Biuletyn liturgiczny

Stefan Cichy, Władysław Głowa,

Bogusław Nadolski

Biuletyn liturgiczny

Collectanea Theologica 55/3, 61-76

B I U L E T Y N Y

I

R E C E N Z J E

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 55 (1985) fa sc . I I I

BIULETYN LITURGICZNY

Z a w a r to ś ć : 1. Z m ia n y w k się g a c h litu r g ic z n y c h p o w p ro w a d z e n iu n o w eg o K o ­ d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o . 2. J u t r z n ia i N ie sz p o ry sz c z e g ó ln ą m o d litw ą L u d u B ożego *. I. Z M IA N Y W K S IĘ G A C H L IT U R G IC Z N Y C H P O W P R O W A D Z E N IU N O W E G O K O D E K S U P R A W A K A N O N IC Z N E G O K o d e k s P r a w a K a n o n ic z n e g o p ro m u lg o w a n y p rz e z p a p ie ż a J a n a P a ­ w ł a I I w d n iu 25 s ty c z n ia 1983 r. z a c z ą ł o b o w ią z y w a ć od 1 n ie d z ie li A d w e n ­ tu , c z y li od 27 lis to p a d a 1983 r. J e s z c z e p rz e d w e jś c ie m w ży cie te g o k o d e k s u K o n g re g a c ja do S p r a w S a k r a m e n tó w i K u ltu B ożego w y d a ła w d n iu 12 w rz e ś ­ n ia 1983 r. d e k r e t o g ła s z a ją c y V a ria tio n e s , k tó r e n a le ż y u w z g lę d n ić w n o ­ w y c h w y d a n ia c h p o sz c z e g ó ln y c h k s ią g litu r g ic z n y c h к W cało ści ch o d zi o około 75 z m ia n w e w p ro w a d z e n ia c h te o lo g ic z n o -p a s to ra ln y c h . P rz y k ła d o w o n a 341 p u n k tó w o g ó ln eg o w p ro w a d z e n ia do M sz a łu R z y m sk ie g o (OW M R) z m ia n y d o ty c z ą 13 p u n k tó w , a n a 284 p u n k ty w p ro w a d z e n ia og ó ln eg o do L itu r g ii G o d z in z m ia n y d o ty c z ą ty lk o d w ó c h p u n k tó w . W e w p ro w a d z e n iu do le k c jo n a r z a m s z a ln e g o z m ia n a d o ty c z y je d n e g o p u n k tu . N a jw ię c e j z m ia n d o ­ k o n a n o w e w p ro w a d z e n ia c h do p o sz c z e g ó ln y c h części R y tu a łu i P o n ty f ik a łu . Z m ia n y te s ą w w ię k sz o ś c i w y p a d k ó w d o p a s o w a n ie m do n o w e g o k o d e ­ k s u i je g o z m ie n io n e g o sp o s o b u m ó w ie n i a 2. C zęsto do tz w . P ra e n o ta n d a w e szły c a łe p a r t i e d o sło w n ie p r z e ję te z k o d e k s u J a n a P a w ła II.

1. Z m ia n y w e w p ro w a d z e n iu o g ó ln y m do M sz a łu

1. W p. 42 O W M R m ó w ią c y m o h o m ilii p o d k re ś lo n o o b o w ią z e k je j g ło ­ s z e n ia w n ie d z ie le i ś w ię ta d o d a ją c z a k a n 767 § 2, że „ n ie w o ln o je j o p u ­ szczać b e z p o w a ż n e j p rz y c z y n y ”.

2. W p. 56,h m ó w ią c y m o K o m u n ii św . z m ia n y d o k o n a n o w p rz y p is ie 44, w d ru g ie j je g o części. W m ie js c e w y ra ż e n ia : d e fa c u lta te b i s e o d e m d ie

c o m m u n ic a n d i i p o w o ła n ia się n a in s tr u k c j ę I m m e n s a e c a r ita tis m a m y o b e c ­

n ie : d e s a n c tis s im a E u c h a r is tia i t e r u m e a d e m d ie su s c ip ie n d a i p o w o ła n ie s ię n a k a n . 917.

3. Z m ia n o m u le g ło b rz m ie n ie p. 153 m ó w ią c e g o o k o n c e le b ra c ji. D o tą d O W M R m ó w iło o ty m , że o p ró cz w y p a d k ó w w k tó r y c h n a k a z a n a je s t k o n - c e le b r a c ja sa m y m o b rz ę d e m m oże m ieć o n a m ie js c e w o k re ś lo n y c h p. a, b ,c w y p a d k a c h , a p o n a d to , z a z e z w o le n ie m o r d y n a r iu s z a w w y p a d k a c h o k re ś lo ­ n y c h w p. 2° a i b . O b e c n ie s p r a w a z o s ta ła u p ro s z c z o n a . Z m ie n io n y te k s t m ó w i, że s a m y m o b rz ę d e m n a k a z a n a je s t k o n c e le b r a c ja p rz y ś w ię c e n ia c h b i­

* R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. B o g u s ła w N a d o l s k i T C h r., W a rs z a w a -P o z n a ń .

1 V a r ia tio n e s in n o v a s e d itio n e s lib r o r u m litu r g ic o r u m ad n o r m a m C o d i­

cis lu r is C a n o n ic i n u p e r p r o m u lg a ti in tr o d u c e n d a e , N o titia e 19 (1983) 540— 555.

2 W . v o n A r x , D er C o d e x lu r is C a n o n ic i u n d d ie litu r g is c h e n B ü ­ c h e r , G o tte s d ie n s t 18 (1984) 1 2 1.

s k u p ic h i k a p ła ń s k ic h o ra z w e M szy K rz y ż m a św . P o le c a się j ą „ je ś li czego in n e g o n ie d o m a g a s ię lu b n ie z a le c a p o ż y te k w ie r n y c h ” (por. k a n . 902): a) w e M szy św . w ie c z o rn e j w W ie lk i C z w a r te k ; b) w e M szy św . n a s o b o ra c h , z e b r a n ia c h b is k u p ó w i sy n o d a c h ; c) w e M szy św . o d p r a w ia n e j p rz y b e n e d y k c ji o p a ta ; d) w w y p a d k u M szy św . k o n w e n tu a ln e j lu b g łó w n e j o d p ra w ia n e j w k o ­ ś c io ła c h i k a p lic a c h ; e) w e M szy św . o d p r a w ia n e j z o k a z ji ja k ic h k o lw ie k s p o tk a ń k a p ła n ó w d ie c e z ja ln y c h czy z a k o n n y c h . N ie m a o b e c n ie m o w y o ty m , że p o tr z e b n e j e s t zez w o le n ie o r d y n a r iu s z a n a k o n c e le b ra c ję . 4. S k ró c o n y z o s ta ł te k s t p. 155 m ó w ią c y o k ie r o w a n iu p rz e z b is k u p a d y s c y p lin ą d o ty c z ą c ą k o n c e le b ra c ji. D ru g ie z d a n ie w d o ty c h c z a so w y m te k ś c ie z o sta ło c a łk o w ic ie s k r e ś lo n e , a w p ie r w s z y m p o m in ię to p rz y m io tn ik „p ó ł- p u b lic z n e ” p rz y k a p lic a c h .

5. W p. 211 d o ty c z ą c y m c e le b r a c ji b ez m i n is tr a n t a d o d a n o „ a lb o b ez j a ­ k ie g o k o lw ie k w ie r n e g o ”, a z a m ia s t e x g r a v i n e c e s s ita te (k ie d y m o ż n a o d p r a ­ w ić) m a m y o b e c n ie : iu s ta e t ra tio n a b ili d e ca u sa .

6. W p. 242,6 g d z ie m o w a o K o m u n ii św . p o d d w o m a p o s ta c ia m i o p u ­ szczo n o sło w a a d n o r m a n iu r is.

7. Z m ia n ie u le g ło p ie r w s z e z d a n ie w p. 255, g d z ie m o w a b y ła o k o n s e ­ k r a c ji k o ścio ła. W m ie js c e p ie rw s z e g o z d a n ia m a m y o b e c n ie d w a : „ J e s t r z e ­ czą w s k a z a n ą , a b y w s z y s tk ie k o śc io ły b y ły u ro c z y ś c ie d e d y k o w a n e a lb o p r z y ­ n a jm n ie j p o św ię c o n e . Z a ś k o śc io ły k a te d r a ln e i p a r a f ia l n e zaw sz e p o w in n y b y ć d e d y k o w a n e ”. J e s t to n a w ią z a n ie do k a n . 1217 § 2.

8. W n a w ią z a n iu do k a n . 1235 § 2 i 1237 § 1 b rz m ie n ie p u n k tu 262 o o łta ­ rz u w z b o g a c o n e z o sta ło s tw ie rd z e n ie m , że w e d łu g z w y c z a ju w k o śc ie le w in ie n się z n a jd o w a ć o łta r z s t a ły i d e d y k o w a n y . O p u sz c z o n o o s ta tn ie z d a n ie te g o p u n k tu , k tó r e z n a jd u je s ię w z m ie n io n e j p o s ta c i n a p o c z ą tk u .

9. W p. 265, g d z ie m o w a o k o n s e k r a c ji o łta r z a sło w o c o n s e c r a n tu r z o sta ło z a s tą p io n e sło w e m d e d ic a n tu r , a d ru g ie z d a n ie o p o r t a ty l u z o sta ło o p u ­ szczone.

10. W p. 266 o p u szczo n o sło w a in c lu d e n d i in a lta r i c o n se c ra n d o vel. 11. Z a m ia s t a lta r ia m in o r a m a m y o b e c n ie n a p o c z ą tk u p. 267 a lia alta ria . 12. Z m ia n ie u le g ło b rz m ie n ie p. 277 o p rz e c h o w a n iu N a jśw . S a k ra m e n tu . Do d o ty c h c z a so w e g o te k s tu w łą c z o n o t e k s t k a n . 938 § 3 p o d k re ś la ją c y , że t a b e r n a k u lu m w in n o b y ć n ie u s u w a ln e , w y k o n a n e z m a t e r i a łu trw a łe g o , n ie p rz e z ro c z y s te g o i ta k z a m k n ię te , a ż e b y m o ż liw ie c a łk o w ic ie w y k lu c z y ć n ie ­ b e z p ie c z e ń stw o p r o f a n a c ji. 13. Z m ia n ie u le g ło ta k ż e b rz m ie n ie p ie r w s z e j czę śc i p. 282 o c h le b ie do s p r a w o w a n ia e u c h a r y s tii. W n a w ią z a n iu do k a n . 924 § 2 o k re ś lo n o b liż e j, że c h le b w in ie n b y ć c z y s t o p s z e n n y i ś w i e ż o u p i e c z o n y , o p u szczo n o n a to m ia s t sło w a „ z g o d n ie z t r a d y c ją całe g o K o śc io ła ” .

