizacji od początku istnienia, próbę oceny jej dzia łalności, z uw zględnieniem trudności organ izacy jn y ch (m. in. b ra k w yszkolo nego aktyw u, trudności lokalow e itp.). W św ietle powyższego podsum ow ania liczba członków w listopadzie 1947 ro k u w ynosiła 6135. O rganizacja p ro w a d zi ła 211 świetlic, 7 z are je stro w an y ch zespołów sportow ych, 25 zespołów d r a m a tycznych oraz 201 k ursów dokształcających w zakresie szkoły podstaw ow ej. P e w n e dane z aw a rte są rów nież w k ilk u zachow anych an k ie tac h statystycz nych z 1947 roku.
W dniach 6—8 g ru d n ia 1947 ro k u odbył się w W arszaw ie I W aln y Zjazd Z w iązku W alki Młodych.
O stosu n k u poszczególnych p a rtii do organizacji m łodzieżowych św iad czy pismo z 20 sierp n ia 1948 roku. Z pozostałych m ate ria łó w spraw ozdaw czych w ynika, że sta n organ izacy jn y Zw iązku W alki M łodych n a dzień 1 k w ie tn ia 1948 ro k u wynosił 311 kół, liczących 6716 członków 17. Z achow ane p lan y p racy Z arządu W ojewódzkiego dotyczyły jedynie pra c p lan o w an y ch n a w rzesień i grudzień 1947 ro k u oraz I k w a rta ł 1948 r o k u 18. P ro to k o ły z n a ra d a k ty w u Z w iązku W alki M łodych dotyczą la t 1947— 1948 19. Na podkreślenie zasługuje p rotokół z I w spólnej konferencji a k ty w u O rganizacji Młodzieży T o w arzy stw a U n iw ersy tetu Robotniczego i Zw iązku W alki M łodych w ojew ództw a olsztyń skiego w d n iu 5 p aździernika 1947 roku. O dbyła się ona z udziałem 112 człon ków Z w iązku W alki M łodych i 96 członków O rganizacji Młodzieży T o w arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego.
T ekst rezolucji i protokół z I k o n feren cji a k ty w u O rganizacji Młodzieży T o w arzystw a U n iw e rsy tetu Robotniczego, Zw iązku W alki M łodych i Z w iązku Młodzieży W iejskiej „Wici” w d niu 26 paźd ziern ik a 1947 ro k u św iadczą o w spół p ra cy tych organizacji. S p ra w y ogólne b y ły przedm iotem z eb rań członków kół szkolnych w d n iu 11 g ru d n ia 1947 roku.
Pro to k o ły z 25 października, 10— 11 p aździernika 1948 ro k u dotyczą za g adnień organizacyjnych Z arząd u W ojewódzkiego Zw iązku Młodzieży Polskiej. Z achow ane spraw ozdania z w yjazdów w te re n z la t 1947—1948 n iestety nie odzw ierciedlają działalności zarządów gm in n y ch z u w ag i n a sw ą szczątko- wość. In fo rm u ją one jedynie o działalności Z arząd u G m innego Z w iązku W alki M łodych w G ru n w ald zie w I połowie 1946 ro k u oraz w B aranow ie, Ję d ry - chowie, Kisielicach, R udzie i Z am brow ie w I k w a rta le 1948 ro k u 2°. S praw oz d a n ia z działalności zarządów pow iatow ych, nad sy łan e do wiadomości Z arzą d u Wojewódzkiego Z w iązku W alki M łodych w Olsztynie, sk ła d ają się z części opisowej i an k ie t statystycznych, zaw ierający ch dane dotyczące liczby gmin,
17 Z W Z W M , 43/VI/1. 18 I b i d e m , 43 /VI/2. 19 I b i d e m , 43 /V I/3. 20 I b i d e m , 43 /V I/4.
Akta orga n iz a c ji młodzieżowych z la t 1945—1948 203
grom ad, kół oraz liczby członków w poszczególnych kołach. U w zględniają ró w nież nazw iska przew odniczących 21. O grom ną s tr a tą jest b r a k kom p letu s p r a wozdań, N ato m iast inną trudność dla badaczy stan o w ią wszelkie nied o k ład ności i nieścisłości w zachow anych ankietach. Był to n iew ątp liw ie sk u te k b r a ku wyszkolonego a k ty w u młodzieżowego w terenie. N ajpełniejsza d o k u m en ta cja zachow ała się z p ra cy Z arządu Pow iatow ego Z w iązku W alki M łodych w Ostródzie. P ro to k ó ł z pierw szego z eb ran ia organizacyjnego z 25 lipca 1945 roku in fo rm u je o składzie im ien n y m zarządu. D anych staty sty czn y ch d o sta r czają a n k ie ty za okres kw iecień—sierp ień 1946 ro k u oraz spraw o zd an ia za s ty czeń— m arzec, lipiec—sierp ień 1946 roku. U zupełnieniem ty ch in fo rm acji są protokoły z zebrań Z arząd u P ow iatow ego Zw iązku W alki M łodych w O stró dzie w d niach 7 lutego, 5, 22 i 30 sierpnia, 12 września, 9, 15 i 23 listopada 1946 roku. S p ra w y w spó łp racy były przedm iotem posiedzeń szóstki m łodzie żowej pow. ostródzkiego z 26 w rześn ia 1947 i 28 p aździernika 1947 roku. D a n ych do początków działalności Z w iązku W alki M łodych n a ziemi ostródzkiej d o starczają rów nież spraw ozdania z p racy Z arządu G m innego Zw iązku W alki M łodych w G ru n w ald zie za okres od 8 lipca 1945 do 10 lutego 1946 roku, sp ra w ozdanie z wiecu w G ru n w ald zie w sp raw ie re fe re n d u m w d n iu 23 czerwca 1946 roku. Pozostałe d o k u m en ty spraw ozdaw cze dotyczą działalności o rg an i zacji młodzieżowej w p o w iatach w ęgorzew skim , bartoszyckim i iław sk im z po łow y 1948 rok u , zaś z pow iatów pasłęckiego, m orąskiego i kętrzy ń sk ieg o za chow ały się pojedyncze protokoły z zeb rań z lat 1946—1948.
W w y odrębnionej korespondencji W ydziału O rganizacyjnego n a uw agę zasługuje sp ra w a przejęcia przez organizacje młodzieżowe O środka Sportów W odnych n a d Jeziorem K rzy w y m w O lsztynie oraz kopia spraw ozdania Z a rząd u W ojewódzkiego Z w iązku W alki M łodych z 18 g ru d n ia 1947 roku, w y stosow anego do W ydziału Społeczno-Politycznego U rzęd u W ojewódzkiego w Olsztynie. Spraw o zd an ie to in fo rm u je, że istniało w okresie spraw ozdaw czym 19 zarządów pow iatow ych, zaś liczba członków w ynosiła 6398, zrzeszonych w 315 kołach. Liczba św ietlic w zrosła do 211, w ty m 40 św ietlic I stopnia, bi bliotek do 32 z 2150 książkami. Działalność k u ltu ra ln ą prow adziło 25 zespołów d ra m a ty c z n y ch 22.
