Kronika 661 zw racał uwagę jednocześnie na czynną rolę człowieka i grup ludzkich w rozw oju społecznym. W idać to wyraźnie w jego analizach dotyczących w spólnoty pierw otnej, w których silnie podkreślał doniosłość więzi społecznej, opartej na w spółdziałaniu członków w spólnoty. W dalszej części wystąpienia prof. Balcerek scharakteryzow ał poglądy Krzywickiego na rolę klasy robotniczej w przem ianach społecznych; podkreślił, iż Krzywicki widział w klasie robotniczej jedyną siłę zdolną do ustanow ienia nowej, efektywnej organizacji gospodarki narodow ej i społeczeństwa. R eferent wykazywał postępow ość stosowanej przez Krzywickiego m etody badań, k tó rą była dialektyka m arksistow ska, rozw ijana przezeń w sposób sam odzielny i oryginalny. M etodę tę zastosow ał m. in. K rzywicki do analizy nauki i uczonych w społeczeństwie. O n też rozw inął m arksow ską koncepcję systemu społeczno-ekonom icznego, włączając do niego układ struktur i hierarchii społeczno-zawodowych, zawodowych i specjalizacyjnych oraz układ grup nadbudow y.
Zbyt rzadko i okazjonalnie nawiązuje się do d o ro b k u L. Krzywickiego w dziedzinie polityki społecznej — stwierdził doc. A. K u rzy n o w sk i— a jest to dorobek znaczący i trzeba do niego wracać, na nim kształcić młodzież. Różne okresy życia Krzywickiego obfitowały w różne tem atycznie piśm iennictwo i obejm owały różne sfery działania. Zawsze jed n ak starał się uczony integrow ać nauki społeczne; gdy organizow ał badania empiryczne, nieustannie poszukiw ał nowych koncepcji badań, nowych m etod. Szczególnie obficie — podkreśloł refe rent — zaowocowała w badaniach podjętych p r/ez Instytut G ospodarstw a Społecznego m etoda grom adzenia dokum entów osobistych. Jej wynikiem była bezprecedensow a w dziejach polskich bad ań społecznych seria pam iętników chłopów , bezrobotnych i emigrantów.
W dyskusji nad referatam i zabierali kolejno głos: mgr A nna Skoczylas-Żuk, d r W łodzi mierz Lorenc, d r A dam G lapiński, doc. M ichał Olędzki, prof. A ntoni Rajkiewicz, doc. Tadeusz K ow alik, doc. Tadeusz Chrzanow ski, prof. Józef Balcerek. D yskusja koncentow ała się w okół poglądów Ludw ika Krzywickiego, które d o dziś nie straciły na aktualności. M ów iono o stosunku uczonego d o marksizm u i innych koncepcji teoretycznych w myśli społecznej jego czasów. Zw rócono uwagę na fakt, że w ydana w języku angielskim praca Krzywickiego o społeczeństwach pierw otnych jest je d n ą z obow iązkow ych lektur studentów antropologii na uniw ersytetach am erykańskich; interesująca była też konfrontacja jego myśli z tezami niedaw no zmarłego marksisty am erykańskiego — Paula G oldm ana.
O Krzywickim pam ięta się szczególnie w jego rodzinnym mieście — Płocku. Towarzystw o N aukow e Płockie grom adzi prace Krzywickiego i pozostałe po nim zbiory; jego imieniem nazw ano jedną z ulic w nowej dzielnicy m iasta; co roku najzdolniejszy student III roku z Płocka otrzym uje nagrodę im. Krzywickiego. P rzypom niano rów nież losy publikacji Dziel
wszystkich uczonego, które, niestety, PW N wydaje niezwykle opieszale; om ów iono znaczenie
podejm ow anych pod patro n atem Krzywickiego b adań w przedw ojennym Instytucie G o sp o d ar stwa Społecznego.
Podsum owując obrady prof. L. G ilejko wysoko ocenił przebieg i rezultaty tego sem inarium , które pogłębiło wiedzę o Ludwiku Krzywickim i zaakcentow ano aktualność wielu jego dokonań. N a szczególną uwagę — zdaniem prof. G ile jk i—-zasługuje m atoda i kierunki badań Krzywickiego, dorobek w zakresie polityki społecznej oraz problem postępu społecznego. Przygotowane na sem inarium m ateriały zostaną opublikow ane w najbliższym czasie w specjalnym wydawnictwie SGPiS.
