KAMIENIE l SUROWCE
PRZEMYSŁU MATERIAŁÓW
BUDOWLANYCH
ANTONl MORA WIECxJKAMlEN CIOSOWY
Kamienia ciosowego w okresie przedwojennym uży wano rw Polsce w bardzo niewielkim zakresie. Dawne tradycje ~lskie z oklresu Odirodzenia i późniejsze
po-szły w zapomn!enie. Przyczyniła się do tego szczupła
lbaza surowcowa, wy<korzystywa:na ·zresztą w minunal-ll'lym zakresie,· jak i swoiście zacofany stan goopodar-.
czy &-aju. · ·. · ·
Po wojnie dzięki odzySkaniu Dolnego Sląska z· jego boeatymi i rożnor~ym!. zl~ kamienia ciosowe)lo
'baza surowcowa
uległa znacznemu· rozszerzeniu.Troska
:
n:ądu l partii o podniesienie gospodarki krajowej, . od-budowa zniszczeń wojennych oraz dążenie do odrob1e-'111i.a niemal wielowiekowego zac0ifa11ia . spowodowała •
bujny rozwój !kamieni&-Stwa w . Polsee i wszec.hstron- · nego wykorzystania kamienia ciosowego. Obok daw~ ·
niej czyooych, przeważnie ledwo wegetujący-ch kamie,;.; niołomów i .przedsiębiorstw kamieniarskich, urucho-miona ~stała· maĄzna..:liczba·. ~wych. ibm,.ięnioJomów
Dolno-§ląski kamień ·ciosowy (fot. S. Mucha)
i przedsiębiorstw, si05-un:ki :zaś panująee w· dziedzinie
goSpodal1ki kamieniem budowlanym uległy. macznej
po;prawie. · .
. · Przyc;zyniła się do !tego .przede wszystkim przezorna -P<>li.ty.ka rzacdu· i partii, nadan!e tej dz."edzinie
prze-JDysłu nowych .pręż11ych form arganizacyjlnych
przy-ąt.osowanych do potrzeb ogólnej gospodarki narodo~
!V'ej, WYiPOOażenie znac:zm.ej liczby przedsiębio:rst.w :we·
właściwy sprzęt techn!czny i lkadry fachowców . . .. . : WszystJm to ·· dQ1Prowadzi~o do oniabywałego w ·
.n8.-·
.s..zyoh .dziejach ~ozwojtu !tej gałęzi przemysłu krajowe·eo; ·
. Jednakże stale ll"'S'llące 1pootlrzeby życia gos.po(larczego
·~ tej d!Ziedzinie nie są w chiwili obecnej rw pełni za-.spaka.jane i wymagają dalszych wysiŁków· 7lillieJ7oają
cych do rozszerzenia bazy kamienia i. podniesienia jej
~ w:yższy poziom.
Miano włączenia do produkcji nowych· gatunków
asortyment kamienia ciooowego jE."St nadal ubogi. Poza :różnymi :gatunkami · p!askowc6tw, · · granitów; ewapieni i mannurów ueytkowaonych bądź :na okładzimy we-Wtll~e. bądf na kamień .budowlB!!ly surowy i okła dziny zev.rnętrzne, inne gatunki kamiemia allbo ·nie są
wydobyw&ru!, albo .też . są wykorzystywane rw mini
-małnyeh 1lośclach. Poza tym nawet wiżej wymienlo
-.ne kamienie wydolbywa się IW niewielkiej liczbie
od-mi.an, stanowczo nie wyst~czającej ·na zaspokojenie· wciąż rosnących potrzeb budowlany-ch; i Zibyt czę-·
~~ :!rleodpowiedlniej jako6ei. Wynika to w dużej mie
-\~e z nlewy&tarczającego poznania złóż i
'nieoopa.TKJwa-nla wlasiloacJ. wybieranego surowca. : . . :
niSitego 1eż w związku z tezami wyosuniętymi na l i ZjaZd
partii
przed IPaństwową sluż;bą .geologiczną lila nMbli2.sze lata stają wM;ne i pilne zadania: należy do-starczyć· gospodarce narodowej nowych złóżasortymen-tów
·kamienia ciosowego oraz znacznie wzmóc pra~ ··W:ucinanie bloku eranilowego (fot· S. Mucha). · ·
~:-~~ące · do ·W!I'Zechstronn~go : p<wtMrla. żłÓ'i
i własności surowców już elmploatowanyc.h. ·
Prze.<~la:nki geologiczne wskazują na to, że w PQ:l. ud-_niOIWej części tkraju, sz-czególnie w regionie świę~ skim, jurze krakowsk~ieluńskiej, okręgu krak<JIW-; sKim ńa Dolnym Sląsku oraz w Karpatach (na ich przed~
g~rzu alabastry) a więc na obszarac~ gdzie skupiają stę złoża surowca dotydJ.czas eksploatowane, moeliwe ·Jes·t
znalezienie n<>wych złóż i nowych sW'owców dla prze'-anyslu kamieniarSkiego. Brak jest przesłanek Wskazu,;
jących na możliwość IWYS~rwania poważniejszych zlóż ikaanieni ci06owych w pólnocnej --części kraju,. ·
· UżywaJile obecnie na szerszą skalę w ·budorwniclwie kamienie ciosowe c·echuje dooć znaczna . gatunk<>wa
jedlllostajność. Są to z <reguły piaskowce, maa:mury
i ~imity. · · .
z
piaskowców porwszechnie stosuje się szaTe z od·cieniem kremc•.vym piaskOIWce szydlowleckie, rzadziej •kłodzkie i •boleslawieckie, czerwoone piaiskowt:e
tllm-StrzeliW Niedawno odkryta r()mań.sk~ koluml1(l z piaskowca (fot.Moracz.ewskaJ ..
llńskie olbolk . szeroko Używanych . szwrSrch granit6w .
strzegoms>kich, strzeblowskich i strzelińskich o:raz nie-kiedy różowych granitów szklarskich i chołogierskich .