Z działalności R e fe ra tu K olportażu zachow ały się zaledw ie p lan y pracy na okres styczeń—m arzec 1948 ro k u oraz korespondencja, dotycząca p o p u lary zacji p ra s y w śród członków organizacji m ło d z ież o w e j23.
VII. W ydział W ychow aw czo-O św iatow y 1946—1948 (8 j. a.)
D bał o rozwój szkolnictw a zawodow ego m łodzieży i podniesienie jej za wodow ych kw alifikacji, czuw ał n a d w a ru n k a m i pracy, n a u k i i życia m łodzie ży. K iero w ał bezpośrednio szkoleniem a p a r a tu i a k ty w u wojewódzkiego, z a j m ow ał się p ra cą szkoleniow o-ośw iatow ą i św ietlicową, kołam i prelegentów , w spółpracow ał: z p a rtia m i politycznym i, organ izacjam i i insty tu cjam i, in te r e sującym i się podobną problem aty k ą, a przede w szystkim z n a u c z y c ie la m i24. Nie sposób jed n ak odtw orzyć działalności W ydziału w św ietle zachow a n ych m ateriałów . P ro to k o ły z s e m in a riu m a k ty w u Zw iązku W alki M łodych z 23—25 listopada 1947 i 8—10 lutego 1948 ro k u św iadczą o szeroko rozbudo
21 I b i d e m , 43 /VI/5. 22 I b i d e m , 43 /V I/6. 23 I b i d e m , 43 /V I/7. 24 W s t ę p d o z e s p o ł u , s . 9.
204 W a ld e m a r Szlachcic - M a r ia Tarnowska
w an y ch szkoleniach ideo lo g iczn y ch 25, P o tw ie rd za ją to spraw ozdania i p ro tokoły z przebiegu kursów , p lan y obozów szkoleniow o-w ypoczynkow ych w 1947 roku. P la n p racy W ydziału zachow ał się jedynie n a 1948 rok. Nie p rzed sta w iają większej w artości badaw czej zachow ane te k s ty pogadanek
W yry w k o w y m ate ria ł dotyczy p racy R efera tu Świetlicowego. Zachowało się bowiem tylko spraw ozdanie z p ra cy św ietlicow ej za m arzec 1948 roku, a n kiety spraw ozdaw cze dla zespołów artystycznych, św ietlic i kół z p o w iatu n i dzickiego z 1948 roku, plan i p ro g ram sem inariów , dotyczący organizacji i p r a cy św ietlic 2?.
Pozostałe a k ta zaw ie rają spraw ozdania z uroczystości odsłonięcia tablicy nieznanego żołnierza w M ałd y tach 2 listopada 1947 roku, p ro g ram obchodów g ru n w ald zk ich w d niach 17— 18 lipca 1948 ro k u oraz korespondencję W y działu 2*.
Nie zn ajd u je odzw ierciedlenia w a k tach działalność kół szkolnych. S p r a w ozdanie R e fera tu Młodzieży Szkolnej dotyczy p racy w p aździerniku 1947 ro ku. W yryw kow e a n k iety dla szkół średnich oraz spraw ozdania z działalności pochodzą z m arc a 1948 roku. Zachow ał się ponadto p rzy k ład o w y p lan p racy koła szkolnego w Olsztynie n a 1948 rok 29.
X. W ydział W ychow ania Fizycznego i Przysposobienia W ojskowego 1946— 1948 (2 j. a.)
Organizow ał koła i k lu b y sportow e Zw iązku W alki Młodych, zrzeszające młodzież m iejską i w iejską, służył im pomocą. W spółpracow ał z W ojewódzką Radą W ychow ania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, W ojew ódzkim Z arządem W ychow ania Fizycznego i Przysposobienia W ojskowego. K ie ro w n i kam i W ydziału byli kolejno: H e n ry k G arstk a, J a n N ow ak, R om an K am iński, E d w a rd D ą b r o w s k i30. S p ra w y sportu z ajm ow ały dużo m iejsca W p ra cy o rg an i zacji. W styczniu 1946 ro k u pow ołany został do życia K lub S p o rto w y „Z ry w ”
przy Zarządzie W ojew ódzkim ■ Z w iązku W alki M łodych w Olsztynie. Zacho
wało się spraw ozdanie z działalności organizacyjnej klubu, w y ry w k o w e p ro tokoły z zebrań, d ek la rac je oraz lista członków k lu b u 31. B ra k jes t k om pletnej do kum entacji do odtw orzenia działalności sportow ej w terenie. Z p ra cy R e fe ra tu Sportow ego zachow ały się spraw ozdania za w rzesień—paźd ziern ik 1947 roku Z arządu Pow iatow ego w B artoszycach, za październik 1947 ro k u z Ost ródy i P a słęk a oraz w ykaz sekcji sportow ych przy Zarządzie P ow iatow ym Z w iązku W alki M łodych w Górow ie Ił. i B ra n iew ie 32.
XI. W ydział W iejski 1947— 1948 (6 j. a.)
Z adaniem całego a p a ra tu w iejskiego było organizow anie młodzieżowych b ry g ad produkcyjnych, dbanie o udział m łodzieży w e w spółzaw odnictw ie p r a cy, zapew nienie jej udziału w n a ra d a c h produkcyjnych. K iero w n ik am i W y działu byli kolejno H e n ry k K iełbik i Z y g m u n t S u lim a ” .
25 Z W Z W M , 4 3 /V II /1 . 26 I b i d e m , 4 3 /V II /2 — 3. 27 I b i d e m , 43/VII /4 . 28 I b i d e m , 4 3 /V II/5 —17. 29 I b i d e m , 4 3 /IX /I. 30 W s t ą p d o z e s p o ł u , s. 10. 31 Z W Z W M , 43/X/2. 32 I b i d e m , 43 /X /3. 33 W s t ą p d o z e s p o ł u , s . 10.
Akta orga n iz a cj i młodzieżowych z la t 1945—1948 205
W zachow anym sp raw o zd an iu za czerwiec 1947 ro k u z a w a rta jest in fo r m acja, że organizacja liczy 211 kół w iejskich, zrzeszających 3176 członków. P o n ad to spraw ozdanie zaw iera dane o liczbie członków Związku, szkołach rolniczych, św ietlicach, sp ra w a ch szkoleniowych, akcji k u ltu raln o -o św iato w ej, akcji przysposobienia rolniczego, spółdzielniach osadniczo-parcelacyjnych.
