Kreatywna księgowość w praktyce
10
0
0
Pełen tekst
(2) 120. Katarzyna Kluska. zdaniem zosta∏o stworzone przez media i powsta∏o w zwiàzku z ujawnionymi nieprawid∏owoÊciami ksi´gowymi. B. Pawlak podkreÊli∏, ˝e nadu˝ycia ksi´gowe, b∏´dy i oszustwa sà zjawiskami nie tyle kreatywnymi, ile po prostu sprzecznymi z prawem [Grzegorczyk 2002, s. C4]. Zdaniem Z. Szczerbetki, partnera w dziale audytu Deloitte & Touche, bardzo cz´sto myli si´ poj´cie kreatywnej ksi´gowoÊci z oszustwami, defraudacjà i malwersacjami, Êwiadomym niew∏aÊciwym interpretowaniem zasad rachunkowoÊci lub te˝ celowym zawy˝aniem wartoÊci aktywów bàdê ukrywaniem zobowiàzaƒ [Grzegorczyk 2002, s. C4]. Podobnie sàdzi M. Rzepnikowska, partner w wy˝ej wspomnianej firmie audytorskiej. W jej przekonaniu poj´cie to do momentu ujawnienia przez media praktyk stosowanych przez niektóre firmy na rynku amerykaƒskim, zwiàzanych z celowym ukrywaniem strat, kojarzy∏o si´ z czymÊ pozytywnym. Jednak te praktyki, jej zdaniem, nie mia∏y nic wspólnego z kreatywnà ksi´gowoÊcià [Grzegorczyk 2002]. Rzeczniczka KPMG, Dorota Markert, w wypowiedzi dla „Rzeczpospolitej” podkreÊli∏a, ˝e kreatywna ksi´gowoÊç jest poj´ciem u˝ywanym od lat. W jej opinii termin ten odnosi si´ do zastosowania zasad rachunkowoÊci w sposób, który nie jest bezpoÊrednio wskazany w przepisach. Nie mo˝na tak˝e jednoznacznie stwierdziç, czy przyj´te rozwiàzanie b´dzie powodem powstania nieprawid∏owoÊci w sprawozdaniu finansowym [Grzegorczyk 2002]. W podobnym tonie na temat kreatywnej ksi´gowoÊci wypowiedzia∏ si´ A.F. Reczek, prezes PricewaterhouseCoopers. Jego zdaniem poj´cie to jest definiowane przewa˝nie w z∏ym kontekÊcie, podczas gdy pierwotnie „rozwiàzanie kreatywne” uto˝samiane by∏o z dzia∏aniem „pozytywnym, zgodnym z prawem i korzystnym dla odbiorców sprawozdania finansowego”. W swojej wypowiedzi A.F. Reczek podkreÊli∏ znaczenie jednoznacznie brzmiàcych aktów prawnych. Zaznaczy∏, ˝e w polskim ustawodawstwie bardzo cz´sto zdarzajà si´ sytuacje, w których trudno dostosowaç transakcje do obowiàzujàcych przepisów i wtedy potrzebne jest twórcze myÊlenie oraz bardzo dobre rozumienie intencji zawartych w przepisach, aby w ksi´gach jednostki gospodarczej zapisaç transakcj´ zgodnie z tà intencjà [Grzegorczyk 2002]. Zdaniem S. Surdykowskiej poprzez kreatywnà ksi´gowoÊç nale˝a∏oby rozumieç stosowanie takich technik, które pozwoli∏yby na dokonanie pomiaru zgodnie z interesem w∏aÊciciela jednostki gospodarczej w celu unikni´cia okreÊlonych skutków regulacji obowiàzujàcych w rachunkowoÊci. W konsekwencji zmiany te muszà znaleêç odzwierciedlenie w sporzàdzanym sprawozdaniu finansowym firmy [Surdykowska 2000]. Z wypowiedzi E. Màczyƒskiej, pracownika SGH i Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN, przytoczonej na ∏amach „Rzeczpospolitej”, wynika, ˝e kreatywna ksi´gowoÊç ma znaczenie pozytywne i jest stosowana przez zarzàdy wszystkich firm w celu takiego przedstawienia danych finansowych, aby tworzy∏y jak najkorzystniejszy wizerunek podmiotu. W jej opinii sprawozdania finansowe i inna dokumentacja jednostki od zawsze stanowi∏y umiej´tne po∏àcze-.
