"Próby dialogu z młodymi. Prekatecheza egzystencjalna", Janusz Tarnowski, Katowice 1983 : [recenzja]

Barbara Murawska

"Próby dialogu z młodymi.

Prekatecheza egzystencjalna", Janusz

Tarnowski, Katowice 1983 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 55/1, 213-215

R E C E N Z JE

₂₁₃

M . C a r r e z p r e z e n tu je p ro b le m n ie w o ln ic tw a w 1 P (s. 207—217). Z e ­ s t a w i a ją c go z in n y m i te k s ta m i N T n a te n te m a t, a u to r u k a z u je d o n io sło ść c h ry s to lo g ic z n ą te k s tu 1 P 2,18—25. I n n y m k o n k r e tn y m i w a ż n y m z p u n k tu w id z e n ia d o k tr y n a ln e g o te m a te m z a ją ł się P. S a n d e v o i r (s. 219—229). C h o d zi o w y ra ż e n ie „ k ró le w s k ie k a p ła ń s tw o ”, ja k m a m y to w tłu m a c z e n iu N T , z 1 P 2,9. O s a d z a ją c te n te k s t w s z e rs z y m k o n te k ś c ie d o c h o d z i a u t o r do w n io s k u , że n ie ch o d zi w n im o k a p ła ń s tw o m in is te r ia ln e . C h. P e r r o t p o ­ ś w ię c ił s w o je w y s tą p ie n ie je d n e m u z n a jtr u d n ie js z y c h te k s tó w , je ż e li n ie c a ­ łeg o N T , to z p e w n o ś c ią w 1 P . M o w a t u o 1 P 3,19 i 4,6, czy li o z s tą p ie n iu C h r y s tu s a do o tc h ła n i i p r z e p o w ia d a n iu ta m E w a n g e lii (s. 231—246). P r z y ­ p o m n ia w s z y d w ie te o r ie w sp ó łc z e ś n ie n a jb a r d z ie j a k c e p to w a n e (ch o d ziło b y o d u sz e w sp ó łc z e s n e N o e m u lu b o o g ło sz e n ie z w y c ię s tw a C h r y s tu s a z m a r ­ tw y c h w s ta łe g o d u c h o m a n ie ls k im , a d o k ła d n ie j — d u c h o m u p a d ły m ), a u to r w y s u w a p e w n e s u g e s tie , z g o d n ie z k tó r y m i m o ż n a b y w idzieć! w 3,19 i 4,6 C h r y s tu s a z m a r tw y c h w s ta łe g o g ło sząceg o d u sz o m z m a r ły m — ty m s p r a w ie ­ d liw y m z c z a só w p o to p u , s k r u s z o n y m czy d o tk n ię ty m ła s k ą — m o ż liw o ść ż y c ia d u c h o w e g o . T eg o sa m e g o z a g a d n ie n ia d o ty k a o s ta tn i a r t y k u ł (s. 246— 267). J e g o a u to r k a (A .-M . B o n n a r d i è r e ) p r e z e n tu je s ta n o w is k o św . A u g u ­ s ty n a w te j s p r a w ie , k tó r e p rz e z d łu g ie l a t a za c ią ż y ło n a eg zeg ezie te g o t r u d ­ n e g o te k s tu . C h c ia ło b y się w ty m m ie js c u d o d a ć : sz k o d a , że ty lk o d o k tr y n ę A u g u s ty n a .

P o d o b n ie ja k w p ie r w s z e j części k s ią ż k i, ta k i tu tr z e b a p o d k re ś lić u m ie ­ ję tn o ś ć i zw ięzło ść w p r z e d s ta w ia n iu p ro b le m a ty k i, a p o te m w k la r o w n y m je j r o z w ija n iu . N a w e t ta m , g d zie te k s t y są w y ją tk o w o t r u d n e (1 P 3,19; 4,6). S to s u n k o w o ła tw o i s z y b k o m o ż n a z o rie n to w a ć się w s ta n o w is k u d a n e g o a u to ­ r a d z ię k i u m ie ję tn o ś c i ja s n e g o i p re c y z y jn e g o sp o s o b u w y r a ż a n ia się. K s ią ż k a w a r t a je s t z c a łą p e w n o ś c ią z a in te r e s o w a n ia . O r ie n tu je b o w ie m d o b rz e w z a ­ s a d n ic z y c h p ro b le m a c h 1 L is tu św . P io tr a .

k s . J a n Z a łę s k i, W a r s z a w a

k s. J a n u s z T A R N O W S K I, P r ó b y d ia lo g u z m ło d y m i. P r e k a te c h e z a e g z y s te n ­

c ja ln a , K a to w ic e 1983, K s ię g a r n ia św . J a c k a , s. 392.