Wiele istotnych d an y ch o p ra cy organizacji n a wsi zaw iera rów nież s p r a w ozdanie R e fera tu W iejskiego z 27 p a źd ziern ik a 1947 roku. Liczba k ó ł w ie j skich w zrosła do 254, zaś liczba członków do 3862. Is tn ia ły rów nież 184 św ietli ce na wsi, 32 biblioteki, zorganizow ano 32 k u rs y dokształcające w zakresie szkoły podstaw ow ej.
W w ojew ództw ie olsztyńskim P rzysposobienie Rolniczo-W ojskowe liczyło 11 353 junaków , w ty m 1023 członków Z w iązku W alki Młodych. W odniesie n iu do s p ra w sporto w y ch spraw ozdanie podaje, że n a wsi istn ia ły 3 kluby s p o rto w e (w pow. k ętrzy ń sk im ) i 3 lu d o w e zespoły spo rto w e (w pow. b a r to szyckim). W styczniu 1948 ro k u liczba członków Z w iązku W alki M łodych w śród młodzieży w iejsk iej w ynosiła 3783, a w ięc zmalała. W zrosła liczba św ietlic (217), ja k rów nież b ibliotek przy św ietlicach oraz k u rsó w d o k s z tałca jąc y ch ” . Część pism R e fera tu W iejskiego dotyczy młodzieżowego w spółzaw odnictw a na wsi olsztyńskiej w I połowie 1948 roku. Z działalności re fe ra tó w w iejskich zarządów p ow iatow ych zachow ały się spraw ozdania z 30 w rz eś n ia 1947 roku z Giżycka, M orąga i Ostródy 3!. W korespondencji W ydziału W iejskiego z la t 1947— 1948 dom in u ją s p ra w y szkolenia rolniczego w ra m a ch P rzysposobienia Rolniczo-Wojskowego. Zachow ało się pismo Z arząd u G łównego z 12 w rześnia 1947 roku, in fo rm u ją ce o przyczynach n iew y k o n an ia w szystkich p u n k tó w p la nu, stw orzeniu n ow ych p lan ó w organ izacy jn y ch i w ykształceniu form pracy na wsi. P rzy czy n y tego n iew y k o n an ia leżały w n iedocenianiu isto ty p lan o w a nia, jak i częściowo n ieu d o ln y m p rz y stąp ien iu do r e a liz a c ji3S.
Z p ra cy R e fera tu Spółdzielczego zachow ały się protokoły z posiedzenia W ojew ódzkiej K om isji W ychow ania Spółdzielczego Młodzieży zorganizow anej przy Dziale Społeczno-W ychow aw czym Spółdzielni R P w Olsztynie z 20 p aź d z iern ik a 1947 roku, spraw ozdanie z obchodów Dnia Spółdzielców oraz ko resp o n d en cja w s p ra w ie k u rsó w spółdzielczych эт.
Z aledw ie kilk a bardzo ogólnych s p ra w porusza k orespondencja R efera tu Robotniczego ” .
XII. R e fera t P e rso n a ln y 1945— 1948 (22 j. a.)
Z ajm o w ał się po lity k ą personalną, przede w szy stk im w łaściw y m z a tru d nien iem a k ty w u i obsadą in stan cji i ogniw Z w iązku na te re n ie całego w o je wództwa. C zuw ał nad re k ru ta c ją i zatru d n ie n iem młodzieży. R e fera te m k ie ro w ali kolejno — S tefan Pęciński, Tadeusz M ałkow ski, T adeusz W iliń s k iw. A k ta R e fera tu P ersonalnego zaw ie rają c h a ra k te ry s ty k i przew odniczących zarządów pow iatow ych, w y k azy pracow ników , sk ie ro w an ia do szkół i do p r a cy, lis ty ew id en cy jn e członków, d ek la rac je członkowskie, a n k iety personalne a k ty w u oraz legitym acje członków “ .
34 Z W Z W M , 43/X I/1. 35 I b i d e m , 43/XI/Z—3. 36 I b i d e m , 4 3/X I/4 . 37 I b i d e m , 4 3 /X I/5 . 38 I b i d e m , 4 3 /X I/6 . 39 W s t ę p d o z e s p o ł u , s. 10. 40 Z W Z W M , 43/Х1Г/1—22.
206 W a ld e m a r Szlachcic - M a r ia Tarnowska
X III. W ydział A dm inistracyjno-G ospodarczy 1S47 (1 j. a.)
Troszczył się o gospodarkę i finanse Z arządu W ojewódzkiego. Jego pracą kierow ali: S tan isław Ruchlewicz, R om an Grochola, ich zastępcam i byli Tade usz Suliński, E d w a rd R zeczk o w sk i41.
Na zachow aną dokum en tację tego W ydziału sk ła d ają się w ykazy zarządów pow iatow ych, zalegających z opłatą sk ład ek ubezpieczeniowych w 1947 ro k u ®.
MA ZU RSKI ZW IĄ ZEK MŁODZIEŻY W IE J S K IE J „W IC I” . ZARZĄD W OJEW Ó DZKI W OLSZTYNIE, 1945— 1948 (31 j. a.) M azurski Zw iązek Młodzieży W iejskiej „Wici” zorganizow any został na ogólnym z eb ran iu w O lsztynie w d n iu 17 czerw ca 1945 roku. N a zebraniu tym przyjęto s ta tu t i w y b ra n o tym czasow y zarząd. T eren em działalności był Okręg M azurski “ . W m yśl s ta tu tu celem Zw iązku było p row adzenie p ra cy k u l tu ra ln e j i ośw iatow ej n a d podniesieniem duchowego i gospodarczego pozio m u oraz poczucia obyw atelskiego m łodzieży w iejskiej i w zbogaceniem k u ltu ry wsi O kręgu M azurskiego ” . P erso n aln ie Z w iązek pow iązany b y ł ze S tro n n ictw em L udow ym . Po przezw yciężeniu trudności zw iązanych z rozbiciem ru ch u ludowego w 1946 roku, n a stąp ił jego rozwój ilościowy, osiągał on po m yślne w yniki, głów nie na polu k u ltu ra ln o -o ś w ia to w y m 45. P rzed zjednocze n iem organizacji m łodzieżowych 31 m a ja 1948 roku Z w iązek zrzeszał 1935 członków w 113 k o ł a c h “ .
W spraw o zd an iu z działalności Z arząd u W ojewódzkiego za okres od 20 k w ie tn ia 1947 do 31 m a ja 1948 roku, przed staw io n y m n a W aln y m Zgrom adze n iu Delegatów 13 czerwca 1948 roku, stw ierdzono, że „nie staliśm y się w p ra w dzie m asow ą organizacją, ale u porządkow aliśm y dobrze sp ra w y o rganizacyjne i w ychow aliśm y znaczny zastęp aktyw istów , k tó ry ch ta k bardzo b rakow ało n a m w ro k u ubiegłym . Stw orzyliśm y w te n sposób podstaw ę, n a k tó rej w szyb kim tem pie może w zrastać silna i m asow a organizacja. O rganizację ta k ą w k ró tce stw orzym y bu d u jąc ją na czterech filarach, k tó re n a zy w a ją się „Wici” , Z w iązek W alki Młodych, O rganizacja Młodzieży T ow arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego i Zw iązek Młodzieży D em okratycznej. Po doko n an y m przeg lą dzie naszych osiągnięć i naszych b ra k ó w jesteśm y p rzekonani, że nasz fila r w tej w spaniałej budow li będzie dość m o cn y ” 47.
