W czterysta pięćdziesiątą rocznicę hołdu pruskiego

Łukaszewicz, Bohdan

W czterysta pięćdziesiątą rocznicę

hołdu pruskiego

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 545-546

K

R

O

N

I

K

A

N

A

U

K

O

W

A

B o h d a n Ł u k a s z e w ic z

W CZTERYSTA PIĘĆDZIESIĄTĄ ROCZNICĘ

HOŁDU PRUSKIEGO

W d n iu 10 k w ie tn ia 1975 ro k u , w c z te r y s ta p ię ć d z ie s ią tą ro c z n ic ę h o łd u p r u s ­ k ieg o , z o rg a n iz o w a n o w O ls z ty n ie s e s ję n a u k o w ą o ra z o tw a r to w y s t a w ę d o k u ­ m e n tó w i p a m ią te k . O rg a n iz a to r a m i s e s ji b y li: Z a rz ą d G łó w n y i S ta c ja N a u k o w a P o ls k ie g o T o w a rz y s tw a H is to ry c z n e g o w O ls z ty n ie , O śro d e k B a d a ń N a u k o w y c h im . W o jc ie c h a K ę trz y ń s k ie g o o ra z O k rę g o w e M u ze u m M a z u rs k ie w O lsz ty n ie . P o o tw a rc iu s e s ji p rz e z d y r e k to r a M u z e u m M a z u rs k ie g o m g r. W ła d y sła w a O g ro d z iń sk ieg o , H ie ro n im S k u rp s k i, p ie rw s z y d y r e k to r M u z e u m M a z u rs k ie g o , je g o o r g a n iz a to r i tw ó rc a , o d sło n ił w s a li k r o m e ro w s k ie j ta b lic ę p a m ią tk o w ą z p o ­ p ie rs ie m b is k u p a w a rm iń s k ie g o M a r c in a K ro m e r a d łu ta a r t y s t y rz e ź b ia r z a J a n u s z a K o n d ro w s k ie g o . N a s tę p n ie w rę c z o n o p ro f. d r. M a r ia n o w i B is k u p o w i m e d a l „ Z a z a ­ s łu g i d la h u m a n is ty k i o ls z ty ń s k ie j” p r z y z n a n y p rz e z R a d ę N a u k o w ą O ś ro d k a З а - d a ń N a u k o w y c h im . W o jc ie c h a K ę trz y ń sk ie g o . O b ra d o m s e s ji p rz e w o d n ic z y li m g r J e r z y S ik o r s k i — d y r e k to r O B N , a po p r z e rw ie p ro f, d r M a r ia n B is k u p — p re z e s Z a rz ą d u G łó w n e g o P o ls k ie g o T o w a rz y s tw a H isto ry c z n e g o .

N a s e s ję z ło ż y ły się tr z y r e f e r a t y i je d e n k o m u n ik a t. P ro f. d r M a r ia n B is k u p p r z e d s ta w ił G en ezą i z n a c z e n ie h o łd u p r u s k ie g o z 1525 r o k u ; d r h a b . W ie sła w M a je w s k i z re fe ro w a ł p r a c ę z m a rłe g o w 1973 r o k u p ro f. d r. S ta n is ła w a H e rb s ta

W o jn a p o ls k o - k r z y ż a c k a w la ta c h 1519— 1 5 2 1 doc. d r h a b . J a n u s z M a łłe k n a t o ­

m ia s t w y g ło sił r e f e r a t z a ty tu ło w a n y N o w e s p o jr z e n ie n a p o lity k ą P r u s K sią ż ę c y c h

w o b e c P o lsk i z a cza só w k się c ia A l b r e c h ta ; m g r K a m ila W ró b le w sk a p rz e d s ta w iła

k o m u n ik a t P o r tr e t k się c ia A lb r e c h ta w zb io ra c h M u z e u m M a z u rs k ie g o w O ls zty n ie . D o p ro to k o łu s e s ji d o łą c zo n o r ó w n ie ż k o m u n ik a t m g r. R o m a n a M a rc h w iń s k ie g o , z a ty tu ło w a n y W y d a tk i s k a r b u k r ó le w s k ie g o n a o p ra w ą h o łd u p r u s k ie g o z 1569 ro k u . W k o m u n ik a c ie ty m a u to r p rz e p ro w a d z ił w s t ę p n ą a n a liz ę — p o m in ię te g o d o tą d w l i t e r a t u r z e h is to ry c z n e j — p r z e k a z u ź ró d ło w e g o o k o s z ta c h p o n ie sio n y c h p rzez s k a r b k ró le w s k i n a s tr o n ę d e k o ra c y jn ą h o łd u le n n e g o k s ię c ia A lb re c h ta F r y d e r y k a , zło żo n eg o k ró lo w i p o ls k ie m u Z y g m u n to w i A u g u sto w i w L u b lin ie 19 lip c a 1596 ro k u . Z e s ta w ie n ie w y d a tk ó w n a tę u ro c z y sto ś ć o d n o to w a n o w o s ta tn im r e je s t r z e g e n e r a l­ n y m s k a r b u k ró le w s k ie g o , r e la c ji p o d s k a rb ie g o w ie lk ie g o S ta n is ła w a S o b k a z S u le ­ j o w a 2. P o s tro n ie d y s tr y b u tó w te g o r e j e s t r u f ig u r u je o so b n y d z ia ł D is tr ib u ta in

s u m p t u m о т а д іі p e r I ll u s tr e m D o m in u m D u c e m P ru ssia e S a c ra e R e g ia e M a ie s ta tis L u b lin i p r a e s titu m d ie (19 J u lii) a. D. 1569, z a w ie r a ją c y w d z ie w ię c iu z a p isa c h w y ­

