Stanisław Gołub,Maria Kamińska
Chełm-Bieławin, woj. chełmskie.
Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 17, 190-191
i » 0
-2 / Do a u tk u p r o w a d z ił d ra sin ia n y m o a t, k t ó r e g o o a t » t o i o n io n » a p a r t у b y ł o « poprzaoanym a k ra yd l a p r a a d b r a n i a , U kład s t r a t y g r a f lo a n y w aratw o d s ło n ię ty o h p r z y f U n r a o h m o s tu , z t z k t o l i n i a wyzozozona p r a ł a a łu p y s u g e r u j ą , l a b y ł to d ł u g i m oat w iodący a i n a p rz n o ln o y b rz a g Ł y d y c l, SsarokodÓ m o s tu , w o d c in k u l e ią o y o nad f o i ą w y o o a lta o k o ło 8 a . Tak z n a c z n a a z a ro k o d d , z e p e e l e j ą o a ta o bodnę komun 1- k a o ję w obu k i a ru n k a c h , p o t a i s rd z * p o p r z e d n ią h i p o t e z ę o d łu g o d o l m o stu . N i · n a l a ł y w y k lu czy ć a o l l l - w odol p ro w a d z a n ia h a n d lu ty p u kramy w zdłuż w o a lu .
i l U zyskasb p a ln y p r z e k r ó j ■ t r a t y t r a f i oan y p r z a z t a r a n o s ła g o zamku 1 n a j b l i ż s z e o to o n o l a .
ł / Sezon p r z y n i ó s ł ta k ż e ogromną i l o d d zab y tk d w k u l t u r y s z t e r l a l n a j / k l l k a d z i w a l ę t ty a ię o y f ra g m e n tó w /. F n a w a ł a J ą fra g m e n ty n so z y ń i u ła m k i kod o i z w ls rz ę o y o h , a l · wydobyto t a k i · z a b y t k i wyko. n a n a ■ · a k d ry . B s z e p r z e o z a la n a j b a r d z i e j ln te r e a u ją o y m z a b y tk ie m J e a t m looz o m e try c e S T - w ie c z n e j wydobyty z fo a y p o p r z e c i w n e j s t r o n i e m o stu n i ż m ie a z wydobyty w s e z o n ie 1978 ro k u . l a J l l o z n l e j wydo bywano l e b y t k l z wykopów ło ż ą c y c h wokół m o stu .
M a t e r i a ł y zab y tk o w o 1 d o k u m e n ta o jz do momentu z a k o ń c z a n ia p ra o k o n a a r n a to r a k lo h 1 o p ra c o w a n ia z n a j d u j ą e i ę o Fraoow nl ir c h a o l o g i o z n o Kon a s rw at o r s k i e j F E Z w W arszaw ie,
<JIB<JBO<JIN U n iw e r s y te t Ł ó d z k i w o j, to r u ń s k i e K a te d r a a r c h e o l o g i i
• L odzi
B a d a n ie p r o w a d z i l i d r T adeusz G ra b a rc z y k i dno, d r h e b . L a sz e k K a jz e r / a u t o r spraw ozdań i s / , f in a n s o w a ł 1Ы w ersy t a t Ł ó d zk i z k re d y tó w p ro g ra m u * W ia ła " , F la rw z z y aazon b ad ań , /r a d n lo w la o z n y dw ór murowany b iskupów o lo o ła w o k lo h . B a d a n ia w O la o h o o ln le k o ło O o lu b ia-D obrzyn l a m ia ły o h a r a k t a r k o m p lem en tarn y w łto a u o k u do d u ż y c h p r a o K a te d ry L r o h a o l o g l l U L p ro w adzonych n a zamku w B a o ią ż k c k o ło O leo h o o ln k a* Z m ie rz a ły ona do u s t a l e n i a s p e c y f i k i f u o d a o j l budow lasyoh biskupów w ło c ła w s k ic h p o p r z e z z a p o z n a n ia a l ę za s ła b o d o ty c h c z a s odnotowanym w l i t e r a t u r a * murowanym dworem, k tó r y w y s tę p u je w i Г ód ł a c h p i eony oh od 1410 ro k u ,
2
Wykonano fi wykopy badwwoz* o ł ą c z n e j p o w ie r z c h n i 12 m , zin w a o ta ry z o w a o o 14 p o z y c j i z ab y tk ó w ru chom ych, sp o rz ą d z o n o p o m ia r a r o h l t o k to a lo z s y p lw n la dw ora wraz z a n z l l z ą o a g ł y , szwów 1 p rz w w lą - z a ń o r a z d o k u m e n ta c ję f o t o g r a f lo z n ą . Z a k re s p r a o b y ł o g ra n ic z o n y o o ż llw o ń o la m l t e rwo owymi, gdyż dw ór 1 p r a w ie o s ł a Jego s ą s i e d z t w o , a ta n o w lą o e o b e c n ie podw órzao g o sp o d a rs tw a r o l n e g o , s ą o to c z o n e betonow ym i f a rtu c h a m i i wy lew kam i.