Z achow ane ak ta Z w iązku n ie stanow ią k om pletnej d o kum entacji, pozw a lającej w pełni n a odtw orzenie jego działalności. U p o rządkow ane zostały w A rch iw u m K o m itetu W ojewódzkiego P olskiej Zjednoczonej P a r tii Robotniczej w g następ u jącej s tru k tu ry : W alne Zjazdy, P re z y d iu m Z arząd u W ojewódzkiego, S e k re ta ria t, W ydział O rganizacyjny, W ydział O św iaty i K u ltu ry , W ydział Mło
41 W s t ę p d o z e s p o ł u , s. 10. 42 Z W Z W M , 4 3 /X II I/1 . 43 W o j e w ó d z k i Z w i ą z e k M ł o d z i e ż y W i e j s k i e j „ W i c i ” ( d a l e j W Z M W „ W i c i ” ), 44/1/1, S p r a w o z d a n i e z d z i a ł a l n o ś c i T y m c z a s o w e g o Z a r z ą d u M Z M W „ W i c i ” z a o k r e s o d 17 V I —2 X I I 1945. W s k ł a d T y m c z a s o w e g o Z a r z ą d u w e s z l i : p r e z e s — M i e c z y s ł a w P r z y s t a s z , w i c e p r e z e s — J a n O s t r o w s k i , s e k r e t a r z — J a n S t e l m a c h , s k a r b n i k — K r y s t y n a D u ż a n k a , c z ł o n e k z a r z ą d u — E d w a r d M a t r a s . P o k r ó t k i m o k r e s i e n a k i e r o w n i k a o r g a n i z a c y j n e g o p o w o ł a n o W ł a d y s ł a w a W a c h a . 44 I b i d e m , s. 12. 45 K . N o w o s i e l s k a , o p . c i t . , s . 462. 46 W Z M W „ W i c i ” , 44/1/1, s. 40. 47 I b i d e m , s s . 40— 41.
Ak ta orga n iz a cj i młodzieżowych z la t 1945—1948 2 0 7 dzieży Studiującej, W ydział P rzysposobienia Zaw odowo-Gospodarczego i W y dział G ospodarczy. B ra k a k t z P le n u m i posiedzeń K om isji R ew izyjnej.
I. W alne Z jazdy 1945— 1948 (1 j. a.)
T erm in I W alnego Z jazdu M azurskiego Z w iązku Młodzieży W iejskiej „Wi ci” w yznaczony został n a 2 g ru d n ia 1945 roku. Z u w ag i n a przybycie delega tów jed y n ie z pow iatów szczycieńskiego i olsztyńskiego, odbyło się zebranie, na k tó ry m radzono n ad ożyw ieniem działalności. P od koniec g ru d n ia 1945 ro k u pow ołano now y zarząd ä“. Zachow ało się p rzygotow ane n a Z jazd cenne sp raw ozdanie z działalności Tymczasow ego Z arząd u W ojewódzkiego M azurs kiego Z w iązk u Młodzieży W iejskiej „Wici” za okres od 17 czerwca do 2 g r u d n ia 1945 roku. Obok w y k azan ej k o n k re tn e j działalności zaznaczone zostały w sp raw o zd an iu rów nież trudności w p ra cy o rg anizacyjnej, m. in. b r a k tr a d y cji, sił in stru k to rs k ic h , stałego s e k re ta ria tu , skąpe możliwości f in a n s o w e 49. Z W alnego Z jazd u z 14 lipca 1946 ro k u zachow ał się p ro to k ó ł z obrad, p ro to kół K om isji R ew izyjnej, s ta tu t M azurskiego Z w iązku Młodzieży W iejskiej „Wi ci”, lis ty uczestników . B ra k jest n ato m ias t sp ra w o zd an ia z działalności Zw iąz ku. K o lejn y W aln y Zjazd odbył się 20 k w ie tn ia 1947 roku. P ro to k ó ł z przeb ie g u obrad u z u p ełn iają w nioski i u ch w ały pod jęte n a Zjeździe oraz lista d eleg a tów. Pełniejsza jest d o k u m en ta cja W alnego Z jazd u z 13 czerwca 1948 roku. S k ład a się ona ze sp raw o zd an ia Z a rz ąd u W ojewódzkiego za okres od 20 k w ie t nia 1947 do 31 m a ja 1948 roku, info rm u jąceg o o p racy zarządu, prezydium , s e k r e ta r ia tu oraz poszczególnych w yd ziałó w i sekcji; u ch w ały Zjazdu, sp ra w ozdania kasowego, pro to k o łu K om isji R ew izyjnej, p ro je k tu listy w ładz związ kow ych, lis ty d elegatów n a Zjazd.
XV. P re z y d iu m Z arząd u W ojewódzkiego 1945— 1948 (1 j. a.)
W teczce protokołów z posiedzeń p re zy d iu m z n ajd u je się protokół z o r ganizacyjnego zeb ra n ia M azurskiego Z w iązku Młodzieży W iejskiej „Wici" z 17 czerw ca 1945 roku. Odbyło się ono z udziałem 40 osób. Z achow ane, w m ia rę kom pletne, protokoły z posiedzeń p rezy d iu m d o starczają isto tn y ch in fo rm acji n a te m a t s p ra w o rg an izacy jn y ch oraz w ażniejszych etapów p ra cy Związku. P rz e d m io tem posiedzeń b yły w la ta c h 1946— 1948 m. in. s p ra w y oświatowe, pro b lem y ludności m iejscow ej, s p ra w y rolne, szkoleniowe, jedności w s p ó łp ra cy młodzieżowej. P ro to k o ły posiedzeń z a w ie rają oceny p ra cy Zw iązku, p ro jek ty planów , spraw ozdań, s p ra w y personalne.
N a uw agę zasługuje protokół z zeb ra n ia porozum iew aw czego m iędzy Wo jew ódzkim Z arząd em Młodzieży W iejskiej „Wici” a W ojew ódzkim K om itetem D em o k raty zacji „W ici” z 28 lutego 1947 r o k u 50.