2. Z m iana w porządku czytań m sza ln y ch

T u w p. 25 p o d o b n ie j a k w 42 O W M R d o d a n o , że w n ie d z ie le i ś w ię ta h o m ilii n ie w o ln o o p u sz c z a ć b e z p o w a ż n e j p rz y c z y n y .

3. Z m ian y w czę śc i r y tu a łu d o ty czą cej K om u n ii św . i k u ltu eu ch a ry sty czn eg o poza M szą św .

1. W P ra en o ta n d a p. 8 dodano zgodnie z k an . 937 słow a „jeśli n ie si

n a p rz e s z k o d z ie p o w a ż n a r a c j a ” n ie c h p a s te rz e tr o s z c z ą się, a b y k o śc io ły b y ły o tw a r t e d la w ie rn y c h p r z y n a jm n ie j p rz e z k ilk a g o d z in d z ie n n ie , a b y m o g li się m o d lić p rz e d N a jś w . S a k ra m e n te m .

B IU L E T Y N L IT U R G IC Z N Y ₆₃

2. P . 10, p o d o b n ie j a k p. 277 O W M R w z b o g a c o n y z o s ta ł w te k s t k a n . 938 § 3, o c z y m b y ła ju ż m o w a. D o p u n k tu te g o d o łącz o n o ta k ż e k a n . 938 § 2 i z a ra z p o n im § 5. P o w ie d z ia n e je s t d o sło w n ie za w s p o m n ia n y m k a n o ­ n e m , że ta b e r n a k u lu m „ w in n o b y ć u m ie sz c z o n e w o d z n a c z a ją c e j się, w id o c z ­ n e j, s ta r a n n ie p rz y o z d o b io n e j i o d p o w ie d n ie j d la m o d litw y części k o śc io ła lu b k a p lic y . K to m a o p ie k ę n a d k o śc io łe m lu b k a p lic ą , p o w in ie n z a d b a ć o to, b y k lu c z od ta b e r n a k u lu m , w k tó r y m p rz e c h o w u je się N a jśw . E u c h a ry s tię b y ł s t a r a n n i e s tr z e ż o n y ” .

3. W p. 1 p o p ie r w s z y m z d a n iu d o d a n o c a ły k a n . 940: „ P rz e d ta b e r n a ­ k u lu m , w k tó r y m j e s t p r z e c h o w y w a n a N a jś w . E u c h a r y s tia p o w in n a s ta le św ie c ić s ię s p e c ja ln a la m p a o z n a c z a ją c a i w y r a ż a ją c a cześć d la o b ecn o ści C h r y s tu s a ”. D la te g o w d o ty c h c z a so w y m d ru g im z d a n iu o p u szczo n o sło w a o u ż y c iu la m p y ja k o z n a k u czci, a p o d k re ś lo n o , że w in n a to by ć la m p a o le j­ n a a lb o w o sk o w a .

4. W p. 14 d o d a n o w e f r a g m e n c ie m ó w ią c y m o u d z ie la n iu p rz e z k a p ła n a K o m u n ii św . p o z a M szą św . sło w a iu s ta d e causa.

5. O p u szczo n e z o sta ło z a k o ń c z e n ie p. 21. Z a m ia s t p o w o ła n ia s ię n a n o rm y in s tr u k c j i S a c r a m e n ta li c o m m u n io n e z 29.06.1970 m ó w i s ię k r ó tk o o n o rm a c h litu rg ic z n y c h .

6. W p. 23 g d zie m o w a o d y sp o z y c ji p e n it e n ta n a w ią z u je się o b e c n ie do k a n . 916 i d la te g o w m ie js c e słó w : „ G d y b y p r z y n a g la ła k o n ie c z n o ść i n ie b y ło o k a z ji w y s p o w ia d a n ia się...” m a m y o b e c n ie : „ G d y b y z a is tn ia ła p o w a ż n a r a c ja i n ie b y ło sp o s o b n o śc i w y s p o w ia d a n ia s ię ” , o ra z w m ie js c e „ o d p o w ie d ­ n im c z a s ie ” je s t „ ja k n a js z y b c ie j”.

7. U p ro s z c z e n iu u le g ło p ie r w s z e z d a n ie p. 24 g d zie p o d k o n ie c d o d an o sło w a : „z w y ją tk ie m w o d y i l e k a r s tw a ”. D ru g ie z aś z d a n ie w y lic z a ją c e d o ­ t ą d osoby, k tó r y c h n ie o b o w ią z u je p o s t n a g o d z in ę p rz e d K o m u n ią św ., z a ­ stą p io n o te k s te m k a n . 919 § 3: „O so b y w p o d e sz ły m w ie k u lu b złożone ja k ą ś c h o ro b ą , j a k r ó w n ie ż ci, k tó r z y s ię n im i o p ie k u ją , m o g ą p r z y ją ć N a jśw . E u c h a ry s tię , c h o c ia ż b y coś sp o ż y li w c ią g u g o d z in y p o p rz e d z a ją c e j.” N ie m a o b e c n ie w z m ia n k i o 15 m in u ta c h p o s tu d la ty c h osób.

8. W p. 83 g d z ie m o w a b y ła d o tą d o z a k a z ie o d p r a w ia n ia M szy św . w k o ­ śc ie le w c z a sie w y s ta w ie n ia N a jś w . S a k r a m e n tu , o b e c n ie w s p o m n ia n e są ta k ż e k a p lic e .

9. P o d o b n ie w p. 86 w s p o m n ia n o o b e c n ie o b o k k o śc io łó w ta k ż e k a p lic e . W o s ta tn im z d a n iu te g o p u n k tu p o m in ię to s ło w a „za z e z w o le n ie m o r d y n a r iu ­ sz a m ie js c a ”.

10. W p. 91 w y lic z a ją c y m d o tą d w p o d p u n k ta c h a i b ty c h , k tó r z y m o g ą w y s ta w ić N a jśw . S a k r a m e n t w w y p a d k u b r a k u s z a f a rz a z w y c z a jn e g o , m a m y o b e c n ie k r ó tk ie s tw ie rd z e n ie , że m o że te g o d o k o n a ć „ a k o lita , s z a f a rz n a d ­ z w y c z a jn y K o m u n ii św . lu b k to ś in n y w y z n a c z o n y p rz e z o rd y n a r iu s z a m i e j­ s c a ”. J e s t to c y t a t z k a n . 943.

U . W p. 101 i 102 z a s tą p io n o sło w a „ o rd y n a r iu s z m ie js c a ” s ło w a m i „ b is k u p d ie c e z ja ln y ” .

4. Z m ian y w e w p ro w a d zen iu o góln ym do in icja cji ch rześcijań sk iej

1. D ość p o w a ż n ie z o sta ło z m ie n io n e b rz m ie n ie p. 10 w y lic z a ją c e g o p r z y ­ m io ty ro d z ic ó w c h rz e s tn y c h . W m ie js c e p o d p u n k tó w a , b , с m a m y o b ecn ie 6 p o d p u n k tó w p r z e ję ty c h częścio w o z k a n . 873 i 874: 1) „ je s t w y z n a c z o n y p rz e z p rz y jm u ją c e g o c h rz e s t a lb o p rz e z je g o r o ­ dziców , a lb o p rz e z teg o , k to ic h z a s tę p u je , a g d y ty c h n ie m a p rz e z p ro b o s z c z a lu b s z a f a rz a c h r z tu i p o s ia d a w y m a g a n e do teg o k w a li­ fik a c je o ra z in te n c ję p e łn ie n ia teg o z a d a n ia ” ; 2) je s t w y s ta r c z a ją c o d o jr z a ły do s p e łn ie n ia te g o z a d a n ia ( t a k b y ło d o tą d , do czego d o d an o ), „co się z a k ła d a je ś li u k o ń c z y ł sz e s n a śc ie la t, c h y b a że b is k u p d ie c e z ja ln y o k re ś lił in n y w ie k , a lb o p ro b o sz c z

lu b s z a f a rz j e s t z d a n ia , że s łu s z n a p r z y c z y n a z a le c a d o p u sz c z e n ia w y j ą t k u ” ;

3) sa m p r z y s tą p ił ju ż do s a k r a m e n tu c h r z tu , b ie r z m o w a n ia i E u c h a ­ r y s t i i (ta k b y ło d o tą d , do czego z g o d n ie z k a n . 874 d o d a n o ) „o ra z p ro w a d z i życie z g o d n e z w ia r ą i o d p o w ia d a ją c e f u n k c ji, ja k ą m a p e łn ić ” ; 4 „ n ie j e s t o jc e m lu b m a t k ą p rz y jm u ją c e g o c h r z e s t” ; 5) n a le ż y w y b r a ć je d n e g o c h rz e s tn e g o lu b je d n ą c h r z e s tn ą a lb o d w o je c h r z e s tn y c h ” ; 6) n a le ż y do K o śc io ła k a to lic k ie g o i p r a w o n ie z a b r a n ia m u p e łn ie ­ n ia z a d a ń c h rz e s tn e g o . J e ż e li ro d z ic e so b ie teg o ży czą, ob o k o jc a c h rz e s tn e g o (lub m a tk i c h rz e s tn e j) m o ż n a d o p u śc ić je d y n ie ja k o ś w ia d k a c h r z tu c z ło w ie k a o ch rzczo n eg o , n ie n a le ż ą c e g o do w s p ó ln o ­ ty k a to lic k ie j, a w y c h o w a n e g o w w ie r z e c h rz e ś c ija ń s k ie j. (W m ie js c e d o ty c h c z a so w e g o o s ta tn ie g o z d a n ia o b e c n ie z n a jd u je m y s tw ie r d z e ­ n ie :) „ G d y c h o d z i o o d łą c z o n y c h b r a c i w s c h o d n ic h , n a le ż y się d o sto ­ so w a ć do sz c z e g ó ln y c h p rz e p is ó w d o ty c z ą c y c h K o ścio łó w w s c h o d ­ n ic h ”.

