Lech Pawlata,Teresa
Węgrzynowicz
Suraż, woj. białostockie, Stanowisko
3, AZP 41-85/1
Informator Archeologiczny : badania 24, 33-34
informator Archeologiczny 3 3
n u ac ja b a d a ń z 1989) badaniam i objęto partie stokową stanow iska. Przebadano 70 m 2, o d sła niając 6 obiektów — ow alnych lub kolistych ja m o m aksym alnych w ym iarach do 220 x 150 cm i 200 x 190 cm i głębokościach od 20 do 60 cm od poziomu odlnycla. M aterial zabytkowy, który w całości stanow i ceram ika pochodzi zarówno z obiektów, J a k i w arstwy kulturow ej o c h a ra k terze spływowym. O kreślenie chronologiczne, a naw et kulturow e tego m ateriału Jest tru d n e ze względu n a b ra k precyzyjnych analogii. W ystępują wprawdzie elem enty zbieżne z g ru p ą ta rn o brzeską (talerze-placki, garn k i chropow acone o prostych wylewach), ale nie one decydują o przynależności kulturow ej. Wiele cech wskazuje n a związki z m ateriałam i „południowymi 1 „południowo-wschodnimi" wczesnej epoki żelaza.
D okum entacja i m ateriały s ą złożone w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie,
Planuje się kontynuację badań. Sierpów , gm . Ozorków woj, lódakie S t. 1 AZP 6 1 -4 9
B adania prowadził mgr Zdzisław Raszewski. Finansow ał WKZ w Łodzi. C m entarz wielokulturowe od II okr. ep. brązu po w czesny okres la teński włącznie (1200-250 p.n.e.).
B adania były kontynuacją p rac wykopaliskowych prowadzonych w latach 1931, 1947, 1989. S tanow isko znajduje się n a w zniesieniu porośniętym obecnie w ysokopiennym lasem w o d ległości 900 m n a północ od wsi Sierpów i 300 m n a wschód od toru kolejowego Łódź — Gdynia. Przebadano o bszar o powierzchni 25 0 m 2. n a którym odkryto 91 grobów ciałopalnych o zróżni cowanym obrządku pogrzebowym.
Typ I — 39 grobów. Przepalone kości ludzkie, ułożone w popielnicy w układzie anatom icz nym, w ypełniają naczynie w połowie jego pojemności. Popielnice były ustaw ione w w arstw ie żółtego piasku. Przystawki były um ieszczone bezpośrednio w sąsiedztw ie popielnic. Często odw racane do góry dnem . W ja m ac h grobowych nr; 354, 361, 363, 394, 397, um ieszczone były po 2 popielnice.
Тур II — 13 grobów. Część przepalonych kości ludzkich w popielnicy, a reszta rozsypana między popielnicą a przystaw kam i. W tym typie grobu kości ludzkie były dobrze przepalone.
Typ III — 1 grób. Część przepalonych kości ludzkich przem ieszanych z szczątkam i sto su w popielnicy. Resztę kości i sto su zsypano do Jam y grobowej, obok popielnicy.
Typ V — 17 grobów. Przepalone kości ludzkie i fragm enty celowo potłuczonych naczyń, tworzyły niewielldch rozmiarów owalne skupiska. Naczynia zachow ane w całości ustaw ione były od sk u p isk przepalonych kości ludzkich.
Tÿp VI — 11 grobów. Przepalone kości ludzkie i fragm enty celowo potłuczonych naczyń zostały zsypane i rozrzucone po całej jam ie grobowej.
Typ VII — 10 grobów. Pochówki tego typu (z wyjątkiem grobu 430) zaw ierają tylko sam e przepalone kości ludzkie, tworząc niewielkich rozmiarów ow alne skupiska.
W yposażenie poszczególnych grobów w naczynia w ah a się od 2 do 7 sztuk. W groble popielnicowym nr: 361 l w grobach jam ow ych nr: 393 i 430 odkryto zawieszki z cienkiego okrągłego brązowego d ru tu .
