œl¹skiego Zag³êbia Wêglowego i Gór Œwiêtokrzyskich, a tak¿e znaczeniem tektonicznym strefy Teisseyre’a-Tornqu-ista. Na przyk³adzie rozwoju tektonicznego Polski zmodyfi-kowa³ pogl¹d o obrastaniu starych bloków kontynentalnych przez coraz m³odsze orogeny. Podsumowaniem jego po-gl¹dów sta³a siê mapa tektoniczna Polski w skali 1 : 500 000. W 1972 r. otrzyma³ tytu³ profesora nadzwyczajnego, a w 1989 r. – profesora zwyczajnego. W latach 1972–1980 by³ dyrektorem Zak³adu (póŸniej Instytutu) Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk. W tym czasie by³ tak¿e konsultan-tem naukowym Instytutu Geologicznego w Warszawie. W 1976 r. zosta³ mianowany cz³onkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 1986 r. zosta³ cz³onkiem rze-czywistym PAN. W roku 1981 powróci³ do Instytutu Geo-logicznego i obj¹³ kierownictwo Pracowni Tektoniki w
Zak³adzie Stratygrafii, Paleontologii i Tektoniki, które sprawowa³ do 1991r. W 1988 r. otrzyma³ indywidualn¹ Nagrodê Pañstwow¹ II stopnia za osi¹gniêcia w dziedzinie geologii regionalnej i tektoniki kaledonidów Europy Œrod-kowej. By³ równie¿ promotorem siedmiu prac doktorskich, autorem 83 monografii, rozpraw i artyku³ów, 12 atlasów i map geologicznych oraz 21 atlasów i map tektonicznych.
Profesor zmar³ 11 stycznia 2017 r. w Warszawie. Za kil-ka dni mia³ skoñczyæ 95 lat. Zapamiêtamy go jako wybitne-go geologa, tektonika oraz specjalistê w zakresie geologii regionalnej i z³ó¿ ¿elaza. Przez ponad pó³ wieku zwi¹zany zawodowo z Pañstwowym Instytutem Geologicznym, ale nie uchyla³ siê równie¿ od innych ambitnych wyzwañ.
Halina Urban
Profesor dr hab. Anna Langer-KuŸniar urodzi³a siê 7 lipca 1931 roku w Krakowie, a wkrótce rodzina prze-nios³a siê do Warszawy. Geologi¹ zainteresowa³a siê w Liceum Ogólnokszta³c¹cym im. J. S³owackiego – by³o to wynikiem nadzwyczaj interesuj¹cego sposobu prowadze-nia zajêæ z tego przedmiotu przez dr W. Richling-Kon-drack¹, ¿onê znanego geografa prof. dr. J. Kondrackiego. Po uzyskaniu matury w 1949 r. studiowa³a geologiê na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, szczególnie interesuj¹c siê badaniami ska³ ilastych. Pracê magistersk¹ pt.: „Analiza petrograficzna i³ów mioceñskich formacji solonoœnej rowu Przedkarpac-kiego” wykona³a pod kierunkiem prof. dr. Antoniego Gaw³a w Zak³adzie Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie. Egzamin dyplomowy zda³a w paŸdzierniku 1952 r., uzyskuj¹c stopieñ naukowy magi-stra filozofii w zakresie geologii.
Pracê zawodow¹ Anna Langer-KuŸniar rozpoczê³a w 1951 r. na Politechnice Warszawskiej, w Zak³adzie Geo-logii In¿ynierskiej kierowanym przez dr. Witolda Kowals-kiego, póŸniejszego profesora Uniwersytetu Warszawskie-go. Pracowa³a na tej uczelni przez osiem lat jako asystent, nastêpnie starszy asystent. W paŸdzierniku 1956 r. podjê³a pracê w Instytucie Geologicznym, w Zak³adzie Petrografii i Geochemii, którym kierowa³ prof. dr hab. Antoni £asz-kiewicz. W kwietniu 1960 r. na Uniwersytecie Jagielloñ-skim obroni³a pracê doktorsk¹ pt.: „Wp³yw typowych stab-ilizatorów chemicznych na minera³y ilaste w analizie gra-nulometrycznej na przyk³adzie analizy pipetowej”, przeprowadzonej pod kierunkiem prof. dr. Antoniego Gaw³a.
G³ównym tematem pracy prof. Anny Langer-KuŸniar w Instytucie Geologicznym by³y badania petrograficzne ska³ osadowych ordowiku i syluru pochodz¹cych z rdzeni g³êbokich otworów wiertniczych na obszarze Ni¿u Pols-kiego. Dodatkowo zajmowa³a siê tak¿e problematyk¹: petrografii zlepieñców eocenu tatrzañskiego, petrografii bentomitów i tufów trzeciorzêdowych z terenu przedkar-packiego oraz badaniami minera³ów ilastych z cechszty-ñskich ska³ solnych z Ni¿u Polskiego. Podejmowa³a te¿ prace z zakresu gleboznawstwa i archeologii.