2. C iągły d o tąd te k s t p u n k tu 11 został obecnie podzielony n a trz y p o ­

p u n k ty . D ru g ie i trz e c ie z d a n ie s ta n o w ią p o d p u n k t 1), z d a n ie c z w a rte p o d ­ p u n k t 2), z aś ja k o p o d p u n k t 3) z o s ta ł d o d a n y te k s t k a n . 862: „P o za w y p a d ­ k ie m k o n ie c z n o śc i, n ie w o ln o n ik o m u b e z o d p o w ie d n ie g o z e z w o le n ia u d z ie la ć c h r z tu n a o b c y m te r y to r iu m , n a w e t p o d w ła d n y m ” .

5. Z m ia n y w o b rz ę d z ie c h r z tu dziec i

1. W p. 8 m ó w ią c y m o te r m in ie c h r z tu d z ie c i z m ie n iło się b rz m ie n ie c z te re c h p o d p u n k tó w , g d z ie u w z g lę d n io n o k a n . 868. W p o d p u n k c ie 1) d o d a ­ n o sło w a : „co d o k o n u je s ię g o d z iw ie n a w e t w b r e w w o li ro d z ic ó w , ta k ż e w w y p a d k u ro d z ic ó w n ie k a to lik ó w ” . W p o d p u n k c ie 2) d o d an o , że c h rz tu m o ż n a u d z ie lić , g d y z g o d zili się ro d z ic e lu b p r z y n a jm n ie j je d n o z n ic h lu b ci, k tó r z y ic h p r a w n ie z a s tę p u ją . W p o d p u n k c ie 3) w m ie js c e d ru g ie g o z d a ­ n ia d a n o te k s t k a n . 868 § 1, 2°: „ je ś li is tn ie je u z a s a d n io n a n a d z ie ja że d zieck o b ę d z ie w y c h o w a n e p o k a to lic k u ; je ś li j e j z u p e łn ie n ie m a , c h rz e s t n a le ż y od ło ży ć z g o d n ie z p o s ta n o w ie n ia m i p r a w a p a r ty k u la r n e g o (por. n . 25) p o w ia ­ d a m ia ją c ro d z ic ó w o p rz y c z y n ie .” P o d p u n k t 4) z o s ta ł u p ro s z c z o n y : p o s ło w a c h „ P ro b o s z c z d e c y d u je ... k ie d y m a ją b y ć o c h rz c z o n e te d z ie c i” d o d a n o : „w w y ­ p a d k u g d y n ie s ą s p e łn io n e w a r u n k i, o k tó r y c h m o w a w y ż e j (por. 2 i 3)”.

2. W p. 11 z a m ia s t „ b is k u p ” je s t o b e c n ie „ o rd y n a r iu s z m ie js c a ”, i z a m ia s t „ k a p lic a p u b lic z n a ” j e s t ty lk o „ k a p lic a ”. P o n a d to z o s ta ł d o d a n y te k s t u w z g lę ­ d n ia ją c y k a n . 859: „ K ie d y zaś ze w z g lę d u n a o d le g ło ść lu b in n e o k o lic z n o ­ ści, k a n d y d a t do c h r z tu n ie m o że b e z p o w a ż n e j n ie d o g o d n o ś c i p rz y b y ć lu b b y ć p rz y n ie s io n y , c h r z tu m o ż n a i tr z e b a u d z ie lić w in n y m b liż e j p o ło ż o n y m k o śc ie le lu b k a p lic y a lb o n a w e t w in n y m o d p o w ie d n im m ie js c u z z a c h o w a ­ n ie m teg o , co p o s ta n o w io n o o c z a sie i s tr u k tu r z e c e le b r a c ji (por. n n . 8—9; 15— 22).” 3. D o ty c h c z a so w y t e k s t p. 12 z o s ta ł z a s tą p io n y d o s ło w n y m b rz m ie n ie m k a n . 860 § 1. 6. Z m ia n y w o b rz ę d a c h in ic ja c ji c h r z e ś c ija ń s k ie j d o ro s ły c h 1. W p. 8 o p u szczo n o p rz y p is 3. 2. W p. 34 z a m ia s t d u m m o d o n e o b s te n t g ra v io r e s ra tio n e s j e s t o b e c n ie : n is i o b s te t g r a v is ra tio . 3. W p. 44 z o s ta ł w y k re ś lo n y ja k o n ie a k t u a ln y p rz y p is 21 o ra z w te k ś c ie d o d a n o p o sło w a c h , że b is k u p p o w in ie n c e le b ro w a ć s a k r a m e n ty in ic ja c ji w W ig ilę p a s c h a ln ą : „ ta k ż e ty c h , k tó r z y u k o ń c z y li 14 r o k ż y c ia ” .

B IU L E T Y N L IT U R G IC Z N Y

4. W p. 66 do 6 p o d p u n k tó w w y lic z a ją c y c h , co n a le ż y do b is k u p a w s p r a ­ w a c h c h r z tu d o ro s ły c h d o d a n o p o d p u n k t 7) „ W y d a w a ć p o s ta n o w ie n ia o d n o ś­ n ie w ie k u c h r z e s tn y c h z g o d n ie z n o rm a m i p r a w a (por. W p ro w a d z e n ie ogólne 10,2)” o ra z u m ie sz c z o n o p rz y p is 28 p o w o łu ją c y s ię n a C IC k a n . 874 § 1, 2.

7. Z m ian y w obrzędach b ierzm ow an ia

1. W p. 5 o p u szczo n o sło w a „ tr a c i w ię c m oc k a n . 796,1”.

2. W p. 7 o k re ś le n ie „ s z a fa rz w ła ś c iw y (originarius)” z a s tą p io n o o b ecn ie m ia n e m „ s z a fa rz z w y c z a jn y (ordinarius)” s to s o w n ie do b rz m ie n ia k a n . 882. D ru g a część te g o p u n k tu m ó w ią c a o ty m , k to o p ró c z b is k u p a n a m o c y p r a w a m o ż e b ie rz m o w a ć , z o s ta ła d o p a s o w a n a do k a n . 883. P o d p u n k t a) w y lic z a o b e c n ie : „ P r a ł a t te r y to r i a ln y i o p a t te r y to r ia ln y , w ik a r iu s z a p o s to ls k i i p r e ­ f e k t a p o s to ls k i, a d m i n is tr a to r a p o s to ls k i i a d m i n is tr a t o r d ie c e z ji, w g r a n i­ c a c h sw o je g o te r y to r i u m i w c z a sie tr w a n i a u r z ę d u ”. N a to m ia s t p o d p u n k ty b i с s ą o b e c n ie d o s ło w n y m p rz y to c z e n ie m k a n . 883, 2° i 3°. 3. P . 8 o tr z y m a ł n o w e b rz m ie n ie . P r z y ta c z a s ię t u o b e c n ie p e łn y te k s t k a n . 884, z ty m że w d ru g ie j części z o s ta ły d o d a n e s ło w a „z p o w o d u w ie lk ie j lic z b y k a n d y d a tó w do b ie r z m o w a n ia ” . N a to m ia s t w w y lic z a n iu p re z b ite r ó w , k tó r z y m o g ą u d z ie la ć b ie r z m o w a n ia z a sz ła z m ia n a w z d a n iu w p r o w a d z a ją ­ cy m i w p o d p u n k c ie a). O b e c n ie p o w ie d z ia n o , że j e s t z w y c z a je m , a b y z a p ro ­ sz e n i z o s ta li p re z b ite r z y , k tó r z y : ,,a) a lb o p e łn ią s p e c ja ln y u r z ą d lu b z a d a n ie w d ie c e z ji, a m ia n o w ic ie s ą w ik a r iu s z a m i a lb o g e n e ra ln y m i, a lb o b is k u p im i, w z g lę d n ie d z ie k a n a m i.” P o d p u n k t b) p o z o s ta ł w n ie z m ie n io n e j fo rm ie . 4. W p . 14 w m ie js c e d o ty c h c z a so w e g o te k s tu o z a p is ie b ie r z m o w a n ia w p ro w a d z o n o w c a ło ś c i te k s t k a n . 895 z m ie n ia ją c je d y n ie o k re ś le n ie „ w g n o rm k a n . 535 § 2” „ w g n o r m p r a w a ” . 5. P . 15 j e s t o b e c n ie d o sło w n y m p r z y to c z e n ie m k a n . 896. 8. Z m ian y w ob rzędach p ok u ty 1. W p . 9b) do p ie rw s z e g o z d a n ia p o s ło w a c h „ w e d łu g p r a w a k a n o n ic z n e ­ go” d o d a n o „ z g o d n ie z n o r m a m i k a n o n ó w 967— 975 C IC ” . 2. K r ó tk i p. 12 o m ie js c u s p r a w o w a n ia s a k r a m e n t u p o k u ty z o s ta ł z m ie ­ n io n y i p o sz e rz o n y o ra z z a o p a trz o n y w p rz y p is 43 b is : „ c fr. C IC c a n . 964”. Z te g o k a n o n u p o c h o d z ą p o s ta n o w ie n ia te g o p u n k tu . N a jp ie r w s tw ie r d z a się: „ S a k r a m e n t p o k u ty s p r a w u j e się w e d łu g z w y c z a ju , o ile n ie z ach o d zi s łu s z n a p rz y c z y n a , w k o śc ie le lu b w k a p lic y ”. D alsze z d a n ia s ą d o s ło w n y m p rz y to c z e ­ n ie m k a n . 964 § 2 i § 3.