W sp ó łc z e sn y , c ią g le r o z w ija ją c y się ś w ia t w y m a g a p rz e m ia n ta k ż e w z a ­ k r e s ie k a te c h iz a c ji i d o p ro w a d z a n ia dziec i i m ło d z ie ż y do s p o tk a n ia z B ogiem . S z c z e g ó ln ie la t a o s ta tn ie d o w o d zą, że is tn ie je g łę b o k a p o tr z e b a rz e c z y w is te g o k o n ta k t u z B o g iem , d o p e łn ia ją c e g o się w sa m y m c z ło w ie k u . J a k u k a z a ć m ło ­ d z ie ż y tę d ro g ę , ja k je j d o p o m ó c w te j c ią g łe j w ę d ró w c e ? P y ta n i e to s ta w ia so b ie w ie lu k a te c h e tó w , ro d z ic ó w i w y c h o w a w c ó w . K s ią ż k a ks. J. T a rn o w s k ie g o je s t r e l a c ją z fa k ty c z n ie p rz e p r o w a d z o n y c h s p o tk a ń p e d a g o g ic z n o -k a te c h e ty c z n y c h z m ło d z ie ż ą . S p o tk a n ia te a u t o r n a z y ­ w a „ p re k a te c h e z ą e g z y s te n c ja ln ą ” . „ O p is a n y c h tu p ró b n ie m o ż n a je s z c z e n a z w a ć k a te c h e z ą w ś c isły m teg o sło w a z n a c z e n iu — c z y ta m y w e w s tę p ie — p o n ie w a ż b r a k u j e im sp ó jn e g o , s y s te m a ty c z n e g o u k ła d u . S ą o n e r a c z e j je j p rz e d p o le m , czyli tz w . p r e k a t e ­ c h e z ą . Z m ie rz a m w n ic h do p rz y g o to w a n ia te r e n u d la Ł a s k i B o żej, k tó r a d o ­ ty k a s a m e j n a jg łę b s z e j e g z y s te n c ji c z ło w ie k a i p rz e o b r a ż a ją do g r u t u ” (s. 8). T a k i sp o só b d z ie le n ia się w ła s n y m i d o ś w ia d c z e n ia m i w d z ie d z in ie k a t e ­ ch ezy , d o tą d r a c z e j w li te r a tu r z e n ie s p o ty k a n y , s ta n o w i c e n n e źró d ło w ie d z y 0 m e to d a c h p r a c y z m ło d zieżą. P o z w a la ró w n ie ż n a cią g łe a n a liz o w a n ie 1 k o ry g o w a n ie w ła sn e g o p o s tę p o w a n ia k a te c h e ty .

K s ią ż k ę m o ż n a p o d z ie lić n a d w ie części. P ie r w s z a , n a k tó r ą s k ł a d a ją się tr z y ro z d z ia ły z a ty tu ło w a n e : C w a n ia c z k i, G ru p a N ie d z ie ln a i M in is tr a n c i, je s t d o k ła d n ą r e l a c ją z p r z e b ie g u s p o tk a ń z tr z e m a g r u p a m i m ło d zieży . D ru g a , n o sz ą c a ty t u ł: O co w ła ś c iw ie ch o d zi? , p r z e d s ta w ia p o d s ta w y te o r e ty c z n e o d ­ d z ia ły w a ń w y c h o w a w c z y c h a u to r a .

R E C E N Z JE

K s. T a r n o w s k i o p a r ł s w o je k o n ta k t y z m ło d z ie ż ą n a re a liz a c ji n a s t ę p u ją ­ c y c h k a te g o r ii p e d a g o g ic z n y c h : 1) a u te n ty c z n o ś ć , 2) d ia lo g , 3) s p o tk a n ie z B o ­ g iem , 4) z a a n g a ż o w a n ie c h rz e ś c ija ń s k ie . Z o s ta ły o n e z a c z e rp n ię te z filo zo fii p e rs o n a liz m u i e g z y s te n c ja liz m u w u ję c iu c h r z e ś c ija ń s k im .

W y b ó r ty c h k a te g o r ii w y d a je się sz c z e g ó ln ie tr a f n y . D e w a lu a c ja rz e c z y w i­ s te j w a r to ś c i w s p o m n ia n y c h c z te re c h te r m in ó w b u d z i p o tr z e b ę je j p r z y ­ w ró c e n ia .