O dkryte groby w 75% występowały pod dobrze zachow anym brukiem kam iennym zbudo w anym z jednej w arstw y kam ieni narzutowych.
C m entarzysko w Sierpowie należy do długotrw ałych stanow isk osadniczych. Na podstaw ie analizy obrządku pogrzebowego 1 Inw entarza zabytków, a w szczególności ceram iki, wyróżnio no 2 pochówki datow ane n a III okres epoki brązu. 88 pochówków datow anych n a IV okres epoki brązu I 1 pochówek datow any n a V okres epoki brązu.
O dkryte w grobach n aczynia w 98% reprezentują formy typowe dla środkowopołsldej grupy k u ltu ry łużyckiej, n ato m ia st tylko 2% naczyń Jest charakterystyczna dla wschodniowielkopol sklej grupy k u ltu ry łużyckiej.
Ponadto w trakcie b ad a ń odkryto 3 jam y odpadkowe kultu ry tizciniecklej. Słonowice, gm. Kazmierz Wlk. woj. kieleckie St. „G" patrz neolit Sowinłd, gm. Nosina woj, poznańskie SL 23B patrz okres lateński Stawki, gm. Dobra woj. konińskie St. 4 patrz neolit
Stare. gm. Wysoka woj. pilskie St, 7 patrz neolit
Strum ienno, gm. Krosno O drzańskie woj. zielonogórskie St. 4a p atrz okres rzymski
K o n serw ato r Z abytków Archeolo- glcznych w Białym stoku____________
B adania prowadził m gr Lech Pawlata. K onsultow ała doc. d r hab . T eresa Węgrzynowicz. Finansow ał WKZ w Białym stoku. Piąty sezon b ad a ń .
Suraż, woj. b ia ło sto ck ie S ta n ow isko 3 AZP 4 1 - 8 6 /1
M uzeum Archeologiczne i E tnogra ficzne w Łodzi
34 Okresy brązu
O sada kultu ry łużyckiej z V okresu epoki brązu i okresu halsztackiego. Ślady późnośredniowiecznego osadnictwa.
Kontynuowano badania rozpoznając wschodnią 1 południowo-wschodnią peryferię osady. Przebadano powierzchnię 75 m2 odkrywając 1 eksplorując wypełni ska 9-ciu Jam gospodarczych. Ja m y miały kształt w planie zbliżony do kolistego, w profilu cylindrycznego lub nieckow a- tego. W szystkie znajdowały się we w schodniej partii sk u p isk a obiektów. W partii południowo- w schodniej stw ierdzono zanikającą warstw ę kulturow ą, zw iązaną z osadnictw em k u ltu ry łu życkiej, z której wydobyto nieliczny m ateria! zabytkowy.
M ateriał zabytkowy stanow ią fragm enty słaboprofilowanych naczyń: jajow atych, beczułko- w atych i mis. Znaleziono pojedyncze egzem plarze narzędzi kam iennych, oraz nieliczny półsu- rowiec krzem ienny.
O sadnictw o późnośredniow ieczne reprezentow ane Jest przez fragm enty naczyń znalezione w w arstw ie osadniczej.
M ateriały i dokum entacja zn ajdują się w Muzeum Okręgowym w Białym stoku,
Badania zakończono.
I Troniny, gm. Pątnów woj. sieradzkie St. 5 patrz paleolit i mezolit
Tur D olny-Busina,
gm . M ichałów woj. k ieleck ie S t. 3 AZP 9 2 - 6 1 /4 8 _________
M uzeum Archeologiczne w Krakowie
B adania prowadził m gr Andrzej Matoga przy w spółudziale mgr. B artło mieja Koniecznego. Finansowa! WOAK w Kielcach. Siódmy sezon b a dań. O sada kultury trzciniecklej oraz osada 1 cm entarzyska kultury łużyckiej.