V. S e k r e ta r ia t 1946—1948 (8 j. a.)
W a k tach S e k r e ta r ia tu zachow ały się protokoły z posiedzenia K om isji P o rozum iew aw czej. T em aty k a posiedzeń dotyczyła rozdziału m an d a tó w do M a zurskiej W ojew ódzkiej R ad y N arodow ej w Olsztynie, re fe re n d u m , szkoleń, Ligi Lotniczej. O rozw iązaniu W ojew ódzkiej K om isji Porozum iew aw czej i po
48 I b i d e m , s . 1. S k ł a d Z a r z ą d u : p r e z e s — W ł a d y s ł a w W a c h , I w i c e p r e z e s — B o h d a n W i l a m o w s k i , I I w i c e p r e z e s — J a n B o e n i g k , s e k r e t a r z — J a n S t e l m a c h , s k a r b n i k — B o l e s ł a w S a s i n .
49 W Z M W , , W i c i ” , 44/1/1. 50 I b i d e m , 44/1V/1.
208 W a ld e m a r Szlachcic - M a r i a Tarnowska
w ołaniu w to m iejsce W ojewódzkiej K om isji W spółpracy in fo rm u je protokół z zebrania organizacyjnego, zwołanego na 3 g ru d n ia 1947 ro k u 51.
W czterech teczkach zgromadzone zostały okólniki i i n s t r u k c j e 62. Do tyczą one głów nie zagadnień organizacyjnych, obchodów, szkoleń. W okólni k u n r 7/1946 dokonano k ry ty czn ej oceny dotychczasow ej działalności o rg an i zacji. Z achow ała się rów nież in stru k cja dla W ojewódzkiej K om isji W eryfika- cyjnej, k tó rej celem było usunięcie tych członków, k tó ry ch p ostaw a nie od pow iadała ideologii. W śród okólników nad esłan y ch do Z w iązku przez in s ty tu cje wojew ódzkie z n ajd u je się p ro g ram uroczystości w zw iązku z odsłonię ciem 7 w rześnia 1946 ro k u tablicy pam iątkow ej k u czci bojow ników o pols kość W arm ii i Mazur. W korespondencji na uw agę zasługuje pismo, dotyczące opieki Z w iązku nad młodzieżą autochtoniczną. O pieka ta w y ra ża ła się m.in. zakładaniem świetlic, organizow aniem k u rsó w repolonizacyjnych, dostarcza n iem czasopism, pomocą w załatw ia n iu s p ra w w urzędach, pisaniem p odań itp. Istotne dla u stalen ia zm ian w Zarządzie W ojew ódzkim jest rów nież pismo i n form ujące, że 25 listopada 1947 ro k u na posiedzeniu Z arząd u Wojewódzkiego n astąp iły zm iany w składzie Zarządu i P r e z y d iu m 5I.
VI. W ydział O rganizacyjny 1945— 1948 (15 j. a.)
W ydział O rganizacyjny pow oływ ał sta tu to w e zarządy pow iatow e, jak rów nież organizow ał pozostałe koła w terenie. K iero w n ik am i W ydziału byli: W ładysław Wach, J a n Stelm ach, W ładysław K r ó l 54. Z p racy W ydziału zacho w ały się spraw ozdania za okres styczeń—marzec, m a j—czerwiec, w rzesień 1946, sierpień, grudzień 1947 oraz styczeń—m arzec 1948. S p raw o zd an ia odzw ier ciedlają stałe trudności organizacyjne. Dopiero w styczniu 1946 ro k u u ru ch o miono kan celarię Związku, ale b ra k stałego s e k reta rza uniem ożliw iał jej n a leżyte funkcjonow anie. S p ra w a organizacji kół w tere n ie sta ła się m ożliwa dopiero z chw ilą pow ołania k iero w n ik a organizacyjnego 15 stycznia 1946 roku. P onadto spraw ozdania z aw ierają dane statystyczne oraz oceniają działalność Zw iązku na tle ru c h u ludowego oraz w spółpracę z in n y m i o rganizacjam i m ło dzieżowymi. W sp raw o zd an iu pa sierpień 1947 roku jako głów ną przyczynę powolnego tem pa realizacji p lan u podano trudności finansow e. Przykładow o, zam iast k w o ty od 80— 100 000 zł, uchw alonej na W alnym Zjeździe, Zw iązek o trzym ał 22 000 zł. W k ońcu g ru d n ia 1947 ro k u pracow ało 7 pow iato w y ch związków, liczba kół w ynosiła 69. S y tu a cja w teren ie n a d al b y ła tru d n a. Ze spraw ozdania organizacyjno-statystycznego za pierw szy k w a r ta ł 1948 roku w ynika, iż liczba kół w ynosiła 105, zaś członków — 2510. U zupełnieniem s p r a wozdań są w y k azy kół n a tere n ie poszczególnych pow iatów z uw zględnieniem nazw isk przew odniczących oraz lista spraw ozdaw cza p ow iatow ych kom itetów jedności z czerwca 1948 roku.
W d n iach 10—12 lutego 1948 ro k u odbyła się lu s tra c ja p ra cy Zw iązku przez przedstaw iciela Z arządu G łównego Zw iązku Młodzieży W iejskiej „Wici” . Z achow any protokół dostarcza w ielu bardzo istotnych d an y ch do poszczegól
51 I b i d e m , 44/V/1. 52 I b i d e m , 44/V /2—6 . 53 I b i d e m , 44/V/7, s . 120. S k ł a d Z a r z ą d u p r z e d s t a w i a ł s i ę n a s t ę p u j ą c o : p r e z e s — F e l i k s M u r a w a , I w i c e p r e z e s — J a n S t e l m a c h , I I w i c e p r e z e s — K o n s t a n t y S t a s z k i e w i c z , s e k r e t a r z — E d w a r d M a t r a s , s k a r b n i k — W a c ł a w S z c z e p k o w s k i , k i e r o w n i k — J ó z e f T o m c z y k , 6 c z ł o n k ó w Z a r z ą d u — B o h d a n W i l a m o w s k i , A l f o n s K r y ń s k i , B o l e s ł a w S a s i n , E u g e n i u s z C h a b a s i ń s k i , H e l e n a J ó ź w i k , J ó z e f O z g a . 54 W s t ą p d o z e s p o ł u W Z M W „ W i c i ” , s . 17.
Akt a orga n iz a c ji młodzieżowych z la t 1945—1948 209
nych etapów pracy. W końcow ych w nioskach stw ierdzono, że „praca Z arządu Wojewódzkiego w Olsztynie, rozpoczęta z dużym w ysiłkiem inicjatorów , n a p o tykała na ogrom ne trudności organizacyjne, jakie w ogóle m am y na te r e nie Ziem O dzy sk an y ch ” ss.
