Jan Zieliński
"Światopogląd Stanisława Ignacego
Witkiewicza", Małgorzata
Szpakowska, Wrocław 1976 :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 20/2 (64), 202
/11/ SZPAKOW SKA M ałg o rzata: Światopogląd Stan isław a Ignacego W itkiewicza. Wrocław 1976. O s s . , PAN . Kom. Nauk o L iteratu rze P o lsk ie j. Rozpraw y L ite rack ie 15, s s . 219, zł 4 0
,-K siążk ę otw iera krytyczny p rzeg ląd powojennej re c e p c ji pism Witka cego w P o lsc e . Z trzech u jęć całościow ych (Puzyny, Błońskiego i Pomia na) n ajw ażn iejsza dla d alszeg o wywodu je s t koncepcja tego ostatniego, mówiąca o fundamentalnej sp rz e c z n o śc i, dw oistości filozo fii W itkiewicza. Pogląd Witkacego na św iat ro zp atru je autorka w trzech aspektach: anali zy , diagnozy i prognozy. Je st to pogląd k atastro ficzn y - w stanie upadku znajdują się trzy dziedziny tw orzące kulturę (r e lig ia , sztuka i filo z o fia ), n astąp ił zm ierzch wielkich indyw idualności, twórców w arto ści ku ltu ral nych. P rzyczyny tego stanu rz e c z y w yjaśnia W itkacowska filozo fia społe czn a (ewolucjonizm z elementami energetyzm u). P r z y s z ło ść - to utopijne społeczeństw o, szc zęśliw e za cenę rezy gn acji z w olności. K siążk a u w zględnia też wiele zagadnień szczegółow ych: sto simek W itkacego do mo dernizm u, jego w izję h isto rii P o lsk i, jego poglądy polityczne,
B P /6 4 /4 5 J .Z .
/11/ SZUW ALSK1 K rzy szto f: "H is to r ia "! "rom an s" jako terminy ge- nologiczne w świadom ości lite rac k ie j Wacława P otockiego. "Pamiętnik
L ite rac k i" 1976, z . 4 s . 199-211.
A nalizując wypowiedzi teoretyczne Potockiego autor próbuje zrekon struow ać znaczenie używanych p rz e z poetę terminów "h isto r ia " i "rom an s". Omawia też pojaw iające się w m etaliterackich wypowiedziach poety nowe pojęcie genologiczne, będące kont amin ac ją "rom ansu" i "h isto rii" - "h is to rię rom ansow ą". Gatunek ten łączy w sobie dążność do zaciekaw ienia i
zadziw ienia czytelnika o raz u siłu je przekonać o praw dziw ości opowiadanej fabuły. D w oistość funkcji, jakie pełni "h isto ria rom ansow a", polega na r e a liz a c ji form uł: "d e le c ta r e " , zw iązanej w świadom ości genologicznej Potockiego z rom ansem , o raz "d o c e r e " , zw iązanej z " h is to r ią " .
