"Auferstehung Jesu - Auferstehung der Christen. Deutungen des Osterglaubens", wyd. Lorenz Oberlinner, Freiburg-Basel-Wien 1986 : [recenzja]

Stanisław Mędala

"Auferstehung Jesu - Auferstehung

der Christen. Deutungen des

Osterglaubens", wyd. Lorenz

Oberlinner, Freiburg-Basel-Wien

1986 : [recenzja]

Collectanea Theologica 58/2, 184-185

w ią ż ą c ą ró ż n e z e w n ę trz n e p r z e ja w y „ p r o r o k o w a n ia ” w id z i w szczeg ó ln y m p rz e ż y w a n iu o so b iste g o z w ią z k u p ro r o k a z B o g iem . P r z e ja w y e k s ta ty c z n e z c z a se m zeszły n a d r u g i p la n i z a n ik ły z ro z w o je m c h a ry z m a ty c z n y c h p rz y ­ m io tó w p ro r o c k ic h . T a k ż e p ro r o c y p rz e s ta li „ p ro r o k o w a ć ” d la z a p ła ty , bo m ie li u tr z y m a n ie z ja k ie g o ś in n e g o z a w o d u , a s t a li się o b d a rz o n y m i siłą d u c h o w ą n ie z a le ż n y m i g ło s ic ie la m i szczęścia i n ie sz c z ę śc ia . C h o c ia ż k o ły s k a p ro r o k o w a n ia o k re ś la n e g o ja k o n a b iz m s ta ła w B e t-E l i S a m a r ii, p o ja w ili się p ro ro c y ta k ż e i w p a ń s tw ie p o łu d n io w y m .

G e o rg H e n t s c h e l p r z e d s ta w ił o soby i d z ia ła ln o ś ć p ro r o k ó w n a u c z a ­ ją c y c h u s tn ie : E lia sz a , M ic h e a sz a s y n a J im l i i E liz e u sz a . O m ó w ił t r u d n e t e k s ty o d n o szące się do ż y c ia i d z ia ła ln o ś c i ty c h p ro r o k ó w d la o c a le n ia ja h - w iz m u , ja k i d la p rz e p r o w a d z e n ia p la n ó w B o ży ch p o p rz e z p o lity k ó w . N a szczeg ó ln ą u w a g ę z a s łu g u je c y k l o p o w ia d a ń o ic h c u d a c h . A u to r n ie p o d a je p o sw y m a r t y k u le r e k a p itu la c ji. C o do c u d o w n y c h o p o w ia d a ń , u w a ż a , że n ie n a le ż y ic h ro z u m ie ć d o sło w n ie (zb y t d o sło w n ie), n a to m ia s t w e w ła ś c iw y sp o só b in te r p r e to w a n e s ta n o w ią c e n n e ś w ia d e c tw o w ie lk ie g o p o w a ż a n ia d la m ę ż a B ożego i o c z e k iw a ń ja k ie lu d w ią z a ł z w y s ła n n ik ie m B ożym .