. bme fJI"anity :pO'Pielato-szare i wzorzyste .czer. wono-szMe nie są eksploatówarne. Du-że bogactw& marmurów szlachetnych i IWBd)ieni tkrystalic2lllyoh zostało rwyko-rzysta'Ile tylko c7.ęściowo, gdyż POZ!,l· -m;u:muraml. slaw-niowickim, kłodzkim i wojći~szowskbtr ·t5ra'z ·wapi~ ,fliami krystalicznymi zwięzłymi i żyłowymi
krzeszowic-. kinii, · cbęclńskimi i kieleckimi pozostale liczne złoża, · z !których część .niegdyś była wybier81Ila, :nie są
ekS-,plDatowane ..
z
we!P:enj zbi~h poza Wą~Pier:iwrni piń-. · 6:Cl'Wśkimi IW mriiejlsiym zakfe8fe wyko·rzystuje · · się· warpienie jurajskie z okolie Klrakowa oraz zapoczątkó~
·wamL jest eksploatacja wapieni w okolicach: Złotego 'Potolku.. Inne 'W!llP!.ernie, a także dolomity zajmując~
·w Polsce tak duże obszary, ,nie znalazły szerszego za-!łtosowania w budownktwe, a ch . badane pod wzglę:.. dem tt>rzydamości jako kamienia ciosowego prOIWadii:O'- · ho ·dócychczB!S .W bardzó małym zaikiresie. T0 samo-
-tów .. ·ik'WaPC~; -serpeRtyt)ówpnefrytów,. tufów,,~!~~
t6W, gtibra -i. wielu innych skal uż)"Wanycłi jako ka~
mień ci06owy i Qkladzinowy bądź na zew-nątrz, bądź
wewnąfirz' hudynków
w
Związku Radzieckim i . wielu .innych kradach. . ·
Poo ·
W7Jgl~em surrawoowympo:r5ki
pi-zemysłka-mienillrski
ma:
O®rornllle możliJwości, ·To, że tylko czę&ciowo wykor:zYstuje krajetwą bazę surowcową,
(po-m!jając trudności natury techn!cznej, finansowej i
or-ga:nizacyjnej), wiąże się przede · wszystk:m z
niewy-starczającym ~ruglwaniem go przez państwową
służ-bę · geologiczną. · · . ,, ·
Toteż :państwowa słllŻiba geologicZII1a pOrwtnna
w
naj-bliższych latach połoeyć szczególny nacisk pa_:
a) ti.vyrównanle zaleglo6ci i nied<lciągnlęć w zaklr~sie
dok.umentowan. a zl6ż kamienia ciosowego .będących
ól>ecJlle
w
eksp·Joatacjt; ·'b) udokumentowanie 1 przekazanie priem~łowi ?.łóż
znanych już obecnie, lecz niewykorzystanych gosp~
darczo; · _.
c) w-ykeycie nowych złóż enczeg61nie
w
za~ietaki$ gatunków kamlenia ciosowego, jak:·
szlachet-nych .·serpent}"'litów, alabastrów, gabra, ~fi-boli~w ·
i ·in,, których budoWnictwo nasze obecnie . nie· używa,
a które .. w21bo,gacilYJbY asortyment kam:enra c~osowego
dając a:rehitaktcm i budowniczym możność łatwieJ'3ze
go.' i brurdziej. W!>zechstroamego O!perowania
szlachet-nym materiałem okładzilllawym przede \WZ)'Stkim w
za~i.e-okładzl.n wewnęilrznych,-'które poea
mannura-~ mają· dotychczas niewielką skalę·· kolocystyc:zmą;
d) zapewonienie przez państwOIWą służbę geologidną
stalej i należytej, opieki nad eksploatowanymi pr~ez
przemysł złożarn! kamienia ciosowego oraz stale
kon-sultowanie przemysłu budowlanego w sprawach
wyni-kających z przesłanek geologiemych w zadtlręsie
l!ltoso-wa.nia kamienia.
Jeet rzeczą oczywistą, że prace :pańBtwowej slUZpy
geologicznej dadzą tym większe Wyal:ki.,
i.ni
&prętystsza będzie jej organizacja oraz im bardziej je) W4P6ł
praca będzi.e powiązana 2: przedsiębiorstwami· i
resor-tami zajinoująeymi się tą dziedziną gospodaa-ki
~rodo-~. . ~
Hammo.nijlna · ws:póliJraca zespołowa oraz· _·,celgwe
'i oszczędne wytkoorzystan~e środków rwpłynie decydują
co na wykonanie wskazań wyni-kających z tez
gospo-darczych wysuniętych na II Zja.zd IIJa·rtii. .
Rozwój przemysłu kamienia ciooowego wiąże · się
ruerozel"Walnie z ci~łym :rozwojem budownictwa
przemysłowego, komunikacyjnego i m!ei2lkaniow_ęgp.
W w:vn'tk:u przew!.dywanel!'o przez tezy w:zmo,żenia
i rozrzucenia tego budownievwa na obszar caleeo
kra-ju, wydaje się celowe zwrócenie uwagi na. 1)\)'Q'zel!>ę wykorzysta11.ia nie tylko dużych złóż kam:.enia·-c:
csó-wego,
lecz również złóż mniejszych, którycheksploa-tacją mó.gł'by S.:ę zająć przemysł m:.ej.scowy, a które
J)oza tym mogl~•by . dostarczać l!Liir<lWCa. roWIIlież 'llfl. ~ .