B ardzo lakoniczne p lan y p ra cy dotyczą la t 1946— 1948“ . S p ra w y o rg an i zacyjne kół teren o w y ch b yły ciągle w c e n tru m z ain tereso w an ia Z arząd u W o jew ódzkiego. Św iadczą o ty m z arów no p ro to k ó ł z n a r a d y in stru k to ró w po w iatow ych w 1947 roku, ja k rów nież sp raw o zd an ia z p o bytu w tere n ie in s tru k to ró w w la ta c h 1946— 1948 57. Z aw ie rają one d a n e dotyczące s ta n u o rg a nizacyjnego i w s k azu ją n a trudności, w y n ik a ją ce z b ra k u odpow iednio p rz y g o tow anych do p racy zw iązkow ej ludzi. S p raw o zd an ia z lu strac ji w skazują na n a g m in n y b r a k podstaw ow ej doku m en tacji, św iadczącej o działalności kół. M ateriały dotyczące udziału w obchodach Św ięta Ludowego, Św ięta Morza oraz Godów W iosennych ograniczają się do zaproszeń, p ro g ram ó w i koresp o n
d encji Do odtw o rzen ia początków działalności organizacji pom ocne mogą
być jednostkow e pro to k o ły z z eb rań o rg an izacy jn y ch oraz sp raw o zd an ia or- ganizacyjno-statystyczne kół “ . M.in. zachow ał się p ro to k ó ł z pierw szego ze b ra n ia akadem ickiego koła m łodzieży S tu d iu m A d m in is tra c y jn o -P raw n e g o w O lsztynie (por. W ydział Młodzieży Studiującej) z 12 g ru d n ia 1947 roku. Od w rześnia 1946 ro k u rozpoczęto w O lsztynie w y d a w a n ie „ B iu le ty n u O rganiza- cyjnego” , którego celem było n a w iąz an ie stałej łączności z kołam i te re n o w y mi. W a k ta ch zachow ały się zaledw ie n u m e ry 1 i 3 z 1946 ro k u oraz n u m er 3 z 1947 ro k u °°. Pozostałe a k ta W ydziału O rganizacyjnego stanow ią w ykazy członków, d e k la rac je i k w estionariusze, a n k iety i leg ity m acje c z ło n k ó w 61. Na uw agę zasługują rów nież zachow ane w a k ta ch egzem plarze o rg a n u zw iązko wego pod ty tu łe m „W ici” z ro k u 1945.
VII. W ydział O św iaty i K u ltu r y 1947— 1948 (1 j. a.)
P o w stał w połowie 1947 roku. Do stycznia 1948 ro k u p racą W ydziału k ie ro w ał E d w a rd M atras, zaś po n im Bronisław. M ajew ski. Do zad ań W ydziału należało o rganizow anie życia św ietlicow ego w poszczególnych kołach „W ici” oraz pro w ad zen ie ak cji repolonizacyjnej w śród członków „W ici” m iejsco wego pochodzenia i organizow anie k u rsó w dla a n a l f a b e t ó w 62. W św ietle zachow anej d o k u m en tacji nie m ożna odtw orzyć p ra c y W ydziału. B rak jest zaró w n o planów , jak i spraw ozdań. Nieco m a te ria łu do m etod p r a cy ośw iatow ej na wsi dostarcza p ro to k ó ł z k o n fe re n c ji k u ltu ra ln o -o św iato w e j, zorganizow anej przez Z arząd W ojewódzki w O lsztynie 24 w rześn ia 1947 roku. Z byt lakoniczne są rów nież sp raw o zd an ia z w yjazdów w te re n z końca 1947 roku. W ak ta ch z n ajd u je się ponadto p ro to k ó ł z o tw a rcia św ietlicy w P asłę k u i P ozezdrzu w pow. w ęgorzew skim oraz k o resp o n d en cja W ydziału
VIII. W ydział Młodzieży S tu d iu jącej 1947— 1948 (1 j. a.)
W ydział pow stał w połowie 1947 roku; jego p ierw szym k iero w n ik iem był
55 W Z M W „ W i c i ” , 44 /VI/1. 56 i b i d e m , 44/V 1/ 2 . 57 I b i d e m , 44/VI/3— 4. 58 I b i d e m , 44/VI/5. 59 I b i d e m , 4 4/V I/8 —9. 60 I b i d e m , 4 4/VI/10. 61 I b i d e m , 44 /VI/11— 15 62 W s t ą p d o z e s p o ł u , s . 18. 63 W Z M W „ W i c i " , 44 /V II /1 . 14 K o m u n i k a t y . .
210 W a ld e m a r Szlachcic - M a r ia Tarnowska
E ugeniusz Chabasiński. Z adaniem W ydziału było organizow anie kół „W ici” w szkołach licealnych i akadem ickich, otaczanie opieką członków Z w iązku spo śród młodzieży szkolnej, pomoc w s ta ran iac h o w stępow anie młodzieży na wyższe uczelnie, zapew nienie jej m iejsc w dom ach akad em ick ich i i n te r n a tac h и.
B ra k jest w o m aw ian y m zespole podstaw ow ej d o kum entacji, świadczącej o p ra cy Wydziału. Zachow ały się zaledw ie w y k azy k an d y d ató w na wyższe uczelnie, re g u lam in K o m itetu S tu d iu jącej Młodzieży W iejskiej „Wici” oraz ko respondencja 66.
IX. W ydział P rzysposobienia Zaw odowo-Gospodarczego
1947— 1948 (3 j. a.)
Pow ołany został po W alnym Zjeździe w k w ie tn iu 1947 roku, lecz d ziałal ność rozpoczął dopiero w sierpniu. Do sie rp n ia s p ra w y W ydziału załatw iał J a n Stelm ach. Od 1 g ru d n ia 1947 ro k u zaangażow ano do p racy in s tru k to ra W ładysław a K róla. W obrębie W ydziału istn iały sekcje: P rzysposobienia Rol- niczo-Wojskowego, Spółdzielcza, K oleżanek. W ydział zajm ow ał się organizo w aniem młodzieżowego w spółzaw odnictw a p ra cy na wsi, organizow ał różnego rod zaju k u rs y dla m łodzieży w iejskiej, k iero w ał do szkół r o ln ic z y c h 00.
Z achow ały się zaledw ie kopie trzech spraw ozdań, w y słan y ch do Z arządu Głównego Z w iązku Młodzieży W iejskiej „Wici” z ostatniego k w a r ta łu 1947 roku, w y ry w k o w e sp raw o zd an ia z p o b y tu w teren ie, w y k azy g m in n y c h kom i tetó w w spółzaw odnictw a oraz k orespondencja e7. Z działalności sekcji pozosta ła w a k ta ch jed y n ie in s tru k c ja p racy W ojewódzkiego I n s tru k to ra Spółdzielcze go oraz koresp o n d en cja 6!.