E v a O s s w a l d z a ję ła się p o s ła n n ic tw e m p ro r o k ó w V III w . w k o le jn o ś c i ic h w y s tę p o w a n ia , a w ię c o m ó w iła A m o sa, O zeasza, I z a ja s z a i M ich easza. Z ró ż n y c h m o ż liw o śc i w y b r a ła je d n a k sp o só b o m a w ia n ia , p o z w a la ją c y p o ­ w ie d z ie ć to , co u w a ż a się za n a jw a ż n ie js z e w m o ż liw ie zw ię z łe j fo rm ie , a w ię c n ie ic h o so b y a n i s y tu a c ję , w ja k ie j w y s tę p o w a li, lecz w s p ó ln e d la n ic h te m a ty : o so b o w e s to s u n k i m ię d z y I z r a e le m i je g o B ogiem , b ę d ą c e is to ­ tn y m te m a te m p o s ła n n ic tw a w y m ie n io n y c h p ro ro k ó w . Z a rz u c a li o n i sw y m ro d a k o m , że p rz e z ic h p o s tę p o w a n ie z ry w a n e są s t o s u n k i p rz y m ie r z a z B o ­ g iem , z a p o w ia d a li, że w s k u te k teg o B óg s a m b ę d z ie m u s ia ł w k ro c z y ć i p r z e ­ p ro w a d z ić sąd . W e d łu g ic h p rz e p o w ia d a n ia , co je s t n o w o śc ią w p ro r o c tw ie V III w ., I z r a e l ju ż n ie je s t w s y tu a c ji n a r o d u z b a w io n e g o , o w szem , n a w e t z a g ra ż a m o żliw o ść o d rz u c e n ia go p rz e z B oga. I s tn ie j e je d n a k jesz c z e n a d z ie ­ ja , że te n są d n ie b ę d z ie o s ta te c z n y m s ło w e m B ożym . W e d łu g te g o ro z w in ę ła a u to r k a te m a t w tr z e c h c z ę śc ia c h : u tr u d n ia n i e k o n ta k tó w z B o g iem — o b o ­ w ią z e k w ie rn o ś c i w o b e c B oga, p a r a d o k s a ln a p o s ta w a Iz r a e la w o b e c B oga, o d m o w a n a w ró c e n ia się i n ie w ie rn o ś ć lu d u B ożego; in te r w e n c ja B oża — z a ­ p o w ie d ź k o ń c a , ro d z a j in t e r w e n c ji B ożej, n ie u c h r o n n o ś ć są d u , w p ły w jeg o n a e g z y s te n c ję w k r a j u i k o n f r o n ta c ja p ro r o k ó w ze słu c h a c z a m i; z a g a d n ie ­ n ie o d rz u c e n ia I z r a e la — z e rw a n ie sto s u n k ó w J a h w e z Iz ra e le m , sło w a n a ­ p o m n ie n ia , m y ś l o o c a le n iu ty lk o re s z ty , ro zp o c z ę c ie od n o w a p o oczyszcze­ n iu . T a k w ię c is tn ie je n a d z ie ja n a z b a w ie n ie !

o. J ó z e f W ie s ła w R o sło n O F M C o n v., W a r sza w a 2 8 4 R E C E N Z J E

A u fe r s te h u n g J e s u — A u fe r s te h u n g d e r C h r is te n . D e u tu n g e n d e s O s te r g la u ­ b e n s , w y d . L o re n z O b e r l i n n e r , F r e ib u r g - B a s e l- W ic n 1986, V e rla g H e rd e r, s. 200 (Q u a e stio n e s d is p u ta ta e , t. 105).

P u b li k a c ja z a w ie ra z b ió r s tu d ió w p o św ię c o n y c h p ro f. A. V ö g t l e m u n a jeg o 75 ro c z n ic ę u ro d z in (17 g r u d n ia 1985 r.). T e m a te m za m ie sz c z o n y c h s tu d ió w je s t p ro b le m g e n e z y w ia r y p a s c h a ln e j z p u n k tu w id z e n ia h is to ry c z ­ n eg o i teo lo g iczn eg o . W p rz e d m o w ie (s. 9— 10) w y d a w c a p o d k re ś la , że w ia r a w z m a r tw y c h w s ta n ie J e z u s a s ta n o w i n ie ty lk o s p o s ó b n o w o te s ta m e n ta ln e g o p rz e p o w ia d a n ia o C h ry s tu s ie , le c z ta k ż e m a b y ć c e n tr u m p rz e p o w ia d a n ia w ia r y c h rz e ś c ija ń s k ie j. W z w ią z k u z ty m w y ła n ia się p ro b le m w e r y f ik a c ji u s ta le ń is to ty i tr e ś c i w ia r y p a s c h a ln e j w o p a rc iu o ś w ia d e c tw a b ib lijn e . W te k s ta c h N o w eg o T e s ta m e n tu z a u w a ż a się b o w ie m w ie lo ś ć u ję ć o rę d z ia p a s c h a ln e g o , g d y ty m c z a s e m w p rz e k a z ie w ia r y d o szło do u je d n o lic o n e g o u ję c ia tr e ś c i ta je m n ic y p a s c h a ln e j. C e le m z a p re z e n to w a n y c h s tu d ió w je s t