Szczegól-nym obszarem Jej zainteresowañ by³y zagadnienia me-todyczne, w tym rentgenografia i analiza termiczna.
Stopieñ naukowy doktora habilitowanego Anna Lan-ger-KuŸniar uzyska³a w 1967 r. na podstawie pracy „Petro-grafia ordowiku i syluru na Ni¿u Polskim”. Rozprawa by³a pierwsz¹ syntetyczn¹ charakterystyk¹ ró¿norodnych lito-facji skalnych, stanowi¹cych kompleksy ordowiku i syluru w Polsce. Autorka przedstawi³a ocenê warunków sedy-mentacji zbadanych osadów oraz przypuszczalny przebieg procesów diagenetycznych. Wymieniona praca zawiera³a m.in. szczegó³owy opis ciemnych i³owców i ³upków ilas-tych, bêd¹cych obecnie obiektem poszukiwañ z³ó¿ gazu ziemnego. Równie¿ w 1967 r. Anna Langer-KuŸniar zo-sta³a mianowana samodzielnym pracownikiem naukowym. Ju¿ po habilitacji ukoñczy³a semestralne studium podyplo-mowe na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w zakresie mineralogii i petrografii surowców mineralnych.
Tytu³ profesora nauk przyrodniczych Anna Langer--KuŸniar otrzyma³a w 1978 r. W czasie pracy w Instytucie Geologicznym przez szereg lat by³a kierownikiem Pracow-148
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 3, 2017
ni Mineralogii, nastêpnie – Pracowni Analizy Termicznej i Mikroskopii Elektronowej w Zak³adzie Petrografii i Geo-chemii, a tak¿e cz³onkiem Rady Naukowej instytutu. W ra-mach wspó³pracy z dr. S. Cebulakiem z Uniwersytetu Œl¹skiego zajmowa³a siê zastosowaniem nowej, oksyreak-tywnej analizy termicznej do badañ materii organicznej rozproszonej w osadach. W efekcie prof. Anna Langer-KuŸ-niar sta³¹ siê wybitn¹ specjalistk¹ o œwiatowej renomie w dziedzinie petrologii ska³ osadowych, minera³ów ilastych i analizy termicznej. Profesor jest autork¹ (pod nazwiskiem Anna Lagier-KuŸniarowa) lub wspó³autork¹ ponad 120 publikacji zamieszczonych w wydawnictwach krajowych i zagranicznych oraz w ró¿norodnych materia³ach konfe-rencyjnych.
G³ówne Jej prace z zakresu petrografii ska³ ordowiku i syluru zosta³y opublikowane w tomach Biuletynu Instytu-tu Geologicznego (1967, 1971) oraz w Pracach InstyInstytu-tuInstytu-tu Geologicznego (1974). Wyniki badañ bentonitów ordo-wiku i syluru Polski og³oszono m.in. w Sprawozdaniach z Posiedzeñ Komisji Oddzia³u PAN w Krakowie (1971) oraz w materia³ach konferencji mineralogicznych w Tepli-cach (Czechos³owacja, 1979) i w Bolonii – Pavii (W³ochy, 1981). Profesor Anna Langer-KuŸniar jest twórc¹ podrêcz-nika „Termogramy minera³ów ilastych” (1967) oraz roz-dzia³u 7. du¿ej monografii „Organo – Clay Complexes And Interactions” (2001). Artyku³y dotycz¹ce zastosowania ana-lizy oksyreaktywnej materii organicznej do oceny dojrza-³oœci kerogenu w ska³ach bitumogennych, wspólne z S. Ce-bulakiem, mo¿na znaleŸæ m.in. w zeszytach czasopisma Journal of Thermal Analysis oraz w materia³ach kilku kon-ferencji zagranicznych poœwiêconych tej metodzie.
Profesor Anna Langer-KuŸniar by³a aktywnym cz³on-kiem wielu towarzystw naukowych. Nale¿a³a do Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Polskiego Towarzystwa Gle-boznawczego. By³a cz³onkiem za³o¿ycielem i cz³onkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego oraz Polskiego Towarzystwa Kalorymetrii i Analizy Termicz-nej. W Polskim Towarzystwie Mineralogicznym pe³nila funkcjê przewodnicz¹cej Sekcji Metod Termicznych. By³a tak¿e cz³onkiem Association International pour l’Étude des Argiles (AIPEA), International Confederation for Thermal Analysis and Calorimetry (ICTAC), European Society on Thermal Analysis and Calorimetry (ESTAC). W trzech ostatnich stowarzyszeniach reprezentowa³a Polskê, w ICTAC by³a tak¿e cz³onkiem Zarz¹du G³ównego i przewodnicz¹c¹ Komisji Nauk o Ziemi. Pani¹ Profesor wielokrotnie po-wo³ywano do uczestniczenia w przewodach doktorskich i habilitacyjnych, jako recenzentkê lub promotorkê.