(3) Kreatywna ksi´gowoÊç w praktyce. 121. nie interesów w∏aÊcicieli firmy z wymogami prawnymi i oczekiwaniami adresatów tych sprawozdaƒ. Nawet osoby fizyczne nie prowadzàce dzia∏alnoÊci gospodarczej, sk∏adajàc roczne zeznanie podatkowe do urz´du skarbowego, bardzo cz´sto szukajà legalnych sposobów zmniejszenia obcià˝eƒ podatkowych. Sà to dzia∏ania kreatywne przy za∏o˝eniu, ˝e równoczeÊnie przestrzegane sà obowiàzujàce regulacje prawne. W tym sensie kreatywna ksi´gowoÊç by∏a, jest i b´dzie stosowana w jednostkach gospodarczych [Màczyƒska 2002a, s. 7]. Jednoznacznie negatywnà opini´ E. Màczyƒska wyra˝a natomiast na temat agresywnej ksi´gowoÊci. Zdaniem tej autorki nie nale˝y ∏àczyç i mylnie definiowaç tych dwóch poj´ç. W jej opinii kreatywnoÊç w ksi´gowoÊci ma swoje ramy, które wynikajà z obowiàzujàcych regulacji finansowo-ksi´gowych, a dzi´ki ich prawid∏owej interpretacji nie dochodzi do zniekszta∏cania faktycznego obrazu przedsi´biorstwa. Z kolei ksi´gowoÊç agresywna rozumiana jest jako rozmyÊlny zamiar defraudacji i jest ukierunkowana na sztuczne zawy˝anie zysków i innych dokonaƒ przedsi´biorstwa, co w szczególnoÊci s∏u˝y sztucznemu zawy˝aniu pozycji finansowych i wyceny wartoÊci jednostki [Màczyƒska 2002a]. W podobnym tonie udzielili wypowiedzi dla „Rzeczpospolitej” przedstawiciele najbardziej liczàcych si´ firm audytorskich w Polsce. Z. Szczerbetka, odró˝niajàc ksi´gowoÊç kreatywnà od agresywnej, podkreÊli∏, ˝e stosowanie ksi´gowoÊci agresywnej przez jednostki gospodarcze jest równoznaczne z balansowaniem na granicy ostro˝nego szacunku, zgodne z prawem i treÊcià ekonomicznà, ale obcià˝one brakiem obiektywizmu. Jego zdaniem wybór takiej polityki rachunkowoÊci przez kierowników tych jednostek prowadzi do przedstawienia zdarzeƒ, szczególnie przysz∏ych, z wi´kszym optymizmem ni˝ one na to zas∏ugujà [Grzegorczyk 2002, s. C4]. A.F. Reczek wskaza∏, ˝e w agresywnej ksi´gowoÊci stosuje si´ takie rozwiàzania dopuszczalne przez prawo, które sà na kraw´dzi legalnoÊci. W jego opinii takie rozwiàzania z trudem mo˝na podciàgnàç pod obowiàzujàce przepisy prawa [Grzegorczyk 2002, s. C4]. K. Sawicki w rozwa˝aniach nad kreatywnà ksi´gowoÊcià postuluje, by terminem tym objàç dà˝enie jednostki do unikania okreÊlonych skutków regulacji obowiàzujàcych w rachunkowoÊci poprzez stosowanie technik, które pozwolà na dokonanie pomiaru zgodnie z interesem producenta informacji, a tak˝e w∏àczenie do sprawozdaƒ finansowych pozycji, które nie by∏y przedmiotem regulacji, co w konsekwencji ∏àczy si´ z istotnymi zmianami w porównaniu z rozwiàzaniami stosowanymi wczeÊniej. W jego opinii takie definiowanie twórczej ksi´gowoÊci jest w du˝ym stopniu zbie˝ne z terminem „polityka rachunkowoÊci”. K. Sawicki zwraca uwag´ na cz´ste przypadki zamiennego u˝ywania poj´cia kreatywnej ksi´gowoÊci i oszustwa. Postrzega to jako dzia∏anie nieuzasadnione, poniewa˝ poj´cia te powinny byç rozpatrywane odr´bnie ze wzgl´du na ró˝niàce je definicje, zakresy i cechy charakterystyczne [Sawicki 2003, s. 2]..