3. Z m ie n io n e z o sta ło c a łk o w ic ie b rz m ie n ie p. 31. O b e c n ie s ą tu d o sło w ­ n ie z a c y to w a n e w c a ło śc i k a n . 960 i 961 § 1. O ty c h k a n o n a c h m ó w i te ż p rz y p is 45, n ie w s p o m in a ją c p o p rz e d n io tu p o d a n y c h o d n o śn ik ó w . 4. P . 32 z o s ta ł z m ie n io n y i sk ró c o n y . W m ie js c e p ie rw s z e g o a k a p itu z o sta ł o b e c n ie p rz y to c z o n y w c a ło ś c i k a n . 961 § 2 i ty lk o o ty m k a n . m o w a je s t o b e c n ie w p rz y p is ie 46. N a to m ia s t w cało ści z o s ta ł o p u sz c z o n y d ru g i a k a p it teg o p u n k tu . 5. P u n k t 33 ró w n ie ż z o sta ł c a łk o w ic ie z m ie n io n y . O b e c n ie s ta n o w i go t e k s t k a n . 962 § 1 i § 2, k tó r y to k a n o n z o s ta ł o b e c n ie je d y n ie z a c y to w a n y w p rz y p is ie 47. 6. W p. 34, k tó r y p o d o b n ie j a k p. 31— 33 m ó w i o a b s o lu c ji g e n e ra ln e j s to s o w n ie do p rz e p is u k a n . 963 d o k o n a n o m a ły c h z m ia n . W m ie js c e o k re ś le ­ n ia „ ro z g rz e sz e n ie o g ó ln e (com m unis)” m a m y o b ecn ie „ ro z g rz e sz e n ie g e n e ra l­

n e (absolutio generalis)", o ra z d o d a te k , że ci, k tó r z y o tr z y m u ją ta k ie ro z g rz e ­

sz e n ie s ą z o b o w ią z a n i, j a k n a js z y b c ie j p rz y n a d a r z a ją c e j się o k a z ji o d b y ć sp o ­ w ie d ź in d y w id u a l n ą ” . P o z o s ta ły te k s t te g o p u n k tu z o s ta ł n ie z m ie n io n y .

7. W p. 38 w te k ś c ie ła c iń s k im w m ie js c e Conferentiis Episcopalibus je s t

zm ian ). W p o d p u n k c ie a) o p u szczo n e z o sta ły s ło w a „i r e z e r w a c ji g rz e c h ó w ” , w p o d p u n k c ie b) w m ie jc e sło w a lo c u m d a n o s e d e m o ra z d o d a n o p o s ło w a c h „ s a k r a m e n t u p o k u ty ” — „(por. w y ż e j 12)” p o z o s ta w ia ją c re s z tę teg o p o d ­ p u n k tu i n a s tę p n y p o d p u n k t c) b ez z m ian . 8. W p u n k c ie 39 o u p r a w n ie n ia c h b is k u p a p o d p u n k t a) p o z o s ta ł b e z z m ia n . W p o d p u n k c ie b) w n a w ią z a n iu do k a n . 961 § 2 p o w ie d z ia n o w z m ie n io n y m te k ś c ie , że do b is k u p a d ie c e z ja ln e g o n a le ż y : „ O k re ś le n ie w z ią w sz y p o d u w a ­ g ę w a r u n k i p r a w n ie u s ta n o w io n e (por. w y ż e j n . 31) i k r y t e r ia u z g o d n io n e z p o z o s ta ły m i c z ło n k a m i K o n fe re n c ji E p is k o p a tu , w y p a d k ó w k o n ie c z n o śc i, w k tó r y c h g o d zi się u d z ie lić a b s o lu c ji s a k r a m e n t a ln e j w sp o só b g e n e ra ln y .” W p rz y p is ie 55 z o sta ło d o d a n e p o w o ła n ie się n a k a n . 961 §§ 1 i 2.

9. W p. 40 z o s ta ł c a łk o w ic ie p o m in ię ty p o d p u n k t c). K a p ła n w ię c n ie m o że w w y p a d k u p o w a ż n e j p o trz e b y , n ie p rz e w id z ia n e j p rz e z b is k u p a d ie ­ cezji, d e c y d o w a ć o u d z ie le n iu ro z g rz e s z e n ia ogólnego.

10. D o d a te k I. D ro b n e j z m ia n ie u le g ł ta k ż e p. 1 w d o d a tk u I. W m ie js c e p ie r w s z y c h d w ó c h z d a ń m a m y o b e c n ie n a s t ę p u ją c y te k s t: „ K ie d y k a p ła n , w e d łu g n o rm p r a w a , ro z g rz e s z a n a f o r u m s a k r a m e n ta ln y m d o b rz e u sp o s o b io ­ n eg o p e n it e n ta o d k a r y la ta e s e n te n tia e n ie z m ie n ia się f o r m u ły ro z g rz e s z e ­ n ia , lecz w y s ta r c z y , a b y m ia ł o n in te n c ję ro z g rz e s z y ć ta k ż e od k a r ” . T rz e c ie

z d a n ie p o z o sta ło b e z z m ia n .

9. Z m ian y w obrzędach sak ra m en tu ch orych

1. W p. 12, g d z ie m o w a o u d z ie la n iu te g o s a k r a m e n t u d ziec io m , z a m ia s t

m in is tr a r e p o te s t m a m y o b e c n ie m in is tr e tu r o ra z d o d a n o f r a g m e n t k a n . 1005:

„W w ą tp liw o ś c i czy (dzieci) o s ią g n ę ły u ż y w a n ie ro z u m u , n a le ż y u d z ie lić teg o s a k r a m e n t u ” . P o w o ła n o s ię n a k a n o n w p rz y p is ie 8 bis.

2. D ro b n y m z m ia n o m u le g ł ta k ż e p. 14. O s ta tn ie sło w a teg o te k s tu m ó ­ w ią c e o u d z ie la n iu n a m a s z c z e n ia c h o ry m n ie p r z y to m n y m są o b e c n ie c y ta te m z k a n . 1006: „ n a le ż y u d z ie la ć te g o s a k r a m e n t u c h o ry m , k tó r z y p r z y n a jm n ie j p o ś r e d n io o n ie g o p r o s ili” .

3. W p. 15 o p u sz c z o n e z o sta ły sło w a m ó w ią c e o m o ż liw o śc i u d z ie le n ia z m a r ły m n a m a s z c z e n ia su b c o n d itio n e , a m ó w i s ię o u d z ie le n iu w e d łu g o b rz ę ­ d u n iż e j o p is a n e g o (n. 135). W p rz y p is ie 10 z n a jd u je m y p o w o ła n ie się n a k a n . 1005. D o te g o p u n k tu d o d a n o w c a ło ś c i te k s t k a n . 1007 z a k a z u ją c y u d z ie la n ia n a m a s z c z e n ia c h o ry c h , k tó r z y u p a r c ie t r w a j ą w ja w n y m g rz e c h u ciężk im . 4. W p. 16 w p rz y p is ie 11 d o d a n o p o w o ła n ie s ię n a k a n . 1003 § 1. N a to ­ m ia s t w te k ś c ie d ru g ie g o a k a p itu z a sto so w a n o n o w ą n o m e n k la tu r ę d la o k r e ­ ś le n ia ty c h , k tó r z y u d z ie la ją te g o s a k r a m e n tu , a w ię c m o w a tu o b is k u p a c h , p ro b o sz c z a c h , w ik a r iu s z a c h p a r a f ia ln y c h i k a p e la n a c h sz p ita ln y c h . W p r z y p i­ sie 12 z n a jd u je m y p o w o ła n ie się n a k a n . 1003 § 2.

5. W p. 17 w d ru g im a k a p ic ie w m ie js c u „D o o r d y n a r iu s z a m ie js c a ” je s t o b e c n ie „Do b is k u p a d ie c e z ja ln e g o ”. W a k a p ic ie ty m o p u szczo n o b liż sz e o k r e ­ ś le n ie w ie lu c h o ry c h . N ie m a tu w ię c o b ecn ie z w ro tu : „ z g ro m a d z o n y c h z ró ż ­ n y c h p a r a f ii i s z p ita li” .

6. W p. 18 z m ia n ie u le g ła p ie r w s z a część, k tó r a z o s ta ła d o sło w n ie p rz e ­ ję t a z k a n . 1003 § 2: „Z u z a s a d n io n e j p rz y c z y n y ja k ik o lw ie k in n y k a p ła n m oże u d z ie lić te g o s a k r a m e n tu za d o m n ie m a n ą p r z y n a jm n ie j z g o d ą k a p ła n a , o k tó r y m w y ż e j w n . 16”, a le z a c h o w a n o z p o p rz e d n ie g o te k s tu : „ k tó re g o n a le ż y je d n a k z a w ia d o m ić o u d z ie lo n y m n a m a s z c z e n iu ” .

7. W p. 21 d o k o n a n o z m ia n y w a k a p ic ie d ru g im . W m ie js c e d o ty c h c z a so ­ w e g o te k s tu m a m y o b e c n ie d o sło w n e b rz m ie n ie k a n . 999, co zo sta ło ta k ż e o d ­ n o to w a n e w p rz y p is ie 14.

8. W p. 26 s k r ó c o n y z o sta ł p rz y p is 16, g d z ie o b e c n ie f ig u r u je ty lk o p ie r w ­ szy w y m ie n io n y ta m d o k u m e n t, d w a p o z o sta łe z o s ta ły sk re ś lo n e .

9. Z m ie n io n e z o sta ło b rz m ie n ie p. 29 o s z a f a r z u W ia ty k u , n a w ią z u ją c e o b e c n ie do s f o rm u ło w a ń k a n . 911. O b e c n y te k s t j e s t n a s tę p u ją c y : „ Z w y c z a j­

B IU L E T Y N L IT U R G IC Z N Y

₆₇

n y m i s z a f a r z a m i W ia ty k u s ą p ro b o s z c z i w ik a r iu s z e p a r a f ia l n i, k a p e la n i, ja k ró w n ie ż p rz e ło ż o n y w s p ó ln o ty w k le r y c k ic h in s ty t u ta c h z a k o n n y c h lu b s to ­ w a rz y s z e n ia c h ż y c ia a p o s to ls k ie g o w o d n ie s ie n iu do w s z y s tk ic h p rz e b y w a ją ­ c y c h w dom u. W r a z ie k o n ie c z n o śc i a lb o za zg o d ą p r z y n a jm n ie j d o m y ś ln ą k o m p e te n tn e g o s z a f a rz a , W ia ty k m o że z a n ie ść k a ż d y k a p ła n lu b d ia k o n ; w b r a k u je d n a k s z a f a rz a w y św ię c o n e g o , ja k ik o lw ie k w ie r n y p r a w n ie d o p u ­ szczony. D ia k o n z a c h o w u je o b rz ę d , k tó r y w R y tu a le (n n . 101— 114) p r z e w i­ d z ia n y je s t d la k a p ła n a ; in n i zaś p o s łu g u ją s ię o b rz ę d e m p rz e w id z ia n y m w R y tu a le o K o m u n ii św . i k u lc ie e u c h a ry s ty c z n y m p o z a M s z ą św . (nn. 68— 78) d la s z a f a rz a n a d z w y c z a jn e g o ”. 10. W n. 31 o b s z e rn y z a p is n a te m a t s z a f a r z a b ie r z m o w a n ia w n ie b e z ­ p ie c z e ń s tw ie ś m ie rc i z o s ta ł z a s tą p io n y la p id a r n y m s tw ie rd z e n ie m z k a n . 883 § 3; „W n ie b e z p ie c z e ń s tw ie ś m ie rc i w ła d z ę b ie r z m o w a n ia n a m o cy p r a w a m a ją p ro b o szcz, a n a w e t k a ż d y p r e z b i te r ” . 11. W p rz y p is ie 24 do p. 35 z o sta ł u w z g lę d n io n y k a n . 529 § 1 n o w eg o k o d e k s u w m ie js c e o d p o w ie d n ie g o k a n o n u z k o d e k s u z 1917 r.