N w yniku bndnń e t e l e r d z o n o , ża murowany dw ór b is k u p i p o w s ta ł w 2 p o ło w i· KIT w ie k u . Ja k o w oL ooatojąoy budynek murowany ulokow any a a s k a r p i e p o łu d n io w eg o b rz e g u D rw ęcy, s ta n o w ią c e j wtedy g r a n l o ę m iędzy Z ie m ią D o b rzy ń sk ą a Fańatwem K rz y ż a c k im , Dom m ia ł wymiary 1 2 ,3 ł 1 3 , 7 e 1 p o s i a d a ł t r z y k o n d y g n a c je . P r z e d 1616 r , do d w c ru .d o k le Jo o o ł od w schodu fu n d am en to w an ą, pl<j tr a w ę dobudów kę, k t ó r a d o p ro w a d z iła bodyaak do wymiarów 1 3 ,7 z 1 8 ,4 m, В 1757 r . dw ór b y ł remontowany p r z e z l a t oh l a go S o b a z t l a s a D em bowskiego. O becnie budynak J e a t o b n iżo n y o p i ę t r o 1 s łu ż y Jak o p ry w a tn y dom m ie s z k a ln y , u l a p o s i a d a j ą c y w yrańnyoh oeoh s t y l i s t y c z n y o h , ę p ró o z m aurowanaj w p o łu d n io w ą wlwwaoję t a b l i c y fu n d a c y jn a j b is k u p a 1 , 8 , bombo wek l a g o . C h a r a k te r g o ty o k l zaohow ały do d z l f t r z y p l w l o a , c z w a rte J e a t s a g r u z o s a o s , F ra o a ta ra n o w a a l a d o s ttr o w y ły d u ż a ] i l o d o l ruchomego m a t e r i a ł u zab y tk o w eg o .
D okum antaoja p r z e oho eywan e j a a t w K a te d r a · I r o h o o l o g i i U n iw e r s y te tu Ł ódzkiego* B a d a n ia le lto ń o z o n o .