u k a z a n ie w ła ś n ie te j w ie lo ś c i u ję ć ta je m n ic y p a s c h a ln e j w e w a n g e lia c h o ra z ich a k tu a ln o ś c i w p rz e p o w ia d a n iu C h r y s tu s a w n a s z y c h cza sa c h . W p ie r w s z y m s tu d iu m p t. A le c z y z m a r ły o ż y j e ? (H io b 14, 14), H. G o i ­ l i n g e r o m a w ia p r z e s ła n k i w ia r y w z m a r tw y c h w s ta n ie z m a r ły c h w S T o ra z w fo rm ie e k s k u r s u w s k a z u je n a n a jw a ż n ie js z e ś w ia d e c tw a te j w ia r y w a p o k ry f a c h S T (s. 11— 38). W g en e z ie b ib lijn e j w ia r y w z m a r tw y c h w s ta ­ n ie a u to r k a u w y d a tn ia z w ła sz c z a re f le k s je a u to r ó w S T n a d łą c z n o śc ią z B o­ g iem w z w ią z k u z d o ś w ia d c z e n ie m p rz e d w c z e s n e j ś m ie rc i p rz e z lu d z i s p r a ­ w ie d liw y c h . W d r u g im a r t y k u le p t. P a n r z e c z y w iś c ie z m a r t w y c h w s t a ł ( Ł k 24,

34), J . В r o e r o m a w ia a k tu a l n y s ta n b a d a ń n a d g e n e z ą w ia r y w z m a r tw y c h ­

w s ta n ie C h r y s tu s a w u ję c iu m e to d h is to ry c z n o - k ry ty c z n y c h (s. 39— 62). Z o ­ s ta ł t u p o d k re ś lo n y w k ła d A. V ö g tleg o w ro z w ią z y w a n iu p ro b le m ó w eg zeg e- ty c z n y c h i te o lo g iczn y ch . W trz e c im a r ty k u le p t. M ię d z y k r z y ż e m a p a r u z ją (s. 63— 95), L . O b e r l i n n e r w y k a z u je e s c h a to lo g ic z n y c h a r a k t e r w ia r y p a s c h a ln e j w N T. W g e n e z ie w ia r y p a s c h a ln e j g łó w n y n a c is k k ła d z ie on n a z n a c z e n ie śm ie rc i J e z u s a w w y p o w ie d z ia c h sam eg o J e z u s a o ra z w d o ś w ia d ­ c z e n iu i w y p o w ie d z ia c h u czn ió w . P u n k tu w y jś c ia w ia r y p a s c h a ln e j d o p a tr u je się w w y p o w ie d z ia c h J e z u s a o S y n u C zło w ieczy m , k tó r e d a ły p o d s ta w ę n ie ty lk o do u z n a n ia te j f u n k c j i p rz e z u czn ió w , a le p rz e d e w s z y s tk im do w y ­ z n a w a n ia w ia r y w f u n k c ję J e z u s a ja k o S y n a B ożego. A u to r w s k a z u je ta k ż e n a c iąg ło ść m ię d z y h is to r i ą J e z u s a a w ia r ą p a s c h a ln ą , a ró w n o c z e ś n ie n a n o w o ść w p a s c h a ln y m u ję c iu o so b y Je z u s a .

K o le jn e c z te ry s tu d ia s ą p o św ię c o n e a n a liz ie k o n k r e tn y c h p e ry k o p z e w a n g e lii. I. M a i s c h w s k a z u je n a p a s c h a ln e w y m ia r y ś m ie rc i J e z u s a w u ję c iu M t 27, 51— 54 (s. 96— 123). P . F i e d l e r d o w o d zi, że w Ł k 24, 13—■ 35 (s. 124— 144) e w a n g e lis ta p r a g n ie u m o c n ić w ia r ę w s p ó ln o ty c h r z e ś c ija ń ­ s k ie j, iż z m a r tw y c h w s ta ły C h r y s tu s u o b e c n ia się w litu r g ii e u c h a ry s ty c z n e j. D. Z e l l e r a n a liz u je J 20 ,1 — 18 (s. 145— 161) ja k o o rę d z ie o b r z a s k u d n ia p a sc h a ln e g o , w k tó r y m e w a n g e lis ta p o u c z a o d b io rc ó w n a te m a t n o w e j r e l a ­

c ji w ie rz ą c y c h do B oga. W o s ta tn im a r ty k u le p t. P r z y j d ź i zo b a c z. D rogi do

w ia r y p a s c h a ln e j w e w a n g e lii J a n o w e j (s. 162— 189) J . M . N ü t z e 1 O C arm .