d a tk o w a n e t u t a j k w o ty n a łą c z n ą s u m ę zł poi. 1227, g r. 1. J a k n a m o ż liw o ści s k a r b u p o lsk ieg o , s c h y łk o w e g o o k re s u p a n o w a n ia o s ta tn ie g o J a g ie llo n a , b y ła to s u m a z n a c z ­ n a i ś w ia d c z ą c a o n a d a n i u p rz e z d w ó r k ró le w s k i ś w ie tn e j o p ra w y u ro c z y sto ś c i w L u b lin ie . P o d w z g lę d e m rz e c z o w y m w y d a tk i g r u p u ją się w o k ó ł u rz ą d z e n ia m ie js c a d la k r ó la (te a tr u m ), ró ż n o ro d n e g o s u k n a i a d a m a s z k u p rz e z n a c z o n e g o n a te a tr u m k r ó ­ le w sk ie i c h o rą g w ie o ra z m a la rz y , a ta k ż e n a p o d a r k i d la k s ię c ia . S z c ze g ó ln ie i n t e ­ re s u ją c a j e s t p o z y c ja m ó w ią c a o p ro p o r c u o f ia ro w a n y m A lb re c h to w i F r y d e r y k o w i. O tóż m a la rz za w y k o n a n ie p ro n o rc a , p rz e d s ta w ia ją c e g o c z a rn e g o o rła z k o ro n ą n a b ia ły m a d a m a s z k u i d ru g ie j c h o rą g w i „ c z e rw o n e j” (k o ro n n e j), o trz y m a ł ze s k a r ­ 1 P o d s ta w ą r e f e r a t u b y ł a r t y k u ł S. H e rb s ta „ K a m p a n ia je s ie n n a 1520 r o k u n a W a r m ii i P o w iś lu , K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie , 1957, n r 1, ss. 4— 10, ro z s z e ­ rz o n y o z a c h o w a n e n o ta tk i i z a p isk i p ro f. S. H e rb s ta . 2 A rc h iw u m G łó w n e A k t D a w n y c h w W a rsz a w ie , R a c h u n k i K ró le w sk ie , 222; R e j e s tr w tó rn y , ib id e m , s y g n . 223. 35. K o m u n ik aty .

546 Л Г О П / Л О n O U K Ü W O

b u zł. po l. 40. N a to m ia s t w śr ó d d a ró w k ró le w s k ic h d la k s ię c ia z w ra c a u w a g ę z ło ty ła ń c u c h o sza c o w an y n a zł. poi. 739, g r. 20.

O m ó w io n y w k o m u n ik a c ie p rz e k a z ź ró d ło w y p rz y b liż sze j a n a liz ie m oże d o rz u c ić k ilk a re a ln y c h szczeg ó łó w d o p o z n a n ia k o lo ry tu H o łd u p r u s k ie g o M a te jk i, czy też P r o p o rc a J a n a K o c h a n o w sk ie g o . S k ła n ia łb y ta k ż e d o p o s z u k iw a ń w z a so b ie a k to ­ w y m A rc h iw u m S k a r b u K o ro n n e g o p o d rę c z n y c h ra c h u n k ó w p is a r z y s k a rb o w y c h , z a w ie ra ją c y c h szczeg ó ło w e ro z w in ię c ie p o z y cji z a s y g n a liz o w a n e g o d z ia łu d y s tr y b u - tó w o s ta tn ie g o r e j e s t r u g e n e r a ln e g o p o d s k a r b ie g o S ta n is ła w a S o b k a z S u le jo w a .

W d y s k u s ji n a d r e f e r a ta m i n a szc z eg ó ln ą u w a g ę z a s łu g u je w y s tą p ie n ie p ro f. d r. A d a m a V e tu la n ie g o , k tó r y w s k a z a ł n a ró ż n ic e w a r s z ta tu b ad aw c z eg o , ja k im d y ­ s p o n o w a li h is to ry c y p o lscy p rz e d I I w o jn ą ś w ia to w ą i o b ecn ie.

W yg ło szo n e n a s e s ji r e f e r a ty p ro f. d r. M a r ia n a B isk u p a , doc. d r. h a b . J a n u s z a M a łłk a i m g r K a m ili' W ró b le w sk ie j o p u b lik o w a n o w n in ie js z y m zeszy cie „ K o m u n i­ k a tó w M a z u rs k o -W a rm iń s k ic h ” . W p rz e rw ie w o b ra d a c h u c z e s tn ic y s e s ji w z ię li u d z ia ł w o tw a rc iu w y s ta w y „4 5 0 -lecia h o łd u p ru s k ie g o ” , p rz y g o to w a n e j p rz e z O k rę g o w e M u ze u m M a z u rs k ie w O lsz ty n ie , M u ze u m N a ro d o w e — D om M a te jk i w K ra k o w ie i A rc h iw u m G łó w n e A k t D a w n y c h w W arsz a w ie . N a jc e n n ie js z y m e k s p o n a te m h is to ry c z n y m b y ł p e rg a m in o w y d o k u m e n t p a k tu k ra k o w s k ie g o z 8 k w ie tn ia 1525 ro k u . P o n a d to n a w y s ta w ie e k sp o n o w a n o u b io ry i ic h fr a g m e n ty słu żą c e ja k o m o d e le J a n o w i M a te jc e p rz y m a lo w a n iu H o łd u p r u ­ skie g o , sz k ic e do te g o o b ra z u , o d le w y g łó w o s ta tn ic h J a g ie llo n ó w . S c e n a r iu s z w y ­ s ta w y p rz y g o to w a ła m g r B a r b a r a K u c z a ła z D o m u M a te jk i w K ra k o w ie , M u ze u m w y d a ło ró w n ie ż k a ta lo g w y s ta w y .