В И Ц - И Ш Д Neaetm Okręgowa
woj, ohwłmaklo w Ghełmle
N t ano w ieko 1
B a d a n ia p r o w a d z i l i ! a g r S t a n i s ł a w O cłub / a u t o r a p rew oa- d a n l a / 1 mgr K a r l a K am ińska, F in a n a o a a l NKZ w O b ełm ia. T rz e o i awzoa b ad ań . G ródek a wla t ą morowa· ą w oaaaao-1 p d in o d rw d n lo w lw can y ·
I B I
-k o a s a r s a o j ą r u i » w ia ty , 0 * 1 · · p ra o b y ło r c ip o n n an 1« k u r a a a o h o d o la g o a p o łu d n 1 ow o-zeohodcLa n a r o ż n ik ie m o ra a k o n ty n u a a ja wykopu 4 a Jama woa a an od r a d n i o w ieczn ą p n y p r o f i l u p d ło o c h y z ,
P ra a b a d a n o 6 7 ,7 0 a* - da* wykopy / 6 ,7 · n u m a ra o ja n a w ią z u j* do aaaondw p o p r i a d n l o b / . Я wykopią n r 6 / И i 4 ,7 0 ■ / o d s ł o n i ę t o a u r o a z s ro k n d o l 160 - 175 o a a usakodaoaym » » r o l a l k i * » , Zbudowany aa J a a t a « « p ia n ia BUaBlowsgo i piaskow cow ego o sp o lw l* kw arosw ya, B rak d lu d d * dw- d a t k o s s j o b r d b k i k a a i a a l a , Ląoaonw «o tw a rd ą l e p rs » ą w «pi*noą » d u d ą i l o d e l ą k am lan n eg o g ry atu V a a a y a a a r s t a l k u u t y i o taw , i l s l o n e g o k a k l a o l a / g lau k o D lty ttp T - t k a ł y o h a r i k t a r y s t y o i o · J d l a Яуку· « у Ł a b a la k L s j, Я o a l u w iB O onU nl* k o a i t r u k o j i * a i t о sowanо o d aad ak ą / a « g i l b o k o io l 90 » 110 о я / ,
« v o n « j ą p ła a k ia p ł y t y kamlaaaa o a za ro k o d o l SO - 30 oa / j a d a a a a r a ta a b rn k t/ · a l s j a o a a l u a a k o d a v g , M a t e r ia ł a a b y t ko wy w y s tą p ił « l i m i * a o ią d o i w a v ą t r z n * j a u l i , Wy ja d n la o la k t a j a y t n a a jl mata byd okopania w ia ty d o o k o ła a 1909 p n s s r a a y ja k ie g o a r o h ita k ta P ,P . P okryaaklaa i p rayp u aaoaalaa wy brania m a te r ia łu aab ytk oaago,
K . l a , z n a l e z i o n o d u d ą llo d d o a a ły p a lo d w k l o i » d o i oh w ym laraah 1 6 i 12 t fl om. O d k ry to 3 o b la k ty / 1 , 3 1 4 / ,
O b ie k t n r 3 s ta n o w iła k o n s t r u k c j a я t r z a o h b s la k n lo d o a y a h n a b a to r o / 4 o a a z a r o k o d o l / p ad k ą t a · p r o s tym , Z n a jd o w a ła s l y n a g łą b o k o d o l 200 ■ £30 o b , o t y l i p o n l t a j w arstw y o a lo a 1 b y ła o alaw e wy k cç aa s p r a o a udytkow nlkdw a l s t y . M ota b y ła I o p o d rą o z n a p i n l o t k a , B a t a r i a ł a aby t ko wy n l s l l o a a y / k l u c z 1 a k o b a l i Ta 1 k i l k a frngm antdw o a r n m ik l/·
O b ia k t a r 4 t o r o d a a j k s n la n n a g o b ru k u n a wyookodol o d s a d i k l /sx o ro k o d d 200 o a i aru b o d d 30*40 о и /, I a t a r p r a t a o j a f u a k o j l J s a t n a r a i l s o l a BO i l lwa b sa r o M a r a e a l a wykopu w k i a r n a k u a a c h a d - a l a ·