Profesor Anna Langer-KuŸniar udziela³a siê tak¿e spo³ecznie: pracowa³a w Komisji Pojednawczej Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego (1989–1990), w okresie 1987–2003 by³a ³awnikiem w Rejonowym S¹dzie Pracy. Przez wiele lat nale¿a³a do Niezale¿nego Samorz¹dnego Zwi¹zku Zawodowego „Solidarnoœæ”. Posiada³a odznakê Zas³u¿ony Pracownik Instytutu Geologicznego (1979)
oraz tytu³ Generalnego Dyrektora Górniczego III stopnia (2003), by³a laureatk¹ nagrody Prezesa Centralnego Urzê-du Geologicznego (1985). W 2004 r. z uwagi na d³ugoletni aktywny udzia³ w pracach International Confederation for Thermal Analysis and Calorimetry i w uznaniu zas³ug dla rozwoju analizy termicznej w œwiecie zosta³a uhonoro-wana odznaczeniem im. R.C. Mackenziego, wspó³twórcy ICTAC, znawcy minera³ów ilastych i analizy termicznej.
Anna Langer-KuŸniar pracowa³a zawodowo 54 lata, z czego przez 49 by³a zwi¹zana z Pañstwowym Instytutem Geologicznym, w 2005 r. odesz³a na emeryturê.
Wielkim nieszczêœciem by³a dla Niej strata mê¿a, Mariana KuŸniara, bardzo uzdolnionego i znanego archi-tekta. Przez wiele lat wspólnie uprawiali turystykê, kochali góry, jazdê na nartach, obserwowanie ptaków. W ramach tych zami³owañ by³a cz³onkiem Polskiego Klubu Górs-kiego, Ligii Ochrony Przyrody, Towarzystwa Opieki nad Zwierzêtami, a tak¿e Polskiego Zwi¹zku Filatelistów.
Jesieni¹ 2003 r. prof. Anna Langer-KuŸniar wracaj¹c z pracy, uleg³a bardzo ciê¿kiemu wypadkowi komunika-cyjnemu. Pomimo intensywnego leczenia, d³ugich poby-tów w szpitalach oraz starannej opieki rodziny, do koñca ¿ycia pozostawa³a w nadzwyczaj trudnej sytuacji zdrowot-nej. Jednak nadal stara³a siê byæ czynna zawodowo. Pisa³a recenzje artyku³ów do Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, kontynuowa³a dzia³alnoœæ w Zarz¹dzie G³ów-nym ICTAC, uczestniczy³a w redagowaniu autorskich roz-dzia³ów o badaniach ska³ ordowiku i syluru w zeszytach z serii Profile G³êbokich Otworów Wiertniczych Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego (ostatnio Narol IG 1, PIG 2, 2015, Lêbork IG 1, 2015).
Pani Profesor zmar³a 30 sierpnia 2016 r, a kilka dni poŸniej zosta³a po¿egnana przez rodzinê oraz grono wspó³-pracowników i przyjació³. Po mszy œw. zosta³a pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Warsza-wie – Go³¹bkach.
Wraz z odejœciem prof. Anny Langer-KuŸniar minera-logia polska ponios³a wielk¹ stratê. Otrzymano wiele wy-razów ¿alu od badaczy ska³ ilastych z Polski i z zagranicy. List pe³en bólu nades³a³ prof. Schmuel Yariv z Izraela, wie-loletni wspó³pracownik Pani Profesor w Zarz¹dzie G³ów-nym ICTAC.
Profesor Anna Langer-KuŸniar by³a kochaj¹c¹ ¿on¹, matk¹, babci¹ i prababci¹. Mia³am zaszczyt i szczêœcie pra-cowaæ z Ni¹ w instytucie przez 46 lat. Zawsze chêtnie pomaga³a w badaniach, czêsto korzysta³am z Jej wiedzy w interpretacji wyników analiz minera³ów ilastych. Zawdziê-czam Jej tak¿e wiele konsultacji z zakresu analizy termicz-nej i rentgenowskiej, a nawet liczne porady dotycz¹ce spraw osobistych. By³a dla mnie wielkim autorytetem. Wspominam J¹ nie tylko jak¹ uczon¹, ale jako osobê bar-dzo dobr¹, zawsze pomocn¹ oraz nies³ychanie praw¹ i szlachetn¹.
Anna Maliszewska
149