(4) 122. Katarzyna Kluska. Wed∏ug mi´dzynarodowego standardu rewizji finansowej1 termin „oszustwo” oznacza celowe dzia∏ania podj´te przez kierownictwo jednostki, pracowników lub osoby trzecie, które spowodujà powstanie nieprawid∏owoÊci w sporzàdzonym sprawozdaniu finansowym. Oszustwo obejmuje nast´pujàce dzia∏ania: – manipulowanie, fa∏szowanie lub zmian´ danych lub dokumentów, – zaw∏aszczenie majàtku, – wy∏àczenie lub pomini´cie w zapisach lub dokumentach skutków transakcji, – rejestrowanie danych pozornych, niew∏aÊciwe stosowanie zasad (polityki) rachunkowoÊci. Termin „b∏àd” wed∏ug MSRF nr 240 definiowany jest jako niezamierzone nieprawid∏owoÊci sprawozdania finansowego, które mogà byç spowodowane: – pomy∏kami pope∏nionymi przy gromadzeniu i przetwarzaniu danych, na podstawie których sporzàdzono sprawozdanie finansowe, – b∏´dnymi szacunkami ksi´gowymi wyikajàcymi z przeoczenia lub niew∏aÊciwej interpretacji faktów, – mylnym zastosowaniem zasad rachunkowoÊci dotyczàcych wyceny, wykazywania danych w sprawozdaniu, klasyfikacji, prezentacji lub ujawnienia informacji. K. Sawicki zauwa˝a, ˝e cz´sto w niektórych publikacjach oszustwa ksi´gowe okreÊla si´ mianem kreatywnej ksi´gowoÊci. Tymczasem jego zdaniem twórczà ksi´gowoÊç stosujà wszystkie zarzàdy przedsi´biorstw, chcàc tym samym stworzyç najkorzystniejszy dla nich wizerunek firmy, nie naruszajàc jednoczeÊnie obowiàzujàcych przepisów prawa i zasad etyki. Stwierdza, ˝e w tym sensie kreatywna ksi´gowoÊç zawsze b´dzie stosowana w praktyce [Sawicki 2003, s. 2].. 2. Podmioty zainteresowane „upi´kszaniem” sprawozdaƒ finansowych Po ujawnieniu przez media informacji dotyczàcych manipulacji danymi prezentowanymi w sprawozdaniu finansowym przez niektóre jednostki gospodarcze, przedstawiciele Êrodowisk naukowych i praktycy w swoich wypowiedziach zacz´li podkreÊlaç koniecznoÊç unormowania zasad prezentacji danych sprawozdania finansowego oraz kontroli osób bioràcych udzia∏ w tym procesie. Zdaniem A. Bartosiewicza i R. Kubackiego [2002, s. C3] kreatywna ksi´gowoÊç dotyczy dwóch aspektów: prowadzenia dokumentacji oraz badania tej dokumentacji przez niezale˝nego audytora. Z kolei E. Màczyƒska [2002a, s. 7] stwierdza, ˝e podmioty w obiegu gospodarczym najbardziej zainteresowane 1. Mi´dzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej, MSRF nr 240, SKwP i KIBR, Warszawa 2005..
(5) Kreatywna ksi´gowoÊç w praktyce. 123. stosowaniem twórczych metod ksi´gowych to zarzàdzajàcy przedsi´biorstwem oraz biegli rewidenci dokonujàcy oceny ich pracy. Zgodnie z art. 4, ust. 5 ustawy o rachunkowoÊci2 kierownik jednostki ponosi odpowiedzialnoÊç za wykonywanie obowiàzków w zakresie rachunkowoÊci okreÊlonych ustawà, w tym z tytu∏u nadzoru, równie˝ gdy okreÊlone obowiàzki w zakresie rachunkowoÊci – z wy∏àczeniem odpowiedzialnoÊci za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostanà powierzone innej osobie za jej zgodà. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie zosta∏a wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialnoÊç ponoszà wszyscy cz∏onkowie tego organu. Z przytoczonego fragmentu ustawy wynika, ˝e to kierownik jednostki lub osoba, której powierzono obowiàzki zwiàzane z prowadzeniem ksiàg w firmie, jest odpowiedzialna wzgl´dem prawa za dopuszczenie si´ nierzetelnego prowadzenia ksiàg i sporzàdzenia sprawozdania finansowego nie odzwierciedlajàcego faktycznego stanu finansowego przedsi´biorstwa. Art. 77 ustawy o rachunkowoÊci3 stanowi, ˝e osoby, którym