P rz y to c z o n e p r z y k ła d y z a s to s o w a n ia ty c h k a te g o r ii d o w io d ły , że w p r a w ­ d zie d ro g a ic h u r z e c z y w is tn ia n ia je s t n ie k ie d y b a rd z o d łu g a i tr u d n a , le c z d a je m o ż liw o ść d o p o m o ż e n ia m ło d y m w ic h rz e c z y w is ty m s p o tk a n iu z B o g iem .

W n ie je d n a k o w y m s to p n iu i w ró ż n y m c z a sie u d a ło się a u to r o w i, p r z y ­ n a jm n ie j częścio w o , z a s to s o w a ć w y m ie n io n e k a te g o r ie w p o sz c z e g ó ln y c h g r u ­ p a c h . N a jtr u d n ie j p rz y s z ło n a w ią z a ć d ia lo g z C w a n ia c z k a m i, c h o c ia ż p r a c a z n im i w y d a je się — z p u n k tu w id z e n ia p e d a g o g a — n a jc ie k a w s z a . C ią g ła w a lk a o ic h n a jp i e r w k r y ty c z n e s p o jrz e n ie n a sie b ie , p ó ź n ie j o o d c z u c ie k o n ­ t a k t u z B o g ie m i z w ró c e n ie się k u N ie m u , p r z e d s ta w io n a z o s ta ła z w n ik liw o ­ ś c ią i z n a c z n ą d o zą s a m o k ry ty k i.

A u to r s tw ie r d z a : „ S fe r a r e l ig i jn a j e s t w y ją tk o w o d e lik a tn a i w s z e lk i p rz y m u s w ty m z a k re s ie m o ż e s ta ć się n ie b e z p ie c z n y ” (s. 338). D la te g o p ró b y b e z p o ś re d n ie g o z w ra c a n ia się C w a n ia c z k ó w do B oga w m o d litw ie m u s ia ły n a s tą p ić w w y m ie n io n e j g ru p ie d ość p ó źn o , s ta ły się je d n a k ic h rz e c z y w is ty m p rz e ż y c ie m .

P r a c a z G ru p ą N ie d z ie ln ą m ia ła ju ż c h a r a k t e r w y r a ź n ie j k a te c h e ty c z n y . M ło d zież u c z ę s z c z a ją c a n a te s p o tk a n ia w y k a z y w a ła p o c z ą tk o w o z a in te re s o ­ w a n ie r a c z e j p ro b le m a m i d o ty c z ą c y m i c o d z ie n n e g o życia. S to p n io w o d o p ie ro p o c z ę ła w c h o d z ić w c e n tr u m j e j u w a g i p ro b le m a ty k a w ia r y c h rz e ś c ija ń s k ie j, a le c a łk o w ite o d d a n ie sie i z a w ie rz e n ie B ogu w y d a w a ło się u c z e s tn ik o m g r u ­ p y jeszcze z b y t tr u d n e . W p r a c y z g r u p ą M in is tr a n tó w a u to r p r a g n ą ł p o m ó c im w p rz e z w y c ię ż a n iu z a in te r e s o w a n ia je d v n ie z e w n ę trz n ą s tr o n ą o b rz ę d ó w litu r g ic z n y c h , co m o g ło p rz e s ło n ić is to tę s p o tk a n ia z B ogiem .

G o d n e u w a g i >są n ie k o n w e n c jo n a ln e m e to d v p r a c y z m ło d z ie ż ą : s o n d a ż e , k o n k u r s y , d y s k u s je , g ło s o w a n ia , k tó r e s p r z y ja ją u rz e c z y w is tn ia n iu c z te re c h z a m ie rz o n y c h k a te g o r ii p e d a g o g ic z n y c h . W a ż n ą ro lę ró w n ie ż w y d a ją się o d ­ g ry w a ć f o r m y o r g a n iz a c y jn e , nn. p r a c a w g ru p a c h , k a te c h iz a c ja in d y w id u a ln a , p r ó b y r e f o r m s łu ż b y m in is tr a n tó w , a ta k ż e d y s k u s je u r z ą d z a n e n a w z ó r t u r ­ n ie jó w sp o rto w y c h . K a ż d e s p o tk a n ie k a te c h e ty c z n e , n ie z a le ż n ie od o m a w ia n e g o te m a tu , z a ­ k o ń c z o n e b y w a ło p o d s u m o w a n ie m te o lo g ic z n y m o ra z w s n ó ln ą m o d litw ą . N a sz c z e g ó ln ą uw asre z a s łu g u je s tw o r z e n ie s p e c ja ln e j a tm o s f e r y d la ro z m o w y z B o g iem —· z a c ie m n ie n ie , św ie c a p o ś r o d k u k r ę g u m o d lą c y c h się, tr z y m a n ie sie z e b ra n y c h za re c e w c z a sie w y m a w ia n ia słó w M o d litw y P a ń s k ie j, a ta k ż e z w ra c a n ie sie do B oga w ła s n y m i s ło w a m i. T e z e w n e trz n e — z d a w a ło b y się — o k o lic z n o śc i sa n a p e w n o b a rd z o p o m o c n e w m o d litw ie , zw ła sz c z a u os*h, k tó r e n a w y k ły do sc h e m a ty c z n e g o z w r a c a n ia sie d o S tw ó rc y , co u n ie m o ż li­ w ia im a u te n ty c z n e p rz e ż y c ie . N ie b r a k o w a ło ró w n ie ż w s p o tk a n ia c h o d c z y ­ ty w a n ia f r a g m e n tó w P is m a Ś w ię te g o .

