Gdańska, Dorota
Sympozjum na temat prasy lokalnej
Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 32/2, 127-128
S
P
R
A
W
O
Z
D
A
N
I
A
Kwartalnik Historii Prasy Polskiej X X X II 2 PL ISSN 0137-2998
SYMPOZJUM N A TEMAT PRASY LOKALNEJ
W siedzibie TNP w Płocku, w dniach 2 2 -2 3 listopada 1991 r., odbyło się zorganizowane przez Pracownię Najnowszej Historii Dziennikarstwa W DiNP UW pod kierownictwem prof, dr hab. A liny Słom kow skiej i Towarzystwo Naukowe Płockie sympozjum pt. „Prasa lokalna”. Była to druga część imprezy naukowej pod ogólną nazwą „Transformacja prasy w Polsce”.
Sesja zgromadziła zainteresowanych z w yższych uczelni W arszawy, Torunia, W rocławia, Ka towic, Krakowa, Lublina, Rzeszow a i K ielc oraz dziennikarzy i redaktorów naczelnych m.in. z War szaw y, B ydgoszczy, Konina, Siedlec i Płocka. Ogółem w ygłoszono 20 referatów i komunikatów.
Obradom przewodniczyli: prof, dr hab. Zygmunt Hemmerling, prof, dr hab. Antoni Rajkiewicz i prof, dr hab. Jerzy Jarowiecki.
Sesję otworzyła organizatorka prof, dr hab. A. Słomkowska, która w referacie M eto d o lo g iczn e p roblem y p rasy lokalnej wskazała na skalę i złożoność zjawiska oraz zasygnalizow ała term inologiczne
i typologiczne trudności związane z prasą lokalną.
Prof. dr hab. M ieczysław Adamczyk om ów ił Wartości pozn a w cze prasy regionalnej proponując swój sposób rozumienia prasy lokalnej. Stwierdził m.in., że pojęcie prasy prowincjonalnej czy lokalnej traktuje jako synonim prasy regionalnej, czyli prasy ukazującej się poza Warszawą i w iększym i ośrodkami życia kulturalnego, obejmującej swym zasięgiem oddziaływanie na społeczność kraju, a nawet poza jego granicami. Sprawy terminologiczne wzbudziły kontrowersje i dyskusję, w której udział w zięli m.in. prof. Jerzy Jarowiecki i dr Marian Gierula, akcentujący kryterium odbiorcy jako w yznacznik lokalności prasy. Ostatecznie kompromisem okazała się teza, że mianem prasy lokalnej m ożna określić prasę niecentralną, adresowaną do konkretnej społeczności lokalnej.
Znaczną część sesji pośw ięcono analizie prasy regionów. Prasę L ubelszczyzny i R zeszow - szczyzny om ów ili odpowiednio red. Alojzy Leszek Gzella i dr Zofia Sokół; prasę wojew ództw a wrocław skiego dr Roman Karpiński, prasę Krakowa przedstawił prof, dr hab. Jerzy Jarowiecki. Etapy rozwoju prasy płockiej ze szczególnym uwzględnieniem współczesnego, prasowego rynku w ydaw niczego przedstawili dr W iesław Koński (D zieje prasy płockiej) i ks. dr hab. M ichał Grzybowski (Prasa w yznaniow a w P łocku w latach 1 9 45-1991). Uzupełnieniem były budzące em ocje i kontro wersje wystąpienia dziennikarzy prasy płockiej (red. red. Walentyna Rakiel-Czarnecka, Hanna Jakób- czak-Zakrzewska, Jan Bolesław N ycek), naświetlające konflikty pow stałe w wyniku rozpadu-podziału „Tygodnika Płockiego” na trzy pisma. N ow o powstałe pisma przedstawili red. W ojciech Łęcki („Goniec Obywatelski”) i Jolanta Adamska („Gazeta K ielecka”).
Komplementarne dla wszystkich prezentowanych referatów były wystąpienia red. Elżbiety Cibor- skiej, która przedstawiła analizę zmian kadrowych w prasie na stanowiskach kierow niczych (R ed a k torzy naczelni tygodników w ojew ódzkich), i red. W ojciecha Kluska pokazującego zróżnicow anie polityczne prasy w dobie wyborów (Prasa lokalna w Lublinie w obec W yborów ‘91).
Referatami punktującymi zjawiska charakterystyczne dla całości prasy lokalnej w P olsce i um oż liwiającym i wyodrębnienie jej sw oistego charakteru w porównaniu z prasą lokalną niem iecką były wystąpienia prof, dr hab. A. Słomkowskiej i dr. W. K ońskiego M iejsce g azet p ło ckich na tle lokalnej p rasy w P olsce, oraz mgr A liny K. Gromek i Carla Schönballa P rasa lokalna w N iem czech.