udowodni si´ nadu˝ycia zwiàzane z: zaniechaniem prowadzenia ksiàg rachunkowych, prowadzeniem ich wbrew przepisom ustawy, podawaniem w tych ksi´gach nierzetelnych danych, niesporzàdzeniem sprawozdania finansowego, sporzàdzeniem go niezgodnie z przepisami ustawy, zawarciem w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych, podlegajà grzywnie lub karze pozbawienia wolnoÊci do lat dwóch, albo obu tym karom ∏àcznie. Nast´pny przepis ustawy odnosi si´ do odpowiedzialnoÊci karnej bieg∏ych rewidentów. Zgodnie z art. 78 ustawy4 bieg∏y rewident, który sporzàdza niezgodnà ze stanem faktycznym opini´ o sprawozdaniu finansowym i stanowiàcych podstaw´ jego sporzàdzenia w ksi´gach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majàtkowej tej jednostki, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolnoÊci do lat dwóch albo obu tym karom ∏àcznie. Natomiast, je˝eli bieg∏y rewident dzia∏a∏ nieumyÊlnie, b´dzie podlega∏ karze ograniczenia wolnoÊci albo grzywnie. W aspekcie przytoczonych przepisów prawa odnoszàcych si´ do odpowiedzialnoÊci karnej ponoszonej przez osoby zarzàdzajàce jednostkami i audytorów badajàcych sprawozdania finansowe nale˝a∏oby postawiç nast´pujàce pytanie: dlaczego podmioty zainteresowane sà upi´kszaniem danych zawartych w sprawozdaniach finansowych? A.F. Reczek w wywiadzie udzielonym „Gazecie Prawnej” wskaza∏ na odmiennoÊç polskiego rynku w porównaniu z amerykaƒskim w zwiàzku z ujawnionymi przypadkami stosowania twórczej ksi´gowoÊci. Jego zdaniem nad bezpieczeƒstwem funkcjonowania spó∏ek publicznych czuwa Komisja Papierów WartoÊciowych i Gie∏d, ponadto stworzone regulacje prawne dotyczàce rachun2. Ustawa z dnia 29 wrzeÊnia 1994 r. o rachunkowoÊci, Dz.U. nr 121, poz. 591 z póên. zm. Ibidem. 4 Ibidem. 3.
(6) 124. Katarzyna Kluska. kowoÊci „sà niez∏e”. Banki i firmy ubezpieczeniowe dzia∏ajà pod „w∏asnym bran˝owym nadzorem”, natomiast najwi´cej oszustw jest wykrywanych w spó∏kach niepublicznych. A.F. Reczek podkreÊli∏, ˝e w tych jednostkach powinna byç stworzona silna koalicja organów zarzàdzajàcych i audytorów celem wykrycia najwi´kszych nieprawid∏owoÊci. Dla wielu osób wchodzàcych w sk∏ad zarzàdu mo˝liwoÊç zarobienia stosunkowo du˝ych pieni´dzy powoduje, ˝e w pracy koncentrujà si´ g∏ównie na maksymalizacji swoich zysków poprzez ró˝ne machinacje ksi´gowe. Nie dbajà o interesy zarzàdzanych jednostek, nie wierzàc w ich trwa∏oÊç i zdolnoÊç przetrwania na rynku. Udzielajàcy wywiadu wskaza∏ równie˝ na istotnà rol´ rad nadzorczych, na kwalifikacje zasiadajàcych w nich cz∏onków, a tak˝e na jakoÊç kontroli sprawowanej nad zarzàdami [Reczek 2002, s. 6]. E. Màczyƒska uwa˝a, ˝e brak skandali finansowych na polskim rynku na miar´ amerykaƒskich jest w pe∏ni uzasadniony. W jej opinii „pozorny spokój” wynika w szczególnoÊci z wielu s∏aboÊci instytucjonalnych, w tym nadzoru ksi´gowego, funkcjonowania rad nadzorczych, systemu egzekwowania prawa i zmiennoÊci prawa podatkowego. Skutkiem tego jest chaos informacyjny i bezkarne manipulowanie danymi przez spó∏ki. Kierownictwo selekcjonuje i odpowiednio konfiguruje informacje zamieszczane w sprawozdaniu finansowym, zatajajàc równoczeÊnie wiele niekorzystnych dla siebie faktów oraz lekcewa˝y obowiàzek sporzàdzania obligatoryjnej informacji dodatkowej. E. Màczyƒska stwierdza, ˝e opracowywane obecnie raporty finansowe w wi´kszoÊci wypadków „imponujà formà graficznà”, natomiast zawarte w nich dane cz´sto nie ukazujà prawdziwej sytuacji finansowo-majàtkowej