Maciej Orkan-Łęcki
"Początek i kształtowanie się języka
w poglądach wieku Oświecenia",
Zofia Florczak, "Pamiętnik Literacki",
z. 3 (1974) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 18/1 (55), 219
( I I ) FLORCZAK Z o f ia : Początek i k szta łto w a n ie s i ę języka w p ogląd ach wieku O św iecen ia. "Pam iętnik L it e r a c k i " 1974 z. 3 e. 159-178.
P rz e g lą d sądów p is a r z y oświeceniowych na temat języka rozpoczyna autorka od s t w ie r d z e n ia , że b y ł to problem charak terystyczn y d la e p o k i, w y ra s ta ją c y z j e j n a jg łę b s z e g o p ra g n ie n ia uświadom ienia so b ie stosunku człow ieka do innych lu d z i i narodów do s i e b i e nawzajem, w ramach o g ó ln ie js z e g o p rz e c iw s ta w ie n ia natu ry i k u lt u r y . Sądy te d a ją s i ę sprow adzić do trz e c h zasad n iczy ch w ariantów : a ) język j e s t darem Boga; b ) język n ie j e s t dany p rze z Boga; c) początek języka j e s t tajem n ic ą . Innym zagadnieniem tkwiącym w problem atyce o ś w ie c e n io wej j e s t sprawa w yod rębn ien ia s i ę języków etn iczn ych ; p ytan ie
o język b y ło w O św ieceniu pytaniem o c z ło w ie k a , z uwikłanymi w nim zagadn ien iam i: języ k a c z ło w ie k , języ k a sp o łe c zeń stw o , język a n aró d , języ k a h i s t o r i a . Poszukiwania początków ję z y ka p ro w a d ziły te ż do rozważań na temat samego aktu nazywania, z czym w iąże s i ę sprawa o kapitalnym znaczeniu - n a t u r a ln o ś c i lu b a r b i t r a l n o ś c i znaku językowego.
BP/55/31 M .O .-Ł .
( I I ) GACOWA H a lin a : " f ia r ia " i Antoni M alczew ski. Kompen dium źró d ło w e . Oprać. . . . Wstęp J .M a c ie je w sk i. Wrocław 1974, O s s ., s s . 416, t a b l . 5, z ł 1 0 0
,-K siążka sk ła d a s i ę z dwóch c z ę ś c i . W p ie rw s z e j z n a jd u je s ię re p ro d u k c ja a u to g ra fu " M a r i i " , tek sty drobnych utworów i l i s t ó w A .M alczew skiego w a u to g ra fa c h 1 przedrukach o ra z opo w iadan ie M ich ała M odzelew skiego p t . "Z d a rze n ie p raw dziw e", napisane zapewne w 1824 r . , a w ięc za ż y c ia M alczew skiego, 1 dotyczące je g o b i o g r a f i i . In fo rm acje tu zawarte pochodzą b e z p ośred n io od a u to ra " M a r ii" lu b może z jeg o fra n c u sk ie g o me m o ria łu , d z iś z a g in io n e g o . Druga część zaw iera Kalendarium :
"Ż y c ie i tw ó rczość" (1793-1826) i "D z ie je sław y" (1 826-1 970). Wykazano tu w i e l k i wpływ au to ra p ie rw s z e j p o ls k ie j p o w ie śc i p o e ty c k ie j na tw órczość w ie lu p is a r z y i twórców k u ltu ry oraz n ie gasnące za in tereso w a n ie n ią k ilk u pokoleń c zy te ln ik ó w . Aneks zaw iera ze sta w ie n ie 110 k o le jn y ch wydań pełnego te k stu " M a r i i " .
