Ta rozprawa doktorska przedstawia badania nad ekskluzywną dyfrakcyjną produkcją par dżetów w głęboko nieelastycznym rozpraszaniu lepton-proton. Kształt rozkładu kąta azymutalnego dżetów w układzie środka masy wirtualnego fotonu i pomeronu, pozwala stwierdzić w wyniku działania jakiego mechanizmu powstały dżety. Określenie mechanizmu produkcji dżetów zweryfikuje część modeli teoretycznych opisujących dyfrakcję oraz pozwoli określić naturę cząstki pośredniczącej w oddziaływaniu. Procesy zachodzące w obszarze małych wartości x, do których zalicza się dyfrakcja, charakteryzują się tym, że parton biorący udział w oddziaływaniu unosi tylko mały fragment pędu protonu. Takie oddziaływania łączą w sobie procesy opisywalne przy pomocy rachunku zaburzeń z tymi, które opisywane są tylko modelami fenomenologicznymi. Badania nad tego typu procesami pozwalają lepiej zrozumieć w którym miejscu rachunek zaburzeń załamuje się oraz w jaki sposób można ekstrapolować modele do nieperturbacyjnego regionu.
Dane poddane analizie pochodzą ze zderzeń elektronow(pozytonów) z protonami, zarejestrowanych w latach 2003-2007, których energia w układzie środka masy wynosiła 318 GeV. Całkowita świetlność zarejestrowana przez detektor ZEUS w tym czasie wynosi około 350 pb-1.
Measurement of Exclusive Diffractive Dijet Production in Deep Inelastic Scattering at ZEUS Experiment.
Investigations of diffractive dijet production mechanism in deep inelastic scattering are presented in this thesis. Two most popular models, boson-gluon fusion and two- gluon exchange, are presented and put to test.
Predictions of both models are compared with data gathered by the ZEUS detector in years 2003-2007. Integrated data luminosity amounts to almost 350 pb-1. The measurement has been performed in kinematic region of high parton transverse momentum and low masses (high P). The first provides hard scale that justifies the use of perturbative calculations. The latter selects two parton systems.
Shapes of distributions of jet azimuthal angle and photon virtuality are studied. These distributions reveal differences between the two models. It is shown that the boson-gluon fusion model does not describe the data in the studied kinematic region. There is a clear discrepancy between the data and the model.
The measured distributions can be explained using two-gluon exchange model. Precision measurement of model parameters, that would allow for further verification, may be very difficult due to the quality and luminosity of the data.