przedsi´biorstwa. Zauwa˝a tak˝e rosnàce dysproporcje pomi´dzy wynagrodzeniami mened˝erów a s∏abnàcà kondycjà kierowanych przez nich spó∏ek. W pracy niezale˝nych audytorów dostrzega zdawkowoÊç, formalizm i nierzadko niestarannoÊç wydawanych opinii. Rady nadzorcze zaÊ w jej opinii sk∏adajà si´ cz´sto z cz∏onków, którzy nie posiadajà wystarczajàcej wiedzy, by móc zrozumieç i w∏aÊciwie zinterpretowaç przedstawiane im przez zarzàd dokumenty. Dlatego te˝ takie osoby reprezentujà interesy zarzàdów, a nie w∏aÊcicieli kapita∏u [Màczyƒska 2002, s. 7]. M. Hamrol podkreÊla, ˝e w praktyce gospodarczej przyj´∏o si´ przypisywanie du˝ego znaczenia wynikowi finansowemu, wykazywanemu przez jednostk´. Zysk netto wykazany w sprawozdaniu jest „w∏aÊciwie swoistà opinià, faktem zaÊ jest jedynie gotówka”. Jako dowód potwierdzajàcy prawid∏owoÊç tego stwierdzenia podaje przyk∏ad Enronu lub Elektrimu. W wypadku tych spó∏ek zaprezentowany zysk nie odzwierciedla∏ rzeczywistej sytuacji finansowej jednostek [Hamrol 2002, s. 8]. Podobnego zdania jest E. Màczyƒska. W swoich wypowiedziach zauwa˝a, ˝e o bankructwie jednostki przesàdza nie tyle brak zysku, ile brak pieni´dzy [Màczyƒska 2002a, s. 7]. Sta∏y monitoring iloÊci gotówki w przedsi´biorstwie umacnia∏by zarówno system kontroli, jak i system egzekwowania prawa. Dzi´ki odpowiedniemu przep∏ywowi informacji tak˝e w firmie pracownicy mieli-.
(7) Kreatywna ksi´gowoÊç w praktyce. 125. by mo˝liwoÊç zapoznania si´ z decyzjami podejmowanymi przez zarzàd i ich skutkami dla dalszego funkcjonowania jednostki.. 3. Skutki stosowania kreatywnej ksi´gowoÊci Po wykryciu i ujawnieniu licznych przypadków prezentowania nierzetelnych danych przez jednostki, zauwa˝a si´ rosnàce obawy odbiorców sprawozdaƒ finansowych. Dotyczà one mo˝liwoÊci „istotnego zafa∏szowania na skutek oszustw obrazu przedsi´biorstwa, przedstawionego w sprawozdaniu finansowym zbadanym przez bieg∏ego rewidenta” [Ho∏da, Nowak 2003, s. 20]. Dlatego te˝ poddajàc ocenie zmiany w przepisach prawa poczynione na polskim rynku, warto raz jeszcze wspomnieç o mi´dzynarodowych standardach rewizji finansowej, a w szczególnoÊci o MSRF nr 240, wed∏ug którego bieg∏y rewident ma obowiàzek uwzgl´dniç mo˝liwoÊç wystàpienia b∏´dów i oszustw w trakcie badania sprawozdania finansowego jednostki. Afery zwiàzane z malwersacjami ksi´gowymi w spó∏kach amerykaƒskich sta∏y si´ g∏ównà przyczynà upadku jednej z najwi´kszych firm audytorskich na Êwiecie, zamieszanà w proceder fa∏szowania danych i nieinformowania opinii publicznej o faktycznym stanie finansów badanych spó∏ek. Zmusi∏o to innych bieg∏ych rewidentów do uÊciÊlenia procedur zwiàzanych z badaniem sprawozdaƒ. Obecnie audytor musi oszacowaç ryzyko wystàpienia oszustwa. W przypadku gdy szacunek wyka˝e, ˝e ryzyko jest du˝e, bieg∏y ma obowiàzek „zmieniç za∏o˝ony program badania i zastosowaç dodatkowe procedury” [Ho∏da, Nowak 2003, s. 20]. W. Bieƒ [2003, s. 9], wypowiadajàc si´ na temat istotnych zagro˝eƒ dzia∏alnoÊci badanej jednostki, podkreÊli∏, ˝e d∏ugotrwa∏e ukrywanie przed inwestorami prawdziwej sytuacji finansowo-majàtkowej spó∏ki, badanej obligatoryjnie raz do roku przez niezale˝nego audytora, jest mo˝liwe tylko za wiedzà bieg∏ego. Powy˝sze stwierdzenie potwierdza wieloletnia wspó∏praca Enronu i firmy audytorskiej Arthur Andersen. Biegli przez wiele lat potwierdzali wiarygodnoÊç sprawozdaƒ finansowych Enronu, czynnie pomagajàc przy ich fa∏szowaniu, a po ujawnieniu oszustw niszczyli dokumentacj´ rewizyjnà. G∏ównym powodem dzia∏aƒ niezgodnych z obowiàzujàcym prawem by∏a ch´ç zysku wykazywana zarówno po stronie zarzàdu spó∏ki, jak i badajàcych jà bieg∏ych rewidentów. Konsekwencjà ujawnienia „owocnej” wspó∏pracy by∏ upadek Enronu i Andersena, a tak˝e gwa∏towny spadek zaufania odbiorców sprawozdaƒ finansowych do audytorów i zarzàdzajàcych. Z kolei E. Jakubczyk-Ca∏y, bieg∏y rewident i prezes zarzàdu spó∏ki A & E Consult, podkreÊla, ˝e szczególnie na organach nadzorczych spó∏ek, inwestorach i odbiorcach tego sprawozdania spoczywa odpowiedzialnoÊç za jego interpretacj´. Jej zdaniem kompletne sprawozdanie finansowe, zbadane przez niezale˝nego audytora, stanowi „lektur´” dla odbiorcy. Obowiàzkiem ka˝dego audytora jest wskazanie zagro˝eƒ kontynuacji w roku nast´pujàcym po roku badanym, a obowiàzkiem zarzàdu jest ustosunkowanie si´ do mo˝liwoÊci kon-.
(8) Katarzyna Kluska. 126. tynuacji dzia∏alnoÊci we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego. W opinii E. Jakubczyk-Ca∏y [2002, s. 6] nie nale˝y uznawaç przest´pstw gospodarczych celowo ukrytych w ksi´gowoÊci za przejaw kreatywnej rachunkowoÊci. R. Furtek, bieg∏y rewident, na ∏amach kwartalnika „RachunkowoÊç – Audytor” dokona∏a porównania dwóch artyku∏ów, w których zaprezentowano skutki upi´kszania sprawozdaƒ finansowych i oceniono rol´ bieg∏ych rewidentów. Tabela 1. Zarzuty i obrona ze strony bieg∏ych rewidentów Zarzuty na podstawie artyku∏u prof. A. Kameli-Sowiƒskiej. Obrona na podstawie listu K. Burnosa. èle poj´ta kreatywna rachunkowoÊç Tolerowanie kreatywnej ksi´gowoÊci wynika z: – nieprzestrzegania zasad etyki – zale˝noÊci finansowej audytorów od klientów – nienadà˝ania przepisów za nowymi rozwiàzaniami praktycznymi Spadek zaufania spo∏ecznoÊci do zawodu Nieskorzystanie z pracy bieg∏ych rewidentów na skutek niskich kwalifikacji rad nadzorczych Nieskorzystanie ze sprawozdaƒ finansowych przez inwestorów, poniewa˝ stwierdzenia opinii niedostosowanej do bie˝àcych potrzeb. Poziom kompetencji bieg∏ych rewidentów potwierdza Paƒstwowa Komisja Egzaminacyjna Wymóg niezale˝noÊci jest prawnie okreÊlony w ustawach o bieg∏ych rewidentach i o rachunkowoÊci Biegli rewidenci nie tylko analizujà dokumenty finansowe, ale dokonujà równie˝ analizy operacji gospodarczych Skomplikowane zdarzenia gospodarcze nie przerastajà mo˝liwoÊci bieg∏ych rewidentów, zw∏aszcza ˝e zawsze mogà ˝àdaç wyjaÊnieƒ od zarzàdu badanej jednostki. èród∏o: [Furtek 2004, s. 23].. Na podstawie wniosków zamieszczonych w tabeli 1 w artykule przedstawiono koncepcje koniecznych zmian postulowanych przez autorów. Zdaniem A. Kameli-Sowiƒskiej w celu eliminowania zjawisk zwiàzanych z upi´kszaniem dokumentów firmy oraz poprawy wizerunku i pracy niezale˝nego audytora nale˝a∏oby powo∏aç Rad´ Zaufania Publicznego i silnie oddzia∏ywaç na popraw´ poziomu etyki bieg∏ych rewidentów. Je˝eli w najbli˝szym czasie zostanie zatwierdzony projekt VIII Dyrektywy UE, regulujàcej przepisy zwiàzane z nadzorem publicznym nad badaniem sprawozdaƒ finansowych, to ustanowienie Rady Zaufania Publicznego b´dzie wówczas wymagane prawem. Z kolei K. Burnos wnioskuje o poszerzenie ustawowych uprawnieƒ Komisji Papierów WartoÊciowych i Gie∏d, a tak˝e sformu∏owanie zadaƒ Rady Zaufania Publicznego.. 4. Wnioski Koƒczàc rozwa˝ania na temat kreatywnej ksi´gowoÊci, nale˝a∏oby zauwa˝yç, ˝e twórcze podejÊcie do ujmowania i prezentowania operacji gospodarczych w ksi´gach rachunkowych oraz sporzàdzanie na ich podstawie sprawoz-.