12. W r u b r y c e p . 80 w te k ś c ie ła c iń s k im o p u szczo n o s ło w a d e c o n se n s u

O rd in a r ii (p. 104 w te k ś c ie p o ls k im „ g d y p o z w o li o r d y n a r iu s z ”).

13. W r u b r y c e p. 83 w te k ś c ie ła c iń s k im w m ie js c e O r d in a r ii lo ci d a n o

E p isco p i d io e c e sa n i (p. 108 w p o ls k im te k ś c ie — z a m ia s t „ o rd y n a r iu s z a m ie j­

s c a ” — „ b is k u p a d ie c e z ja ln e g o ” ).

14. T a k ż e w r u b r y c e 94 w te k ś c ie ła c iń s k im z o s ta ły w y k re ś lo n e sło w a

de iu d ic io O r d in a r ii (w te k ś c ie p o ls k im p. 118 o p u sz c z a s ię w ię c sło w a : „za

zg o d ą o r d y n a r iu s z a ”).

15. P r z e d r u b r y k ą 135 w te k ś c ie ła c iń s k im w m ie js c e n a g łó w k a D e

u n c tio n e su b c o n d itio n e je s t o b e c n ie D e u n c tio n e in d u b io a n in fir m u s a d h u c v iv a t. W sa m e j r u b r y c e p o w ie d z ia n o w m ie js c e : fo n f e r r e p o te s t — c o n fe r a t,

a w m ie js c e słó w : fo r m u l a m h o c m o d o re i a p ta n d o — k r ó tk o : d icen s. W f o r ­ m u le o p u szczo n e z o s ta ły sło w a : S i v iv i s . A n a lo g ic z n ie w p o ls k im w y d a n iu b ę d z ie p rz e d r u b r y k ą 183 z a m ia s t n a g łó w k a „ W a ru n k o w e u d z ie la n ie n a m a s z ­ c z e n ia c h o ry c h ” — „ N a m a sz c z e n ie w w y p a d k u w ą tp liw o ś c i czy c h o ry jesz c z e ż y je ” . W sa m e j r u b r y c e 183 b ę d z ie „ u d z ie la ” z a m ia s t „m o że u d z ie lić ”, o ra z „ m ó w ią c ” z a m ia s t „ u ż y w a ją c f o r m u ły p rz y s to s o w a n e j do o k o lic z n o śc i”. W f o r ­

m u le z aś o p u szczać n a le ż y p ie rw s z e sło w a : „ J e ż e li ż y je s z ” .

10. Z m ian a w ob rzędzie d ed y k a cji k o ścio ła i ołtarza

W P r a e n o ta n d a do ro z d z ia łu V o p o ś w ię c e n iu k o śc io ła w p. 7 a k a p it d ru g i z a m ia s t „ k a p lic e p r y w a tn e ” j e s t o b e c n ie ty lk o „ k a p lic e ” .

11. Z m ian a w obrzędzie p o św ięcen ia o le jó w k a tech u m en ó w i ch orych oraz krzyżm a

W p. 8 w p ro w a d z o n o z m ia n ę a n a lo g ic z n ą do z m ia n y p. 21 O b r z ę d u n a ­

m a s z c z e n ia c h o ry c h .

12. Z m ian y w obrzędzie p ro fesji za k on n ej

1. W p. 4 w m ie js c e v it a re lig io sa d a n o v it a in in s titu to o raz z m ie n ił się p rz y p is 6, k tó r y o b e c n ie p o w o łu je s ię n a k a n . 646 C IC .

2. W p. 5 z o s ta ł o p u sz c z o n y d ru g i a k a p it od słó w : S ic u b i pro m issio ... 3. W s a m y m o b rz ę d z ie w p. 14 o p u szczo n o a s t e r y s k n a s tr . 58.

4. Z o s ta ł ta k ż e o p u sz c z o n y c a ły o b rz ę d p r z y r z e c z e n ia z a k o n n e g o , o p is a ­ n y n a s tr . 95— 109.

13. Z m ia n y w o b rz ę d a c h p o g rz e b u

1. D o w p r o w a d z e n ia p a s to ra ln o -te o lo g ic z n e g o d o d a n y z o s ta ł p. 14 b is , k t ó ­ r y b rz m i: „ P o g rz e b u k o śc ie ln e g o n a le ż y u d z ie lić k a te c h u m e n o m , a ta k ż e m o ż­ n a zezw o lić z g o d n ie z p o s ta n o w ie n ia m i k a n . 1183 C IC : a) d ziec io m , k tó r y c h ro d z ic e m ie li z a m ia r j e o c h rz c ić , a je d n a k z m a r ły p r z e d c h rz te m ; b) o c h rz c z o ­ n y m p rz y n a le ż n y m do ja k ie g o ś k o śc io ła lu b w s p ó ln o ty k o ś c ie ln e j n ie k a to li­ c k ie j, w e d łu g ro z tro p n e g o u z n a n ia o r d y n a r iu s z a m ie js c a , je ś li n ie m a ic h w ła s n e g o s z a f a r z a ; c h y b a , że się u s ta li, iż m ie li p rz e c iw n ą w o lę ” .

2. W p. 15 p o d k o n ie c p ie rw s z e g o a k a p it u o p u szczo n o p o w o ła n ie się n a p o s ta n o w ie n ia I n s t r u k c j i św . O fic ju m z 8.05,1963 r . i o p u sz c z o n y z o s ta ł p r z y ­ p is 3.

14. Z m ia n y w o g ó ln y m w p ro w a d z e n iu do L itu r g ii G o d zin

1. W p . 29 m ó w ią c y m o o b o w ią z k u o d m a w ia n ia b r e w ia r z a w y lic z a s ię o b e c n ie o b o k b is k u p ó w i k a p ła n ó w „ d ia k o n ó w d ą ż ą c y c h do k a p ła ń s tw a ” o ra z m o c n ie j p o d k re ś la o b o w ią z e k , b o z a m ia s t p e r s o lv a n t (n ie c h o d m a w ia ją ) je s t o b e c n ie za k a n . 1174 § 1. „ o b o w ią z k ie m s p r a w o w a n ia są z w ią z a n i”. U m ie s z ­ c zo n o t u ta k ż e p rz y p is 114 b is : „ P o r. C IC k a n o n y 276 § 2 i 1174 § 1” . 2. Z m ia n ie u le g ł ta k ż e p. 30. B rz m i o n o b e c n ie : „ D ia k o n i zaś s ta li, k tó ­ r y c h ta k ż e o b e jm u je m a n d a t K o ścio ła, n ie c h c o d z ie n n ie o d m a w ia ją część L it u r g ii G o d z in o k re ś lo n ą p rz e z k o n f e r e n c ję e p is k o p a tu ”. W p rz y p is ie 16 do te g o p u n k tu w y lic z o n o n a jp ie r w : „C IC k a n . 276 § 2, 3” p o z o s ta w ia ją c r e s z tę p rz y p is u b ez z m ia n . P rz y to c z o n e w y ż e j z m ia n y m o ż n a za k o m e n t a to r a m i s p o d z ie lić n a tr z y k a te g o r ie : 1° N ie lic z n e s ą w y p a d k i p o w ro tu do d a w n ie js z y c h o k re ś le ń czy u s ta le ń d y sc y ­ p lin a r n y c h z n a n y c h p r z e d r e f o r m ą litu r g ic z n ą . N p. O W M R n . 281 m ia ło d o tą d o k r e ś le n ie panis triticeus, o b ecn ie p o w ró c o n o do o k re ś le n ia z n a n e ­

go z K o d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o z 1917 ro k u , k tó r e z n a jd u je s ię ta k ż e w n o w y m K o d e k s ie panis mere triticeus (por. w y ż e j I, 13).

2° L ic z n ie js z e s ą z m ia n y , g d z ie p o d w p ły w e m k o d e k s u z 1983 r. d o ty c h c z a ­ so w e w s k a z a n ia k s ią g litu r g ic z n y c h z o s ta ją p o sz e rz o n e i u b o g a c o n e o n o w e e le m e n ty . N p. o b e c n ie m o c n ie j n iż d o ty c h c z a s p o d k re ś lo n y z o s ta ł o b o w ią ­ z e k g ło s z e n ia h o m ilii w n ie d z ie le i ś w ię ta (p o r. w y ż e j I, 1 d II) a lb o o b e c ­ n ie zaz n a c z o n o , że k o śc ió ł p a r a f ia l n y p o w in ie n b y ć u ro c z y ś c ie p o św ię c o n y , c z y li d e d y k o w a n y (por. w y ż e j I, 7).

3° N a jw ię c e j z m ia n d o ty c z y p o w o ła n ia s ię n a te p o s ta n o w ie n ia k o d e k s u J a n a P a w ła II, k tó r e s ą n o w e , ch o d z i w ię c o d o p ro w a d z e n ie h a r m o n ii m ięd zy p r a w e m litu r g ic z n y m a k a n o n a m i n o w e g o k o d e k s u . N p . u śc iślo n o zg o d n ie z k a n . 868 k ie d y m o ż n a u d z ie lić c h r z tu d z ie c io m (por. w y ż e j V , 19).