Pracam i wykopaliskowymi objęto południow o-zachodnią część stanow iska, a także jego północne peryferie. Łącznie przebadano obszar o powierzchni ok. 162 т г. eksplorując 15 obiektów osadowych (nr 299-314) i 16 grobów ciałopalnych (nr 110-126).
W w ykopach w południowo-zachodniej części stanow iska, w śród obiektów osadowych przeważały jam y k u ltu ry trzcinieckiej. Posiadały one w planie zarys kolisty lub lekko owalny 0 średnicy zazwyczaj kilkudziesięciu centym etrów. W ypetnlska. barwy szaro -b ru n atn ej lub szaro-czarnej, w profilu nieckowate, osiągały m iąższość do 50 cm, W obiektach tych zarejest rowano fragm enty naczyń glinianych, grudki polepy J drobne kości zwierzęce.
Trzy Jamy m ożna zaliczyć do kultu ry łużyckiej z późnej fazy okresu halsztackiego. Były to obiekty większe od poprzednio opisanych, w rzucie nieregularnie ow alne o dłuższej średnicy w ahającej się w granicach od 110 do 200 cm. W profilu posiadały k sz tałt głębokiej niecki. W ypetnlska o miąższości dochodzącej do 100 cm zawierały fragm enty naczyń glinianych (m.in. u łam ki waz zdobionych ornam entem głęboko lytych żłobków), znaczną ilość g ru d ek lub w ięk szych brył polepy, a także kości zwierzęce I rozbity kam ień Żarnowy.
W południow o-zachodniej części stanow iska wy eksplorow ano również 9 grobów ciałopal nych k u ltu ry łużyckiej (nr П 0 - 114, 116-118 i 126), datow anych n a schyłek epoki brązu 1 początek wczesnej epoki żelaza. Dwa obiekty były prawie całkowicie zniszczone. Pozostałe należały do kategorii grobów popielnicowych. W 4 z nich znaleziono po jednym naczyniu ze spalonym i kośćm i wewnątrz. Jedynie w 2 grobach popielnica n akryta była misą.
Zupełnie Inny typ reprezentują groby odkryte w wykopie założonym n a północnej peryferii stanow iska. Wy eksplorow ano tu 7 obiektów, wśród k tóiych przeważały duże groby ciałopalne bezpopielnicowe z różnego typu konstrukcjm i kam iennym i. Ja m y grobowe posiadały w planie k sz tałt owalu wydłużonego n a os! N-S, o wym iarach 70-100 x 120-140 cm. Kamienie — prze w ażnie średniej wielkości granity 1 piaskowce — ułożone były w formie obstaw y л а obrzeżach w kopu grobowego, lub też tworzyły bru k pokrywający całą lub część jam y grobowej. W obiek ta ch tego typu przepalone kości spoczywały n a dnie wkopu grobowego tworząc jedno )ub dwa skupiska. Na kościach )ub nieco powyżej ustaw ione były naczynia przystaw ne: przeważnie znajdow ano je w liczbie 5-6 sztuk. Do najliczniej spotykanych najeżały niewielkie lub średniej wielkości g arnki jajow ato-beczułkow ate (zdobione guzkam i lub listw am i z dołkam i palcowo- paznokciowymi), misy, czerpaki, tzw. placki gliniane oraz różnego typu. raczej niewielkie, wazki zdobione o rnam entem głęboko rylych żłobków.
O pisane groby n a podstaw ie w stępnej analizy inw entarza ceram icznego m ożna zaliczyć do k u ltu ry łużyckiej ze schyłku okresu halsztackiego. Tworzą one w tym rejonie stanow iska zapew ne odrębne zgrupowanie, odpow iadające chronologicznie późnolużyckim obiektom o sa dowym znanym z dotychczasowych b ad a ń n a stanow isku.
M ateriał zabytkowy przechowywany je s t w Muzeum Archeologicznym w Krakowie.