(9) Kreatywna ksi´gowoÊç w praktyce. 127. daƒ finansowych by∏o, jest i b´dzie stosowane przez zarzàdy jednostek. Kierownictwu ka˝dego przedsi´biorstwa zale˝y na ukazaniu kondycji finansowo-majàtkowej firmy w jak najkorzystniejszym dla niej Êwietle. Dlatego te˝ we wspó∏czesnej rachunkowoÊci nie mo˝na pomijaç tego zjawiska. W artykule wykazano b∏´dne definiowanie przez niektóre osoby poj´cia kreatywnej ksi´gowoÊci. Odró˝niono ten termin od definicji agresywnej ksi´gowoÊci, rozumianej jako oszustwo, które ma na celu powstanie nieprawid∏owoÊci w sprawozdaniu finansowym. W zwiàzku z wykrytymi i nag∏oÊnionymi aferami ksi´gowymi zaistnia∏a potrzeba zmian w obowiàzujàcym prawie. Zmiany te mia∏y doprowadziç do eliminacji niepo˝àdanego w obrocie gospodarczym fa∏szowania dokumentów ksi´gowych i sprawozdaƒ, a tak˝e do jednoznacznego zobligowania kierowników jednostek do ustalania polityki rachunkowoÊci i sprawowania nadzoru nad jej faktycznym przestrzeganiem. Poniewa˝ nie wszystkie jednostki w obrocie gospodarczym podlegajà badaniu przez niezale˝nego audytora zewn´trznego, w znowelizowanej ustawie o rachunkowoÊci zwi´kszono zakres czynnoÊci, za które odpowiada osoba zarzàdzajàca przedsi´biorstwem. Chcàc poprawiç niekorzystny wizerunek i usprawniç prac´ bieg∏ych rewidentów, przyj´to mi´dzynarodowe standardy rewizji finansowej. Wspomniany wczeÊniej MSRF nr 240 nak∏ada na audytora odpowiedzialnoÊç za nieuwzgl´dnienie podczas badania wysokiego ryzyka fa∏szowania przez jednostk´ danych sprawozdania finansowego. W Êwietle powy˝szych rozwa˝aƒ nale˝y podkreÊliç, ˝e konieczne wydaje si´ stworzenie takich regulacji, aby zarzàdy zainteresowane przedstawieniem obrazu przedsi´biorstwa w najkorzystniejszym uj´ciu finansowo-ksi´gowym czyni∏y to zgodnie z obowiàzujàcymi przepisami prawa przy uwzgl´dnieniu interesów wszystkich podmiotów. Literatura Bartosiewicz A., Kubacki R. [2002], Kreatywna ksi´gowoÊç – odpowiedzialnoÊç karna, „Rzeczpospolita”, nr 195. Bieƒ W. [2003], Opinia bieg∏ego rewidenta o istotnych zagro˝eniach dzia∏alnoÊci badanej jednostki, „RachunkowoÊç – Audytor”, nr 2. Furtek R. [2004], O sytuacji bieg∏ych rewidentów, „RachunkowoÊç – Audytor”, nr 5. Grzegorczyk W. [2002], Kreatywna ksi´gowoÊç nie zawsze oznacza oszustwo, „Rzeczpospolita”, nr 274. Hamrol M. [2002], Nowe regulacje – klasyczne zasady, „Gazeta Prawna”, nr 188. Ho∏da A., Nowak W. [2003], Nowy standard badania sprawozdaƒ finansowych, dotyczàcy sposobu uwzgl´dniania ryzyka dokonania oszustw w jednostce, „RachunkowoÊç – Audytor”, nr 8. Jakubczyk-Ca∏y E. [2002], Czy inwestorzy mogà wierzyç sprawozdaniom finansowym, „Gazeta Prawna”, nr 177. Màczyƒska E. [2002a], Nie twórcza, tylko agresywna, „Gazeta Prawna”, nr 219. Màczyƒska E. [2002b], To zwyk∏a defraudacja, „Rzeczpospolita”, nr 185..