Z m ia n y te b ę d ą w p rz y s z ło ś c i w p ro w a d z o n e do n o w y c h w y d a ń k sią g litu r g ic z n y c h , a le j u ż o b e c n ie tr z e b a j e w p ro w a d z ić ja k o p o p r a w k i, e r r a t ę do is tn ie ją c y c h k sią g .

ks. Stefan Cichy, Katow ice

* P .-M . G y, L e s changem ents dan s les Praenotanda des livres liturgiques

à la suite du Code de D roit Canonique, N o titia e 19(1983) 556— 561; W . v o n

B IU L E T Y N L IT U R G IC Z N Y

₆₉

II. JU T R Z N IA I N IE S Z P O R Y S Z C Z E G Ó L N Ą M O D L IT W Ą L U D U B O Ż E G O J e z u s C h ry s tu s w p rz y p o w ie ś c i o m o c y w y tr w a łe j m o d litw y (Ł k 18,1—8), z w ra c a u w a g ę sw o im u c z n io m n a to , że „ z a w sz e p o w in n i s ię m o d lić i n ie u s ta w a ć ” , a B óg z c a łą p e w n o ś c ią „ w e ź m ie w o p ie k ę s w o ic h w y b ra n y c h , k tó ­ rz y d n ie m i n o c ą w o ła ją do N ie g o ” . K o śció ł, to w e z w a n ie C h r y s tu s a o d c z y ­ t a ł ja k o p r z y k a z a n ie n ie u s ta n n e j m o d litw y d d la te g o ju ż od p o c z ą tk u s t a r a się c a ły d z ie ń , a n a w e t n o c w y p e łn ić m o d litw ą .

1. E w o lu c ja h is to ry c z n a litu r g ic z n e j m o d litw y K o śc io ła

M a m y b a rd z o w c z e sn e , b o z około 200 r o k u p rz e k a z y , ś w ia d c z ą c e o m o d li­ te w n y c h z w y c z a ja c h c h rz e ś c ija n , k tó r z y z a s w o je g o d z in y m o d litw u w a ż a li: g o d z in ę tr z e c ią , s z ó s tą i d z ie w ią tą (g o d zin y a p o s to ls k ie ), a ta k ż e g o d z in y p o - f a n n e (ju trz n ia ), w ie c z o rn e (n ieszp o ry ) i w re s z c ie s a m ą p ó łn o c. D o ty c h sz e ­ ś c iu g o d z in m o d lite w n y c h d o sz ła je s z c z e m o d litw a o d m a w ia n a p o m ię d z y j u t r z ­ n ią (o d m a w ia n ą b a rd z o w c z e śn ie ) a te r c j ą (p ry m a ) o ra z m o d litw a p rz e d sn e m (k o m p leta). O sią g n ię c ie teg o ro z m ia r u w V III w . j e s t w ła ś c iw ie z a k o ń ­ c z e n ie m r o z w o ju co do ilo śc i g o d z in b re w ia r z o w y c h . W te n sp o só b c a ła d o b a z o s ta ła p o d z ie lo n a n a o sie m g o d zin m o d lite w n y c h , tw o rz ą c y c h tzw . c u rs u s

d iu r n u s i c u r s u s n o c tu r n u s . O fic ju m w ta k i m ro z m ia r z e b y ło dość d u ż y m

cię ż a re m . M ogą w z ią ć go n a sie b ie ty lk o oi, k tó r z y w y łą c z y li się z ży cia w św ie c ie , b y d n ie m i n o c ą słu ży ć B ogu, n a to m ia s t z w y c z a jn i w ie r n i z a s a d n i­ czo b io r ą u d z ia ł ty lk o w m o d litw a c h p o r a n n y c h ii w ie c z o rn y c h .

K o n s ty tu c je a p o s to ls k ie w k ła d a ją w u s t a b is k u p ó w n a s tę p u ją c e sło w a z a ­

c h ę ty w ie r n y c h do u d z ia łu w m o d litw a c h p o r a n n y c h i w ie c z o rn y c h : „ P rz y ­ ch o d źcie c o d z ie n n ie r a n o i w ie c z o re m do d o m u P a ń s k ie g o n a ś p ie w a n ie p s a l­ m ó w i m o d litw ę : n ie c h a j n i k t n ie o b e c n o śc ią s w o ją n ie p rz y n o s i u sz c z e rb k u K o śc io ło w i i C ia łu Z b a w ic ie la , g d y ż n ie ty lk o do k a p ła n ó w , a le i do lu d z i św ie c k ic h s to s u ją s ię te s ło w a Z b a w ic ie la : K to n ie je s t ze m n ą , p rz e c iw k o m n ie je s t, a k to n ie z b ie r a ze m n ą , r o z p r a s z a.” 1 O o b o w ią z k u u c z e s tn ic z e n ia w p u b lic z n e j m o d litw ie p o r a n n e j i w ie c z o rn e j (la u d e s m a tu tin a e e t v e s p e r ­

tin a e ) w s p o m in a w r. 397 św . J a n C h ry z o s to m w h o m ilii n a te m a t p ie rw s z e g o

lis tu św . P a w ła A p o s to ła do T y m o te u sz a , w y p o w ie d z ia n e j w A n tio c h ii.2 I n ­ n y m ś w ia d e c tw e m p o tw ie r d z a ją c y m u d z ia ł w ie r n y c h w m o d litw a c h l i t u r ­ g iczn y c h , w k o ń c u IV w . je s t d z ie n n ik p ie lg rz y m k i E terid do m ie js c ś w ię ­ ty c h.3 Z o p isu n a b o ż e ń s tw litu r g ic z n y c h w J e ro z o lim ie d o w ia d u je m y się, że w ie r n i g ro m a d z ili s ię n a m o d litw ę w n o cy , ra n o , w p o łu d n ie (s e x ta , n o n a ) i o c z w a rte j p o p o łu d n iu . W n ie d z ie lę „ z b ie ra s ię c a ła rz e s z a , k to ty lk o m oże, j a k n a W ie lk a n o c ” *, n a to m ia s t w d n i p o w s z e d n ie „ sc h o d z ą się w sz y sc y —

m o n a z o n te s i p a r th e n e (m n isi i d z ie w ic e p o św ię c o n e Bogu)... a n ie ty lk o oni,

lecz i św ieccy , m ę ż c z y ź n i i n ie w ia s ty , k tó r z y c h c ą w zdąć u d z ia ł w e w c z e sn y m n a b o ż e ń s tw ie” .5

Z c z a se m je d n a k o b o w ią z e k s p r a w o w a n ia n ie u s ta n n e j s łu ż b y B ożej p r z e j­ m u ją n a sie b ie g r u p y m o n a s ty c z n e o sie d lo n e po m ia s ta c h , w z g lę d n ie d u c h o w ­ n i d ie c e z ja ln i łą c z ą c y s ię w e w sp ó ln o ty z z o b o w ią z a n ie m do v it a c o m m u n is . W te n sp o só b w o ff ic iu m d iv in u m , k tó r e ro z w in ę ło s ię z m o d litw całe g o lu d u

1 K o n s ty t u c je a p o s to ls k ie , k s ię g a II , k a n . 59; p o r. A. J . N o w o w i e j ­ s k i , W y k ła d litu r g ii K o śc io ła k a to lic k ie g o . O fic ju m b r e w ia r z o w e , t. IV ,

cz. 2, P ło c k 1916, 189.

2 P G 57, 530.

3 E t e r i a , P ie lg r z y m k a do m ie js c ś w ię ty c h , tłu m . W . S z o ł d r s k i , o p rać. A. B o g u c k i , w : P ism a S ta r o c h r z e ś c ija ń s k ic h P is a r z y , t. V I, W a r ­ s z a w a 1970, 160— 241.

4 T a m ż e , 202, p. 8.

B ożego, z a ró w n o d u c h o w n y c h j a k i ś w ie c k ic h , ty c h d ru g ic h n ie m a l z u p e łn ie n ie b ie r z e się p o d u w a g ę , a o fic ju m to s t a je s ię s p r a w ą d u c h o w n y c h .

W p ro c e s ie w y k lu c z a n ia w ie r n y c h z m o d litw litu r g ic z n y c h K o śc io ła z g u b ­ n ą r o lę o d e g ra ł n ie z r o z u m ia ły d la o g ó łu ję z y k ła c iń s k i. T ę b a r i e r ę ję z y k o w ą s t a r a n o s ię w ró ż n y sp o só b p o k o n a ć . M e to d ą n a jb a r d z ie j s k u te c z n ą b y ło w p r o ­ w a d z a n ie n a b o ż e ń s tw lu d o w y c h . T a k doszło do teg o , że w ła ś c iw e n a b o ż e ń s tw o litu r g ic z n e ( J u tr z n ia i N ie s z p o ry o d m a w ia n e p o c ic h u p rz e z k a p ła n a ) s ta ło s ię tłe m d la n a b o ż e ń s tw a lu d o w e g o , t a k j a k M sza św . b y ła tłe m i o k a z ją d la ró ż n y c h m o d litw (G o d z in k i, R ó żan iec) czy p ie ś n i. D ru g im z a g ro ż e n ie m d la J u t r z n i i N ie s z p o ró w b y ła w ła ś n ie M sza św . Z a g u b ia ją c w a ż n ą p r a w d ę o M szy św ., a m ia n o w ic ie to , że j e s t o n a ź ró d łe m i sz c z y te m całe g o ży cia litu r g ic z ­ n eg o , p o s ta w io n o M szę św . w m ie js c u n a b o ż e ń s tw , k tó r e p o w in n y do n ie j p ro w a d z ić . W t e n sp o só b sz c z y t p o z o s ta ł b e z s to p n i do n ie g o p ro w a d z ą c y c h , a ź ró d ło p rz e s ta ło ro z p r o w a d z a ć ż y c io d a jn ą w o d ę. D z isia j j e s t c h y b a n ie w ie le ta k ic h p a r a f ii w P o lsc e , w k tó r y c h o d p ra w ia się J u t r z n ię , a N ie sz p o ry te ż w w ie lu p a r a f ia c h z a s tą p io n o M szą św . w ie c z o rn ą . J a k do te g o doszło? J a k te n p ro c e s p rz e b ie g a ł? P rz e ś le d z im y go n a te r e n ie je d n e j d ie c e z ji, d ie c e z ji p rz e m y s k ie j. Z a ró w n o sy n o d y , j a k i p o r z ą d k i n a b o ż e ń s tw czy ro z p o r z ą d z e n ia b is k u p ó w p rz e m y ­ s k ic h p rz y p o m in a ją o o b o w ią z k u o d p r a w ia n ia J u t r z n i i N ie sz p o ró w . O d n o to ­ w a ć tu t a j n a le ż y n a jp ie r w ro z p o rz ą d z e n ie b is k u p a J a n a S z e m b e k a (1719— 1724) z 1719 r. M ó w ią c o n ie d z ie ln e j i ś w ią te c z n e j S łu ż b ie B o żej, b is k u p w y ­ ra ź n ie z a z n a c z a o p ie r w s z y c h i d ru g ic h N ie s z p o ra c h i o J u tr z n i.· T o sa m o p o ­ tw ie r d z a sy n o d z 1723 r., g a n ią c p r a k t y k ę w n ie k tó r y c h p a r a f ia c h , g d z ie z a ­ m ia s t J u t r z n i i N ie s z p o ró w je d y n ie d zw o n io n o p rz e z p e w ie n czas, z a s tę p u ­ ją c t ą c z y n n o ś c ią m o d litw ę.7 T e j p r a k t y k i n ie z d o ła n o je d n a k szy b k o w y e li­ m in o w a ć , s k o r o 35 l a t p ó ź n ie j b is k u p W a c ła w S i e r a k o w s k i (1742— 1760) n a d a l ż ą d a , b y n ie z a s tę p o w a n o J u t r z n i i N ie sz p o ró w b ic ie m w d z w o n y.8