W dokonanych przeglądach prasy lokalnej przedstawiono etapy ewolucji politycznej tytułów b. RSW oraz zwielokrotnienie i zróżnicowanie jej wydawców po likwidacji PZPR; prześledzono zja
128
SPRAWOZDANIAw iska związane z powstaniem nowych tytułów. W yodrębniono okresy tworzenia now ych pism (zw łaszcza w kampaniach przedwyborczych) oraz wskazano na ich znaczną efem eryczność (głów nie tytułów KO). Zwrócono uwagę na różne formy własności tytułów (spółdzielnie, spółki, także z udziałem kapitału obcego) oraz na postępującą specjalizację pism (reklamowe, sensacyjne, biznesu, erotyczne). Zaobserwowano zjawisko walki konkurencyjnej między tytułami.
C zęść sesji pośw ięcona była lokalnej prasie gminnej, samorządowej, parafialnej i dzielnicow ej. Zjawiska związane z funkcjonowaniem prasy samorządowej, po uchwaleniu przez Sejm ustawy 0 samorządzie terytorialnym (8.03.1990), przedstawił prof, dr hab. Andrzej Piekara. Nakreślił zadania 1 funkcje, jakie prasa ta miałaby m ieć do spełnienia w społeczności lokalnej, oraz podkreślił rolę w kształtowaniu się, przy jej udziale, demokracji lokalnej. S zczegółow o tego typu prasę w sw ych referatach przedstawili: mgr Daniel Rudnicki {Prasa lokalna w w ojew ództw ie toruńskim ) oraz mgr Adam O lechow ski, który om ów ił „Gazetę Giżycką”.
W dyskusji udział w zięli zarówno teoretycy jak i praktycy dziennikarstwa, którzy d zielili się sw ym i doświadczeniam i związanymi z redagowaniem gazet lokalnych.
Określono grupę twórców prasy małych społeczności (urzędnicy, nauczyciele, radni, rzadko profesjonaliści), w ydaw ców (urzędy gminne, biznesmeni, kapitał zagraniczny, plebanie, regionalne towarzystwa), decydentów (najczęściej władza lokalna i biznes) jak i zaobserwowano now e formy kolportażu prasy (sprzedaż w sklepach, instytucjach publicznych, szkołach, wrzucanie do skrzynek pocztow ych, angażowanie gazeciarzy, rozdawanie bezpłatnie, gdy gazeta utrzymuje się w yłącznie z reklam).
Zauważono, że prasa ta charakterem i formami wyrazu nawiązuje do prasy dawnych struktur pow iatow ych. Podkreślono jej szanse związane z rolą w kształtowaniu demokracji lokalnej (prof. A. Piekara). Wskazano na zagrożenia związane z potencjalnymi jej uzależnieniami od władzy lokalnej i w yrosłego obok niej drugiego monopolu - biznesu (dr R. Karpiński).
Sympozjum wykazało duże zainteresowanie prasą lokalną. W przeciw ieństwie do centralnej, wielonakładowej, serwującej stale „wojnę na górze” i publicystykę rozliczeniow ą, jest ona bliska czytelnikow i, traktuje o drobnych, codziennych sprawach bezpośrednio go dotyczących, pom aga mu znaleźć siebie w społeczności lokalnej.
D orota G dańska
SYMPOZJUM: TRANSFORMACJA PRASY POLSKIEJ (1 9 8 9 -1 9 9 2 )
W dniach 2 2 -2 3 maja 1992 r. odbyło się w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu War szaw skiego seminarium-sympozjum pt. „Transformacja prasy polskiej”, zorganizowane przez prof, dr hab. A linę Słomkowską. Była to część tryptyku pośw ięconego przekształceniom prasy w latach 1 9 8 9-1992.
W sesji udział w zięli współpracownicy Pracowni Najnowszej Historii Dziennikarstwa i zajmujący się tą problematyką naukowcy z w yższych uczelni Warszawy, Krakowa, Gdańska, Katowic, Lublina, R zeszow a, K ielc, Torunia, Bydgoszczy, Płocka oraz dziennikarze z prasy centralnej i regionalnej. W ygłoszono ponad 20 referatów i komunikatów. Obradom przewodniczyli prof. prof. Anna Magier- ska, Alina Satkiewicz i Jan Baszkiewicz.
Alina Słom kow ska w zagajeniu System atyka i cezury transform acji wypunktowała etapy trans formacji prasy w latach 1989-1992 oraz zasygnalizowała głów ne zjawiska towarzyszące kolejnym fazom przeobrażeń. Teoretycznego wprowadzenia do tematu przemian dokonał prof, dr hab. Fran ciszek Ryszka. W wystąpieniu R efleksje w okół transform acji m ass-m ediów stwierdził, że przekształ cenia prasy lat 1 9 8 9 -1 9 9 2 mają charakter organizacyjno-personalny. Przypominał, że od XVIII w. prasa służy polityce jako środek rozprawy z wrogiem, walczy przeciw czem uś, a nie o coś, traktowana jest instrumentalnie. Zmieniają się jedynie figury my - oni. Stanowisko F. Ryszki wzbudziło zainte resowanie dziennikarzy i było przedmiotem polemiki.