u w y d a tn ia z a c h ę tę c z w a r te j e w a n g e lii s k ie ro w a n ą do c z y te ln ik ó w (słu ch aczy ), ż e b y o rę d z ie w ia r y p a s c h a ln e j p rz y jm o w a li b e z p o śre d n io z p rz e p o w ia d a n ia k o śc ie ln e g o . E w a n g e lis ta s u p o n u je b o w ie m , że w ia r a o p ie r a ją c a się je d y n ie n a w y d a rz e n ia c h p rz e s z ły c h n ie je s t jeszcze p e łn a i d o jr z a ła . M u si n a s tą p ić o so b iste s p o tk a n ie w ie rz ą c e g o z C h ry s tu s e m z m a r tw y c h w s ta ły m . T o s p o tk a ­ n ie p ro w a d z i do n o w e g o sp o s o b u „ w id z e n ia ” C h ry s tu s a , do w y z n a w a n ia w ia ry , że C h r y s tu s je s t „ P a n e m i B o g ie m ”. W p o d s u m o w a n iu a u to r p o s tu ­ lu je , żeb y d z isie jsz e g ło sz e n ie w ia r y p a s c h a ln e j b y ło p rz e d e w s z y s tk im u k a ­ z y w a n ie m ży ją c e g o C h r y s tu s a o b ec n e g o w K o ściele.

Z b ió r s tu d ió w d o ty c z ą c y c h ró ż n y c h a s p e k tó w w ia r y p a s c h a ln e j z a m y k a w y k a z c y to w a n e j b ib lio g r a fii (s. 190— 193) o ra z w y k a z b ib lio g r a f ii A. V ö g tle ­

go w e d łu g s t a n u z p a ź d z ie r n ik a 1985 r. (s. 194— 200). N a b ib lio g r a fię V ö g tle ­ go s k ła d a się 12 m o n o g ra fii, 54 s tu d ia w d z ie ła c h z b io ro w y c h , 33 a r t y k u ły i p rz y c z y n k i, a r ty k u ły w s tu d ia c h i sło w n ik a c h s p e c ja lis ty c z n y c h o ra z p u b li­ k a c je , k tó r y c h j u b i la t je s t w s p ó łr e d a k to re m .

N a le ż y zaz n a c z y ć , że o m a w ia n y z b ió r s tu d ió w n a te m a t g e n e z y i z n a ­ c z e n ia w ia r y p a s c h a ln e j u k a z a ł się w s e r ii Q u a e stio n e s d is p u ta ta e . A u to rz y u w y d a tn ia ją ró ż n o ro d n o ś ć p ła s z c z y z n w u jm o w a n iu w ia r y p a s c h a ln e j, w s k a ­ z u ją n a ró ż n o r o d n e p ro p o z y c je ro z w ią z a ń n a te m a t g e n e z y te j w ia r y i u s i­ łu j ą p o d a ć a k tu a ln e r o z w ią z a n ia te o lo g ic z n e . T a k b o g a ta w tr e ś c i eg zeg e- ty c z n e i te o lo g ic z n e p u b li k a c ja s ta n o w i je d n a k z a le d w ie w p ro w a d z e n ie w n ie o g a r n io n ą m y ś lą lu d z k ą p o d s ta w o w ą ta je m n ic ę w ia r y c h rz e ś c ija ń s k ie j, ja k ą je s t z b a w c z a ś m ie rć i z m a r tw y c h w s ta n ie C h ry s tu s a .

R E C E N Z J E l g 5