X. W ydział Gospodarczy 1946— 1948 (1 j. a.)
W ydział Gospodarczy istn ia ł od początku działalności Z arząd u W ojew ódz kiego. K ie ro w n ik am i b y li kolejno skarbnicy, w y b ie ran i na zjazdach. N a d o k u m en ta cję tego W ydziału sk ła d ają się sp raw o zd an ia kasowe, p re lim in arz b u dżetow y oraz k orespondencja
O RG ANIZACJA MŁODZIEŻY TOW ARZYSTWA UN IW ERSYTETU ROBOTNICZEGO
ZARZĄD W O JEW Ó D ZK I W OLSZTYNIE 1945— 1948 (11 j. a.) O rganizacja Młodzieży T o w arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego n a te r e nie woj. olsztyńskiego pow stała 18 listopada 1945 roku. Pierw sze koła pow o łano w Olsztynie, Suszu, P ra b u ta c h , B artoszycach, M orągu i M rągowie. S top niowo n astęp o w ał w zrost kół i liczby członków. W p rzed ed n iu zjednoczenia koła zrzeszały 1923 członków. W m yśl założeń p ro g ram o w y c h organizacja roz w ijała sw ą działalność przede w szystkim w środow isku robotniczym , p ro p a gując rozwój czytelnictw a i organizując k u rsy zaw odow e i dokształcające. Była rów nież organizacją polityczną, przyczyniającą się do b u d o w y dem
okratycz-64 W s t ą p d o z e s p o ł u , s . 17. 65 W Z M W „ W i c i ” , 4 4 /V II I/1 . 66 W s t ę p d o z e s p o ł u , s. 18. 67 W Z M W „ W i c i ” , 44/ГХ/1. 68 I b i d e m , 44/ÏX /2—3. 69 I b i d e m , 4 4/Х Д .
Ak ta o rg a n iz a c ji młodzieżowych z la t 1945—1943 211
r.ej państw ow ości polskiej. O rganizacja o p ierała się nie tylko n a młodzieży robotniczej, ale w d użym sto p n iu tak że szkolnej i w iejskiej. W I połowie 1948 ro k u było 20 kół m iejskich, 18 szkolnych i 5 fa b ry czn y ch 7°. W lipcu 1948 ro k u istn ia ły n a stęp u jące w yd ziały i re fe ra ty : W ydział O rganizacyjny, R e fera t Kół Szkolnych, R e fera t Sportow y, W ydział Gospodarczy. Z działalności o rg a n iz a cji n a tere n ie woj. olsztyńskiego zachow ało się 11 j. a. z la t 1947— 1948.
V. S e k r e ta r ia t 1947— 1948 (3 j. a.)
W a k ta c h S e k r e ta r ia tu zachow ały się jed y n ie okólniki K o m itetu C e n tr a l nego O rganizacji Młodzieży T o w arzy stw a U n iw e rsy tetu Robotniczego, d oty czące s p ra w e ta to w y ch i w yjazdów służbow ych oraz k orespondencja ” .
VI. W ydział O rg an izacy jn y 1947— 1948 (7 j. a.)
B ra k w zespole spraw o zd ań opisow ych z działalności organizacji. Z acho w a ły się n a to m ias t dane statystyczne o liczbie kół i członków n a te re n ie woj. olsztyńskiego. Pom ocne p rz y o p ra co w y w an iu zagadnień organ izacy jn y ch m ogą być zgłoszenia kół, d e k la rac je członkowskie, k a rto te k a członków, legitym acje oraz k orespondencja ” . Z R e fe ra tu K ół Szkolnych zachowało się jedynie pismo w sp ra w ie działalności organ izacy jn ej i politycznej organizacji n a teren ie szkół średnich w Ostródzie. K orespondencja R e fera tu Sportow ego nie zaw iera
istotnych spraw , dotyczy m.in. wypożyczania sp rz ętu ” . IX. W ydział Gospodarczy 1947—1948 (1 j. a.)
D okum entację W ydziału stanow ią listy płac i k orespondencja ” . Z W IĄ Z E K M ŁOD ZIEŻY D EM O K R A TY C ZN EJ W O LSZTY N IE
1945— 1948 (1 j. a.)
N ajsłabszą działalność ze w szystkich organizacji m łodzieżow ych na te re n ie w o jew ó d ztw a olsztyńskiego w y k a za ł Z w iązek Młodzieży D e m o k raty cz nej, utw o rzo n y w O lsztynie 1 g ru d n ia 1945 roku. Członkow ie Z w iązku r e k r u tow ali się głów nie z inteligencji, rzem ieślników i d ro b n y ch kupców . Zw iązek b rał udział w życiu politycznym , chociaż niew ielk a, zaledw ie 120 osób w 1943 roku, liczba członków ograniczała możliwość szerszego d z ia ła n ia ” . W A rc h i w u m K o m ite tu W ojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej P a r tii Robotnicze; w O lsztynie n ie zachow ała się d o k u m en tacja z działalności Z w iązku w latach 1945— 1948, z w y ją tk ie m w y k azu kół z 1948 ro k u 7t.
W O JEW Ó D ZK I KOM ITET JEDN OÊCI MŁODZIEŻY P O L S K IE J W OLSZTYNIE 1948 (3 j. a.)
P rzełom ow ym w y d a rze n iem w ru c h u m łodzieżow ym było zw ołanie k o n fe re n cji c en traln eg o a k ty w u czterech organizacji w d n iu 16 k w ie tn ia 1948 roku w celu u tw o rzen ia C en traln eg o K o m itetu Jedności O rganizacji Młodzieżowych.
70 K . N o w o s i e l s k a , o p . c i t . , s. 432. 71 O M T U R , 45/V/1— 3. 72 I b i d e m , 45/VI/1— 5. 73 I b i d e m , 4 5 / V II /1 — 2. 74 I b i d e m , 4 5 / IX / 1 75 K . N o w o s i e l s k a , o p . c i t . , s . 432. 76 Z w i ą z e k M ł o d z i e ż y D e m o k r a t y c z n e j , 46/ VI/1.
212 W a l d e m a r Szlachcic - M a ria Tarnowska
W O lsztynie pow ołano W ojewódzki K o m itet Jedności 25 k w ietn ia 1948 r o k u 77. N astępnie powołano pow iatow e oraz lokalne k o m itety jedności. Ostateczne zjednoczenie ru c h u młodzieżowego nastąpiło n a K ongresie Zjednoczeniow ym we W rocław iu w d niach 20—21 lipca 1948 roku. 27 lipca 1948 ro k u rozw iązany został W ojewódzki K o m itet Jedności, a na jego m iejsce pow ołano prezydium Wojewódzkiego Z arządu Młodzieży P olskiej w Olsztynie.
Z okresu działalności W ojewódzkiego K o m ite tu Jedności zachow ały się 3 j. a. S e k re ta ria tu , W ydziału O rganizacyjnego i W ydziału F inansow o-G ospo darczego.