Я w ykopią 7 / 4 к 4 a / w y s tą p iło l a s o x o ls an l e j a a t a r i a ł d w aab y tlto w y ah . O d k ry to ja d a * o b ia k t - a r 2 . Я1* n a t r a f i o n o a a k o n ty n u a c ja ja a y w o a a w o d rs d a io w ls o z a o j i 1979 - b ra k a owy« o a a a l s d o k ł a d n i · w yknsanyob p o a ia rd w g s o d s a y js r b h ,
Hłdwnyni m a t e r ia ła m i zabytkow ym i a obu wykopach były i k o d o l a w la ra y o o / 7 0 6 a s t u k / * a o a ta a ą p oddań · a n a l t s i a a ro h s o z o o lo g ia z n a J o r a ł o a r a a l k a / 117 0 f r . / . Po d o k o n a n iu a n a l i a y o b ro n o lo « lo an * j
o a r a a l k l « y rd d a lo n o t r a y i r i p y i
I , П П - E W ./1 6 .1 5 ft o g d ln a j 1 l o i Ь у/
I I · S I - S w. / 6 4 , 1 6 Jt o g d ln a j I l e a b y , d e m ln u ją o a , a w lą a a n a a o k r a a a a budowy wiwky/ I I I , K o w o ty tao / 1 9 , 4 8 % - * o h w ili o be ona J baa d a l s i t g o p o d z i a ł u / ,
ϊ η a l s a Ι ο ί о 9 3 la b y t k l a t a l o n s , g łd w n ia p r x a d a i o t y a a l ą a a n e К budową w i s t y , c s y l l g en d d zl* 1 « k a b la . O p rd o r t s s o l dwa typy b r a n a o l s t s z k la n y o h w kaw ałk ao h / 6 l i t , / , 1 C r, p ł y t k i e a r a a l e z a o j a p a l a · « , k lu o a Ż e la z n y o r a z n Ł s o k re d la a a p r a a d z l o t y z cy n y ,
Z a sa d n lo z a o s l s badawoaw z o s t a ł y o a l a c o l f t a ,
So s ta w i on o w ia r »oha l a w arstw ą muru z a c h o d n ie g o do p r a y a a ł a ] k o a s a r w a o jl, M a t e r i a ł y 1 d o k u w e n ta e j» z n a j d u j ą a l ą w K u z s tn O krąg owym a C h łŁ s lo ,
P r u s widyw ana j a a t d a l s z a k o n ty n u a c ja p r a o wykopał lakow y o h , № ■ » 1 0 2 X 1 , gnu H r u b i s »ad w p a t n n a o l l t w a], i« B D js k ls S ta n o a la k o 3 Р^ВЯОЯк o r f» 10 Z* - Slkicrfw l o a s a r w a t n r Z ab y tk d * i ro h e o lo « lo an у oh w o j. k a to w lo k ła ■ la to w lo a o h B a d a n ia p r o w a d a lł в а г J a o s k P le п а к , r i n a a a o w a ł WEZ w E a to w lo a o h . P is r w a iy a o so n b ad ad , B s l i k t y d n d n l o w l a a a - • s g o a a u k u / 2 p o ł , S i l - S T w ./ ,
S ta n o a la k o uay tu n w an s j a a t w p o łu d n io w o -w n o h o d ala j p a r t i i a l a s t a , p o a lą d a y o i l s a n i S t a r a - p o c z t o n , B row arną 1 Znakową, a a t s r s a l a p r y w a tn e j p o a s a j l t
S ta n o w i g o n l s w i a l k l a win l a s i a n i a w k n t a l o l s o w a lu , o w y m ia n oh gdaayoh p a r t i i t e * 29 m· я ы l a s l n i l s o t o o l o sa j o a t atoitH fcow o d o b ra * la o h o a a n ą f o s ą , o a a a r o k o l o l o k o ło 11 > ,
Ha p o w l a n o h a l p l a t e a u a v i s a i * · l a , n a k td ry m s t a ł a l a g d y l zam ek, n l a a a p ra k ty oa l i s dm*, n y o h a id o o z c y o h d l add w a r o h l t a k l u r y murowana j , J s d y a t s w an o h o d n l* j p a r t i i p l a N a t t r y a u j* a i t 1*1*1« pod wy t n a n t * t a r a n u , «pod k t d n g o w y ła n ia j* « i ł B l s j a o a a l f ragman t y murdw, wykonanych a a a p l a a l a .