W ty m c z a sie p ra w d o p o d o b n ie N ie sz p o ry m a j ą ju ż c h a r a k t e r n a b o ż e ń s tw a lu d o w e g o . W W ie lk im P o ś c ie n a to m ia s t, j a k z a z n a c z a E p isto la p a sto ra lis b is k u p a A n to n ig o G o ł a s z e w s k i e g o (1786— 1824) z r. 1787 m ie js c e N ie ­ sz p o ró w z a jm u je m e d ita tio P a ssio n is C h r is ti p e r c a n tile n a s c o n s u e ta s .·

W I p o ło w ie X I X w . n a d a l s ą p ró b y p r z y w ró c e n ia N ie sz p o ro m c h a r a k t e ­ r u m o d litw y c o d z ie n n e j c h rz e ś c ija n in a . W m o d lite w n ik u W z n ie s ie n ie m y ś li do

B oga, w y d a n y m w R ze sz o w ie w 1844 r., po m o d litw a c h p o r a n n y c h i m o d li­

tw a c h do M szy św . s ą M o d litw y w ie c z o r n e w N ie s z p o r y , a p rz y n ic h n a s tę ­ p u ją c a u w a g a : „ P o n ie w a ż N ie sz p o ry o d b y w a ć s ię z w y k ły w p o rę ta k ą , g d y d z ie n n e p r a c e ju ż u k o ń c z o n e z o sta ły , b y ło b y rz e c z ą n a g a n n ą o p u szczać z u m y ­ s łu to n a b o ż e ń s tw o . N a s tę p u ją c e m o d litw y n a le ż ą w ię c do p o w sz e d n ic h , czy li c o d z ie n n y c h , k tó r e k a ż d y c h r z e ś c ija n in o d m a w ia ć p o w in ie n .” 10 P o te j u w a d z e zam ieszczo n o d w ie w e r s je N ie sz p o ró w . W e rs ja k r ó ts z a ro z p o c z y n a s ię od z n a ­ k u K rz y ż a ś w ię te g o , po n im j e s t w ie rs z w p ro w a d z a ją c y : B ło g o s ła w io n y b ą d ź

P a n ie B o że w T r ó jc y J e d y n y , te r a z i z a w s z e , i p r z e z n ie s k o ń c z o n e w ie k i,

a n a s tę p n ie tr z y p s a lm y (Ps. 99: W y k r z y k u jc i e B o g u w s z y s c y m ie s z k a ją c y n a

z ie m i; P s. 14: P a n ie , k tó ż b ę d zie m ie s z k a ł w p r z y b y t k u T w o im ; P s. 113: O to te r a z b ło g o s ła w c ie P ana), h y m n (P r z e d d o k o ń c z e n ie m d n ia tego), W ie lb i d u s z a m o ja P a n a , a n ty f o n a Z a c h o w a j n a s P a n ie c z u w a ją c e , K y r ie e le is o n — C h r y s te

• K u r e n d y I (1701— 1741).

7 J . S a w i c k i , C o n cilia P o lo n ia e, t. V III, W ro c ła w 1955, s. 308 n (S t a ­

tu a S y n o d i a. 1723 c e le b ra ta e , c a p . IX ).

8 O r d in a tio n e s 10 V II 1758; p o r. J . A t a m a n , W . ü . S ie r a k o w s k i i je g o

r z ą d y w d ie c e z ji p r z e m y s k ie j, W a rs z a w a 1936, 188.

9 K u r e n d y X (1787— 1825) s. 19, 22.

10 W z n ie s ie n ie m y ś li do B oga c z y li w y b ó r o s o b liw y c h m o d litw n a d u c h o ­

w ą p o c ie c h ę i p o ż y t e k w ie r n y c h ś w K o ścio ła k a to lic k ie g o z d o d a tk ie m n a j- u ż y w a ń s z y c h p ie ś n i, w y d a n ie trz e o ie p o p ra w io n e , R zeszó w 1844, 36.

e le iso n — K y r ie e le iso n , O jc ze n a sz, Z d r o w a ś M a r y ja , W ie r z ą w B oga, m o d li­

tw a z b ło g o s ła w ie ń s tw e m O n ie c h n a m b ło g o s ła w i i w ie rs z k o ń c o w y A w ie r ­

n y c h d u s z e .11 W e r s ja d łu ż s z a m a n a s tę p u ją c y s c h e m a t: z n a k K rz y ż a ś w ię te ­

go, w e r s e t w p ro w a d z a ją c y : B o że k u w s p o m o ż e n iu m e m u w e jr z y j, p ię ć p s a l­ m ó w (Ps. 109: R z e k ł P a n P a n u m e m u ; P s. 110: B ę d ę C ię w y z n a w a ł P a n ie ; P s. 3: B ło g o s ła w io n y m ą ż ; P s. 112: C h w a lc ie d z ie c i P a n a ; P s. 116: C h w a lc ie

P a n a w s z y s tk ie n a ro d y ), W ie lb i d u s z a m o ja P a n a i m o d litw a P a n ie B o że w s z e c h m o g ą c y do o d m a w ia n ia w ty m m ie js c u , k ie d y k o ń c z ą c N ie sz p o ry ś p ie ­

w a się B e n e d ic a m u s D o m in o .11

W ty m c z a sie N ie sz p o ry b y w a ją o d p ra w ia n e z a ró w n o w ję z y k u ła c iń s k im , j a k i p o ls k im . P a s to r a li s t a p rz e m y s k i J ó z e f K r u k o w s k i (1828— 1900) w p o ­ r z ą d k u n a b o ż e ń s tw a n ie d z ie ln e g o po p o łu d n iu u m ie sz c z a N ie sz p o ry , k tó r e k a ­ p ła n w in ie n o d p r a w ia ć „w k o m ż y i w k a p ie p r z e d w ie lk im o łta rz e m w e d łu g o fic ju m d n ia , po ła c in ie j u x t a V e sp e ra le e t A n tip h o n a le P ro v in c ia e " i p o w o ­ łu j e się n a sy n o d y : k r a k o w s k i z 1621 r., p o z n a ń s k i z r. 1721 i p rz e m y s k i z 1723 r.13 M ó w i ta k ż e o z a s tę p o w a n iu N ie sz p o ró w ła c iń s k ic h in n y m n a b o ż e ń ­ stw e m , z a z n a c z a ją c je d n a k , że „ ty lk o w ó w c z a s sy n o d y p o z w a la ją k s ię d z u o d ­ ś p ie w a ć z lu d e m lita n ie , ró ż a n ie c lu b in n e m o d ły i p ie ś n i, g d y b y n ie b y ło o r g a n is ty , k a n to r ó w i in n y c h do ś p ie w a n ia p o ła c in ie” .14 W re s z c ie , b ę d ą c z w o ­ le n n ik ie m n ie s z p o ró w ła c iń s k ic h , ś w ia d c z y je d n a k o p r a k t y c e p o ls k ic h n ie ­ sz p o ró w , s tw ie r d z a ją c : „O d l a t n ie w ie lu tu i ó w d z ie w p ro w a d z ili plebanii p o d ­ czas ła c iń s k ic h n ie s z p o ró w ś p ie w a n ie p rz e z l u d p s a lm ó w i h y m n ó w p o p o l­ s k u , ro z u m ie s ię je d n y c h z a w sz e i ty c h sa m y c h , n ie z m ie n ia ją c y c h s ię a n i zaw sz e s to ją c y c h do o fic ju m d n ia . N ie m o ż n a te g o a n i b e z w z g lę d n ie p o c h w a ­ la ć , a n i g a n ić , ty lk o d o d a ć : że je d n o s ta jn o ś ć n a b o ż e ń s tw a p u b lic z n e g o i w ty m p u n k c ie w in n a b y ć p rz e s tr z e g a n a” . 15