W a k ta ch S e k re ta ria tu zn ajd u ją się protokoły z posiedzeń, k tó ry ch te m a ty k a dotyczyła sp raw organizacyjnych, p ro g ram u i sp raw o zd ań z działalności pow iatow ych kom itetów jedności oraz w y k azy d elegatów na K ongres Z jedno cze n io w y 78. 1 j. a. W ydziału O rganizacyjnego zaw iera protokoły z n a r a d i s p r a w ozdania z działalności pow iatow ych kom itetów jedności ” . R eg u lam in p r a cy, protokoły przyjęcia pojazdów m echanicznych oraz s ta tu t K om isji In w e n ta ry zacy jn ej s k ła d ają się na d o k u m en tację W7ydziału Finansow o-G ospodarczego z 1948 r o k u 80. 7 ? S k ł a d W o j e w ó d z k i e g o K o m i t e t u J e d n o ś c i w O l s z t y n i e : p r z e w o d n i c z ą c y ~ Z o i i a S t a r o s ( Z W M ) ; w i c e p r z e w o d n i c z ą c y — J a n S t e l m a c h ( Z M W „ W i c i ” ); s e k r e t a r z — A l f r e d R a t a j c z y k ( O M T U E ) ; c z ł o n k o w i e — K a z i m i e r z W r z e s i ń s k i ( Z W M ) , R o m u a l d B u k o w s k i ( Z M D ) . 78 W o j e w ó d z k i K o m i t e t J e d n o ś c i M ł o d z i e ż y P o l s k i e j w O l s z t y n i e , 47/1/1. 79 I b i d e m , 47/II/1. 80 I b i d e m , 4 7 /Ш /1 . D I E A K T E N D E R J U G E N D O R G A N I S A T I O N E N A U S D E N J A H R E N 1945—1948 I N D E M A R C H I V D E S W O J E W O D S C H A F T S K O M I T E S D E R P O L N I S C H E N V E R E I N I G T E N A R B E I T E R P A R T E I I N O L S Z T Y N Z u s a m m e n f a s s u n g D i e J u g e n d o r g a n i s a t i o n e n i n E r m l a n d u n d M a s u r e n e n t s t a n d e n v o r w i e g e n d a l s E r g e b n i s d e r I n i t i a t i v e v o n j u n g e n M i t g l i e d e r n d e r p o l i t i s c h e n P a r t e i e n o d e r d e r h i e r h e r g e k o m m e n e n A k t i v i s t e n d e r J u g e n d o r g a n i s a t i o n e n a u s a n d e r e n R e g i o n e n P o l e n s . A l s e r s t e r i s t d e r M a s u r i s c h e V e r b a n d d e r L a n d j u g e n d „ W i c i ” ( „ K a m p f r u f ” ), d a n n d e r V e r b a n d d e s K a m p f e s d e r J u g e n d ( Z w i ą z e k W a l k i M ł o d y c h — Z W M ) e n t s t a n d e n ; d e r l e t z t e r e w a r n e b e n d e m P f a d f i n d e r t u m d i e z a h l e n m ä s s i g s t ä r k s t e u n d z u g l e i c h a m m e i s t e n p o l i t i s c h a u s g e r i c h t e t e J u g e n d o r g a n i s a t i o n . D i e V e r h ä l t n i s s e , u n t e r d e n e n d i e J u g e n d o r g a n i s a t i o n e n t ä t i g w a r e n , h a t t e n e s z u r F o l g e , d a s s i m V o r d e r g r u n d d i e s e r T ä t i g k e i t p o l i t i s c h e , s o z i a l ö k o n o m i s c h e u n d k u l t u r e l l - a u f k l ä r e r i s c h - s p o r t l i c h e V o r h a b e n s t a n d e n . D i e i n d e n O r g a n i s a t i o n e n v e r t r e t e n e J u g e n d , i n s b e s o n d e r e d i e a u s d e m Z W M , h a t s i c h a n a l l e n E r s c h e i n u n g e n d e s g e s e l l s c h a f t l i c h e n L e b e n s i n d e r R e g i o n b e t e i l i g t . D i e J u g e n d o r g a n i s a t i o n e n ü b t e n a u c h e i n e n g e w i s s e n E i n f l u s s a u f d e n A b l a u f d e r D i n g e i n d e r R e g i o n , z . B . d u r c h i h r e A b g e o r d n e t e i n d e n N a t i o n a l r ä t e n . S i e a r b e i t e t e n a u c h m i t d e m V e r b a n d d e r B a u e r n s e l b s t h i l f e ( S a m o p o m o c C h ł o p s k a ) z u s a m m e n , z. B . b e i d e r O r g a n i s i e r u n g d e r l a n d w i r t s c h a f t l i c h e n F a c h s u l u n g , d e r n a c h b a r l i c h e n H i l f e , d e r S c h u l u n g s i e h r g ä n g e , b e i d e n S a a t - u n d E r n t e a k t i o n e n . D e r E r h a l t u n g s z u s t a n d d e r A k t e n d e r J u g e n d o r g a n i s a t i o n e n l ä s s t d i e G e s a m t h e i t i h r e r T ä t i g k e i t n i c h t e r k e n n e n . A l s b e s o n d e r s e m p f i n d l i c h m u s s d a b e i d a s F e h l e n d e r k o n k r e t e n D o k u m e n t a t i o n d e r K o n f e r e n z e n , P l e n a r s i t z u n g e n d e s P r ä s i d i u m s , d e s S e k r e t a r i a t s , s o w i e v o l l s t ä n d i g e r B e r i c h t e ü b e r d i e A r b e i t d e r W o j e w o d s c h a f t s v o r s t ä n d e u n d d e r i h n e n u n t e r s t e l l t e n T e r r a i n v o r s t ä n d e b e w e r t e t w e r d e n . D i e V f . d e s A r t i k e l s h a b e n e s s i c h z u m Z i e l g e s e t z t , d i e e i n z e l n e n A k t e n f o n d s i n H i n s i c h t a u f d e n E r h a l t u n g s z u s t a n d u n d a u f d e n I n h a l t d e r A k t e n z u c h a r a k t e r i s i e r e n . E s . h a n d e l t s i c h d a b e i u m f o l g e n d e O r g a n i s a t i o n e n : d e r W o j e w o d s c h a f t s v o r s t a n d d e s Z W M u n d d e s , , W i c i ” - V e r b a n d e s , d e s W o j e w o d s e h a f t s k o m i t e s d e s V e r e i n s d e r A r b e i t e r u n i v e r s i t ä t e n , d e s V e r b a n d e s d e r D e m o k r a t i s c h e n J u g e n d , s o w i e d e s W o j e w o d s c h a f t s k o m i - t e s d e r E i n h e i t d e r P o l o n i s c h e n J u g e n d — a l l e i n O l s z t y n . I h r e A k t e n b e f i n d e n s i c h i n d e m A r c h i v d e s W o j e w o d s e h a f t s k o m i t e s d e r P V A P i n O l s z t y n .