(10) 128. Katarzyna Kluska. Mi´dzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej [2005], MSRF nr 240, SKwP i KIBR, Warszawa. Reczek F.A. [2002], Jasne procedury przeciw upi´kszaniu ksi´gowoÊci, „Gazeta Prawna”, nr 178. Sawicki K. [2003], RachunkowoÊç kreatywna i finansowa a oszustwa i b∏´dy, „Forum Doradców Podatkowych”, nr 5. Surdykowska S. [2000], Normatywne i kreatywne aspekty rozwoju rachunkowoÊci [w:] Podstawowe problemy rachunkowoÊci jako dyscypliny naukowej i dzia∏alnoÊci praktycznej, AE w Katowicach, Katowice. Uchwa∏a nr 40/4 Krajowej Rady Bieg∏ych Rewidentów z dnia 7 paêdziernika 2003 r. w sprawie powo∏ania Komisji ds. Etyki. Ustawa z dnia 29 wrzeÊnia 1994 r. o rachunkowoÊci, Dz.U. nr 121, poz. 591 oraz ustawa o zmianie ustawy o rachunkowoÊci z dnia 9 listopada 2000 r., Dz.U. nr 113, poz. 1189. Ustawa z dnia 13 paêdziernika 1994 r. o bieg∏ych rewidentach i ich samorzàdzie, Dz.U. nr 31, poz. 359.. Creative Accounting in Practice The main purpose of this work is to explain the term creative accounting, to present the more important definitions furnished by academics, financial institutions, and auditors examining this phenomenon, and to differentiate between creative and aggressive accounting. The author reviews the various groups that are the most interested in the use of creative accounting, as well as the persons that incur the greatest costs associated with falsifying financial statements. She also describes the most important consequences of applying creative accounting for each group of economic participants. In the article, the author draws attention to the significance of regulations in force and to new regulations that have been introduced after the discovery of the massive number of cases of dishonest accounting. In the summary, the author draws conclusions on the impact of creative accounting on the perception of the work of departmental managers and court auditors, the effectiveness of legal changes meant to limit cases of “embellishing” financial statements, and the inaccurate definition of the term ”creative accounting”..
(11)
Powiązane dokumenty
Tak wiele wprowadzonych zmian do Wikipedii przez tak niewielu wiąże się ze zjawiskiem edycji technicznych i koordynacyjnych, których wykonywa- nie jest charakterystyczne
Gogołek, Komunikacja Sieciowa Uwarunkowania, kategorie i paradoksy, Wydawnictwo ASPRA, Warszawa
Dla tego etapu roz- woju przemysłowego charakterystyczny był też wysoki poziom wypadkowości przy pracy — zwłaszcza w górnictwie, ale także pojawienie się ustawodawstwa
Uwzględniając ich prace, utrwalił się pogląd, aktualny w zasadzie do dziś, że strefa doliny górnej Odry była w plejstocenie zlodowacona dwu- krotnie: w czasie
Współcześnie rachunkowość postrzegana jest jako źródło informacji o przy- szłości ekonomicznej przedsiębiorstwa, służących do kwantytatywnego opisu i ana- lizy strumieni
Autorka, będąca logopedą i trenerem emisji głosu, ale także wykładowcą w Szkole Filmowej w Łodzi, dzieli się z czytelnikami swoimi doświadczeniami w pracy nad prawidłową
możliwości przeprowadzenia czynności wyjaśniających w danej sprawie, nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego lub złożenia wniosku o ukaranie i występo- wania w
Ze względu na umiejętności studentów, chęć uczenia się i zainteresowanie przedmio- tem nie każda osoba będzie w stanie dotrzeć na szczyt hierarchii celów kształcenia.