J u t r z n i a w o m a w ia n y m o k re s ie j e s t jesz c z e w ję z y k u ła c iń s k im . W sp o m ­ n ia n y k s. J ó z e f K r u k o w s k i o p is u ją c j ą b a rd z o d o k ła d n ie , p isz e ta k : „ K a p ła n u b r a n y p r z y n a jm n ie j w k o m ż ę i s tu łę a w e ś w ię ta w k a p ę (u n a s p o sp o lic ie w n ie d z ie lę w k a p ie o d p ra w ia ją ), w z ią w s z y do r ą k k rz y ż y k i b ir e t n a g ło w ę, id z ie do w ie lk ie g o o łta rz a , g d z ie s ię z a p a l a ją d w ie lu b c z te ry ś w ie ­ ce, a p o s ta w iw s z y k ru c y f ik s n a o łta rz u , sc h o d z i p rz e d s to p n ie o łta rz a i in to ­ n u je : D o m in e la b ia etc., o r g a n is ta g r a d a le j i ś p ie w a z w y k le p rz y p a d a ją c y trz e c i n o k tu r n , c e le b ra n s z aś ty m c z a s e m a lb o p rz e d o łta rz e m k lęcz ąc, lu b n a k rz e ś le n a b o k u s ie d z ą c o d m a w ia . G d y o r g a n is ta s k o ń c z y p s a lm y , c e le b ra n s ś p ie w a w ie rs z y k , b e n e d y k c ję , le k c ję i T e D e u m (je ż e li r u b r y k i p rz y p u s z c z a ­ ją ), n a re s z c ie z a k o ń c z a a n ty f o n ą , o r a c ją do M a tk i B ożej i D iv in u m a u x iliu m , p o w ra c a do z a k r y s tii” .13 T a k ż e tu ta j n a s t ę p u je p rz e jś c ie do ję z y k a p o ls k ie g o . K u r e n d a p rz e m y s k a z 1885 r., z a le c a P s a łte r z D a w id o w y k s. L e o n a rd a S o l e c k i e g o , p ro b o ­ szcza w M alczycach, w y d a n y w ję z y k u ła c iń s k im i p o ls k im . M a on b y ć szcze­ g ó ln ą p o m o c ą d la „ w ie lu z lu d u , k tó r z y ś p ie w a ją ju tr z n i ę i n ie s z p o ry w k o ­ ś c io ła c h n a s z y c h b ą d ź po ła c in ie b ą d ź po p o ls k u ”. 17 P o ja w ia j ą się lic z n e p r z e ­ k ła d y ju t r z n i n a ję z y k p o ls k i, b y „ w ie r n i z n a jd u j ą c y s ię n a ty m n a b o ż e ń ­ s tw ie , a lb o w d o m u , p o m o d litw a c h p o r a n n y c h m o g li o d m a w ia ć te m o d li­ tw y” .18 B is k u p Ł u k a s z S o l e c k i (1882— 1900) w P o r z ą d k u n a b o ż e ń s tw B IU L E T Y N L IT U R G IC Z N Y 11 Tamże, 36— 40. 18 Tamże, 40— 46.

13 J . K r u k o w s k i , Teologia pasterska katolicka..., t. II, P rz e m y ś l

1869, 11.

14 Tamże, 11. 15 Tamże, 12. 13 Tamże, 9.

17 K u r e n d y 1885, s. 21.

18 R o k kościelny. Nabożeństw o na w szystkie niedziele i uroczystości k o ­ ścielne. W y k ła d obrzędów..., p rz e z S.M .K .B .Ł.Ż., W a rs z a w a 1885, s. 5 n n .

z r. 1892 p o z w a la , a b y ta m „g d zie je s t z w y c z a j ś p ie w a n ia p s a lm ó w n ie s z p o ­ r o w y c h p o p o lsk u ..., n a d a l (ten zw y c z a j b y ł) z a c h o w a n y , z ty m z a strz e ż e n ie m , że ty lk o p s a lm y , h y m n y i a n ty f o n y o M a tc e B ożej m a lu d ś p ie w a ć po p o l­ s k u , w s z y s tk o z aś in n e , t a k c e le b ra n s j a k o rg a n is ta , p o w in n i ś p ie w a ć po ł a ­ c in ie” .19 N a to m ia s t J u t r z n ię p o z w a la b is k u p z a s tą p ić G o d z in k a m i, a le ty lk o w te d y , g d y j e s t k o n ie c z n o ść s p o w ia d a n ia a lb o z a o p a tr z e n ia c h o ry c h , w z g lę d ­ n ie j e s t ja k a ś in n a w a ż n a p rz y c z y n a , n p . b r a k o r g a n u czy o rg a n is ty.20 N a s tę p c a b is k u p a Ł . S o leck ieg o , b is k u p J ó z e f P e l c z a r (1900— 1924) p o ­ w o łu ją c s ię n a P o r z ą d e k n a b o ż e ń s tw z r. 1892, p o z w a la o p u śc ić J u t r z n ię d la s łu c h a n ia s p o w ie d z i.21 K a p ła n i n ie z a d o w a la ją się je d n a k ty m ro z w ią z a n ie m . K o n g re g a c je d e k a n a ln e w r. 1911 z a p ro p o n o w a ły , b y c a łk o w ic ie z n ie ść J u t r z ­ n ię ta m , gdzie j e s t je d e n k a p ła n , a g d z ie je s t d w ó c h k a p ła n ó w , o d p ra w ia ć j ą ty lk o w w ię k s z e ś w ię ta , w z g lę d n ie ty lk o w le tn ie j p o rz e , tj . od k w ie tn ia do p a ź d z ie rn ik a . B is k u p ty m r a z e m je szcze n ie p o sz e d ł za t ą p ro p o z y c ją , k a ż ą c c z e k a ć n a n o w y P o r z ą d e k n a b o ż e ń s tw,22 a le n a s y n o d z ie z 1914 r. zn ió sł J u t r z ­ n ię , p ro p o n u ją c , b y ta m , g d z ie je s t ty lk o je d e n k a p ła n , w m ie js c e J u t r z n i b y ła o ic h a P r y m a r ia b e z w y s ta w ie n ia N a jś w ię ts z e g o S a k r a m e n tu i b ez k a z a ­ n i a.23 P o n ie w a ż p ro b le m ję z y k a ła c iń s k ie g o w n a b o ż e ń s tw a c h z n o w u s ta ł się a k tu a ln y m , b is k u p J . P e lc z a r s t a r a się z n ale źć u z a s a d n ie n ie d la N ie sz p o ró w w ję z y k u p o ls k im . W id z i je w d e k re c ie S.C.R. z d n ia 13 V 1888 r., k tó r y p o ­ z w a la lu d o w i ś p ie w a ć ró ż n e p ie ś n i i lita n ie w te d y , k ie d y k a p ła n o d m a w ia po c ic h u N ie s z p o ry.24 T a k i w ła ś n ie sp o só b o d m a w ia n ia N ie sz p o ró w p r z e t r w a ł do S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I , a w n ie k tó r y c h p a r a f ia c h do d z is ia j, tz n . w ie r n i ś p ie w a ją s w o je N ie s z p o ry po p o ls k u , a k a p ła n w ty m c z a sie o d m a w ia z b r e ­ w ia r z a po ła c in ie sw o je. W n ie k tó r y c h p a r a f ia c h , N ie s z p o ry w ogóle z lik w i­ d o w a n o , w p r o w a d z a ją c M szę św . w ie c z o rn ą . Z a te m o b y d w ie p o d s ta w o w e go­ d z in y m o d lite w n e , J u t r z n i ę i N ie sz p o ry w y p a r ła M sza św .: J u t r z n ię — P r y ­ m a r ia , a N ie sz p o ry , M sza św . w ie c z o rn a .

C zy to je s t w ła ś o iw e ? C zy J u t r z n ia i N ie s z p o ry s ą z a g ro ż e n ie m d la M szy św .? J a k i je s t s to s u n e k ty c h d w ó c h G o d z in m o d lite w n y c h do N a jś w ię ts z e j O fia ry ? K to j e s t p ie r w s z y m „ w ła ś c ic ie le m ” m o d litw y litu r g ic z n e j, i w o b ec te g o do ko g o p o w in n a o n a p o w ró c ić ?

O d p o w ie d z ią n a te p y ta n i a s ą d o k u m e n ty K o śc io ła z w ią z a n e z S o b o re m W a ty k a ń s k im II. J u ż w p ie r w s z y m d o k u m e n c ie te g o s o b o ru , w K o n s ty t u c ji

o litu r g ii ś w ię te j z 4 X Ï I 1963 г., z o s ta ł s k ie r o w a n y a p e l do d u s z p a s te rz y , b y

z w ła sz c z a w n ie d z ie le i u ro c z y s te ś w ię ta o d p r a w ia li g łó w n e G o d z in y m o d li­ te w n e , z w ła sz c z a N ie sz p o ry , z u d z ia łe m w ie r n y c h (K L 100). R ó w n o c z e ś n ie do w ie r n y c h ś w ie c k ic h s k ie ro w a n o z a le c e n ie „aby... o d m a w ia li b r e w ia r z czy to z k a p ła n a m i, czy n a s w o ic h z e b ra n ia c h , czy n a w e t in d y w id u a ln ie ” (K L 100).

K o n s ty t u c ja o litu r g ii ś w ię t e j ro z w ią z a ła ta k ż e p ro b le m o d d z ie le n ia k a p ła n a

o d w ie r n y c h w m o d litw ie n ie s z p o ro w e j. J u ż o d te g o c zasu , k a p ła n n ie m u s i o d m a w ia ć s w o ic h n ie s z p o ró w , u c z e stn ic z ą c w N ie s z p o ra c h p a r a f ia ln y c h , gdyż j a k p o s ta n o w io n o w te j k o n s ty tu c ji „ k a ż d y d u c h o w n y z o b o w ią z a n y do b r e w ia ­ rz a , je ż e li o d m a w ia go w ję z y k u o jc z y s ty m z g r u p ą w ie rn y c h ..., w y p e łn ia sw ó j o b o w ią z e k , b y le b y te k s t p r z e k ła d u b y ł z a tw ie r d z o n y ” (K L 101, § 3).

W sp o só b o s ta te c z n y L itu r g ię G o d z in (b re w ia rz ), n a z y w a n ą o d tą d „co­ d z ie n n ą m o d litw ą L u d u B ożego”. O g ó ln e w p r o w a d z e n ie do L itu r g ii G o d zin (O W LG ) z r. 1971 o d d a je w ie r n y m ja k o ic h w ła sn o ś ć . D o k u m e n t te n , ju ż 19 K u r e n d y 1892, n r 1, s. 7. 20 T a m ż e , 3. 21 K ro n ik a D ie c e z ji P rz e m y s k ie j (o d tą d : K D P ) 5 (1905) 201. 22 K D P 12 (1912) 383 23 A k t a K o n g r e g a c ji S y n o d a ln e j, c z y li S y n o d u d ie c e z ja ln e g o 21-go o d b y te g o w d n ia c h 7— 8 i 9 lip c a 1914 r. w C h y r o w ie , P r z e m y ś l 1916, s. 41—42. 24 A k ta i S ta t u ta K o n g r e g a c ji S y n o d a ln e j, c z y li S y n o d u d ie c e zja ln e g o 20-go o d b y te g o 25— 26— 27 s ie r p n ia 1908 r. w P r z e m y ś lu , s. 20.