Helena Oleniak, H enryka Holda-Róziewicz (W ars/aw a)
POW STAN IE A R C H IW U M POLSK IEG O TO W A RZY STW A BO TA N IC ZN EG O
Z arząd G łówny Polskiego Towarzystw a B otanicznego na posiedzeniu w dniu 8 X II 1979 r. podjął uchwałę o utw orzeniu Archiwum PTB. N ow outw orzona placów ka staw ia sobie za zada nie zbieranie m ateriałów dotyczących dziejów Towarzystw a, a także grom adzenie dokum entów pozostałych po członkach PTB, obrazujących ich życie i działalno ć naukow ą. D otyczy
662 Kronika
to również szeregowych członków PTB, których działalność, niejednokrotnie bardzo ważna dla poznania dziejów botaniki i instytucji związanych z b otaniką w Polsce, nie m a szans być utrw aloną w inny sposób. K ierow nictw o A rchiw um objął doc. Tom asz Majewski.
Wanda Grębecka (Warszawa)
K ATOW ICKI O D D ZIA Ł PO LSK IEG O TOW ARZYSTW A H ISTOR II M ED Y C Y N Y PO 15 LATACH PRACY
Zrzeszenia historyków nauk m edycznych m ają na ziem iach polskich z górą półwiekową tradycję. Już bow iem w szóstym roku po odzyskaniu niepodległości przez nasz kraj,1 w 1924 r., zwołany został do W arszawy pierwszy zjazd m iłośników tej dyscypliny. Odbył się on z inspiracji profesora Wydziału Lekarskiego UJ — d r W ładysława Szumowskiego — w mie szkaniu prof. UW — d ra Franciszka Giedroycia. Wzięło w nim udział siedmiu pracow ników naukow ych wyższych polskich uczelni, a m. in.: J. Bieliński, F. G iedroyć, A Wrzosek, A. T rzebiński1.
N a zjeździe tym pow ołano d o życia pierwsze tego typu stowarzyszenie pod nazwą Polskie Towarzystw o M iłośników H istorii M edycyny z siedzibą w Poznaniu. Prezesem został wybrany profesor U J i U P — A dam W rzosek. W rok później (1925) utw orzono 4 oddziały Towarzystw a: w K rakow ie, we Lwowie, W arszawie i Wilnie. O rganem Towarzystwa było czasopism o „A rchiw um H istorii i Filozofii M edycyny” , redagow ane w Poznaniu, od 1924 r. przez A dam a W rzoska. Pism o to ukazyw ało się — z przerw ą w okresie okupacji — do ro k u l9 4 9 2. Od września 1939 do czerwca 1956 roku nie istniało w naszym kraju żadne zrzeszenie miłośników historii nauk medycznych. D opiero dnia 11 VI 1956 r. docent R obert Rembie- liński utworzył w Łodzi podobne stowarzyszenie p od nazw ą Sekcja H istorii Farm acji przy Polskim Towarzystwie Farm aceutycznym . W roku następnym , dnia 3 kw ietnia 1957 r. grono m iłośników historii, a m. in. profesorow ie: Stanisław K onopka, Ksawery Rowiński i Bolesław Skarżyński powołali drugie tego rodzaju stowarzyszenie Polskie Tow arzystw o H istorii M edycyny z siedzibą w W arszawie, działające do dnia dziszejszego. N a prezesa Z arządu G łównego P T H M wybrano prof. Stanisława K onopkę, który urzędow ał na tym stanow isku z 3-letnią przerw ą do roku 1970. Obecnie, od 1977, funkcję prezesa Z G PTH M pełni rektor W ojskowej Akadem ii Medycznej w Łodzi — docent Tadeusz Brzeziński.
O zainteresow aniach badaniam i historycznym i w środow isku medycznym i farmaceutycznym świadczyć m oże fakt, że w krótkim czasie zaczęły pow staw ać oddziały Towarzystw a w różnych ośrodkach kraju. Jak o jeden z pierwszych pow stał Oddział w Łodzi, kierowany w latach 1957— 68 przez prof. R oberta Rembielińskiego. W następnych latach powstały Oddziały: w Białym stoku, G dańsku, K atow icach, K rakow ie, Olsztynie, Szczecinie, Warszawie i W ro cławiu.
*
Oddział K atow icki rozw inął się w 1964 r. z inspiracji Z arządu Sekcji Historii Farm acji (istniejącej w K atow icach od 1959) w pow iązaniu z K om isją H istorii R uchu Zawodowego Związku Pracow ników Służby Z d ro w ia3. Stowarzyszenia te skupiały przeważnie członków Związku Zawodow ego PSZ, interesujących się historią nauk medycznych. Zebrania w począt kowym okresie poświęcone były problem om zabezpieczania i grom adzenia dokum entów archiw al
3 „Archiwum H istorii M edycyny” T .I: 1924 s. 230.
2 Materiały X I I Zjazdu Polskiego Towarzystwa Historii M edycyny. Łódź 1979 s. 1. 3 Oddział katow icki PTH M pow stał w 1964 pod nazw ą Towarzystw o H istorii M edycyny i Farm acji, ale w następnym ro k u (1965) nazwa ta została zm ieniona. Przy rejestracji w Urzędzie M iejskim opuszczono w yraz: „F arm acji” .