N ie w ą tp liw ą w a r to ś c ią p r e z e n to w a n e j k s ią ż k i je s t a u te n ty z m r e la c ji ze s p o tk a ń z m ło d z ie ż ą o ra z k r y ty c z n y s to s u n e k k s. T a rn o w s k ie g o do w ła s n y c h p o c z y n a ń p e d a g o g ic z n y c h , sz c z e g ó ln ie w o d n ie s ie n iu d o g ru p y C w a n ia c z k ó w . „M oże g d y b y m o je p rz e ś w ia d c z e n ia b y ły jeszcze siln ie js z e , s k u te c z n ie js z ą m ia ły b y m o c p r o m ie n io w a n ia ” — p is z e a u to r . „M yślę, że z b y t je u k ry w a łe m . T a k j a k o n i n ie k r e p o w a li sie m o ją o so b ą, j a p o w in ie n e m m o ż e sw o b o d n ie j ro z m a w ia ć z n im i o B o g u ” (s. 333).

Z ty c h r e f le k s j i w y c h o w a w c y n a d w ła s n y m p o s tę p o w a n ie m w y p ły w a ł n ie w ą tp liw ie s z a c u n e k d la m ło d z ie ż y , s u b te ln o ś ć w u k a z y w a n iu w s p ó łp a r t­ n e ro m ic h b łę d ó w o ra z n ie z m o rd o w a n a c ie rp liw o ś ć , a lb o w ie m d ro g a do B oga

R E C E N Z JE

n ie z a w sz e b y w a p ro s ta . T a k ic h c e c h n ie k ie d y b r a k u j e k a te c h e to m , w s k u te k czego k a te c h e z a s ta je się z w y k łą le k c ją sz k o ln ą , n a k tó r ą u cz ę sz c z a się r a ­ czej z o b o w ią z k u n iż z r z e c z y w is te j p o tr z e b y . N ie u le g a w ą tp liw o ś c i, że j e d ­ n y m z n a jw a ż n ie js z y c h c z y n n ik ó w w n a u c z a n iu r e lig ijn y m je s t s a m a o so b o ­ w o ść k a te c h e ty .

T r u d n o w y m a g a ć d o k ła d n e g o p r z e n ie s ie n ia f o r m p r a c y z m ło d z ie ż ą , o p i­ s a n y c h w re c e n z o w a n e j k s ią ż c e , n a t e r e n p a r a f ia l n y , g d z ie k a te c h e z a o d b y w a s ię w b a rd z o lic z n y c h g ru p a c h . M o ż n a je d n a k p ró b o w a ć p r z e ją ć z n ie j d u c h a a u te n ty c z n e g o d ia lo g u , k tó r y p ro w a d z i d o z a a n g a ż o w a n ia , a w je g o w y n ik u do o so b iste g o s p o tk a n ia z B ogiem . K s ią ż k a t a s ta n o w i n ie ty lk o p r z e k o n y w a ją c ą i tw ó rc z ą p r o p o z y c ję n o ­ w eg o k s z t a łt u k a te c h e z y , a le m o że o k a z a ć się p o m o c n a ta k ż e ro d z ic o m i w y ­ c h o w a w c o m , ja k ró w n ie ż i s a m e j m ło d z ie ż y w o d k r y w a n iu lu d z k ie j i B o żej rz e c z y w is to śc i. B a r b a r a M u r a w s k a , W a r s z a w a